Lentsoe la Jehova Lea Phela
Lintlha-khōlō Tsa Buka ea Genese—II
BUKA ea Genese e akaretsa lilemo tse 2 369 tsa histori ea batho, ho tloha ha ho ne ho bōptjoa motho oa pele, Adama, ho fihlela lefung la Josefa, mora oa Jakobo. Likhaolo tsa pele tse 10 hammoho le litemana tse 9 tsa khaolo ea 11, tse akaretsang tlaleho ea pōpo ho fihlela tlalehong ea tora ea Babele, li ile tsa tšohloa tokollong ea pele ho ena ea makasine ena.a Sehloohong sena ho tšohloa lintlha-khōlō tsa karolo e saletseng ea Genese, e bolelang ka litšebelisano tsa Molimo le Abrahama, Isaka, Jakobo le Josefa.
ABRAHAMA E BA MOTSOALLE OA MOLIMO
Lilemo tse ka bang 350 ka mor’a Moroallo, ho tsoaloa monna ea khethehileng haholo ho Molimo lesikeng la Sema, mora oa Noe. Lebitso la hae ke Abrame, ’me hamorao le fetoloa ho ba Abrahama. Molimo o laela Abrame hore a tlohe motseng oa Bakalde oa Ure a e’o lula litenteng naheng eo Jehova a tšepisang hore o tla mo neha eona le litloholo tsa hae. Ka lebaka la tumelo ea hae le kutlo ea hae, Abrahama o bitsoa “motsoalle oa Jehova.”—Jakobo 2:23.
Jehova o nka bohato ka baahi ba khopo ba Sodoma le metse e haufi le eona, ’me Lota le barali ba hae baa pholosoa. Tšepiso ea Molimo e phethahala ha ho hlaha Isaka, mora oa Abrahama. Lilemo hamorao, tumelo ea Abrahama ea lekoa ha Jehova a mo laela hore a nyehele mora enoa e le sehlabelo. Abrahama o ikemiselitse ho mamela empa lengeloi lea mo thiba. Ha ho pelaelo hore Abrahama ke monna oa tumelo, ’me o tiisetsoa hore lichaba tsohle li tla itlhohonolofatsa ka peō ea hae. Abrahama o sareloa haholo ka lebaka la lefu la Sara, mosali oa hae ea ratoang.
Lipotso Tsa Mangolo Lia Arajoa:
12:1-3—Selekane sa Abrahama se ile sa qala ho sebetsa neng, hona e le ka nako e kae? Ho bonahala eka selekane sa Jehova le Abrame sa hore “ka sebele malapa ’ohle a lefatše a tla itlhohonolofatsa ka [Abrame]” se ile sa qala ho sebetsa ha Abrame a tšela Eufrate a le tseleng e eang Kanana. E tlameha ebe e ne e le ka la 14 Nisane, 1943 B.C.E.—lilemo tse 430 pele Baiseraele ba lokolloa Egepeta. (Exoda 12:2, 6, 7, 40, 41) Selekane sena sa Abrahama ke “selekane ho isa nakong e sa lekanyetsoang.” Se tla sebetsa ho fihlela ha ho hlohonolofalitsoe malapa a lefatše ’me lira tsohle tsa Molimo li timelitsoe.—Genese 17:7; 1 Bakorinthe 15:23-26.
15:13—Mahloreho a bana ba Abrame a lilemo tse 400 a boletsoeng esale pele a ile a fela neng? Nako ena ea mahloreho e ile ea qala ka 1913 B.C.E. ha mora oa Abrahama Isaka a ne a khoesoa ha a batla a le lilemo tse 5, ’me Ishmaele, moholoane oa hae ka ntat’a bona, ea neng a ka ba lilemo li 19, “a ntse a soma” Isaka. (Genese 21:8-14; Bagalata 4:29) E ile ea fela ha Baiseraele ba lokolloa bokhobeng ba Egepeta ka 1513 B.C.E.
16:2—Na ho ne ho loketse hore Sarai a fe Abrame lekhabunyane la hae Hagare hore e be mosali oa hae? Ketso ea Sarai e ne e lumellana le moetlo oa mehleng eo o neng o tlama mosali oa nyopa hore a batlele monna oa hae serethe e le hore ho be le mojalefa. Mokhoa oa ho nyala sethepu o hlaha ka lekhetlo la pele lesikeng la Kaine. Qetellong, o ile oa fetoha moetlo, ’me barapeli ba bang ba Jehova ba ile ba o amohela. (Genese 4:17-19; 16:1-3; 29:21-28) Leha ho le joalo, Jehova ha aa ka a tlohela molao oa hae oa pele oa hore motho a nyalane le molekane a le mong. (Genese 2:21, 22) Ho hlakile hore Noe le bara ba hae, bao ho bona ho ileng ha phetoa taelo e reng, ‘ngatafalang le tlale lefatše,’ kaofela ba ne ba sa nyala sethepu. (Genese 7:7; 9:1; 2 Petrose 2:5) ’Me molao ona oa ho nyalana le molekane a le mong o ile oa tiisoa hape ke Jesu Kreste.—Matheu 19:4-8; 1 Timothea 3:2, 12.
19:8—Na e ne e se phoso hore Lota a bolele hore a ka fa Basodoma barali ba hae? Ho latela tloaelo ea batho ba Bochabela, e ne e le boikarabelo ba motho ea amohetseng baeti hore a ba sireletse esita le haeba ho ka hlokahala hore a shoe. Lota o ne a ikemiselitse ho etsa joalo. Ka sebete o ile a tsoela ka ntle ho mokhopi, a koala monyako, eaba o tobana le oona a le mong. Ho ka etsahala hore ebe nakong eo Lota a neng a bolela hore a ka fana ka barali ba hae, o ne a hlokometse hore baeti ba hae ke manģosa a Molimo, ’me mohlomong o ne a nahanne hore Molimo a ka sireletsa barali ba hae joalokaha A ne a ile a sireletsa nkhono’ae Sara, Egepeta. (Genese 12:17-20) Ka sebele, joalokaha ho ile ha etsahala, Lota le barali ba hae ba ile ba sireletsoa.
19:30-38—Na Jehova o ile a iphapanyetsa botahoa ba Lota le hore ebe e ile ea e-ba ntat’a bara ba barali ba hae ba babeli? Jehova ha a iphapanyetse ho kopanela liphate ha batho ba amanang haufi ebile ha a iphapanyetse botahoa. (Levitike 18:6, 7, 29; 1 Bakorinthe 6:9, 10) Lota o ne a hlile a nyatsa “liketso . . . tse sa eeng ka molao” tsa baahi ba Sodoma. (2 Petrose 2:6-8) ’Nete ea hore barali ba Lota ba ile ba mo noesa veine hore a tahoe e bontša hore ba ne ba hlokomela hore o ne a ke ke a lumela ho kopanela liphate le bona ha a hlaphohetsoe. Empa kaha e ne e le basele naheng eo, barali ba hae ba ile ba nahana hore tsela ena ke eona feela e ka thibelang hore lelapa la Lota le se ke la timela. Pale ena e tlalehiloe ka Bibeleng ho bontša hore na Baiseraele, bana ba Abrahama, ba ne ba amana joang le Bamoabe (bana ba Moabe) le Baamone (bana ba Benami).
Seo re Ithutang Sona:
13:8, 9. Ka sebele Abrahama o ile a beha mohlala o babatsehang oa ho rarolla liqabang! Le ka mohla ha rea lokela ho lumella hore chelete, lintho tseo re li ratang, kapa boikhohomoso li qhale khotso e har’a rōna.
15:5, 6. Ha Abrahama a se a tsofala ’me a e-s’o be le mora, o ile a bua le Molimo oa hae ka taba ena. Kahoo, Jehova o ile a mo khothatsa. Phello e ile ea e-ba efe? Abrahama o ile a “beha tumelo ho Jehova.” Tumelo ea rōna e tla matlafala ha re phetlela Jehova lifuba tsa rōna ka thapelo, re amohela khothatso ea hae e ka Bibeleng, hape re mo mamela.
15:16. Jehova o ile a ithiba hore a se ke a ahlola Baamore (kapa, Bakanana) ho fihlela ho fetile meloko e mene. Hobane’ng? Hobane ke Molimo ea sa feleng pelo. O ile a leta ho fihlela ho se ho se na tšepo ea hore ba tla fetoha. Re lokela ho tšoana le Jehova, re se ke ra fela pelo.
18:23-33. Jehova oa khetha ha a timetsa batho. O sireletsa ba lokileng.
19:16. Lota o ile a ‘lieha,’ ’me mangeloi a ile a ba a batla a mo hulanyetsa ka ntle ho motse oa Sodoma le lelapa la hae. Ke hantle ha re sa lebale hore metsotso e jele babeli ha re ntse re letetse bofelo ba lefatše lena le khopo.
19:26. Ke booatla bo bokaakang hore re sitisoe ke lintho tseo re li siileng morao tsa lefatše lee kapa hore re ’ne re nahane ka tsona!
JAKOBO O BA LE BARA BA 12
Abrahama o lokisetsa hore Isaka a nyale Rebeka, mosali ea lumelang ho Jehova. Rebeka o beleha mafahla Esau le Jakobo. Esau o nyelisa tokelo ea hae ea tsoalo, o e rekisetsa Jakobo, ’me hamorao Jakobo o hlohonolofatsoa ke ntat’ae. Jakobo o balehela Padane-arame, moo a nyalang Lea le Ragele le moo a alosang mehlape ea ntat’a bona ka lilemo tse ka bang 20 pele a tloha le lelapa la hae. Ka basali ba hae Lea le Ragele hammoho le makhabunyane a bona a mabeli, Jakobo o ba le bara ba 12 le morali a le mong. Jakobo o betana le lengeloi ’me oa hlohonolofatsoa, lebitso la hae lea fetoloa hore e be Iseraele.
Lipotso Tsa Bibele Lia Arajoa:
28:12, 13—Toro ea Jakobo ea “lere” e ne e bontša eng ea bohlokoa? “Lere” ena, eo e ka ’nang eaba e ne e shebahala joaloka litepisi tsa majoe tse nyolohelang holimo, e ne e bontša hore ho na le puisano pakeng tsa lefatše le leholimo. Ho ea holimo le tlaase ha mangeloi a Molimo ka eona ho ne ho bontša hore mangeloi a sebeletsa ka tsela e itseng ea bohlokoa pakeng tsa Jehova le batho bao a ba amohelang.—Johanne 1:51.
30:14, 15—Ke hobane’ng ha Ragele a ile a itima monyetla oa ho robala le monna oa hae ka lebaka la limandrake? Mehleng ea boholo-holo, litholoana tsa mandrake li ne li sebelisoa e le sethethefatsi ebile e le mokhoa oa ho thibela kapa oa ho phekola ho honyela ho sa tloaelehang ha mesifa. Ho ne ho boetse ho lumeloa hore tholoana ena ke pitsa ea ho tsosa takatso, ea pelehi kapa ea ho emola. (Sefela sa Lifela 7:13) Le hoja Bibele e sa bolele hore na Ragele o entse sena ka morero ofe, mohlomong o ne a nahanne hore limandrake li tla mo thusa hore a emole ’me a itlose sekhobo sa ho ba nyopa. Leha ho le joalo, ho ile ha feta lilemo tse itseng pele Jehova a ‘bula pōpelo ea hae.’—Genese 30:22-24.
Seo re Ithutang Sona:
25:23. Jehova o tseba ho bona e sa le pele hore na ka tlhaho ngoana ea e-s’o tsoaloe o tla sekamela hokae ebe o sebelisa tsebo eo hore a ikhethele esale pele eo a tla mo sebelisetsa merero ea hae. Leha ho le joalo, ha a rere esale pele hore na qetello ea batho e tla ba efe.—Hosea 12:3; Baroma 9:10-12.
25:32, 33; 32:24-29. Ho ameha ha Jakobo ka hore a fumane tokelo ea tsoalo le ho betana bosiu bohle le lengeloi hore a hlohonolofatsoe, ho bontša hore ka sebele o ne a ananela lintho tse halalelang. Jehova o re file boikarabelo ba lintho tse ngata tse halalelang, tse kang kamano ea rōna le eena le mokhatlo oa hae o hlophisitsoeng, thekollo, Bibele le tšepo ea rōna ea ’Muso. E se eka re ka tšoana le Jakobo ka ho ananela lintho tse halalelang.
34:1, 30. Bothata bo ileng ba ‘tlisetsa [Jakobo] khathatso’ bo qalile ka hore Dina a iketse motsoalle oa batho ba neng ba sa rate Jehova. Re lokela ho khetha metsoalle ea rōna ka bohlale.
JEHOVA O HLOHONOLOFATSA JOSEFA EGEPETA
Bara ba Jakobo ba susumetsoa ke mōna hore ba rekise mor’abo bona Josefa bokhobeng. Josefa o kenngoa chankaneng Egepeta hobane a khomarela melao ea Molimo ea boitšoaro ka botšepehi le ka sebete. Ka mor’a nako, o ntšoa chankaneng hore a tl’o hlalosa litoro tsa Faro, tse bolelang e sa le pele ka lilemo tse supileng tsa nala tse tla lateloa ke lilemo tse supileng tsa tlala. Joale Josefa o etsoa molaoli oa lijo oa Egepeta. Barab’abo ba fihla Egepeta ba batla lijo ka lebaka la tlala ena. Lelapa la Jakobo le kopanngoa hape ’me le behoa naheng e nonneng ea Goshene. Pele Jakobo a e-shoa, o hlohonolofatsa bara ba hae ’me o bolela boprofeta bo fanang ka tšepo e tiileng ea tlhohonolofatso e khōlō eo e leng hona e tla tla. Setopo sa Jakobo se isoa Kanana hore se e’o patoa teng. Ha Josefa a e-shoa ha a le lilemo li 110, setopo sa hae se thibeloa ho bola, e le hore qetellong se tle se isoe Naheng e Tšepisitsoeng.—Exoda 13:19.
Lipotso Tsa Bibele Lia Arajoa:
43:32—Ke hobane’ng ha e ne e le ntho e manyala ho Baegepeta ho ja lijo le Baheberu? Mohlomong sena se ne se bakoa haholo ke khethollo ea bolumeli kapa boikakaso ba morabe. Hape, Baegepeta ba ne ba khesa balisa. (Genese 46:34) Hobane’ng? Mohlomong Baegepeta ba ne ba nka balisa e le batho ba boemo bo tlaase haholo. Kapa ho ka etsahala hore ebe kaha ho ne ho se na sebaka se lekaneng sa masimo, Baegepeta ba ne ba khesa batho ba neng ba batla makhulo.
44:5—Na Josefa o ne a hlile a sebelisa senoelo ho hlalosa lipontšo tsa se tlang? Ho hlakile hore senoelo sa silevera le taba e ileng ea buuoa ka sona e ne e le feela karolo ea leqheka kapa mano. Josefa e ne e le morapeli ea tšepahalang oa Jehova. ’Nete ke hore o ne a sa hlalose lipontšo tsa se tlang ka senoelo seo, feela joalokaha e ne e le ’nete hore Benjamine o ne a sa se utsoa.
49:10—“Lere la borena” le “lere la molaoli” a emela eng? Lere la borena ke kotjana e nkoang ke ’musi e le pontšo ea matla a borena. Lere la molaoli ke molamu o molelele o bontšang matla a hae a ho laela. Jakobo o ile a bua ka ’ona ho bontša hore matla a bohlokoa a borena le bolaoli a ne a tla ba lelokong la Juda ho fihlela Shilo a fihla. Setloholo sena sa Juda ke Jesu Kreste, eo Jehova a mo fileng puso leholimong. Kreste o na le matla a borena hape o na le matla a bolaoli.—Pesaleme ea 2:8, 9; Esaia 55:4; Daniele 7:13, 14.
Seo re Ithutang Sona:
38:26. Juda o ile a fosa litšebelisanong tsa hae le Tamare, ngoetsi ea hae ea mohlolohali. Leha ho le joalo, ha Juda a tojoa ka boikarabelo ba ho imisa Tamare, ka boikokobetso o ile a lumela phoso ea hae. Le rōna re lokela ho potlakela ho lumela liphoso tsa rōna.
39:9. Bohato boo Josefa a ileng a bo nka ka mosali oa Potifaro bo bontša hore monahano oa hae o ne o lumellana le monahano oa Molimo litabeng tsa boitšoaro le hore letsoalo la hae le ne le tataisoa ke melao-motheo ea Molimo. Na le rōna ha rea tšoanela ho loanela ho etsa se tšoanang ha re ntse re hōla tsebong e nepahetseng ea ’nete?
41:14-16, 39, 40. Jehova a ka etsolla maemo molemong oa ba mo tšabang. Ha re hlaheloa ke mahlomola, ke hantle hore re tšepe Jehova ’me re lule re tšepahala ho eena.
Tumelo ea Bona e ne e sa Tape
Ka sebele Abrahama, Isaka, Jakobo le Josefa e ne e le banna ba tumelo ba tšabang Molimo. Tlaleho ea bophelo ba bona, e ngotsoeng bukeng ea Genese, e matlafatsa tumelo e le kannete e bile e re ruta lintho tse ngata tsa bohlokoa.
Tlaleho ena e ka u tsoela molemo ha u ntse u bala ’malo oa Bibele oa beke le beke oa Sekolo sa Tšebeletso sa Puso ea Molimo. Ho nahana ka seo ho builoeng ka sona mona ho tla etsa hore tlaleho ena e be le seo e se bolelang ho rōna.
[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]
a Bona sehlooho se reng “Lentsoe la Jehova Lea Phela—Lintlha-khōlō Tsa Buka ea Genese—I” tokollong ea Molula-Qhooa oa January 1, 2004.
[Setšoantšo se leqepheng la 26]
Abrahama e ne e le monna oa tumelo
[Setšoantšo se leqepheng la 26]
Jehova o hlohonolofatsa Josefa
[Setšoantšo se leqepheng la 26]
Lota ea lokileng o ile a pholosoa le barali ba hae
[Setšoantšo se leqepheng la 29]
Jakobo o ne a ananela lintho tse halalelang. Uena?