Ganhuro 17
‘Mweya Yakaurawa’ Inotuswa
1. Ko isu tiri kurarama munhamboi yenguva, uye ufakazii huripo hwaikoku?
UMAMBO hwaMwari hunobata ushe! Mutasvi webhiza jena wodokupedza rukundo rwake! Bhiza dzvuku, bhiza dema, uye bhiza rakacheneruka ari kugagadika nomupasi! Nomutoo usingapokanidziki, uporofita hwaJesu amene pamusoro pokuvapo kwake kwoumambo huri kuzadzika. (Mateo, maganhuro 24, 25; Marko, ganhuro 13; Ruka, ganhuro 21) Hungu, tiri kurarama mumazuva okupedzisira etsika ino yezvinhu. (2 Timotio 3:1-5) Ikoko zvakwakadaro, ngatisanoteererei sezvo Gwayana, Jesu Kristu, rinonamanura chisimbiso chechishanu chomupumburu wamanyoro iwowo. Ndizvimweizve zvakazarurwa zvatichagoverana mazviri zvino?
2. (a) Ko Johane akaonei apo chisimbiso chechishanu chakanamanurwa? (b) Neiko tisati tichifanira kukatyamadzwa nokurava nezveatari yokufananidzira yechibairo mudenga?
2 Johane anorondedzera chiono chinonyandura: “Uye apo iye akanamanura chisimbiso chechishanu, ini ndakaona pasi peatari mweya yaavo vakaurawa nokuda kweshoko raMwari uye nokuda kwebasa rokupupura ravaichimbova naro.” (Zvakazarurwa 6:9) Chiiko ichecho? Atari yechibairo iri kumusoro kudenga here? Hungu! Inguva yokutanga iyo Johane anodudza atari. Kunyange zvazvo zvakadaro, iye atorondedzera Jehovha ari pachigaro choumambo Chake, makerubhi akapoteredza, gungwa rinoonekera, mwenje, uye vakuru vane 24 vane zvinonhuwira—zvose izvozvi zvichifanana namativi etebharnekari yapasi, nzvimbo tsvene yaJehovha muna Israeri. (Eksodho 25:17, 18; 40:24-27, 30-32; 1 Makoronike 24:4) Ipapoka, kunofanira kutikatyamadza here kuwana atari yokufananidzira yechibairo iriwo mudenga?—Eksodho 40:29.
3. (a) Patabhernakeri yechiJudha yekare, ko mweya yaidururirwa sei “pasi peatari”? (b) Neiko Johane akaona mweya yezvapupu zvakaurawa pasi peatari yomufananidziro mudenga?
3 Pasi peiyi atari pane “mweya yaavo vakaurawa nokuda kweshoko raMwari uye nokuda kwebasa rokupupura ravaichimbova naro.” Ikoku kunorevei? Iyoyi haingagoni kuva mweya yakabviswa miviri—seyoyo yaidavirwa navaGiriki vechihedheni. (Genesi 2:7; Ezekieri 18:4) Panzvimbo pakwo, Johane anoziva kuti mweya, kana kuti upenyu, hunofananidzirwa neropa, uye apo vaprista patebharnekari yechiJudha yekare vaiuraya mhuka yechibairo, vaisasa ropa “kupoterera pamusoro peatari” kana kuti vairidururira “pasi peatari yechipiriso chinopiswa.” (Revhitiko 3:2, 8, 13; 4:7; 17:6, 11, 12) Nokudaro, mweya wemhuka waisanobatanidzwa neatari yechibairo. Asika neiko mweya, kana kuti ropa, raava varanda vakati kuti vaMwari raizoonwa pasi peatari yokufananidzira mudenga? Nemhaka yokuti rufu rwavo runorangarirwa sechibairo.
4. Ko rufu rwamaKristu akaberekwa nomudzimu chibairo munzirai?
4 Zvamazvirokwazvo, vose avo vanoberekwa savanakomana vomudzimu vaMwari vanofa rufu rwechibairo. Nemhaka yebasa ravachaita muUmambo hwokudenga hwaJehovha, kuda kwaMwari kuti ivo varambe uye kurega tariro ipi neipi youpenyu husingaperi pasi pano. Muna ikoku, ivo vanozviisa kurufu rwechibairo nokuda kwouchangamire hwaJehovha. (VaFiripi 3:8-11; enzanisira naVaFiripi 2:17.) Ikoku kunodaro mupfungwa imene chaiyo yaavo Johane akaona pasi peatari. Ivo ndivakazodzwa avo muzuva ravo vakaurairwa kutendeka nokuda kwoushumiri hwavo hwokushingaira mukutsigira Shoko raJehovha nouchangamire. “Mweya [yavo yaka]urawa nokuda kweshoko raMwari uye nokuda kwebasa [mar·ty·riʹan] rokupupura ravaichimbova naro.”
5. Kunodaro sei kuti mweya yavakatendeka, kunyange zvazvo yakafa, inodanidzira nokuda kwamatsive?
5 Chionocho chinopfuurira kuwadzanyurika: “Ipapo vakadanidzira nenzwi guru, vachiti: ‘Changamire Ishe mutsvene nowachokwadi, mucharega kutonga ndokutsiva ropa redu pana avo vanogara papasi kutozosvikira riniko?’” (Zvakazarurwa 6:10) Ko mweya yavo, kana kuti ropa, ringagona sei kudanidzira nokuda kwamatsive, sezvo Bhaibheri richiratidzira kuti vakafa havana chavanoziva? (Muparidzi 9:5) Eya, ko ropa raAbheri akarurama harina kudanidzira pashure pokunge Kaini amuponda here? Jehovha ipapo akati kuna Kaini: “Waiteiko? Teerera! Ropa romunun’una wako riri kudanidzira kwandiri riri pavhu.” (Genesi 4:10, 11; VaHebheru 12:24) Kwakanga kusati kuri kuti ropa raAbheri rakanga richitaura chaizvoizvo mashoko. Panzvimbo pakwo, Abheri akanga afa semhondwi isina mhaka, uye ruramisiro yaida kuti mhondi yake ive inorangwa. Nomutoo wakafanana, vaurairwi kutendeka ivavo vechiKristu havana mhaka, uye mururamisiro vanofanira kutsivirwa. (Ruka 18:7, 8) Kudanidzira nokuda kwamatsive kukuru nokuti zviuru zvakawanda zvakafa nomutoo iwowo.—Enzanisa naJeremia 15:15, 16.
6. Kuteurwai kweropa risine mhaka kwakatsiviwa mu607 B.C.E.?
6 Mugariro wacho ungafananidzwawo nouya womuna Judha akatsauka pakutenda apo Mambo Manase akagara pachigaro choumambo muna 716 B.C.E. Iye akateura ropa zhinji risine mhaka, zvimwe ‘kucheka napakati’ muporofita Isaya. (VaHebheru 11:37; 2 Madzimambo 21:16) Kunyange zvazvo Manase gare gare akapfidza ndokuvandudzika, mhaka yeropa iyeyo yakaramba iripo. Muna 607 B.C.E., apo vaBhabhironi vakaita dongo umambo hwaJudha, “kwakaitikira Judha kupfurikidza bedzi nomurairo waJehovha, kuti aibvise pameso ake nokuda kwezvivi zvaManase, mukuwirirana neizvo zvose zvaakanga aita; uyewo nokuda kweropa risine mhaka raakanga ateura, zvokuti iye akazadza Jerusarema neropa risine mhaka, uye Jehovha haana kubvumira kanganwiro.”—2 Madzimambo 24:3, 4.
7. Ndianiko ane mhaka zvikurukuru yokuteura “ropa ravatsvene”?
7 Somunguva dzeBhaibheri, naizvozvowo nhasi vazhinji vavanhu vakauraya zvapupu zvaMwari vangave vanguve vakafa. Asi sangano rakaparira kuurairwa kutendeka kwavo richiri kushingaira zvikuru kwazvo uye richine mhaka yeropa. Ndiro sangano rapasi raSatani, mbeu yake yapasi. Rakatanhamara mariri ndiro Bhabhironi Guru, umambo hwenyika hworudzidziso rwenhema.a Iro rinorondedzerwa seriri “rakararadza neropa ravatsvene uye neropa rezvapupu zvaJesu.” Hungu, “mariri makawanwa ropa ravaporofita neravatsvene neraavo vose vakaurawa pasi pano.” (Zvakazarurwa 17:5, 6; 18:24; VaEfeso 4:11; 1 VaKorinte 12:28) Haiwa mutoro wakadini wokuva nemhaka yeropa! Chero bedzi Bhabhironi Guru riripo, ropa remhondwi dzaro richadanidzira nokuda kweruramisiro.—Zvakazarurwa 19:1, 2.
8. (a) Ndizvinoitikai zvokuurairwa kutendeka zvakanga zvaitika munduramo yaJohane? (b) Zvitambudzoiko zvakaparirwa namadzimambo eRoma?
8 Johane iye amene akaona kuurairwa kutendeka muzana rokutanga ramakore sezvo Nyoka ine utsinye nembeu yayo yapasi yakarwisa ungano inokura yamaKristu akazodzwa. Johane akanga aona Ishe wedu achiroverwa uye akanga ararama nomukuuraiwa kwaStefano, kwomukoma wake amene Jakobho, nokwaPetro, Pauro, uye dzimwe shamwari dzapedyo. (Johane 19:26, 27; 21:15, 18, 19; Mabasa 7:59, 60; 8:2; 12:2; 2 Timotio 1:1; 4:6, 7) Muna 64 C.E., mambo weRoma Nero akanga akapumha maKristu, achiapomera nezvokupiswa kweguta, kudzivisa runyerekupe rwokuti iye akanga ari iye ane mhaka. Wezvenhau Tacitus anoshuma, kuti: “Iwo [maKristu] akafa kupfurikidza nemitoo inozvidza; vamwe vakafukidzwa namatehwe ezvikara dzokonokei vobvamburwa nembwa, vamwe [vakarovererwa],b vamwe vakapiswa samazhenje kuti vave mwenje usiku.” Rimwe fungu rechitambudzo mukutungamirira kwaMambo Domitian (81-96 C.E.) rakaparira kuiswa kwaJohane pachitsuwa chePatmosi. Sokutaura kwakaita Jesu: “Kana ivo vakanditambudza, ivo vachakutambudzaiwo.”—Johane 15:20; Mateo 10:22.
9. (a) Ko Satani akaparira chinhui chikuru chenyengedzo pakuzosvika pazana rechina remakore C.E., uye icho rutivi rukuru rwechii? (b) Ko vamwe vabati ushe muchiKristudhomu vakabata sei Zvapupu zvaJehovha mukati meHondo yeNyika I neII?
9 Pakuzosvika pazana rechina ramakore C.E., nyoka yekare iyeyo, Satani Dhiabhorosi, yakanga yaburisa chinhu chikuru chenyengedzo, rudzidziso rwokutsauka pakutenda rwechiKristudhomu—tsika yechiBhabhironi yakavanzwa pasi penyengedzo ye“chiKristu.” Ndirwo rutivi rukuru rweNyoka uye rwakakura kuva masekete mazhinji-zhinji anorwisana. SaJudha asina kutendeka wekare, chiKristudhomu chine mhaka huru yeropa, zvachakabatanidzwa zvikurukuru pamativi ose ari maviri muHondo yeNyika I neII. Vamwe vabati ushe vezvamatongerwe enyika muchiKristudhomu vakatoshandisa idzi hondo sepembedzo yokuuraya vabatiri vakazodzwa vaMwari. Richishuma pamusoro pokutambudza kwaHitler Zvapupu zvaJehovha, hwirudzurwo yebhuku raFriedrich Zipfel rinonzi Kirchenkampf in Deutschland (Kurwa Kwamachechi muGermany) rakati: “Chikamu chimwe chezvitatu chazvo [Zvapupu] chakaurawa, kupfurikidza nokuuraya, mamwe mabasa amasimba, nzara, chirwere kana kuti zvimwe chibharo. Ukombi hweiyi dzvinyiriro hwakanga husina muenzaniso uye hwakaparirwa nokutenda kusingatsuguduki kusati kwaigona kutsinhiraniswa nepfungwa yeSosharizimu Yourudzi.” Zvamazvirokwazvo, kunogona kutaurwa nezvechiKristudhomu, kubatanidza nouprista hwacho, kuti: “Mumipendero yenguvo dzako makawanwa mavara eropa romweya yavarombo vasine mhaka.”—Jeremia 2:34.c
10. Ko majaya eboka guru akatambura zvitambudzoi munyika zhinji?
10 Chifo cha1935 majaya akatendeka eboka guru akatsungirira masimba masimba echitambudzo munyika zhinji. (Zvakazarurwa 7:9) Kunyange apo hondo yeNyika II yakaguma muEurope, mutaundi rimwe bedzi Zvapupu zvaJehovha zvechiduku zvine 14 zvakauraiwa nokuturikwa. Chii chaiva mhaka yavo? Kuramba ku“dzidzirazve hondo.” (Isaya 2:4) Pamisi ichangobva kupfuura iyi zvikuru, majaya okuMabvazuva nomuAfrica akarohwa kusvikira afa kana kuti kuuraiwa namapoka okupfura pamusoro pechirevo chimwe chetecho. Ava vaurairwi kutendeka vechiduku, vatsigiri vakafanira vehama dzakazodzwa dzaJesu, zvamazvirokwazvo vachava norumuko mupasi idzva rakapikirwa.—2 Petro 3:13; enzanisa nePisarema 110:3; Mateo 25:34-40; Ruka 20:37, 38.
Nguvo Refu Chena
11. Ko maKristu akazodzwa akaurairwa kutendeka anogamuchira “nguvo refu chena” munzirai?
11 Pashure pokunyora kutenda kwavachengeti veperero vomunguva dzekare, muapostora Pauro akati: “Nokudaro ivava vose, kunyange zvazvo ivo vakanga vapupurirwa kupfurikidza nokutenda kwavo, havana kuwana zadziko yechipikirwa, sezvo Mwari akadeya kuona chimwe chinhu chiri nani zvikuru nokuda kwedu, kuti ivo vagorega kukwaniswa kunze kwedu.” (VaHebheru 11:39, 40) Chii chiri “chimwe chinhu chiri nani zvikuru ichecho” icho Pauro namamwe maKristu akazodzwa anokarira? Johane anochiona pano muchiono, achiti: “Uye nguvo refu chena yakapiwa mumwe nomumwe wavo; uye vakaudzwa kuzorora kwechinguva chiduku, kutozosvikira chiverengero chavaranda biyavo nehama dzavo vakanga vadokuurawa sezvavakanga vaitwawo chakwana.” (Zvakazarurwa 6:11) Kugamuchira kwavo “nguvo refu chena” kune chokuita norumuko rwavo kuva zvisikwa zvisingafi zvomudzimu. Havazati vachirarazve semweya yakaurawa iri pasi peatari, asi vanomutswa kuva rutivi rweboka ravakuru vane 24 vanonamata pamberi pechigaro choumambo chaMwari. Ipapo, ivo vamene vakapiwa zvigaro zvoumambo, kuratidzira kuti ivo vakapinda muropafadzo dzoumambo. Uye ivo vaka“pfeka nguvo chena dzokunze,” kuratidzira kuti ivo vakatongwa kuva vakarurama, vakafanirwa nenzvimbo inokudzwa pamberi paJehovha muruvazhe irworwo rwokudenga. Ikokuwo izadziko yechipikirwa chaJesu chokumaKristu akazodzwa akatendeka omuungano yomuSardhisi: “Iye unokunda uchapfekedzwa kudaro nguvo chena dzokunze.”—Zvakazarurwa 3:5; 4:4; 1 Petro 1:4.
12. Ko vakazodzwa vanomutswa vano“zorora kwechinguva chiduku,” munzirai uye kusvikira rini?
12 Ufakazi hwose hunoratidzira kuti uru rumuko rwokudenga rwakavamba muna 1918, pashure pokugadzwa pachigaro choumambo kwaJesu muna 1914 nokutasva kwake kwokutanga rukundo rwake rwoumambo kupfurikidza nokuchenura matenga pakubvisa Satani namadhemoni ake. Asi, vakazodzwa ivavo vanomutswa vanoudzwa kuti ivo vanofanira “kuzorora chinguva chiduku, kutozosvikira chiverengero . . . chavaranda biyavo” chakwanawo. Avo veboka raJohane vachiri pasi pano vanofanira kubvumikisa perero yavo mukuedzwa nokutambudzwa, uye vamwe vaivava vangauraiwawo. Pakupedzisira, kunyange zvazvo zvakadaro, ropa rose rakarurama rinoteurwa neBhabhironi Guru nezvikomba zvaro zvezvamatongerwe enyika richatsiviwa. Kuri zvino, vakamutswa pasina panikiro vakabatikana mumisengwa yokudenga. Ivo vanozorora, kwete kupfurikidza nokuvarairwa mukusaita basa kwomufaro, asi mukuti ivo nomutoo wokushivira vanomirira zuva ramatsive raJehovha. (Isaya 34:8; VaRoma 12:19) Zororo ravo richaguma apo ivo vanoona ruparadziko rworudzidziso rwenhema uye, sa“vakadanwa navakasarudzwa uye vakatendeka,” ivo vanova pamwe chete naShe Jesu Kristu mukuita rutongeso pane mamwe mativi ose embeu yakaipa yaSatani iri pasi pano.—Zvakazarurwa 2:26, 27; 17:14; VaRoma 16:20.
‘Avo Vakafa Vanotanga Kumuka’
13, 14. (a) Mukuwirirana nomuapostora Pauro, ko rumuko rwokudenga runovamba rini, uye ndivanaani vanomutswa? (b) Ko vakazodzwa vanorarama kupinda muzuva raShe vanomutsirwa kudenga rini?
13 Nzwisiso yakapiwa kupfurikidza nokunamanurwa kwechisimbiso chechishanu inobvumirana chose chose namamwe magwaro ane chokuita norumuko rwokudenga. Somuenzaniso, muapostora Pauro akanyora, kuti: “Nokuti izvi ndizvo zvatinokuudzai kupfurikidza neshoko raMwari, kuti isu vapenyu tinorarama kusvikira pakuvapo kwaShe hatizati tichizotongotangira avo vakavata murufu; nokuti Ishe iye amene uchaburuka kudenga nokudanidzira kwokuraira, nenzwi rengirozi huru uye nehwamanda yaMwari, uye avo vakafa muhumwe naKristu vachatanga kumuka. Pashure pacho isu vapenyu tinorarama, pamwe chete navo tichanakurwa mumakore kundosangana naIshe mumhepo; uye nokudaro nguva dzose tichava naShe.”—1 VaTesaronika 4:15-17.
14 Haiwa inhau inonyandura sei inoziviswa neidzi ndima! Avo vehama dzakazodzwa dzaJesu vanorarama kusvikira pakuvapo kwaJesu, ndiko kuti, avo vachiri vapenyu pasi pano mukuvapo kwake, vanotangirwa kupinda mudenga naavo vakatofa. Vakadarovo, vakafira muhumwe naKristu, vanotanga kumuka. Jesu anoburuka, ndiko kuti, anotendeudzira ngwariro yake kwavari, ndokuvamutsira kuupenyu hwomudzimu, achivapa “nguvo refu chena.” Pashure pacho, avo vachiri vapenyu savanhu vanopedza nzira yavo yapasi, vazhinji vavo vachifa nomutoo wamasimba masimba pakuuraiwa navashori. Zvisinei, ivo havarari murufu sezvakaita vokutanga vavo. Panzvimbo pakwo, apo ivo vanofa, ivo pakare pakarepo vanoshandurwa—“mukubwaira kweziso”—vachinakurirwa kumatenga kundova pamwe naJesu nemitezo biyavo yomutumbi waKristu. (1 VaKorinte 15:50-52; enzanisa naZvakazarurwa 14:13.) Nokudaro, rumuko rwamaKristu akazodzwa runotanga nokukurumidza pashure pokunge varume vakatasva mabhiza mana vaApocalypse vanovamba kutasva kwavo.
15. (a) Ko kunamanurwa kwechisimbiso chechishanu kunogovera mashokoi akanaka? (b) Ko kutasva kwoMukundi pabhiza jena kunoguma sei?
15 Kunamanurwa kweichi chisimbiso chechishanu chomupumburu wamanyoro kwakagovera mashoko akanaka pamusoro pavachengeti veperero vakazodzwa avo vakakunda, vakatendeka kusvikira kurufu. Asi hakugoveri mashoko akanaka nokuda kwaSatani nembeu yake. Kutasva kwoMukundi pabhiza jena kunopfuurira nomutoo usingadzivisiki uye kunogumira munguva yokutongwa kwenyika iyo “iri musimba rowakaipa.” (1 Johane 5:19) Ikoku kunojekeswa apo Gwayana rinonamanura chisimbiso chechitanhatu.
[Mashoko Omuzasi]
a Zivikanwo yeBhabhironi Guru inokurukurwa mumashoko ose oudzame Muganhuro 33.
b Enzanisa neNew World Translation Reference Bible, peji 1577, appendix 5C, “Torture Stake.”
c Chibvumikiso chemhaka yeropa yorudzidziso chinopiwa mumashoko ose oudzame zvikuru Muganhuro 36.
[Bhokisi riri papeji 102]
‘Mweya yakaurawa’
Cyclopedia yaMcClintock naStrong inonokora mashoko John Jortin, muPurotesitendi wechiNgezi womuzana rechi18 ramakore, akaberekwa navabereki veFrench Huguenot, saanoti: “Uko chitambudzo chinovamba, chiKristu chinoguma . . . Pakanga pari pashure pokunge chiKristu chatangwa sorudzidziso rwoumambo rwe[Roma], uye pashure pokunge pfuma norukudzo zvaiswa pavashumiri vazvo, apo ushati hukuru hwechitambudzo hwakawana simba gurusa, ndokuisa pesvedzero yahwo inoparadzanya parudzidziso rweEvhangeri.”
[Mufananidzo uri papeji 103]
“Uye nguvo refu chena yakapiwa kuno mumwe nomumwe wavo”