‘Beha Pelo ea Hao’ Tempeleng ea Molimo!
“Mor’a motho, . . . u behe pelo ea hao ho sohle seo ke u bontšang sona . . . U bolelle ntlo ea Iseraele ntho e ’ngoe le e ’ngoe eo u e bonang.”—EZEKIELE 40:4, NW.
1. Batho ba Molimo ba khethiloeng ba ile ba iphumana ba le boemong bofe ka 593 B.C.E.?
ENE e le selemo sa 593 B.C.E., selemo sa bo14 Iseraele e le botlamuoeng. Ho Bajuda ba neng ba phela Babylona, e tlameha ebe naha ea bona e ratoang e ile ea bonahala e le hōle haholo. Ha ba bangata ba bona ba qetela ho bona Jerusalema, e ne e cha, lerako la eona le leholo le helehile, mehaho ea eona e khahlehang e le lithako. Tempele ea Jehova—eo e neng e kile ea e-ba tlhōrō ea khanya ea motse oo le eo e neng e le setsi feela sa borapeli bo hloekileng lefatšeng lohle—e ne e le lesupi. Joale, karolo e khōlō ea botlamuoa ba Iseraele e ne e ntse e setse. Ho ne ho sa ntse ho tla feta lilemo tse 56 pele topollo e tšepisitsoeng e fihla.—Jeremia 29:10.
2. Ke hobane’ng ha Ezekiele a ne a ka sareloa ha a nahana ka tempele ea Molimo e Jerusalema?
2 E tlameha ebe moprofeta Ezekiele ea tšepahalang o ile a sareloa ha a nahana hore tempele ea Molimo e bohole ba lik’hilomithara tse makholo-kholo e setse e le lithako, e le sebaka se sollang liphoofolo tse hlaha. (Jeremia 9:11) Ntate oa hae, Busi, o ne a ile a sebeletsa e le moprista moo. (Ezekiele 1:3) Ezekiele a ka be a ile a thabela tokelo e tšoanang, empa ka 617 B.C.E o ile a isoa botlamuoeng a sa le monyenyane hammoho le bahlomphehi ba bang ba Jerusalema. Kaha joale Ezekiele o ne a se a le lilemo tse ka bang 50, mohlomong o ile a hlokomela hore a ke ke a hlola a bona Jerusalema hape kapa a ba le karolo leha e le efe tsosolosong ea tempele ea eona. Kahoo, nahana feela hore na e tlameha ebe ho ile ha bolela ho hoholo hakaakang ho Ezekiele hore a be le pono ea tempele e khanyang!
3. (a) Morero oa pono ea Ezekiele ea tempele e ne e le ofe? (b) Ke likarolo life tse ’nè tse ka sehloohong tse akaretsoang ponong?
3 Pono ena e telele, e nkang likhaolo tse robong tsa buka ea Ezekiele, e ile ea fa Bajudea ba botlamuoeng tšepiso e matlafatsang tumelo. Borapeli bo hloekileng bo ne bo tla tsosolosoa! Lilemo tse makholo ho tloha ka nako eo, ho tla fihlela mehleng ea rōna, pono ena e ’nile ea e-ba mohloli oa khothatso ho ba ratang Jehova. Joang? A re hlahlobeng seo pono ea Ezekiele ea boprofeta e ileng ea se bolela ho Baiseraele ba neng ba le botlamuoeng. E na le likarolo tse ka sehloohong tse ’nè: tempele, baprista, morena le naha.
Tempele ea Tsosolosoa
4. Ezekiele o isoa hokae qalong ea pono ea hae, o bona eng ha a le moo, hona ke mang ea mo bontšang sebaka?
4 Qalong, Ezekiele o isoa “thabeng e telele haholo.” Ka nģ’a boroa ho thaba ke tempele e khōlō, e kang motse o sirelelitsoeng ka marako. Lengeloi, leo ‘ponahalo ea lona e neng e ka ponahalo ea koporo,’ le bontša moprofeta likarolo tsohle tsa mohaho. (Ezekiele 40:2, 3) Ha pono e tsoela pele, Ezekiele o bona lengeloi le lekanya ka hloko menyako e meraro e tšoanang ea tempele hammoho le likamore tsa eona tsa balebeli, lebala le ka ntle le lebala le ka hare, libaka tsa ho jela, aletare, sehalalelo sa tempele se nang le kamore ea Sehalalelo le ea Sehalalelisiso.
5. (a) Jehova o tiisetsa Ezekiele eng? (b) “Litopo tsa marena a bona” tse neng li tlameha ho tlosoa ka tempeleng e ne e le eng, hona ke hobane’ng ha seo e ne e le sa bohlokoa?
5 Ka mor’a moo, Jehova o itlhahisa ponong. O kena ka tempeleng ’me o tiisetsa Ezekiele hore O tla lula moo. Empa O laela hore ntlo ea Hae e hloekisoe, o re: “Joale, ba tla lahlela ho boka ha bona le litopo tsa marena a bona hole le ’na, ’me ke tla lula har’a bona ka ho sa feleng.” (Ezekiele 43:2-4, 7, 9) Ho hlakile hore ‘litopo tsena tsa marena a bona’ e ne e le litšoantšo tse rapeloang. Babusi le batho ba Jerusalema ba marabele ba ne ba silafalitse tempele ea Molimo ka litšoantšo tse rapeloang, ’me ha e le hantle, ba ne ba li entse marena a bona. (Bapisa le Amose 5:26.) Ho e-na le hore e be melimo e phelang kapa marena, e ne e le lintho tse sa pheleng, tse litšila mahlong a Jehova. Li ne li tlameha ho tlosoa.—Levitike 26:30; Jeremia 16:18.
6. Ho lekanngoa ha tempele ho ile ha tšoantšetsa eng?
6 Morero oa karolo ee ea pono e ne e le ofe? E ne e tiisetsa ba botlamuoeng hore borapeli bo hloekileng bo tla tsosolosoa ka ho feletseng tempeleng ea Molimo. Ho feta moo, ho lekanngoa ha tempele ho ne ho fana ka tiiso ea bomolimo ea hore ruri pono ena e ne e tla phethahala. (Bapisa le Jeremia 31:39, 40; Zakaria 2:2-8.) Borapeli bohle ba litšoantšo bo ne bo tla tlosoa. Jehova o ne a tla hlohonolofatsa ntlo ea hae hape.
Baprista le Morena
7. Ke boitsebiso bofe bo fanoang mabapi le Balevi le baprista?
7 Baprista ba ne ba tla hloekisoa, kapa ba ntlafatsoe. Balevi ba ne ba tla khalemelloa ho inehella borapeli ba litšoantšo, ha bara ba moprista Zadoke ba ne ba tla babatsoa le ho putsoa ka lebaka la ho lula ba hloekile.a Ho ntse ho le joalo, baprista le Balevi ba ne ba tla ba le libaka tsa tšebeletso ka tlung ea Molimo e tsosolositsoeng—ntle ho pelaelo, ho itšetlehile ka botšepehi ba bona ba motho ka mong. Ho feta moo, Jehova o ile a laela: “Ba tla ruta sechaba sa ka ho [khetholla] se halalelang le se sa halalelang, ba se lemosa ho khetha se sa hloekang ho se hloekileng.” (Ezekiele 44:10-16, 23) Kahoo, baprista ba ne ba tla tsosolosoa, ’me ho mamella ka botšepehi ha baprista ho ne ho tla putsoa.
8. (a) Marena e ne e le bo-mang Iseraeleng ea boholo-holo? (b) Ponong ea Ezekiele morena o ne a sebetsa ka mafolofolo joang borapeling bo hloekileng?
8 Pono eo e boetse e bua ka ea bitsoang morena. Haesale ho tloha mehleng ea Moshe, sechaba se ne se ’nile sa e-ba le marena. Lentsoe la Seheberu bakeng sa morena, na·siʼʹ, le ka bolela hlooho ea lelapa, ea leloko, kapa esita le ea sechaba. Ponong ea Ezekiele, babusi ba Iseraele e le sehlopha ba khalemelloa ho hatella batho ’me ba khothalletsoa hore ba hloke leeme ’me ba be le toka. Le hoja morena e se oa sehlopha sa boprista, o sebetsa a le ka pele-pele borapeling bo hloekileng. O kena le hona ho tsoa ka lebaleng le ka ntle le meloko eo e seng ea boprista, o lula mathuleng a Monyako o ka Bochabela, ’me o fana ka mahlabelo a itseng hore batho ba a nyehele. (Ezekiele 44:2, 3; 45:8-12, 17) Kahoo, pono eo e ile ea tiisetsa sechaba sa habo Ezekiele hore sechaba se tsosolositsoeng se ne se tla hlohonolofatsoa ka baeta-pele ba behang mohlala, banna ba neng ba tla tšehetsa baprista ho hlophiseng batho ba Molimo ’me e be mehlala e metle litabeng tsa moea.
Naha
9. (a) Naha e ne e tla aroloa joang, empa ke bo-mang ba neng ba se na ho fuoa lefa? (b) Monehelo o halalelang e ne e le eng, hona o ne o e-na le eng?
9 Qetellong, pono ea Ezekiele e ile ea akarelletsa ho hlahloba naha ea Iseraele. E ne e tla aroloa ’me moloko ka mong o fuoe karolo. Morena le eena o ne a tla fuoa lefa la hae. Empa baprista ba ne ba ke ke ba fuoa lefa, hobane Jehova o ile a re: “Lefa la bona ke ’na.” (Ezekiele 44:10, 28; Numere 18:20) Pono e ile ea bontša hore karolo e abetsoeng morena e ne e tla ba ka lehlakoreng a mabeli a sebaka se khethehileng se bitsoang monehelo o halalelang. Naha ena e ne e lekana ka mahlakoreng ’ohle ’me e arotsoe likoto tse tharo—se ka holimo e le sa Balevi ba bakileng, se hare e le sa baprista, ’me se ka tlaase e le sa motse le masimo a chai. Tempele ea Jehova e ne e tla ba sekotong sa naha sa baprista, bohareng ba sebaka sena se mahlakore a lekanang.—Ezekiele 45:1-7.
10. Boprofeta bo mabapi le ho aroloa ha naha bo ile ba bolela eng ho Bajudea ba tšepahalang ba neng ba le botlamuoeng?
10 E tlameha ebe see sohle se ile sa khothatsa ba botlamuoeng hakaakang! Lelapa ka leng le ne le kholisehile hore le tla ba le lefa naheng ena. (Bapisa le Mikea 4:4.) Borapeli bo hloekileng bo ne bo tla nka sebaka se phahameng le se ka sehloohong moo. Hlokomela hore ponong ea Ezekiele, morena, joaloka baprista, o ne a tla lula naheng e nehetsoeng ke sechaba. (Ezekiele 45:16) Kahoo, naheng e tsosolositsoeng, sechaba se ne se lokela ho tlatsetsa mosebetsing oa bao Jehova a ba khethileng hore ba etelle pele, se ba tšehetse ka ho latela tataiso eo ba fanang ka eona. Ka kakaretso, naha ena e ne e le tšoantšetso ea tlhophiso, tšebelisano-’moho le tšireletseho.
11, 12. (a) Jehova o tiisetsa batho ba hae joang ka boprofeta hore o tla hlohonolofatsa naha ea bona e tsosolositsoeng? (b) Ke eng se neng se tšoantšetsoa ke lifate tse mabōpong a nōka?
11 Na Jehova o ne a tla hlohonolofatsa naha ea bona? Boprofeta bo arabela potso ena ka tlhaloso e thobang pelo. Nōka e phallang e tsoa tempeleng, e ntse e pharalla ha e e-ea pele, e fetoha molapo o phoroselang ha e kena Leoatleng le Shoeleng. Ha e fihla moo e tsosolosa metsi a se nang bophelo, ’me mosebetsi oa ho tšoasa litlhapi oa atleha mabōpong a eona. Mabōpong a nōka ho na le lifate tse ngata tse behang litholoana selemo ho pota, tse fanang ka lijo le tse phekolang.—Ezekiele 47:1-12.
12 Ho ba botlamuoeng, tšepiso ena e ile ea pheta le ho tiisa boprofeta ba pejana ba tsosoloso boo ba neng ba bo nka e le ba bohlokoa haholo. Ka makhetlo a ’maloa, ba sebelisa mantsoe a hlalosang paradeise baprofeta ba bululetsoeng ba Jehova ba ile ba hlalosa Iseraele e tsosolositsoeng, e nang le baahi hape. Ho tsosolosoa ha masupi e ne e bile taba e hlahang khafetsa boprofeteng. (Esaia 35:1, 6, 7; 51:3; Ezekiele 36:35; 37:1-14) Kahoo, batho ba ne ba ka lebella hore litlhohonolofatso tsa Jehova tse phelisang li ne li tla phalla joaloka nōka e tsoang tempeleng e tsosolositsoeng. Ka hona, sechaba se shoeleng moeeng se ne se tla tsosolosoa. Sechaba se tsosolositsoeng se ne se tla hlohonolofatsoa ka banna ba moea ba hlaheletseng—banna ba lokileng le ba tiileng joaloka lifate tse mabōpong a nōka eo ea ponong, banna ba neng ba tla etella pele tsosolosong ea naha e senyehileng. Esaia le eena o ile a ngola ka “lifate tse khōlō tsa ho loka” tse neng li “tla haha hape libaka tseo e leng khale li ripitliloe.”—Esaia 61:3, 4, NW.
Pono e Phethahala Neng?
13. (a) Ke ka kutloisiso efe Jehova a ileng a hlohonolofatsa sechaba sa hae ka “lifate tse khōlō tsa ho loka”? (b) Boprofeta bo mabapi le Leoatle le Shoeleng bo ile ba phethahala joang?
13 Na ba khutlang botlamuoeng ba ile ba sareloa? Le hanyenyane! Masala a tsosolositsoeng a ile a khutlela naheng ea ’ona e ratoang ka 537 B.C.E. Ka mor’a nako, tlas’a tataiso ea ‘lifate tsena tse khōlō tsa ho loka’—tse kang mongoli Esdrase, moprofeta Haggai, moprofeta Zakaria le Moprista ea Phahameng Joshua—libaka tseo e neng e le khale li ripitliloe li ile tsa hahoa hape. Ka mohlala, morena Nehemia le morena Zerababele, ba ile ba busa naha ka ho hloka leeme le ka toka. Tempele ea Jehova e ile ea tsosolosoa, ’me litokisetso tsa hae tsa bophelo—litlhohonolofatso tsa ho phela ka selekane sa hae—tsa boela tsa phalla. (Deuteronoma 30:19; Esaia 48:17-20) Tlhohonolofatso e ’ngoe e bile tsebo. Boprista bo ile ba tsosolosoa hore bo sebetse, ’me baprista ba ile ba ruta sechaba Molao. (Malakia 2:7) Ka lebaka leo, sechaba se ile sa tsosolosoa moeeng ’me sa boela sa fetoha bahlanka ba atlehileng ba Jehova, joalokaha ho tšoantšelitsoe ka Leoatle le Shoeleng le ileng la hloekisoa boemong ba lona ’me la hlahisa mosebetsi o atlehang oa ho tšoasa litlhapi.
14. Ke hobane’ng ha ho ne ho tla ba le phethahatso e ’ngoe ea boprofeta ba Ezekiele e fetang e ileng ea etsahala ka mor’a hore Bajuda ba khutle botlamuoeng Babylona?
14 Na liketsahalo tsee e ne e le tsona feela phethahatso ea pono ea Ezekiele? Che; li bontša ntho e ’ngoe e khōlōanyane. Nahana: Tempele eo Ezekiele a ileng a e bona e ne e ke ke ea hahuoa hantle joalokaha e hlalositsoe. Ke ’nete hore Bajuda ba ile ba nka pono ena ka ho teba ’me ba phethahatsa likarolo tse ling tsa eona.b Leha ho le joalo, tempele eo ea ponong e ne e le khōlō haholo hore e ka fella Thabeng ea Moria, sebaka seo tempele ea pele e neng e le ho sona. Ho feta moo, tempele ea Ezekiele e ne e se motseng empa e ne e le thōkoana sebakeng sesele, athe tempele ea bobeli e ile ea hahuoa moo ea pele e neng e le teng, motseng oa Jerusalema. (Esdrase 1:1, 2) Ho feta moo, ha ho nōka ea sebele e kileng ea tsoa tempeleng ea Jerusalema. Kahoo, Iseraele ea boholo-holo e ile ea bona feela phethahatso e nyenyane ea boprofeta ba Ezekiele. Sena se fana ka maikutlo a hore ho tlameha ho be ho e-na le phethahatso e khōlōanyane ea moea ea pono eo.
15. (a) Tempele ea Jehova ea moea e qalile ho sebetsa neng? (b) Ke eng se bontšang hore pono ea Ezekiele ha ea ka ea phethahala nakong ea bophelo ba Kreste lefatšeng?
15 Ho hlakile hore re tlameha ho lebella phethahatso e khōlōanyane ea pono ea Ezekiele tempeleng e khōlō ea Jehova ea moea, eo moapostola Pauluse a e hlalosang ka ho qaqileng bukeng ea Baheberu. Tempele eo e ile ea qala ho sebetsa ha Jesu Kreste a ne a khethoa e le Moprista oa eona ea Phahameng ka 29 C.E. Empa na pono ea Ezekiele e ile ea phethahala mehleng ea Jesu? Ha ho bonahale joalo. Jesu, e le Moprista ea Phahameng, o ile a phethahatsa moelelo oa boprofeta oa Letsatsi la ho Koaheloa ha Libe ka kolobetso ea hae, lefu la hae la sehlabelo le ho kena ha hae ka Sehalalelisiso, e leng leholimo ka bolona. (Baheberu 9:24) Leha ho le joalo, ho thahasellisang ke hore pono ea Ezekiele ha e bue letho ka moprista ea phahameng kapa Letsatsi la ho Koaheloa ha Libe. Kahoo, ha ho bonahale eka pono ena e ne e supa lekholong la pele la lilemo C.E. Joale, e sebetsa nakong efe?
16. Sebaka seo pono ea Ezekiele e etsahetseng ho sona se re hopotsa boprofeta bofe bo bong, hona see se re thusa joang ho utloisisa nako ea phethahatso e khōlōanyane ea pono ea Ezekiele?
16 Ho fumana karabo, a re khutleleng ponong ka boeona. Ezekiele o ile a ngola: “A ntlisa naheng ea Iseraele ka lipono tsa mohlolo tsa Molimo, a mpea thabeng e telele haholo, eo holim’a eona ho nong ho le ntho e kang moaho oa motse, ka ’nģa boroa.” (Ezekiele 40:2) Sebaka seo pono e etsahetseng ho sona, “thabeng e telele haholo,” se re hopotsa Mikea 4:1: “Mehleng ea bofelo, thaba ea ntlo ea Jehova e tla be e theoe qhooeng tsa lithaba, e okamele maralla, ’me lichaba li tla phallela teng.” Boprofeta boo bo phethahala neng? Mikea 4:5 e bontša hore sena se qala ha lichaba li ntse li rapela melimo ea bohata. Ha e le hantle, e bile mehleng ea rōna, “mehleng ea bofelo,” moo borapeli bo hloekileng bo ileng ba phahamisetsoa holimo, ba khutlisetsoa sebakeng sa bona se loketseng bophelong ba bahlanka ba Molimo.
17. Boprofeta bo ho Malakia 3:1-5 bo re thusa joang ho lekanyetsa nako eo tlhoekiso ea tempele ea ponong ea Ezekiele e etsahetseng ka eona?
17 Ke eng e entseng hore tsosoloso ee e khonehe? Hopola hore ketsahalong ea bohlokoa ka ho fetisisa ponong ea Ezekiele, Jehova o tla tempeleng ’me o phehella hore ntlo ea hae e hloekisoe borapeli ba litšoantšo. Tempele ea moea ea Molimo e ile ea hloekisoa neng? Ho Malakia 3:1-5, Jehova o bolela esale pele nako ea ha a “kena tempeleng ea hae” a e-na le ‘lengeloi la hae la selekane,’ Jesu Kreste. Ka morero ofe? O tla ba “joalo ka mollo oa moqhibilisi, le joalo ka sesepa sa bahlatsoi.” Tlhoekiso ena e qalile nakong ea ntoa ea pele ea lefatše. Ka phello efe? Jehova o lutse ka tlung ea hae ’me o hlohonolofalitse naha ea moea ea batho ba hae ho tloha ka 1919 ho ea pele. (Esaia 66:8) Kahoo, re ka etsa qeto ea hore boprofeta ba Ezekiele ba tempele bo phethahala ka tsela ea bohlokoa mehleng ena ea bofelo.
18. Pono ea tempele e tla phethahala neng la ho qetela?
18 Joaloka boprofeta bo bong ba tsosoloso, pono ea Ezekiele e na le phethahatso e ’ngoe hape, ea ho qetela, Paradeiseng. Ke ka nako eo feela batho ba lipelo li lokileng ba tlang ho fumana melemo e feletseng ea tokisetso ea Molimo ea tempele. Kreste o tla sebelisa molemo oa sehlabelo sa hae sa thekollo, a e-na le baprista ba hae ba leholimo ba 144 000. Bafo bohle ba mamelang ba puso ea Kreste ba tla phahamisetsoa phethehong. (Tšenolo 20:5, 6) Leha ho le joalo, Paradeise ha e na ho ba nako e ka sehloohong ea phethahatso ea pono ea Ezekiele. Hobane’ng?
Pono eo e Lebisitse Mehleng ea Rōna
19, 20. Ke hobane’ng ha phethahatso e khōlōanyane ea pono e tlameha ho etsahala hona joale eseng Paradeiseng?
19 Ezekiele o ile a bona tempele eo ho eona ho neng ho lokela ho tlosoe borapeli ba litšoantšo le bohlola ba moea. (Ezekiele 43:7-9) Ka sebele sena se ne se ke ke sa sebetsa borapeling ba Jehova Paradeiseng. Ho feta moo, baprista ba ponong ena ba tšoantšetsa sehlopha sa baprista ba batlotsuoa ha se sa le lefatšeng, eseng ka mor’a tsoho ea sona ea leholimong kapa nakong ea Lilemo tse Sekete. Hobane’ng? Hlokomela hore baprista ba tšoantšetsoa ba sebeletsa lebaleng le ka hare. Lihlooho tse hlahileng litokollong tse fetileng tsa Molula-Qhooa li ’nile tsa bontša hore lebala lena le tšoantšetsa boemo ba moea bo ikhethang ba baprista ba tlaasana ba Kreste ha ba ntse ba le lefatšeng.c Hlokomela hape hore pono e totobatsa ho se phethahale ha baprista. Ba bolelloa hore ba etse mahlabelo bakeng sa libe tsa bona. Ba lemosoa ka kotsi ea ho se hloeke—moeeng le boitšoarong. Kahoo, ha ba tšoantšetse batlotsuoa ba tsositsoeng, bao ka bona moapostola Pauluse a ileng a ngola: “Terompeta e tla luma, ’me bafu ba tla tsosoa ba ke ke ba bola.” (1 Bakorinthe 15:52; Ezekiele 44:21, 22, 25, 27) Ponong, baprista ba tsoaka-tsoakana le batho ’me ba ba sebeletsa ka ho toba. Ho ke ke ha e-ba joalo Paradeiseng, nakong ea ha sehlopha sa baprista se tla be se le leholimong. Ka hona, pono ena e tšoantšetsa hantle tsela eo kajeno batlotsuoa ba sebetsang haufi-ufi le “bongata bo boholo” bo lefatšeng ka eona.—Tšenolo 7:9; Ezekiele 42:14.
20 Kahoo, pono ea Ezekiele ea tempele e supa liphello tse molemo tsa tlhoekiso ea moea e phethahalang kajeno. Empa seo se bolela eng ho uena? Sena hase feela selotho se inahaneloang sa thuto ea bolumeli. Pono ena e amana haholo le borapeli ba hao ba letsatsi le letsatsi ho Molimo a le mong oa ’nete, Jehova. Sehloohong sa rōna se latelang, re tla bona hore na joang.
[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]
a Mohlomong sena se ile sa ama Ezekiele ka ho toba, kaha ho boleloa hore e ne e le oa lelapa la moprista Zadoke.
b Ka mohlala, Mishnah ea boholo-holo e bolela hore tempeleng e tsosolositsoeng, aletare, menyako ea tempele e likarolo li peli le libaka tsa ho phehela li ne li hahuoe ka tsela e tšoanang le tsa ponong ea Ezekiele.
c Bona Molula-Qhooa oa July 1, 1996, leqepheng la 16; July 1, 1973 leqepheng la 302-3.
Na U sa Hopola?
◻ Phethahatso e qalang ea pono ea Ezekiele ea tempele le baprista ba eona e bile efe?
◻ Pono ea Ezekiele ea kabo ea naha e ile ea qala ho phethahala joang?
◻ Tsosolosong ea Iseraele ea boholo-holo, ke bo-mang ba ileng ba sebeletsa e le marena a tšepahalang, hona ke bo-mang ba ileng ba sebeletsa e le “lifate tse khōlō tsa ho loka”?
◻ Ke hobane’ng ha pono ea Ezekiele ea tempele e lokela ho ba le phethahatso e khōlōanyane mehleng ea bofelo?