‘Ka Bohlale Matsatsi a Rōna a Tla Ngatafala’
KE MANG ea ka latolang hore bohlale ke ba bohlokoahali tabeng ea ho sebetsana le mathata a bophelo? Bohlale ba ’nete ke bokhoni ba ho sebelisa tsebo le kutloisiso ka tsela e nepahetseng. Ke ntho e fapaneng haholo le bothoto, ho hloka kelello le bohlanya. Kahoo Mangolo a re khothalletsa ho fumana bohlale. (Liproverbia 4:7) Ha e le hantle, morero o ka sehloohong oa ho ngoloa ha buka ea Bibele ea Liproverbia e ne e le hore e fane ka bohlale le taeo. Mantsoe a eona a qalang a re: “Maele a Solomone mora oa Davida, morena oa Iseraele, hore motho a tsebe bohlale le taeo.”—Liproverbia 1:1, 2.
Ak’u nahane ka lithuto tse sebetsang le tse ka tšeptjoang tsa likhaolo tse seng kae tse qalang tsa Liproverbia. Joaloka ntate ea lerato ea khothatsang mor’a hae, Solomone o ipiletsa ho babali ba hae hore ba amohele taeo le ho ela hloko bohlale. (Khaolo ea 1 le ea 2) O re bontša hore na ke joang re ka hlaolelang setsoalle se haufi-ufi le Jehova le kamoo re ka sireletsang lipelo tsa rōna kateng. (Khaolo ea 3 le ea 4) Re khothalletsoa ho lula re hloekile boitšoarong. (Khaolo ea 5 le ea 6) E, mohlala oa ho pepesoa ha motho ea phelang ka boitšoaro bo litšila ke oa bohlokoa bo boholo ho rōna. (Khaolo ea 7) ’Me boipiletso ba ea tšoantšetsoang ka bohlale ke bo khahlisang hakaakang! (Khaolo ea 8) Pele a fetela maeleng a makhutšoanyane a likhaolong tse latelang, Morena Solomone o fana ka kakaretso e hlasimollang ea seo a seng a buile ka sona ho tla fihlela joale.—Khaolo ea 9.
‘Tloong, le je Bohobe ba ka ’me le Noe Veine ea Ka’
Sephetho sa karolo ea pele ea Liproverbia hase feela kakaretso e tenang e lokolisang likeletso tse boletsoeng nakong e fetileng. Ho e-na le hoo, se hlahisoa e le papiso e thahasellisang le e ntle, e khothalletsang ’mali hore a phehelle bohlale.
Khaolo ea 9 ea buka ea Bibele ea Liproverbia e qala ka mantsoe ana: “Bohlale ba ’nete bo hahile ntlo ea bona; bo betlile litšiea tsa bona tse supileng.” (Liproverbia 9:1) Setsebi se seng se hlalosa hore polelo ‘litšiea tse supileng’ e “fana ka maikutlo a ntlo ea morui e hahuoeng ho potoloha lebala, e tšehelitsoeng ke litšiea tse tharo ka lehlakoreng le leng le le leng le ke e le ’ngoe mahareng a lehlakore la boraro le tobaneng le sebaka se bulehileng seo e neng e le moo ho kenoang le teng.” Leha ho le joalo, bohlale ba ’nete bo ahile ntlo e tiileng bakeng sa ho amohela baeti ba bangata.
Ntho e ’ngoe le e ’ngoe e loketse mokete. Nama e teng, joalokaha veine e le teng. Bohlale ka bobona bo lokisitse lijo le ho teka tafole. “Bo hlophisitse ho itlhabela nama; bo tsoakile veine ea bona; ho feta moo, bo tekile tafole ea bona.” (Liproverbia 9:2) Ho hlakile hore lijo tsa moea tse elisang monahano li teng tafoleng ena ea tšoantšetso.—Esaia 55:1, 2.
Ke bo-mang ba memeloang moketeng o lokiselitsoeng ke bohlale ba ’nete? “Bo romile makhabunyane a bona, e le hore bo ka hoeletsa holim’a libaka tse phahameng tsa motse: ‘Mang kapa mang ea se nang phihlelo, a ke a fapohele mona.’ Mang kapa mang eo pelo ea hae e haelloang—o itse ho eena: ‘Tloong, le je bohobe ba ka ’me le kopanele ho noeng veine eo ke e tsoakileng. Tlohelang ba se nang phihlelo ’me le ’ne le phele, hape le tsamaee ka kotloloho tseleng ea kutloisiso.’”—Liproverbia 9:3-6.
Bohlale bo rometse makhabunyane a bona hore a meme. A ile libakeng tsa batho bohle moo a ka hoeletsang palo e khōlōhali ea batho. Kaofela baa mengoa—ba ‘lipelo li haelloang,’ kapa ba haelloang ke bohlale, haesita le ba se nang phihlelo. (Liproverbia 9:4) ’Me ba fuoa tšepiso ea bophelo. Bohlale bo fuperoeng ke Lentsoe la Molimo, ho akarelletsa le bo leng bukeng ea Liproverbia, bo ka fumanoa ke hoo e ka bang e mong le e mong. Kajeno, e le manģosa a bohlale ba ’nete, Lipaki tsa Jehova li maphathapathe li mema batho, kae kapa kae moo ba fumanoang teng, hore ba ithute Bibele. Kannete, ho tsoela pele ba rua tsebo ena ho lebisa bophelong ba sa feleng.—Johanne 17:3.
Ka boikokobetso Bakreste ba lokela ho amohela taeo ea bohlale. Sena ke ’nete haholo-holo ho ba banyenyane le ba qalileng ho ithuta ka Jehova. Ka lebaka la ho se be le phihlelo ka litsela tsa Molimo, ba ka ’na ba ba le ‘lipelo tse haelloang.’ Sena ha se bolele hore boikemisetso ba bona kaofela bo bobe, empa ho tlisa pelo boemong boo ha e le hantle bo amoheloang ke Jehova Molimo ho hloka nako le boiteko. Sena se hloka hore re etse hore mehopolo, litakatso, lerato le lipakane tsa rōna li lumellane le seo Molimo a se amohelang. Ke habohlokoa hakaakang hore ba “hlaolele tabatabelo ea lebese le sa tsoakoang la lentsoe.”—1 Petrose 2:2.
Ha e le hantle, na kaofela ha rōna ha rea lokela ho fetela ka nģ’ela ho “thuto ea mathomo”? Ka sebele re lokela ho hlaolela tabatabelo ea ‘lintho tse tebileng tsa Molimo’ le ho rua molemo lijong tse tiileng tsa batho ba hōlileng. (Baheberu 5:12–6:1; 1 Bakorinthe 2:10) “Lekhoba le tšepahalang le le masene” le okameloang ke Jesu Kreste ka ho toba, ka mafolofolo le fana ka lijo tsa moea tse nakong bakeng sa bohle. (Matheu 24:45-47) E se eka re ka keteka tafoleng ea bohlale ka hore re khothalle ho ithuta Lentsoe la Molimo le lingoliloeng tse thehiloeng Bibeleng tse tsoang ho sehlopha sa lekhoba.
“U se ke Ua Khalemela Mosomi”
Lithuto tsa bohlale li boetse li akarelletsa ho tšoaea phoso le ho khalemela. Tšobotsi ena ea bohlale ha e amoheloe ke bohle. Ke kahoo karolo e phethang ea buka ea Liproverbia e fupereng temoso ena: “Ea khalemelang mosomi o inkela ho se hlomphehe, le ea fanang ka khalemelo ho motho ea khopo—o inkela sekoli ho eena. U se ke ua khalemela mosomi, e le hore a se ke a u hloea.”—Liproverbia 9:7, 8a.
Mosomi o fehla lehloeo khahlanong le ea lekang ho mo thusa hore a otlolle litsela tsa hae. Motho ea khopo o haelloa ke ho ananela bohlokoa ba khalemelo. Ke booatla bo bokaakang hore ’nete ee e babatsehang ea Lentsoe la Molimo u leke ho e ruta motho ea hloileng ’nete kapa ea mpang a batla ho e soma feela! Ha moapostola Pauluse a ntse a etsa mosebetsi oa boboleli Antioke, o ile a kopana le sehlopha sa Bajuda ba neng ba sa rate ’nete. Se ile sa leka ho etsa hore a phehe khang ka hore se mo hanyetse ka ho mo nyefola, empa Pauluse o ile a re: “Kaha [lentsoe la Molimo] le le qhelela thōko le lōna ’me ha le ikahlole le tšoaneloa ke bophelo bo sa feleng, bonang! re retelehela lichabeng.”—Liketso 13:45, 46.
Ha re ntse re leka ho finyella ba lipelo li tšepahalang ka litaba tse molemo tsa ’Muso, e se eka re ka ba seli e le hore re se ikakhele ka setotsoana liphehisanong le ho pheheng khang le basomi. Kreste Jesu o ile a laela barutuoa ba hae: “Ha le kena ka tlung, le lumelise ba ntlo eo; ’me haeba ntlo eo e tšoaneleha, khotso ea lōna eo le e lakaletsang eona e ke e be ho eona; empa haeba e sa tšoanelehe, khotso e tsoang ho lōna e ke e khutlele ho lōna. Kae kapa kae moo mang kapa mang a sa le amoheleng kapa a sa mameleng mantsoe a lōna, ha le tsoa ntlong eo kapa motseng oo le hlohlore lerōle maotong a lōna.”—Matheu 10:12-14.
Karabelo ea motho ea bohlale ha a khalemeloa e fapane le karabelo ea mosomi. Solomone oa hlalosa: “Fana ka khalemelo ho motho ea bohlale ’me o tla u rata. Fa motho ea bohlale ’me o tla hlalefa haholo.” (Liproverbia 9:8b, 9b) Motho ea bohlale oa tseba hore “ha ho taeo eo hona joale e bonahalang e thabisa, empa e baka mesarelo; leha ho le joalo ka mor’a moo ho ba koetlisitsoeng ka eona e beha litholoana tsa khotso, e leng, ho loka.” (Baheberu 12:11) Le hoja taeo e ka bonahala e le bohloko, ke ka baka la’ng ha re ka iphetetsa kapa ra itšireletsa haeba ho e amohela ho tla etsa hore re be bohlale haholo?
Morena ea bohlale o tsoela pele ka ho re: “Fa motho ea lokileng tsebo ’me o tla eketsa ho ithuta.” (Liproverbia 9:9b) Ha ho motho ea hlalefileng haholo kapa ea tsofetseng haholo hoo a ka khaotsang ho ithuta. Ke thabo e kaakang ho bona esita le ba seng ba hōlile ba amohela ’nete le ho inehela ho Jehova! E se eka le rōna re ka lula re ntse re e-na le takatso ea ho ithuta le ho boloka kelello e ntse e sebetsa.
“U Tla Ekeletsoa Lilemo Tsa Bophelo”
E le ha a hatisa bohlokoa ba ntlha ea sehlooho tabeng e tšohloang, Solomone o akarelletsa ntho ea bohlokoa e hlokahalang bakeng sa bohlale. Oa ngola: “Ho tšaba Jehova ke qalo ea bohlale, ’me ho tseba Ea Halalelang ka ho Fetisisa ke kutloisiso.” (Liproverbia 9:10 ) Motho a ke ke a ba le bohlale ba bomolimo, ntle le tlhompho e tebileng bakeng sa Molimo oa ’nete. Motho a ka ba le kelello e phophomang tsebo, empa haeba a sa tšabe Jehova, o tla hlōleha ho sebelisa tsebo eo ka tsela e tlotlisang ’Mōpi. A ka ’na a etsa liqeto tse fosahetseng litabeng tse tsejoang, a iketsa leoatla. Ho feta moo, ho tseba Jehova, Ea Halalelang ka ho Fetisisa, ke habohlokoa bakeng sa ho fumana kutloisiso, e leng tšobotsi e hlaheletseng ea bohlale.
Bohlale bo na le melemo efe? (Liproverbia 8:12-21, 35) Morena oa Iseraele o re: “Ka ’na matsatsi a hao a tla ngatafala, ’me u tla ekeletsoa lilemo tsa bophelo.” (Liproverbia 9:11) Ho ngatafala ha matsatsi le lilemo tsa bophelo ke liphello tsa ho tloaelana le bohlale. E, “bohlale bo boloka ba nang le bona ba phela.”—Moeklesia 7:12.
Ho ikitlaetsa hore re fumane bohlale ke boikarabelo ba rōna re le batho ka bomong. Ha a totobatsa ntlha ena, Solomone o re: “Haeba u hlalefile, u hlalefile molemong oa hao; ’me haeba u somile, u tla ho jara, uena u le mong feela.” (Liproverbia 9:12) Ea bohlale o bohlale molemong oa hae, le mosomi ke eena feela ea ka jarang molato oa mahlomola a hae. Ka sebele, re kotula seo re se jalang. Kahoo, e se eka, re ka ‘ela bohlale hloko.’—Liproverbia 2:2.
“Mosali ea Hlokang Kelello o Morusu”
Ka lehlakoreng le leng, ho latelang Solomone o re: “Mosali ea hlokang kelello o morusu. Ke sethoto ’me ha a tsebe letho ho hang. O lutse monyako oa ntlo ea hae, holim’a setulo, libakeng tse phahameng tsa motse, hore a hoeletse ba fetang ka tsela, ba tsamaeang ka ho toba litseleng tsa bona: ‘Mang kapa mang ea se nang phihlelo, a ke a fapohele mona.’”—Liproverbia 9:13-16a.
Ho hloka kelello ho tšoantšoa le mosali ea lerata, ea se nang boitšoaro, le ea hlokang tsebo. Le eena o hahile ntlo. Eena ka boeena o iphile mosebetsi oa ho bitsa mang kapa mang ea haelloang ke phihlelo. Kahoo ba fetang ka tsela ba na le khetho. Na ba tla amohela memo ea bohlale kapa ea ho hloka kelello?
“Metsi a Utsoitsoeng a Monate”
Ka bobeli bohlale le ho hloka kelello ba memela batho hore ba ke ba “fapohele mona.” Leha ho le joalo, boipiletso bo fapane. Bohlale o mema batho hore ba tle ba keteke ka veine, nama le bohobe. Khoheli ea ho hloka kelello e re hopotsa mekhoa ea mosali ea boitšoaro bo hlephileng. Solomone o re: “Mang kapa mang eo pelo ea hae e haelloang—o itse le ho eena: ‘Metsi a utsoitsoeng a monate, le bohobe bo jeloang sephiring—bo monate.’”—Liproverbia 9:16b, 17.
Ho e-na le ho fana ka veine e tsoakiloeng, “mosali ea bitsoang Booatla” o fana ka metsi a utsoitsoeng. (Liproverbia 9:13, New International Version) Ka Mangolong, ho thabela ho kopanela liphate le mosali ea ratoang ho tšoantšoa le ho noa metsi a khathollang. (Liproverbia 5:15-17) Kahoo, metsi a utsoitsoeng, a tšoantšetsa boitšoaro bo bobe ba ho kopanela liphate bo etsetsoang ka sephiring. Metsi a joalo a etsoa hore a bonahale a le monate ho feta veine, hobane a utsoitsoe ebile a fetisa mohopolo oa hore motho a ke ke a tšoaroa. Ho etsoa hore bohobe bo jeloang ka sephiring bo bonahale eka bo monate ho feta bohobe le nama tsa bohlale hobane feela bo fumanoe ka bolotsana. Ho talima ntho e thibetsoeng le e etsoang ka sephiring e le ntho e hohelang, ke letšoao la ho hloka kelello.
Kaha memo ea bohlale e akarelletsa tšepiso ea bophelo, mosali ea hlokang kelello ha a hlalose phello ea ho latela litsela tsa hae. Empa Solomone oa eletsa: “Ha a tsebe hore ba se nang matla lefung ba moo, hore ba bitsoang ke eena ba libakeng tse ka tlaase tsa Sheole.” (Liproverbia 9:18) Setsebi se seng sea ngola: “Ntlo ea [mosali ea hlokang kelello] ha e le hantle hase lehae empa ke lebitla le leholo. Ha u kena ka hare, u ke ke ua tsoa u phela.” Ho latela mokhoa oa bophelo ba boitšoaro bo bobe hase bohlale, hoa bolaea.
Jesu Kreste o ile a re: “Kenang ka heke e moqotetsane; hobane tsela e isang timetsong e pharaletse ebile e khōlō, ’me ba kenang ka eona ba bangata; athe heke e isang bophelong e moqotetsane le tsela e isang teng e patisane, ’me ke ba seng bakae ba e fumanang.” (Matheu 7:13, 14) E se eka kamehla re ka lula re e-ja tafoleng ea bohlale le ho ba har’a ba tseleng e isang bophelong.
[Setšoantšo se leqepheng la 31]
Motho ea bohlale o amohela khalemelo
[Setšoantšo se leqepheng la 31]
Ho fumana bohlale ke boikarabelo ba motho ka mong