Khaolo ea 14

“Bongata bo Boholo ba mo Atamela”

1-3. Ho etsahala’ng ha batsoali ba tlisa bana ba bona ho Jesu, hona ketsahalo ee e senola eng ka Jesu?

JESU oa tseba hore nako ea bophelo ba hae mona lefatšeng e haufi le ho fela. O saletsoe ke libeke tse seng kae feela, ’me ho sa na le ho hongata hoo a lokelang ho ho etsa! O bolela molaetsa le baapostola ba hae Perea, e leng sebaka se ka bochabela ho Nōka ea Jordane. Ba tsamaea ba bolela ba ea ka boroa ba lebile Jerusalema, moo Jesu a tlang ho tšoarela Paseka ea hae ea ho qetela teng eo e bileng e leng e ikhethang.

² Ha Jesu a se a qetile ho buisana le baeta-pele ba bang ba bolumeli ka taba e itseng ea bohlokoa, ho ba le molubalube. Batho ba tlisa bana ba bona hore ba tl’o mo bona. Kamoo ho bonahalang kateng, ke bana ba sieanang ka lilemo, kaha Mareka o sebelisa lentsoe le sebelisitsoeng pejana ho hlalosa ngoana ea lilemo li 12, ha Luka eena a sebelisa lentsoe le ka fetoleloang e le masea. (Luka 18:15; Mareka 5:41, 42; 10:13) Ke ’nete hore hohle moo ho nang le bana, ho atisa ho ba le lerata le ho feresela ka lebaka la thabo. Barutuoa ba Jesu ba khalemela batsoali ka thata, mohlomong ba nahana hore Monghali oa bona o phathahane hoo a se nang nako ea bana. Jesu o etsa’ng?

³ Ha Jesu a bona se etsahalang, oa halefa. O halefela bo-mang? Na o halefela bana? Kapa o halefela batsoali? Che—o halefela barutuoa ba hae! O re: “Tlohelang bana ba banyenyane ba tle ho ’na; le se ke la leka ho ba thibela, etsoe ’muso oa Molimo ke oa ba joaloka bona. Kannete ke re ho lōna, Mang kapa mang ea sa amoheleng ’muso oa Molimo joaloka ngoana e monyenyane ho hang a ke ke a kena ho oona.” Ka mor’a moo, Jesu o “sika” bana bao, oa ba hlohonolofatsa. (Mareka 10:13-16) Tsela eo Mareka a hlalosang taba ka eona mona e fana ka maikutlo a hore Jesu o ba haka ka tsela e lerato, mohlomong ebile o sika masea a mang. Ho hlakile hore Jesu o rata bana. Empa re boetse re ithuta taba e ’ngoe mona ka eena—hore o ne a atameleha.

4, 5. (a) Re tseba joang hore Jesu o ne a atameleha? (b) Re tlil’o hlahloba lipotso life khaolong ee?

⁴ Haeba Jesu e ne e le motho ea sa fetoheng, ea se nang botsoalle, kapa ea ikhohomosang, mohlomong bana bao ba ka be ba hanne ho ea ho eena; le batsoali ba bona ba ne ba ke ke ba mo atamela ka bolokolohi. Na u ka inahanela kamoo batsoali ba ileng ba bososela kateng ha motho enoa ea mosa a bontša bana ba bona lerato, a bolela kamoo bana e leng ba bohlokoa kateng mahlong a Molimo a bile a ba hlohonolofatsa? Ha e le hantle, le hoja Jesu a ne a jere boikarabelo bo boima ka ho fetisisa, o ile a lula e le motho ea atamelehang ka ho fetisisa.

⁵ Ke bo-mang hape ba neng ba fumana Jesu a atameleha? Ke’ng se neng se etsa hore ho be bonolo hakaale ho mo atamela? Hona re ka ithuta ho etsisa Jesu joang ntlheng ee? A re boneng.

Ke Bo-mang ba Neng ba Fumana Jesu a Atameleha?

6-8. Jesu o ne a atisa ho ba le bo-mang, hona tsela eo a neng a ikutloa ka eona ka bona e fapana joang le eo baeta-pele ba bolumeli ba neng ba ikutloa ka eona ka bona?

⁶ Ha u ntse u bala litlaleho tsa Kosepele, u ka ’na ua makatsoa ke tsela eo ka eona batho ba bangata ba neng ba sa tsilatsile ho atamela Jesu. Ka mohlala, ha ho buuoa ka eena re atisa ho bala ka “bongata bo boholo.” “Bongata bo boholo ba mo latela ho tsoa Galilea.” “Bongata bo boholo ba bokana ho eena.” “Bongata bo boholo ba mo atamela.” “Bongata bo boholo bo ne bo tsamaea le eena.” (Matheu 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) Ha e le hantle, Jesu o ne a atisa ho bokaneloa ke batho ba bangata.

⁷ Hangata batho bana e ne e le batho feela tjee, bao baeta-pele ba bolumeli ba neng ba ba khella fatše ba ba bitsa “batho ba naha.” Bafarisi le baprista ba ne ba bua phatlalatsa ba re: “Bongata bona bo sa tsebeng Molao ke batho ba rohakiloeng.” (Johanne 7:49) Libuka tsa bo-rabi tse ngotsoeng hamorao li ile tsa netefatsa hore ba ne ba ikutloa ka tsela eo. Baeta-pele ba bangata ba bolumeli ba ne ba nka batho bao e le ba maemo a tlaase, ba hana ho ja le bona, ho reka lintho ho bona, kapa hona ho tsoakana le bona. Ha e le hantle, ba bang ba ne ba tsitlella hore ha ho tšepo ea hore batho bao ba sa tsebeng molao oa neano ba tla tsosoa bafung! E tlameha ebe batho ba bangata ba maemong a tlaase ba ne ba ikhula ho baeta-pele bao ho e-na le hore ba ba kōpe thuso kapa tataiso. Empa Jesu o ne a fapane le bona.

⁸ Jesu o ne a itsoakanya ka bolokolohi le batho feela tjee ba tloaelehileng. O ile a ja le bona, a ba folisa, a ba ruta a ba a ba fa tšepo. Ke ’nete hore Jesu o ne a talima lintho ka tsela ea sebele, a tseba hore ba bangata ha ba na ho amohela monyetla oa hore ba sebeletse Jehova. (Matheu 7:13, 14) Leha ho le joalo, o ne a tšepa hore batho ka bomong ba tla o amohela a bile a elelloa hore ba bangata ba na le monyetla oa ho etsa se nepahetseng. O ne a fapane hōle hakaakang le baprista le Bafarisi bao ba hlooho li thata! Empa ho makatsang ke hore esita le baprista le Bafarisi ba ile ba atamela Jesu, ’me ba ’maloa ba fetola litsela tsa bona ba mo latela. (Liketso 6:7; 15:5) Barui le batho ba bang ba hlaheletseng le bona ba ne ba fumana Jesu a atameleha.—Mareka 10:17, 22.

 9. Ke hobane’ng ha basali ba ne ba fumana Jesu a atameleha?

⁹ Basali ba ne ba sa tsilatsile ho atamela Jesu. E tlameha ebe ba ne ba atisa ho ikutloa ba nyahame ka lebaka la tsela eo baeta-pele ba bolumeli ba ba khellang fatše ka eona. Bo-rabi ka kakaretso ba ne ba khella fatše motho leha e le ofe ea rutang basali. Ha e le hantle, basali ba ne ba sa lumelloa ho fana ka bopaki ka khotla; ba ne ba nkoa e le lipaki tse sa tšepahaleng. Bo-rabi ba ne ba bile ba etsa thapelo eo ho eona ba neng ba leboha Molimo ka hore ebe hase basali! Basali ba ne ba hlokomela hore Jesu eena ha a ba khelle fatše joalo. Ba bangata ba ne ba mo atamela, ba labalabela ho ithuta. Ka mohlala, re fumana Maria khaitseli ea Lazaro a lutse maotong a Morena, a mametse Jesu ka hloko ha ngoan’abo, Maretha, eena a phathahane a amehile ka ho lokisa lijo. Jesu o ile a babatsa Maria ka hore o etelletsa lintho tsa bohlokoa pele.—Luka 10:39-42.

10. Tsela eo Jesu a neng a tšoara batho ba kulang ka eona e ne e fapane joang le eo baeta-pele ba bolumeli ba neng ba ba tšoara ka eona?

¹⁰ Batho ba kulang le bona ba ne ba tla ho Jesu ka bongata, le hoja baeta-pele ba bolumeli ba ne ba atisa ho ba nka e le melahloa. Molao oa Moshe o ne o laela hore balepera ba aroloe sechabeng molemong oa ho sireletsa ba bang, empa leo e ne e se lebaka la ho ba hlokela mosa. (Levitike, khaolo ea 13) Empa hamorao melao ea bo-rabi e ile ea re balepera ba nyontša joaloka mantle. Baeta-pele ba bang ba bolumeli ba ile ba ea bohōleng ba hore ba betse balepera ka majoe e le hore ba se ke ba atamela haufi le bona! Ho thata ho nahana hore batho ba neng ba tšoeroe ka tsela eo ba ne ba ka iteta sefuba ho atamela mosuoe leha e le ofe, empa balepera ba ile ba atamela Jesu. Molepera e mong o ile a bua mantsoe ana a tummeng a bontšang tumelo, a re: “Morena, haeba feela u batla, u ka ntlhoekisa.” (Luka 5:12) Khaolong e hlahlamang, re tlil’o tšohla seo Jesu a ileng a se etsa. Hajoale, re ka bolela hore ho na le bopaki bo totobetseng ba hore Jesu e ne e le motho ea atamelehang.

11. Ke mohlala ofe o bontšang hore ba sithabelitsoeng ke boikutlo ba ho ba molato ba ne ba atamela Jesu ka bolokolohi, hona ke hobane’ng ha see e le sa bohlokoa?

¹¹ Batho ba neng ba sithabelitsoe ke boikutlo ba ho ba molato ba ne ba atamela Jesu ka bolokolohi. Nka ka mohlala ha Jesu a ne a ile lijong lapeng la Mofarisi e mong. Mosali e mong eo ho neng ho tsebahala hore ke moetsalibe o ile a fihla a khumama maotong a Jesu, a llisoa ke melato ea hae. Mosali eo o ile a kolobisa maoto a Jesu ka meokho a ba a e phumola ka moriri oa hae. Ha motho ea memmeng Jesu a nyarosoa ke seo ’me a nyatsa Jesu ka matla ka hore ebe o lumeletse mosali eo hore a mo atamele, Jesu o ile a babatsa mosali eo ka mosa ka hore o baketse libe tsa hae ka tieo a ba a mo tiisetsa hore Jehova o mo tšoaretse. (Luka 7:36-50) Ho feta leha e le neng pele, kajeno batho ba sithabelitsoeng ke boikutlo ba ho ba molato ba lokela ho ikutloa ba lokolohile ho atamela ba ka ba thusang ho tsosolosa kamano ea bona le Molimo! Ke’ng se neng se etsa hore Jesu e be ea atamelehang hakaale?

Ke’ng se Neng se Etsa Hore Jesu e be ea Atamelehang?

12. Ke hobane’ng ha ho sa makatse hore ebe Jesu o ne a atameleha?

¹² U hopole hore Jesu o ne a etsisa Ntate oa hae ea ratoang oa leholimo ka ho phethahetseng. (Johanne 14:9) Bibele e re Jehova ha a “hōle le e mong le e mong oa rōna.” (Liketso 17:27) Bahlanka ba tšepahalang ba Jehova, e leng “Ea Utloang thapelo,” le motho leha e le ofe ea mo batlang ka tieo ea bileng a batlang ho mo sebeletsa ba ka mo fumana ka nako leha e le efe. (Pesaleme ea 65:2) Ak’u nahane feela—Motho oa bohlokoa ea matla ka ho fetisisa bokahohleng ke eena ea bileng a atamelehang ka ho fetisisa! Jesu o rata batho feela joalokaha Ntate oa hae a ba rata. Likhaolong tse latelang, re tlil’o tšohla lerato le matla leo Jesu a neng a e-na le lona le tsoang botebong ba pelo. Leha ho le joalo, Jesu o ne a atameleha hobane ho ne ho le bonolo ho bona lerato leo a ratang batho ka lona. A re ke re hlahlobeng e meng ea mekhoa eo Jesu a ileng a bonahatsa lerato leo ka eona.

13. Batsoali ba ka etsisa mohlala oa Jesu joang?

¹³ Batho ba ne ba hlokomela habonolo hore Jesu oa ba thahasella. Jesu ha aa ka a khaotsa ho ba thahasella ha a le tlas’a khatello. Joalokaha re se bone, Jesu o ne a ntse a atameleha ha batsoali ba tlisa bana ba bona ho eena, le hoja a ne a phathahane, a jere boikarabelo bo boima mahetleng. O behetse batsoali mohlala o motle hakaakang! Ho hōlisa bana ke phephetso lefatšeng la kajeno. ’Me ho hlokahala hore bana ba tsebe hore batsoali ba bona baa atameleha. Haeba u motsoali, ua tseba hore ka linako tse ling u phathahana hoo u sa khoneng ho ela ngoana oa hao hloko ka tsela e loketseng. Empa na u ka mo tiisetsa hore u tla mo fa nako hang ha ho khoneha? Ha u phethahatsa tšepiso eo u e entseng, ngoana o tla ithuta hore mamello ea putsa. Hape o tla ithuta hore o lokolohile hore a ka tla ho uena ka bothata leha e le bofe kapa taba leha e le efe e mo tšoenyang.

14-16. (a) Ke boemo bofe bo ileng ba etsa hore Jesu a etse mohlolo oa hae oa pele, hona ke hobane’ng ha eo e bile ketso e babatsehang? (b) Mohlolo oo Jesu a o entseng Kana o senola eng ka eena, hona o ruta batsoali thuto efe?

¹⁴ Jesu o ile a etsa hore batho ba tsebe hore o amehile ka lintho tse ba tšoenyang. Ka mohlala, nahana ka mohlolo oa pele oo Jesu a o entseng. O ne a ile moketeng oa lenyalo motseng oa Kana o Galilea. Ho ile ha etsahala taba e soabisang—veine ea fela! ’Mè oa Jesu, e leng Maria, o ile a bolella mora taba eo. Jesu o ile a etsa’ng? O ile a re bahlokomeli ba tlatse linkho tse khōlō tse tšeletseng tsa lejoe ka metsi. Ha motsamaisi oa mokete a khelloa veine ka nkhong hore a e latsoe, o ile a fumana hore e monate! Na seo e ne e le malepa feela, ho bapala phupe ka lefe? Che, metsi ‘a ne a fetotsoe veine.’ (Johanne 2:1-11) Ke khale batho ba labalabela ho fetola ntho e itseng hore e be e ’ngoe e fapaneng. Ka lilemo tse makholo, bo-rasaense ba boholo-holo ba ’nile ba leka ho fetola loto hore e be khauta. Ba ile ba hlōleha—le hoja ha e le hantle loto le khauta li hahehile ka tsela e batlang e tšoana.a Ho thoe’ng ka metsi le veine? Metsi a na le limolek’hule tse seng kae feela, ha e le hantle a entsoe ka lintho tse peli feela. Ka lehlakoreng le leng, veine ke motsoako oa lintho tse ka bang sekete, ’me boholo ba tsona li rarahane! Ke hobane’ng ha Jesu a ile a etsa ketso e babatsehang joalo ho rarolla bothata bo sa reng letho hakaalo ba veine e haellang moketeng oa lenyalo?

¹⁵ Taba ena e ne e le pharela ho monyali le monyaluoa. Mehleng ea boholo-holo Bochabela bo Hare, ho amohela baeti ka tsela e mofuthu ha ba menngoe e ne e le taba e khōlō. Ho felloa ke veine moketeng oa lenyalo e ne e tla ba taba e hlabisang monyali le monyaluoa lihlong le e ba tlotlollang, e etse hore ba se ke ba natefeloa ke letsatsi la bona la lenyalo ’me ba sulafalloe hamorao bophelong ha ba e hopola. Taba ena e ne e ba tšoenya, ’me le Jesu o ne a tšoenyehile ka eona. Kahoo o ile a nka khato. Na ua bona hore na ke hobane’ng ha batho ba ne ba mo atamela ha ba e-na le taba e itseng e ba tšoenyang?

¹⁶ Le tabeng ena batsoali ba ka ithuta thuto e ’ngoe ea bohlokoa. Ho thoe’ng ha ngoana a tla ho uena a nyahamisitsoe ke taba e itseng? U ka ’na ua tleloa ke boikutlo ba ho qhelela taba eo ka thōko ka hore ha e tšoenye. U ka ba ua batla le ho e tšeha. Ha u bapisa mathata a hao le bothata boo ngoana a nang le bona, ke ’nete hore ba hae bo ka ’na ba bonahala e se letho. Empa u hopole hore ho ngoana teng taba eo ke ea bohlokoa haholo! Haeba taba eo e tšoenya eo u mo ratang, na le uena ha ea lokela ho u tšoenya? Ho etsa hore ngoana a tsebe hore u tsotella lintho tse mo tšoenyang ho tla u etsa motsoali ea atamelehang.

17. Jesu o behile mohlala ofe tabeng ea bonolo, hona ke hobane’ng ha tšobotsi ee e le bopaki ba hore motho o matla?

¹⁷ Joalokaha re tšohlile taba Khaolong ea 3, Jesu o ne a le mosa a bile a ikokobelitse. (Matheu 11:29) Bonolo ke tšobotsi e babatsehang, e fanang ka bopaki bo matla ba hore motho o ikokobelitse ho tsoa pelong. Ke karolo ea tholoana ea moea o halalelang oa Molimo ’me bo tsamaisana le bohlale ba bomolimo. (Bagalata 5:22, 23; Jakobo 3:13) Jesu o ne a ithiba esita le ha a ne a qholotsoa. Ka sebele bonolo ba hae e ne e se bofokoli. Setsebi se seng se ile sa re ka tšobotsi ena: “Mosa o na le matla a kang a tšepe.” Ke ’nete hore ha e le hantle ho hlokahala matla hore re ithibe ha re halefile le hore re tšoare ba bang ka bonolo. Empa ka tšehetso ea Jehova boitekong boo re bo etsang, re ka khona ho etsisa Jesu tabeng ea ho bontša bonolo, ’me seo se tla re etsa ba atamelehang haholoanyane.

18. Ke mohlala ofe o senolang hore Jesu o ne a e-na le kahlolo e molemo, hona ke hobane’ng ha u nahana hore tšobotsi ee e ka etsa hore motho e be ea atamelehang?

¹⁸ Jesu o ne a e-na le kahlolo e molemo. Ha Jesu a ne a le Tyre, mosali e mong o ile a tla ho eena hobane morali oa hae a ne a “kenoe ke modemona hampe.” Jesu o ile a mo bontša ka litsela tse tharo hore o ne a sa thabele ho etsa seo mosali eo a neng a se batla. Qalong o ile a thōla; a ntan’o mo hlalosetsa hore na ke hobane’ng ha a sa lokela ho etsa seo a se kōpang; hape a mo etsetsa papiso e ileng ea hlakisa taba. Empa na o ne a se na botsoalle a bile a le manganga? Na o ile a fana ka maikutlo a hore mosali eo o ipeha kotsing ka ho arabisana le motho e moholo joaloka eena? Che, ho hlakile hore mosali eo o ne a ikutloa a sireletsehile. Ha aa ka a kōpa thuso feela empa o ile a phehella le hoja ho ne ho bonahala hore Jesu ha aa ikemisetsa ho mo thusa. Jesu o ile a bona tumelo e babatsehang e neng e susumelletsa mosali eo hore a mo phehelle, eaba o folisa morali oa mosali eo. (Matheu 15:22-28) Ka sebele, ho ba le kahlolo e molemo ha Jesu, ho ithaopela ha hae ho mamela le ho tenyetseha ha hae ha ho hlokahala, ho ne ho etsa hore batho ba thabele ho mo atamela!

Na Ua Atameleha?

19. Re ka tseba joang haeba re fela re atameleha?

¹⁹ Ka tloaelo batho ba inka e le ba atamelehang. Ka mohlala, batho ba bang ba maemong a bolaoli ba atisa ho re leano la bona ke hore batho bohle baa amoheleha ka liatla tse peli, e le hore ba tlas’a bona ba ka tla ho bona ka bolokolohi. Leha ho le joalo, Bibele e fana ka temoso ena e matla: “Letšoele la batho le tla phatlalatsa e mong le e mong mosa oa hae o lerato, empa ke mang ea ka fumanang motho ea tšepahalang?” (Liproverbia 20:6) Ho bonolo ho ipolela hore re batho ba atamelehang, empa na re hlile re etsisa Jesu ka botšepehi ntlheng ee ea ho bontša lerato? Karabo ea potso eo ha ea itšetleha kamoo rōna re iponang kateng, empa e itšetlehile kamoo ba bang ba re bonang kateng. Pauluse o ile a re: “Ho ba le kahlolo e molemo ha lōna ho ke ho tsejoe ke batho bohle.” (Bafilipi 4:5) E mong le e mong oa rōna o lokela ho ipotsa: ‘Batho ba bang ba ntalima ke le motho ea joang? Ke tumme ka eng?’

20. (a) Ke hobane’ng ha e le habohlokoa hore baholo ba Bakreste e be ba atamelehang? (b) Ke hobane’ng ha re lokela ho ba le kahlolo e molemo mabapi le seo re se lebeletseng ho baholo ka phuthehong?

²⁰ Baholo ba Bakreste ka ho khetheha ba ikitlaelletsa ho ba ba atamelehang. Ba labalabela ka tieo ho phethahatsa mantsoe a tlalehiloeng ho Esaia 32:1, 2: “[E mong le e mong] e tla ba sebaka sa ho ipatela moea le sebaka sa ho ipatela pula e nang ka sefefo, joaloka melapo ea metsi naheng e se nang metsi, joaloka moriti oa lefika le leholo naheng e phophothehileng.” Moholo a ka fana ka tšireletso, khatholoho le phomolo e joalo hafeela a atameleha. Ke ’nete hore hase kamehla baholo ba nolofalloang ho etsa seo, kaha ba jere boikarabelo bo boima linakong tsena tse thata. Leha ho le joalo, baholo ba leka ka matla hore ba se ke ba bonahala ba phathahane hoo ba ke keng ba hlokomela linku tsa Jehova. (1 Petrose 5:2) Litho tse ling tsa phutheho li leka ho ba le kahlolo e molemo mabapi le seo li se lebeletseng ho banna bao ba tšepahalang, li bontša boikokobetso le moea oa tšebelisano-’moho.—Baheberu 13:17.

21. Batsoali ba ka etsa’ng hore ba iphe nako ea ho ba le bana ba bona, hona re tlil’o tšohla eng khaolong e latelang?

²¹ Batsoali ba lokela ho lula ba ipha nako ea ho ba le bana ba bona. Taba ena e tebile! Ba batla hore bana ba tsebe hore ba ka phetlela Ntate kapa ’Mè sefuba ba sa tšabe letho. Kahoo, batsoali ba Bakreste ba hlokolosi hore ba be bonolo le hore ba be le kahlolo e molemo, ba se ke ba tlakoloha ha ngoana a ba bolella hore o entse phoso e itseng kapa a bontša hore o nahana lintho ka tsela e fosahetseng. Ha batsoali ba ntse ba koetlisa bana ka mamello, ba leka ho boloka mecha ea puisano e bulehile. Ke ’nete hore kaofela ha rōna re batla ho lula re le ba atamelehang joalokaha Jesu a ne a atameleha. Khaolong e hlahlamang, re tlil’o tšohla qenehelo ea Jesu e tsoang botebong ba pelo—e leng e ’ngoe ea litšobotsi tse hlaheletseng e neng e etsa hore a atamelehe.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

U ka Latela Jesu Joang?

● Ke hobane’ng ha ho botsa lipotso le ho mamela likarabo ka hloko ho ka ’na ha susumelletsa batho hore ba re atamele?—Matheu 16:13-17.

● Jesu o ile a ipaka e le ea atamelehang joang esita le ha a ne a sitisoa ho ba boinotšing, hona re ka etsisa mohlala oa hae joang?—Mareka 6:31-34.

● Jesu o ne a talima batho ba sa lumeleng joang, hona ho etsisa pono ea hae e leka-lekaneng ho tla re etsa ba atamelehang joang?—Luka 5:29-32.

● Ho etsisa tsela e nepahetseng eo Jesu a neng a talima ba bang ka eona ho tla re thusa ho ba ba atamelehang haholoanyane joang?—Johanne 1:47.

[Setšoantšo se leqepheng la 143]

“Tlohelang bana ba banyenyane ba tle ho ’na”

[Setšoantšo se leqepheng la 146]

Bontša ngoana oa hao hore ua atameleha le hore u hlile ua tsotella

[Setšoantšo se leqepheng la 148]

Baholo ba leka ka matla ho ba ba atamelehang