“Ona, Nkhalamu Ya Dzindza Ya Yuda”

1-3. Kodi Yezu acitikirwa na ngobzi ipi, na iye acita tani?

MWINJI ukufuna kumanga Yezu. Iwo uli wakukhunganyika na masupada na mitcamu peno pigomba na anyankhondo pakati pawo, amuna anewa acita nsoka ukulu. Ninga akutsogolerwa na cifuno cakuipa, iwo apita na njira zacidima za ku Yerusalemu na apandira Nkulo wa Kedroni mbaenda mpaka ku Phiri ya Milivera. Mwezi wadzala, mbwenye iwo akwata pyakumwanikira napyo na nyale. Kodi nkhubveka kuti thambo ikhadaphimbira ceza ca mwezi iwo mbafuna kumwanikira njira zawo? Peno iwo akhanyerezera kuti munthu akhasaka iwo abisala m’cidima? Cinthu cibodzi ndi candimomwene: Munthu onsene akhadikhira kuti Yezu anabunyala thangwi yakugopa, nee akhandziwa mwadidi tayu.

² Yezu akhadziwa ngobzi ikhanfendedzera. Mbwenye iye akhala mbadikhira. Mwinji wafika duzi, wakutsogolerwa na Yuda wakuti kalene akhali xamwali wakunyindirika. Mwakusowa manyadzo Yuda asandukira Yezu, mbathonya mbuyace wakale na mwanyikiro wa mpswompswono wa ufakafaka. Ngakhale tenepa, Yezu apitiriza kukhala wakupfulika. Buluka penepo iye abuluka pa mwinji. Iye abvunza: “Mbani anasaka imwe?” Iwo atawira: “Yezu wa ku Nazareti.”

³ Anthu azinji mbadakhala akugopa pakati pa mwinji unoyu wakukhala na pida. Panango pyenepi ndi pikhadikhira mwinji kwa mamuna unoyu pakati pawo. Mbwenye Yezu hadagopa tayu, hadathawa tayu, hadalonga uthambi tayu. Mbuto mwa pyenepi, iye alonga: “Ndine pano.” Makhaliro ace akhali akupfulika, akusowa ukali, akuti amuna aadzuma. Iwo abwerera mbagwa pantsi!​—Jwau 18:1-6; Mateo 26:45-50; Marko 14:41-46.

4-6. (a) Kodi Mwana wa Mulungu asalandaniswa nanji, na thangwi yanji? (b) Kodi ndi njira zipi zitatu zakuti Yezu apangiza cipapo?

⁴ Kodi mbadakwanisa tani Yezu kuthimbana na ngobzi ineyi ikulu mwakupfulika na mwakudzitonga? Iye acita pyenepi thangwi ya cipapo cace. Cipapo ndi ubodzi mwa makhaliro akufunika na akulemedzwa kakamwe kwa ntsogoleri, na nkhabepo munthu wakuti alandana peno apiringana Yezu m’nkhaliro unoyu. M’nsolo wa nduli, tapfunza kuti Yezu akhali tani wakucepeseka na wakukhurudzika. Mwakuthema iye akhacemerwa ‘Mwanabira.’ (Jwau 1:29) Mbwenye cipapo ca Yezu cancitisa kuti afokotozwe m’njira yakusiyana kakamwe. Biblya isalonga pya Mwana wa Mulungu: “Ona, nkhalamu ya dzindza ya Yuda.”​—Apokalipse 5:5.

⁵ Nkhalamu kazinji kene isalandaniswa na cipapo. Kodi mwatoma kugumanikana na nkhalamu imuna nkhope na nkhope? Khala ndi tenepo, panango mwapulumuka thangwi ya mpanda ukhali pakati pa imwe na cinyama ceneci cakuti cikhadafungirwa m’mbuto inakoyerwa pinyama pya ntsanga. Ngakhale tenepa, cakugumanika naco ceneci cingakhale cakugopesa. Munayang’ana imwe nkhope ya cinyama ceneci cikulu kakamwe na camphambvu mbumuyang’ana nduli mwanu, imwe mungakwanise kunyerezera kuti nkhalamu nkhabe thawa m’kugopa cinthu. Biblya isalonga pya “nkhalamu, chikala cha mphambvu kakamwe kupita pinyama pinango, mbachikhonda kugopa.” (Misangani 30:30) Ceneci ndi cipapo ca Kristu.

⁶ Tendeni tidinge njira zitatu zidapangiza Yezu cipapo ninga ca nkhalamu: m’kutsidzikiza undimomwene, m’kuphedza ulungami na m’kuthimbana na kutcingwa. Ife tonsene tinadzaonambo njira zakuti​—peno ndife acipapo mwacibaliro peno nkhabe—​tingakwanise kusangizira Yezu m’kupangiza cipapo.

7-9. (a) Kodi ndi ninji cidacitika mukhakhala Yezu na piaka 12 pyakubalwa, na nkhaliro unoyu unakwanisa tani kuoneka ninga wakugopesa kwa imwe? (b) Kodi Yezu apangiza tani cipapo m’matsalakaniro ace na apfunzisi pa templo?

⁷ M’dziko yakutongwa na Sathani, “Baba wa uthambi,” kazinji kene cipapo ndi cakufunika towera kutsidzikiza undimomwene. (Jwau 8:44; 14:30) Yezu hadadikhira kukula kuti akhale na nkhaliro unoyu tayu. Mukhakhala iye na piaka 12 pyakubalwa, Yezu asiyana na anyakubalace pakumala phwando ya Paskwa m’Yerusalemu. M’ntsiku zitatu, Mariya na Zuze akhasaka kakamwe Yezu. Pakumalisira iwo angumana m’templo. Kodi iye akhacitanji mwenemu? “Mbakhala pantsi pana apfundisi mbaabva mbaabvundza.” (Luka 2:41-50) Nyerezerani kutomesa makani anewa.

⁸ Anyakulonga pyakucitika alonga kuti ukhali nsambo wa atsogoleri auphemberi akale kusalikira pa templo pakumala maphwando na kupfunzisa pa ibodzi ya maberere makulu akhali penepo. Anthu mbadakhala pantsi towera kubvesera na kucita mabvunzo. Apfunzisi anewa akhali amuna akupfunza. Iwo akhadziwa mwadidi Mwambo wa Mose na akhadziwambo miyambo yakusiyana-siyana yakucitwa na anthu na pinthu pinango pyakuti pikhathimizirika m’kupita kwa piaka. Kodi mbumudapibva tani kukhala pakati pawo? Wakugopa? Anewa ndi mabvero acibaliro. Kodi ndiye tani mbidakhala kuti muli na piaka 12 basi pyakubalwa? Aphale na atsikana azinji mbakugopa. (Yeremiya 1:6) Anango asasaka mwakusowa cidikhiro kucalira kutundusa apfunzisi awo ku xikola; aphale na atsikana anewa asagopa kucitwa mabvunzo, asagopa kupaswa citsalakano cakupambulika na asagopa kuti panango anapaswa manyadzo peno kusingirirwa.

⁹ Mbwenye, penepo tisagumana Yezu, akhala pantsi pakati pa amuna akupfunza anewa, mokhonda gopa aacita mabvunzo akufuna kudziwa piri m’mitima yawo. Na iye acita pizinji. Mbiri isatipanga: “Onsene adambva, adzuma nzeru zache na kutawira kwache.” (Luka 2:47) Biblya nee isatipanga pidalonga iye m’nzidzi unoyu, mbwenye tingakwanise kukhala na cinyindiro cakuti iye hadabwerezera unthawatawa ukhagumanika pakati pa apfunzisi aneale auphemberi tayu. (1 Pedro 2:22) Nkhabe, iye atsidzikiza undimomwene wa Mafala a Mulungu, na abveseri ace adzumatirwa kakamwe na kamphale ka piaka 12 basi pyakubalwa mbakalonga mwanzeru na mwacipapo.

10. Kodi aphale na atsikana Acikristu lero asasangizira tani cipapo ca Yezu?

¹⁰ Lero, aphale na atsikana okhonda lengeseka Acikristu asatowerera manyalo a Yezu. Inde, iwo si aungwiro tayu, ninga mphale Yezu akhali. Mbwenye, ninga iye, iwo nee asadikhira kukhala akulu kuti atsidzikize undimomwene. Ku xikola peno ku cisa cinakhala iwo, mwaluso iwo asacita anthu mabvunzo, asabvesera na mwacilemedzo asaapanga pya undimomwene. (1 Pedro 3:15) Ninga nsoka, aphale na atsikana anewa aphedza anzawo a ku xikola, apfunzisi na anyakuendekana kukhala atowereri a Kristu. Cisakomeresa tani Yahova cipapo cawo! Mafalace asalandanisa aphale na atsikana anewa na mathotho a bume​—thangwi ndi akuthontholesa, akukomeresa na akuinjipa.​—Masalmo 110:3.

11, 12. Ninga nkulu, kodi Yezu apangiza tani cipapo m’kutsidzikiza undimomwene?

¹¹ Ninga nkulu, Yezu mwakubwereza-bwereza apangiza cipapo m’kutsidzikiza undimomwene. Inde, utumiki wace automa na kuthimbana kwakuti anango mbadakuona kukhala kwakugopesa. Tayu ninga arkanju wamphambvu, mbwenye ninga munthu ene wa manungo na ciropa, Yezu athimbana na Sathani, wamphambvu kakamwe na wakugoswa wa anyamalwa onsene a Yahova. Yezu akhonda Sathani na akhonda kuyesera kwace kuphatisira mwakuipa Malemba akupumirwa. Yezu amalisa kuthimbana kweneku m’kunthamangisa mwacipapo: “Choka, satani.”​—Mateo 4:2-11.

¹² Natenepa Yezu aikha citsanzo ca utumiki wace, mwacipapo atsidzikiza Mafala a Babace towera akhonde kuphatisirwa m’njira yakuipa. M’nzidzi uno, mwakulandana na nzidzi uneule, kukhondaona ntima kwa mauphemberi kuciripo. Yezu apanga atsogoleri auphemberi a ntsiku zace: ‘Mwafudza mafala a Mulungu na matongero a makholo anu adasiyirwa imwe.’ (Marko 7:13) Amuna anewa akhalemedzwa kakamwe na anthu azinji, mbwenye Yezu mokhonda gopa aalonga ninga atsogoleri a maboliboli na apfakafaka.a (Mateo 23:13, 16) Kodi tinakwanisa tani kusangizira citsanzo ceneci ca cipapo ca Yezu?

13. Kodi tisafunika kukumbukanji munasangizira ife Yezu, mbwenye ndi mwai upi uli na ife?

¹³ Mwandimomwene tisakumbuka kuti ife nkhabe luso ya Yezu ya kuona piri m’ntima peno mphambvu yakutonga. Mbwenye tingakwanise kusangizira cipapo cace cakutsi­dzikiza undimomwene. Mwacitsanzo, m’kuikha pakweca unthawatawa wa mauphemberi​—uthambi unapfunziswa kazinji kene thangwi ya Mulungu, pifuniro pyace na Mafalace—​ife tisamwanikira dziko idacitiswa kukhala yacidima na mbiri yauthambi ya Sathani. (Mateo 5:14; Apokalipse 12:9, 10) Tisaphedza anthu kukhala akusudzuka ku ubitcu wa pipfunziso pyaunthawatawa pidadzala m’mitima yawo na kugopa kwakupiringana ndida mbaikha uxamwali wawo na Mulungu pangobzi. Ndi mwai wa ntundu wanji uli na ife wakuona kukwanirisika kwa pikiro ya Yezu: “Udidi [peno undimomwene] unadzakusanduzani kudza anthu a ufulu”!​—Jwau 8:32.

14, 15. (a) Towera kupangiza kuti ‘ulungami’ ndi ninji, kodi Yezu aphatisira njira ipi? (b) M’kulonga na nkazi wa ku Samariya, kodi ndi tsangulo ipi idapwaza Yezu?

¹⁴ Profesiya ya Biblya yalongeratu kuti Mesiya mbadapangiza madzinza kuti ‘ulungami’ ndi ninji. (Mateo 12:18; Izaiya 42:1) Mwandimomwene Yezu atoma kucita pyenepi m’nzidzi ukhakhala iye pa dziko yapantsi. Na cipapo cikulu, nzidzi onsene iye akhali wakulungama na wakusowa tsangulo m’matsalakaniro ace anthu. Mwacitsanzo, iye akhonda nsambo okhonda khala wa malemba wa kusiyanisa anthu na wa kuvuya anango wakuti ukhacitwa m’dziko yonsene.

¹⁵ Mudalonga Yezu na nkazi wa ku Samariya pa ncera ku Sikari, anyakupfunzace adzuma. Thangwi yanji? M’ntsiku zenezire, Ayuda onsene akhaida Asamariya; cipwazo ceneci catoma kale Yezu mbasati bwera pa dziko yapantsi. (Esdra 4:4) Pontho, atsogoleri auphemberi aciyuda anango akhapwaza akazi. Atongi auphemberi aciyuda, patsogolo pace alemba mbafewesa amuna kuti akhonde longa na akazi; ngakhale iwo afika pakulonga kuti akazi nkhabe thema kupfunziswa Mwambo wa Mulungu. Makamaka akazi a ku Samariya akhaoniwa ninga akunyanyasa. Yezu apwaza tsangulo ineyi yakusowa ulungami na mwapakweca apfunzisa nkazi wa ku Samariya (wakuti akhali na umaso wa upombo), ngakhale kumpangiza cidzindikiro cace ninga Mesiya.​—Jwau 4:5-27.

16. Thangwi yanji Akristu asafunika kukhala na cipapo towera kukhala akusiyana m’kulonga pya tsangulo?

¹⁶ Kodi mwatoma kugumanika pakati pa anthu ale akuti ali na makhaliro akuipa a tsangulo? Panango iwo asaseka mwakupwaza anthu a khanda ya ntundu unango peno dzinza, mbalonga mwakuipa amuna peno akazi, peno kupwaza ale akuti ali na ciimiriro peno mpfuma yakusiyana na iwo. Atowereri a Kristu nkhabe tawirisa maonero anewa akuipa, na asawangisira kakamwe towera kumalisa m’mitima yawo ntundu onsene wa tsangulo. (Machitiro 10:34) Mbodzi na mbodzi wa ife asafunika kukulisa cipapo towera kukhala wakusowa tsangulo.

17. Kodi ndi ninji pidacita Yezu pa templo, na thangwi yanji?

¹⁷ Pontho cipapo cacitisa Yezu kuwangisira kakamwe towera mbumba ya Mulungu ikhale yakucena pabodzi na masasanyiro a ulambiri wakucena. Pakutoma utumiki wace, iye afika pa templo ku Yerusalemu na aipirwa kakamwe kuona anyamalonda na anyakucinja kobiri mbakacita malonda awo. Na thangwi yadidi, Yezu athamangisa amuna anewa akufuna pyonsene na malonda awo ene. (Jwau 2:13-17) Patsogolo pace cifupi na kumalisa utumiki wace, iye acita pibodzibodzi. (Marko 11:15-18) Pyenepi pyancitisa kukhala na anyamalwa anango amphambvu, ngakhale tenepa iye hadagopa tayu. Thangwi yanji? Kutomera uwanace, iye athula templo ineyi nyumba ya Babace​—na akhapiona tenepo. (Luka 2:49) Kuipisa ulambiri wakucena ukhacitwa penepo kukhali kusowa ulungami wakuti cipo iye mbadakulekerera. Phinga yace yampasa cipapo cakucita pyonsene pikhafunika.

18. M’kulonga pya kucena kwa mpingo, kodi Akristu anakwanisa tani kupangiza cipapo?

¹⁸ M’njira ibodzibodzi atowereri a Kristu lero asatsalakana kakamwe kucena kwa mbumba ya Mulungu na masasanyiro a ulambiri wakucena. Iwo angaona kuti Nkristu nzawo acita madodo makulu, iwo nee asaapwaza tayu. Mwacipapo iwo asalonga na munthu unoyu peno na akulu a mpingo. (1 Akorinto 1:11) Iwo asasakadi kudziwa khala akulu a mpingo adziwiswa. Akulu a mpingo angakwanise kuphedza anthu anewa akuduwala mwauzimu na angakwanisembo kucita pinthu towera kucitisa kuti mabira a Yahova akhale na makhaliro akucena.​—Tyago 5:14, 15.

19, 20. (a) Kodi ndi kusowa ulungami kwa ntundu wanji kukhagumanika konsene kwene m’ntsiku za Yezu, na Yezu athimbana na pikakamizo pipi? (b) Thangwi yanji atowereri a Kristu asakhonda kupita m’ndale na m’uphanga, na asakhala na nkhombo ipi thangwi ya ciimiriro cawo?

¹⁹ Kodi pyenepi pisafuna kulonga kuti Yezu athimbana na kuipa konsene kukhaoneka m’dziko? Mwandimomwene uipi ukhalipo m’dziko yonsene. Dziko idabalwa iye ikhatongwa na utongi wa dziko inango. Aroma akhaponderera Ayuda na anyankhondo awo amphambvu, kuanensa kakamwe na ngakhale kuakhondesa miyambo yawo ya uphemberi. Ndi thangwi yace si pyakudzumisa tayu kuti anthu azinji akhafuna kuti Yezu apite m’ndale za dziko za ntsiku zenezire. (Jwau 6:14, 15) Mwakuthimizira, iye akhafunika kupangiza cipapo.

²⁰ Yezu afokotoza kuti Umambo wace nee ukhacita khundu ya dziko tayu. M’citsanzo cace, iye apfunzisa atowereri ace kuti akhonde kupita m’nkhondo za ndale mbuto mwa pyenepi akhafunika kuikha manyerezero awo m’kumwaza mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu. (Jwau 17:16; 18:36) Iye apfunzisa pfunziro ikulu ya unakatinakati mudabwera mwinji towera kumphata. Pedro acitapo pinthu, mwakucimbiza asolola supada yace mbatema mamuna. Si pyakunensa tayu kunyerezera ninga Pedro. Mbidakhala kuti uphanga usatawiriswa, pyenepi mbipidakhala pakweca namasiku ale adaphiwa Mwana wa Mulungu wakusowa mulando. Natenepa, Yezu aikha ndida kwa atowereri ace a pa dziko yapantsi a nzidzi uneule na wa cincino: “Ikha pontho supada yako pa mbuto pache, thangwi anthu onsene anakwata supada, anadzafa na supada.” (Mateo 26:51-54) Kwa atowereri a Kristu, kukoya nkhaliro unoyu wa ntendere kukhafunika cipapo, tenepa ninga ndi kwakufunika lero. Ninga cakubwereswa ca unakatinakati wawo Wacikristu, mbumba ya Mulungu lero iri na mbiri yadidi yakukhonda cita khundu m’nkhondo zokhonda lengeseka za m’ntsiku zathu, Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene Yapantsi, kukhonda bverana na m’makhaliro anango auphanga. Mbiri ineyi yadidi ndi nkhombo inatambira iwo thangwi ya cipapo.

21, 22. (a) Kodi Yezu atambira ciphedzo canji mbasati kuthimbana na mayesero ace akunensa? (b) Kodi Yezu apangiza tani cipapo mpaka kunkhomo?

²¹ Mwana wa Yahova akhadziwiratu mwanyapantsi kuti iye mbadatcingwa kakamwe pa dziko yapantsi. (Izaiya 50:4-7) Iye athimbana na pidengwa pizinji pya kufa, mbamalisira na pidafokotozwa pakutoma pa nsolo uno. Kodi Yezu akoya tani cipapo cace m’kuthimbana na ngobzi zenezi? Inde, kodi Yezu akhacitanji mwinji mbusati bwera kamphata? Iye akhaphembera mwakuwanga kwa Yahova. Kodi Yahova acitanji? Biblya isatipanga kuti Yezu “abverwa.” (Ahebere 5:7) Yahova atuma anju kubuluka kudzulu towera kudzawangisa Mwanace wacipapo.​—Luka 22:​42, 43.

²² M’nzidzi wakucepa pakumala kuwangiswa, Yezu alonga kwa apostolo ace: “Lamukani, tendeni.” (Mateo 26:46) Nyerezerani mafala anewa amphambvu. M’kudziwa kuti iye mbadaphemba mwinji kuti ukhonde phekesa axamwali ace, m’kudziwa kuti anzace anewa mbadanthawa na kunsiya ekha, m’kudziwa kuti iye mbadaenda ekhene kathimbana na yesero yakunensa ya umaso wace, iye alonga: “Tendeni.” Ekhene, iye athimbana na yesero yakuipa na yakusowa ulungami, asingirirwa, asikimizwa na afa mbabva kupha kukulu. M’pyonsene ipi, hadasiya cipapo cace tayu.

23. Fokotozani kuti thangwi yanji Yezu nee akhacita pinthu mwakusowa nzeru m’kuthimbana na ngobzi na pidengwa pya kufa.

²³ Kodi Yezu akhacita pinthu mwakusowa nzeru? Nkhabe; kusowa nzeru nkhabe bverana na cipapo. Mwandimomwene, Yezu apfunzisa atowereri ace kuti acite mpholemphole, akhale akucenjera m’nzidzi wa ngobzi towera apitirize kucita cifuno ca Mulungu. (Mateo 4:12; 10:16) Mbwenye, m’cakucitika ceneci, Yezu adziwa kuti nkhabe cikhafuna kumbweza nduli. Iye akhadziwa kuti cifuno ca Mulungu caphatanizwa. Yezu asankhula kukoya umumphu wace, natenepa njira ibodzi basi ya kuenda ikhali kutsogolo, kuthimbana na mayesero anewa.

24. Thangwi yanji tingakwanise kukhala na cibaso cakuti tingakwanise kukhala acipapo m’kuthimbana na mayesero a ntundu onsene?

²⁴ Kazinji kene atowereri a Yezu afamba mwacipapo m’kulonda manyalo a Mbuya wawo! Azinji apirira pa kuthimbana na kusingirirwa, kutcingwa, kumangwa, kuikhwa nkaidi, kusikimizwa na ngakhale kufa. Kodi anthu akusowa ungwiro acigumana kupi cipapo ceneci? Nee cikhabuluka kwa iwo ene tayu. Ninga Yezu atambira ciphedzo cakubuluka kwa Mulungu, ­atowereri ace asaphedzwambo na Mulungu. (Afilipi 4:13) Mphapo, lekani gopa pinafuna bwera kutsogolo. Khalani akupitonga kukoya umumphu wanu, na Yahova anadzakupasani cipapo cinafuna imwe. Pitirizani kukhala na mphambvu kubulukira ku citsanzo ca Mbuyathu, Yezu, adalonga: “Pfulikani [peno khalani acipapo] thangwi ine ndakunda pya pantsi pano.”​—Jwau 16:33.