‘Tiyang’ane Uyu Adapirira’

1-3. (a) Kodi kunenseka kwa Yezu kukhali kukulu tani m’munda wa Getsemani, na ndi ninji pikhancitisa kunenseka? (b) Kodi tingakwanise kulonganji thangwi ya citsanzo ca Yezu ca kupirira, na pasaoneka mabvunzo api?

PIKAKAMIZO pyanjipa. Cipo Yezu akhadatamba nyatwa ineyi ya m’manyerezero na ya m’mabvero. Iye ali m’midzidzi ya­kumalisa ya umaso wace pa dziko yapantsi. Pabodzi na apostolo ace, iwo aenda ku mbuto yacidzoloero, munda wa Getsemani. Kazinji kene iye akhagumanyikana nawo kweneko. Mbwenye, namasiku anewa, iye akhafuna nzidzi pang’ono towera akhale ekhene. Iye asiya apostolo ace, mbaenda pakati pa munda, mbagodama, mbatoma kuphembera. Iye aphembera mwaphinga na akhala wakutsukwala kakamwe kwakuti kaluma yace yakhala ninga “mathoto a chiropa akhadjodja pantsi.”​—Luka 22:39-44.

² Thangwi yanji Yezu akunenseka kakamwe? Inde, iye akudziwa kuti mwakucimbiza iye mbadathimbana na pinenso pikulu pyakumanungo, mbwenye pyenepi si pikhancitisa kunenseka tayu. Iye akhanyerezera pinthu pyakufunika kakamwe. Iye akhadzudzumika kakamwe thangwi ya dzina ya Babace na akhadziwa kuti tsogolo ya banja ya anthu ikhanyindira kupitiriza kwace kukhala wakukhulupirika. Yezu akhadziwa kuti pikhali pyakufunika tani kuti iye apirire. Iye mbadadodoma, mbadatikanisa kakamwe dzina ya Yahova. Mbwenye Yezu hadadodoma tayu. Patsogolo pace m’ntsiku ineyi, mbasati kufa, Yezu ule adaikha citsanzo cadidi ca kupirira pa dziko yapantsi akhuwa mwakupembera: “Pyonsene pyamala.”​—Jwau 19:30.

³ Biblya isatidembetera kuti ‘tiyang’ane uyu [Yezu] adapirira kutchingwa pikulu pyene.’ (Ahebere 12:3) Natenepa mabvunzo mangasi akufunika ndi awa: Kodi ndi api mayesero anango adapirira Yezu? Kodi ndi ninji pidancitisa kupirira? Kodi tinakwanisa tani kutowerera citsanzo cace? Mbwenye mbatisati kutawira mabvunzo anewa, tendeni tidinge kuti kupirira kusaphatanizanji.

4, 5. (a) Kodi “kupirira” kusafuna kulonganji? (b) Kodi tinakwanisa tani kupangiza kuti kupirira kusaphataniza pizinji kupiringana kutamba nyatwa yokhonda thawika?

⁴ M’midzidzi inango, ife tonsene tisatsukwala na “mayesero a mtundu na mtundu.” (1 Pedro 1:6, Chiverano Chachinchino) Kodi kuyang’anizana na yesero pisabveka kuti tikupirira? Nkhabe. Fala Yacigerego yakuti “kupirira” isafuna longa “pya luso ya kupiringana peno kupirira pinenso.” M’kulonga pya ntundu wa kupirira kudalongwa na alembi a Biblya, nyakudziwa unango wa pya Biblya asafokotoza: “Kupirira ndi nkhaliro wakuti ungakwanise kupirira pinthu, tayu basi thangwi ya kungonja, mbwenye thangwi yakukhala na cidikhiro cakuwanga . . . Ndi nkhaliro unacitisa munthu kupitiriza kukhala dzololo pakati pa nyatwa. Unoyu ndi nkhaliro wakuti ungakwanise kucinja mayesero akunensa kakamwe kudza mbiri thangwi usaona pinthu pyadidi pinabwera pakumala mayesero.”

⁵ Natenepa, towera kupirira, nee pisabveka kutamba nyatwa yokhonda thawika basi tayu. Mwakubverana na Biblya, kupirira kusaphataniza kukhala wakuwanga, kukhala na makhaliro adidi a m’ntima na kukhala na cidikhiro tingathimbana na mayesero. Onani cipangizo ici: Amuna awiri aikhwa nkaidi m’makhaliro mabodzi ene mbwenye thangwi ya milando yakusiyana kakamwe. Mbodzi, ndi phanga, mwabibvu asaphata basa yace ya ukaidi mwakutsukwala. Unango, ndi Nkristu wandimomwene wakuti aikhwa nkaidi thangwi ya nkhaliro wace wakukhulupirika, mbakoya kukhulupirika kwace na kupitiriza kukhala na nkhaliro wadidi thangwi iye asaona makhaliro ace ninga mwai wakupangiza cikhulupiro cace. Mwandimomwene phanga nkhabe kwanisa kuoniwa ninga citsanzo ca kupirira, mbwenye Nkristu wakukhulupirika asapangiza nkhaliro unoyu wadidi kakamwe.​—Tyago 1:2-4.

 6. Kodi tinakulisa tani kupirira?

⁶ Khala tisafuna kupulumuka tisafunika kupirira. (Mateo 24:13) Mbwenye, ife nee tabalwa na nkhaliro unoyu wakufunika tayu. Kupirira kusafunika kukuliswa. M’njira ipi? Aroma 5:3 isalonga: “Kutsukwala kunapasa kupirira.” Inde, khala tisafunadi kukulisa kupirira, ife nkhabe funika kuthawa mayesero onsene a cikhulupiro. Mbuto mwace, tisafunika kuthimbana nawo. Tisakhala akupirira munathimbana na munapiringana ife mayesero akusiyana-siyana a ntsiku na ntsiku. Yesero ibodzi na ibodzi inapiringana ife isatiwangisa towera kuyang’anizana na inango. Mwandimomwene, ife nkhabe kwanisa kukulisa kupirira na mphambvu zathu basi. Ife tisanyindira ‘mphambvu zinapaswa ife na Mulungu.’ (1 Pedro 4:11) Towera kutiphedza kukhala akupirira, Yahova atipasa ciphedzo cadidi kakamwe​—citsanzo ca Mwanace. Tendeni tione mwapaduzi kusowa madawo kwa Yezu kudalembwa thangwi ya kupirira.

7, 8. Mukhafika umaso wa Yezu wa pa dziko yapantsi kunkhomo, kodi ndi mayesero api adapirira iye?

⁷ Umaso wa Yezu wa pa dziko yapantsi mukhafika iwo kunkhomo, iye apirira kuthabuswa kwakusiyana-siyana. Kuthimizira nyatwa ikulu ya manyerezero ikakhala na iye namasiku ace akumalisa, nyerezerani kuphatiswa mwala na kupaswa manyadzo kudatamba iye. Iye asandukirwa na xamwali wace wapantima, asiyiwa na axamwali ace apantima na athimbana na mayesero akusowa mwambo m’nzidzi wakuti piwalo pya thando yakutonga miseru ya mauphemberi makulu a dziko ansingirira, amphulira mata na ammenya na maxoko. Mbwenye, iye apirira pyenepi pyonsene na kukhurudzika na mphambvu.​—Mateo 26:46-49, 56, 59-68.

⁸ M’midzidzi yace yakumalisa, Yezu apirira nyatwa ikulu kakamwe yakumanungo. Iye akwapulwa, amenywa pikulu pyene m’njira inalongwa kuti “isacitisa pironda pikulu na kuluza ciropa cizinji.” Iye akhomerwa, aphiwa m’njira inacitisa munthu “kudembuka kufa mbabva kupha na kunenseka kakamwe.” Nyerezerani pya kupha kukulu kudabva iye mukhakhomerwa manjace na manyalo ace pa ntanda na maperegu makulu. (Jwau 19:1, 16-18) Nyerezerani kubva kupha kukulu kukhanensa Yezu mukhatekenyeka ntanda m’nzidzi ukhatcimikwa iwo na mukhapandula maperegu manungo ace thangwi ya kulemera kwawo pa ntanda. Iye apirira nyatwa ineyi ikulu yakumanungo m’nzidzi ubodziene mbanenseka m’manyerezero ninga pidafokotozwa pakutoma pa nsolo uno.

 9. Kodi ‘kuthuka ntanda’ wathu na kutowerera Yezu pisaphatanizanji?

⁹ Ninga atowereri a Kristu, kodi tingafunike kupirira mayesero api? Yezu alonga: “Munthu angafuna kunditowera, . . . athukule ntanda wache, mbanditowera.” (Mateo 16:24) Fala yakuti “athukule ntanda” yaphatisirwa pano mwaciphipiriso towera kupangiza nyatwa, manyadzo, peno kufa. Kutowerera Kristu ndi nkhaliro wakunensa. Makhaliro athu Acikristu asaticitisa kukhala anthu akusiyana. Dziko ino isatiida thangwi ife nkhabe cita nkhundu yayo. (Jwau 15:18-20; 1 Pedro 4:4) Ngakhale tenepa, tiri akufunisisa kuthuka ntanda wathu​—inde, tiri akukhunganyika towera kutamba nyatwa, ngakhale kufa, mbuto mwa kusiya kutowerera Citsanzo cathu.​—2 Timoti 3:12.

10-12. (a) Thangwi yanji kusowa ungwiro kwa anthu a m’nzidzi uneule kwakhala yesero yakupirira kwa Yezu? (b) Kodi ndi api mangasi a makhaliro adapirira Yezu akuti akhali akutsukwalisa kakamwe?

¹⁰ Nkati mwa utumiki wace, Yezu athimbana na mayesero anango akubwereswa na kusowa ungwiro kwa anthu a m’nzidzi uneule. Kumbukani kuti iye akhali ‘mphedzi [mesire, NM] wa Mulungu,’ wakuti Yahova amphatisira towera kucita dziko yapantsi na umaso onsene uli mwenemu. (Misangani 8:22-31) Natenepa Yezu akhadziwa cifuniro ca Yahova kwa anthu; iwo akhafunika kupangiza makhaliro Ace na kutsanzaya na umaso na ungumi waungwiro. (Genesi 1:26-28) Mukhakhala iye pa dziko yapantsi, Yezu aona pidengwa pikhacitika thangwi ya madawo akhabuluka m’makhundu akusiyana-siyana​—iye akhali munthu, wakukwanisa kukhala na mabvero na manyerezero a anthu. Pyakhala pyakupha tani kwa Yezu kuona kukula kwa kusowa ungwiro kwa anthu m’kulandanisa na ungwiro ukhali na Adamu na Eva pakutoma! Natenepa Yezu athimbana na ciyeso ca kupirira. Kodi iye afewa manungo mbasiya, mbaona madawo a anthu ninga akusowa cidikhiro? Tendeni tione.

¹¹ Kukhonda funa kubva kwa Ayuda kwacitisa Yezu kutsukwala kwakuti iye alira mwapakweca. Kodi iye atawirisa kukhonda funa kwawo kupungula phinga yace peno kuncitisa kulimira kumwaza mphangwa? Mbuto mwa pyenepi, “ntsiku zonsene Yezu akhakhala mu templu mbapfundisa anthu.” (Luka 19:41-44, 47) Iye ‘atsukwala’ thangwi ya kuuma ntima kwa Afarisi akuti akhayang’ana kakamwe towera kuona khala iye anawangisa munthu pa ntsiku ya Sabudu. Kodi iye asiya kuti apingizi anewa akupicita ninga akulungama angopese? Nkhabe! Iye akhala wakuwanga ntima mbawangisa munthu​—iye acita pyenepi pakati pene pa sinagoga!​—Marko 3:1-5.

¹² Cinthu cinango mbicidakwanisa kutsukwalisa kakamwe Yezu​—kubwerera nduli kwa anyakupfunzace apantima. Ninga tapfunza m’Nsolo 3, iwo apangiza cifuno cikulu ca ciimiriro capadzulu. (Mateo 20:20-24; Luka 9:46) Yezu aapasa uphungu m’maulendo mazinji thangwi ya kufunika kwa kucepeseka. (Mateo 18:1-6; 20:25-28) Mbwenye iwo adembuka kubvera. Nyerezerani, namasiku anewa akumalisa na iwo, iwo atoma “[kupokanyana]” kuti nkulu kakamwe pakati pa iwo mbani! (Luka 22:24) Kodi Yezu asiya pyenepi kwa iwo, mbanyerezera kuti nkhabebve cidikhiro? Nkhabe. Ninga wakupirira m’nzidzi onsene, Yezu akhala na maonero adidi na acidikhiro, mbapitiriza kuona makhaliro adidi mwa iwo. Iye akhadziwa kuti m’ntima iwo akhafuna Yahova na akhafuna kakamwe kucita cifuno Cace.​—Luka 22:25-27.

13. Kodi tingakwanise kuthimbana na mayesero api akulandana na adapirira Yezu?

¹³ Ife tingakwanise kuthimbana na mayesero akuti ndi akulandana na adapirira Yezu. Mwacitsanzo, tingakwanise kugumana anthu akuti nkhabe funa kubva ngakhale kupingiza mphangwa za Umambo. Kodi tinadzatawirisa kuti makhaliro anewa akuipa apungule phinga yathu, peno tinadzapitiriza kumwaza mphangwa mwaphinga? (Tito 2:14) Panango tingakwanise kuyesiwa thangwi ya kusowa ungwiro kwa abale athu Acikristu. Mafala okhonda nyerezera peno pyakucita pya phwazo pingakwanise kuphekesa mabvero athu. (Misangani 12:18) Kodi tinadzasiya madawo a anyakukhulupira anzathu kuticitisa kuacalira, peno tinadzapitiriza kulekerera madawo awo na kuyang’ana makhaliro adidi mwa iwo?​—Akolose 3:13.

14. Kodi ndi pinthu pipi piwiri pidaphedza Yezu kukhala dzololo?

¹⁴ Kodi ndi ninji pidaphedza Yezu kukhala dzololo na kupitiriza na umumphu wace mokhonda tsalakana kutikanwa, kuphatiswa mwala, na nyatwa zonsene zidatamba iye? Pana pinthu piwiri pyakupambulika pidaphedza Yezu. Cakutoma, iye akhanyindira kudzulu, mbakadikhira “Mulungu anapasa anthu kukhurudzika [peno kupirira].” (Aroma 15:5) Caciwiri, Yezu akhayang’ana kutsogolo, mbakadikhira kuona kuti kupirira mbukudantsogolera kupi. Tendeni tidinge pinthu pyenepi cibodzi na cibodzi.

15, 16. (a) Kodi ndi ninji pinapangiza kuti Yezu nee akhanyindira mphambvu zace towera kupirira? (b) Kodi ndi cinyindiro cipi cikhali na Yezu kwa Babace, na thangwi yanji?

¹⁵ Yezu, maseze akhali Mwana wangwiro wa Mulungu, nee akhanyindira mphambvu zace towera kupirira tayu. Mbuto mwace, iye akhanyindira Babace wakudzulu na aphembera towera apaswe ciphedzo kubulukira kudzulu. Mpostolo Paulu alemba: “Kristu . . . apereka maphembero ache na kugaluza fala na kulirambo misozi, mbadembetera uyu akhakwanisa kumpulumusa pa kufa.” (Ahebere 5:7) Onani kuti Yezu “apereka” tayu basi maphembero mbwenyembo madembetero. Fala yakuti “kudembetera” isafuna kulonga makamaka pya phembero yakubulukira m’ntima na yaphinga​—inde, kuphemba ciphedzo. Kuphatisirwa kwa fala yakuti ‘madembetero’ kusapangiza kuti Yezu aphemba Yahova mwakudembetera m’maulendo mazinji. Inde, m’munda wa Getsemani, Yezu aphembera mwakubwereza-bwereza na mwaphinga.​—Mateo 26:36-44.

¹⁶ Yezu akhali na cinyindiro cakukwana cakuti Yahova mbadatawira madembetero ace, thangwi iye akhadziwa kuti Babace ndi ‘Mbveseri wa maphembero.’ (Masalmo 65:2) Mbasati kubalwa ninga munthu, Mwana wautombo akhadaona kuti Babace akhatawira tani maphembero a alambiri akukhulupirika. Mwacitsanzo, Mwana akhali mboni yakuona na maso kudzulu m’nzidzi udatuma Yahova anju towera kutawira phembero yakubulukira m’ntima ya mprofeta Danyele​—ngakhale Danyele mbasati kumalisa kuphembera. (Danyele 9:20, 21) Kodi Baba mbadacimwana kutawira m’nzidzi wakuti Mwanace mbodzi ekha akhakhutula pikhali m’ntima mwace “na kulirambo misozi”? Yahova atawira kudembetera kwa Mwanace na atuma anju kuti amuwangise kupirira nyatwa.​—Luka 22:43.

17. Towera kupirira, thangwi yanji tisafunika kunyindira kudzulu, na tinakwanisa tani kucita pyenepi?

¹⁷ Towera kupirira, tisafunikambo kunyindira kudzulu​—kwa Mulungu “[anapasa] mphambvu.” (Afilipi 4:13) Khala Mwana waungwiro wa Mulungu akhadziwa kufunika kwa kudembetera Yahova towera kuphedzwa, ndiye tani ife! Ninga Yezu, tingafunike kudembetera Yahova mwakubwereza-bwereza. (Mateo 7:7) Maseze nee tisadikhira kudzerwa na anju, mbwenye tingakwanise kukhala na cinyindiro ici: Mulungu wathu wakufuna anadzabvesera maphembo a Akristu akukhulupirika anapitiriza kucita “maphembero na kudembetera masikati na masiku.” (1 Timoti 5:5) Mokhonda tsalakana mayesero akuti tingakwanise kuthimbana nawo​—peno nyatwa za ungumi, kufa kwa nyakufunika wathu, peno kutcingwa na apingizi—​Yahova anadzatawira maphembero athu aphinga akuphemba udziwisi, cipapo na mphambvu towera kupirira.​—2 Akorinto 4:7-11; Tyago 1:5.

18. Kodi Yezu akhayang’ana tani kupiringana nyatwa zikakhala patsogolo pace?

¹⁸ Cinthu caciwiri cidacitisa Yezu kupirira ndi cakuti iye akhayang’ana kutsogolo, kupiringana nyatwa zikakhala patsogolo pace. Pya Yezu Biblya isalonga: Iye “[akwata] ntanda mbakhonda chalira kufa kwache kwamanyadzo, thangwi akhanyerezera kusekera kukulu kudakoyerwa iye.” (Ahebere 12:2, MZ) Citsanzo ca Yezu cisapangiza kuti cidikhiro, kusekera peno kukomerwa na kupirira pisaphata tani basa pabodzi. Pyenepi pingakwanise kulongwa mwacigwagwa m’njira iyi: Cidikhiro cisatsogolera ku kukomerwa na kukomerwa ku kupirira. (Aroma 15:13; Akolose 1:11) Yezu akhali na pidikhiro pyakudzumisa. Iye akhadziwa kuti kukhulupirika kwace mbukudaphedza kubwezera utongi ukulu wa Babace na mbukudancitisa kuombola banja ya anthu ku madawo na kufa. Pontho Yezu akhali na cidikhiro cakutonga ninga Mambo na kutumikira ninga Nyantsembe Wankulu, mbabweresa nkhombo zizinji kwa anthu akubvera. (Mateo 20:28; Ahebere 7:23-26) M’kuikha manyerezero ku pidikhiro pikhali patsogolo pace, Yezu agumana kukomerwa kukulu, na kukomerwa kweneku, kwamphedza kupirira.

19. M’kuthimbana na mayesero a cikhulupiro, kodi tinakwanisa tani kusiya cidikhiro, kukomerwa na kupirira kuphata basa pabodzi towera kutiphedza?

¹⁹ Ninga Yezu, tisafunika kutawirisa cidikhiro, kukomerwa na kupirira kuphate basa pabodzi towera kutiphedza. Mpostolo Paulu alonga: “Sekerani pa kudikhira.” Buluka penepo iye athimizira: “Pirirani pa nyatwa.” (Aroma 12:12, MZ) Kodi imwe muli kuthimbana na yesero ikulu ya cikhulupiro m’nzidzi uno? Mphapo yang’anani kutsogolo. Lekani kuduwala kuti kupirira kwanu kunadzakuza dzina ya Yahova. Pitirizani kunyerezera mwadidi cidikhiro cakupambulika ca Umambo. Nyerezerani ninga muli m’dziko ipswa ya Mulungu inabwera na nyerezerani kuti m’kutambira nkhombo m’Paradizu. Kudikhira kukwanirisika kwa pinthu pyakudzumisa pidapikira Yahova​—kuphataniza kubwezerwa kwa utongi ukulu, kubuluswa kwa uipi pa dziko yapantsi, na kumaliswa kwa utenda na kufa—​kunadzadzadza mitima yanu na kukomerwa na kukomerwa kweneku kungakwanise kukuphedzani kupirira mokhonda tsalakana mayesero akuti mungakwanise kugumanikana nawo. Tingalandanisa pinafuna kucita cidikhiro ca Umambo, nyatwa zonsene m’makhaliro ano a pinthu mwandimomwene ndi za nzidzi wakucepa na “ntsing’onong’ono.”​—2 Akorinto 4:17.

20, 21. M’kulonga pya kupirira, kodi Yahova asadikhiranji kwa ife, na tisafunika kutonga kucitanji?

²⁰ Yezu akhadziwa kuti kukhala ntowereri wace mbukudakhala kwakunensa, nkhaliro wakuti usaphemba kupirira. (Jwau 15:20) Iye akhunganywa towera kupangiza njira, m’kudziwa kuti citsanzo cace mbicidawangisa anango. (Jwau 16:33) Inde, Yezu aikha citsanzo caungwiro ca kupirira, mbwenye ife tiri kutali na ungwiro. Kodi Yahova asadikhiranji kwa ife? Pedro asafokotoza: “Kristu iyembo aona nyatwa thangwi ya imwe; pa kupichita iye akusiirani matowezero towera mulonde manyalo ache [‘mwapaduzi,’ NM].” (1 Pedro 2:21) M’njira idathimbana iye na mayesero, Yezu asiya “matowezero,” citsanzo cakuti tisafunika kucitowezera.a Mbiri ya kupirira idaikha iye ingakwanise kulandaniswa na “manyalo,” peno mathanyo. Ife nkhabe kwanisa kutowerera manyalo anewa m’njira yaungwiro, mbwenye tingakwanise kuatowerera ‘mwapaduzi.’

²¹ Buluka penepo, tendeni tikhale akuzitonga kutowerera citsanzo ca Yezu m’njira yadidi kakamwe inakwanisa ife. Tilekeni kuduwala kuti tingatowerera mwapaduzi kakamwe manyalo a Yezu, tinadzakhala akukhunganyika mwadidi towera kupirira “mpaka kumala kwa pyonsene”​—kumala kwa makhaliro ano akale a pinthu peno kumala kwa umaso wathu wacincino. Ife nkhabe dziwa kuti ndi ninji pinafuna citika pakutoma, mbwenye tisadziwa ici: Kwenda na kwenda, Yahova anadzatipasa nkhombo thangwi ya kupirira kwathu.​—Mateo 24:⁠13.