Hlompha Batho ba Mefuta Eohle
“Hlomphang batho ba mefuta eohle, . . . tšabang Molimo, hlomphang morena.”—1 PETROSE 2:17, “NW.”
1. (a) Ke bo-mang bao ka nepo ba lokelang ho hlomphuoa ka ntle ho Molimo le Kreste? (b) Batho ba lokela ho bontšoa tlhompho likarolong life ho latela 1 Petrose 2:17, (NW)?
RE SE re bone hore re tlamehile ho hlompha Jehova Molimo le Jesu Kreste. Ho etsa joalo ke ntho e nepahetseng, e bohlale, le e lerato. Leha ho le joalo Lentsoe la Molimo le boetse le bontša hore re lokela ho hlompha batho ba habo rōna. Rea bolelloa: “Hlomphang batho ba mefuta eohle.” (1 Petrose 2:17, NW) Kaha temana ena e qetella ka taelo e reng, “hlomphang morena,” ho fanoa ka maikutlo a hore ba tšoaneloang ke tlhompho ka baka la boemo ba bona ba lokela ho hlomphuoa. Ka hona, ke bo-mang bao ka nepo re lokelang ho ba hlompha? Lenane la ba tšoaneloang ke tlhompho le ka ’na la akarelletsa ba bangata ho feta kamoo ba bang ba nahanang ka teng. Mohlomong re ka re ho na le likarolo tse ’nè tseo re lokelang ho bontša batho ba bang tlhompho ho tsona.
Hlompha Babusi ba Lipolotiki
2. Re tseba joang hore “morena” ea boletsoeng ho 1 Petrose 2:17, (NW) ke morena ofe kapa ofe oa motho kapa ’musi oa lipolotiki?
2 Karolo ea pele ea tsena e amana le mebuso ea lefatše. Ho hlokahala hore re hlomphe babusi ba lipolotiki. Ha Petrose a ne a eletsa: “Hlomphang morena,” ke hobane’ng ha re bolela hore Petrose o ne a hopotse ka babusi ba lipolotiki? Hobane o bua ka boemo bo ka ntle ho phutheho ea Bokreste. O ne a sa tsoa qeta ho re: “Ikokobelletseng pōpo eohle e motho: ebang ke morena joalokaha a phahame kapa babusi joalokaha ba rometsoe ke eena.” Hape hlokomela hore Petrose o bontša phapang pakeng tsa Molimo le “morena,” ka ho re: “Tšabang Molimo, hlomphang morena.” (1 Petrose 2:13, 14, NW) Kahoo “morena” eo Petrose a re phehellang hore re mo hlomphe o bolela marena a batho le babusi ba lipolotiki.
3. “Balaoli ba phahameng” ke bo-mang, hona ba tšoaneloa ke eng?
3 Ka ho tšoanang moapostola Pauluse oa laela: “Ikokobelletseng balaoli ba phahameng.” ‘Balaoli bana ba phahameng’ hase Jehova Molimo kapa Jesu Kreste, empa ke babusi ba lipolotiki, bahlanka ba ’muso. Pauluse a hopotse sena, o tsoela pele ho re: “Neang batho bohle se ba tšoanelang: ea tšoaneloang ke hlompho, le mo hlomphe.” E, batho ba joalo ba lumelletsoeng ke Molimo hore ba sebelise puso ea lipolotiki ba na le tokelo ea ho hlomphuoa.—Ba-Roma 13:1, 7.
4. (a) Tlhompho e ka bontšoa joang ho babusi ba lipolotiki? (b) Moapostola Pauluse o ile a beha mohlala ofe ka ho bontša tlhompho ho babusi?
4 Re ka bontša babusi ba lipolotiki tlhompho joang? Tsela e ’ngoe ea ho etsa joalo ke ka ho ba tšoara ka tlhompho e tebileng. (Bapisa le 1 Petrose 3:15.) ’Me ka baka la boemo ba bona, ba tšoaneloa ke tlhompho e joalo le hoja mohlomong e le batho ba khopo. Rahistori oa Moroma Tacitus o ile a hlalosa ’Musisi Felixe e le monna ea “neng a nahana hore o ne a ka etsa ketso efe kapa efe e mpe a sa ahloloe.” Leha ho le joalo Pauluse o ile a qala boitšireletso ba hae ka pel’a Felixe ka tsela e hlomphang. Ka ho tšoanang, ka tlhompho Pauluse o ile a bolella Morena Heroda Agrippa II, “Ke re ke lehlohonolo ha ke tla ikarabela kajeno pel’a hao,” le hoja Pauluse a ne a tseba hore Agrippa o ne a phela ka boitšoaro bo bobe le mong ka eena. Ka ho tšoanang, Pauluse o ile a bontša tlhompho ho ’Musisi Festuse, a ’mitsa “ea khabane,” le hoja Festuse e ne e le morapeli oa melimo ea litšoantšo.—Liketso 24:10; 26:2, 3, 24, 25.
5. Tsela e ’ngoe e eketsehileng eo balaoli ba mebuso ba bontšoang tlhompho ka eona ke efe, hona Lipaki tsa Jehova li beha mohlala o motle joang ka ho etsa see?
5 Tsela e ’ngoe eo re bontšang ka eona hore re hlompha bahlanka ba ’muso e bontšoa ke moapostola Pauluse ha a ne a ngola ka ho neha balaoli ba mebuso se ba tšoanelang. O itse “ea tšoaneloang ke lekhetho, le mo nee lekhetho; ea tšoaneloang ke seabo, le mo nee seabo.” (Ba-Roma 13:7) Lipaki tsa Jehova li nehelana ka litšoanelo tse joalo ho sa tsotellehe hore na li phela naheng efe lefatšeng. Koranta ea La Stampa Italy e hlokometse: “Ke baahi ba tšepahalang ka ho fetisisa bao mang kapa mang a neng a ka lakatsa ho ba le bona: ha li qobe ho lefa makhetho kapa ho leka ho qoba melao e sa khotsofatseng molemong oa tsona.” ’Me The Post ea Palm Beach, Florida, U.S.A., e ile ea hlokomela tjena ka Lipaki tsa Jehova: “Li lefa makhetho a tsona. Ke baahi ba bang ba tšepahalang ka ho fetisisa Rephabliking ena.”
Bontšang Tlhompho ho Bahiri
6. Moapostola Pauluse le moapostola Petrose ba re tlhompho e lokela ho fanoa ho bo-mang hape?
6 Karolo ea bobeli eo tlhompho e tšoanelang ho bontšoa ho eona ke libakeng tseo re sebetsang ho tsona. Moapostola Pauluse le moapostola Petrose ba hatisa bohlokoa ba hore Bakreste ba hlomphe ba ba okametseng litšebelisanong tsa mosebetsi. Pauluse o ngotse: “Bahlanka bohle ba jokong ba lekanye hoba beng ba bona ba loketsoe ke hlompho eohle, lebitso la Molimo le thuto li tle li se ke tsa nyefoloa. ’Me ba nang le benghali ba lumetseng, ba se ke ba ba nyelisa kahoba e le banab’abo bona, empa ba ba sebeletse haholo ke hona.” ’Me Petrose o itse: “Lōna bahlanka, utloang beng ba lōna ka tšabo eohle, e seng ba molemo, leha e le ba bonolo feela, empa le bona ba thata.”—1 Timothea 6:1, 2; 1 Petrose 2:18; Ba-Efese 6:5; Ba-Kolosse 3:22, 23.
7. (a) Keletso ea Bibele ea hore “makhoba” a bontše tlhompho ho “beng” ba ’ona e sebelisoa joang ka nepo kajeno? (b) Bahiruoa ba Bakreste ba nang le bahiri ba Bakreste ba lokela ho falimehela ho hlokomela eng?
7 Ha e le hantle, bokhoba ha boa ata kajeno. Empa melao-motheo e neng e laola Bakreste litšebelisanong tsa lekhoba le mong’a lona ea sebetsa litšebelisanong tsa mohiruoa le mohiri. Ka hona, bahiruoa ba Bakreste ba na le boikarabelo ba ho bontša tlhompho esita le ho bahiri bao ho leng thata ho ba khotsofatsa. ’Me ho thoe’ng haeba mohiri le eena e le molumeli-’moho? Ho e-na le ho lebella mosa o khethehileng kapa ho ratoa ka baka la kamano eo, mohiruoa o lokela ho sebeletsa mohiri oa hae oa Mokreste ka boikemisetso bo boholoanyane le ho feta, ho se be mohla a batlang ho fumana phaello ka eena ka tsela efe kapa efe.
Tlhompho ka Lapeng
8, 9. (a) Ho hlokoa hore bana ba hlomphe bo-mang? (b) Ke hobane’ng ha bana ba lokela ho bontša tlhompho ee, hona ba ka e bontša joang?
8 Karolo ea boraro eo tlhompho e tšoanelang ho bontšoa ho eona ke ka lapeng. Ka mohlala, bana ba tlamehile ho hlompha batsoali ba bona. Hase hore sena e ne e le se hlokoang ke Molao o neng o fuoe Moshe feela empa e boetse ke tlameho ea Bakreste. Moapostola Pauluse o ile a ngola: “Bana, utloang batsoali ba lōna Moreneng; hobane ke ntho e lokileng. Hlonepha ntat’ao le ’m’ao.”—Ba-Efese 6:1, 2; Exoda 20:12.
9 Ke hobane’ng ha bana ba lokela ho hlompha batsoali ba bona? Ba lokela ho ba hlompha ka baka la bolaoli ba batsoali ba bona bo fanoeng ke Molimo le ka baka la seo batsoali ba bona ba se entseng, ba entse hore ba tsoaloe le ho ba fepa le ho ba hōlisa ho tloha bongoaneng ho ea pele. Bana ba lokela ho hlompha batsoali ba bona joang? Haholo-holo ba lokela ho etsa sena ka ho ba utloa le ho ikokobelletsa bona. (Liproverbia 23:22, 25, 26; Ba-Kolosse 3:20) Ho fana ka tlhompho e joalo ho ka ’na ha hloka hore bana ba hōlileng ba tšehetse batsoali ba bona ba hōlileng kapa nkhono le ntate-moholo ka ho eketsehileng ka lintho tse bonahalang hammoho le ka lintho tsa moea. Sena se lokela ho leka-lekanngoa ka bohlale le boikarabelo bo bong, joaloka hore motho a hlokomele bana ba hae le ho kopanela ka botlalo botsoalleng ba Bokreste le tšebeletsong ea tšimo.—Ba-Efese 5:15-17; 1 Timothea 5:8; 1 Johanne 3:17.
10. Basali ba na le tlameho ea ho bontša tlhompho ho bo-mang, hona ba ka etsa see ka litsela life?
10 Leha ho le joalo hase bana feela ka har’a lelapa ba tlamehileng ho neha ba bang tlhompho. Basali ba lokela ho neha banna ba bona tlhompho. Moapostola Pauluse le eena o boletse hore “mosali o lokela ho ba le tlhompho e tebileng bakeng sa monna oa hae.” (Ba-Efese 5:33, NW; 1 Petrose 3:1, 2) Ka sebele ho bontša banna “tlhompho e tebileng” ho akarelletsa ho ba neha tlhompho e ba tšoanelang. Sara o ne a hlompha monna oa hae, Abrahama, ha a ne a ’mitsa “morena.” (1 Petrose 3:6) Kahoo basali, etsisang Sara. Nehang banna ba lōna tlhompho ka ho amohela liqeto tsa bona le ho sebeletsa ho etsa hore li atlehe. Ha le etsa sohle seo le ka se khonang ho thusa banna ba lōna hore ba jare meroalo ea bona, ho fapana le ho e eketsa, le tla be le ba bontša tlhompho.
11. Mabapi le ho bontša tlhompho, banna ba na le tlameho efe, hona hobane’ng?
11 Ho thoe’ng ka banna? Ba laeloa tjena ka Lentsoeng la Molimo: “Lōna banna, tsoelang pele ho phela ka mokhoa o tšoanang le [basali ba lōna] ho latela tsebo, le ba fe tlhompho joaloka lijana tse fokolang, motho e motšehali, kaha le boetse le majalefa hammoho le bona mohaung o sa tšoanelang oa bophelo, e le hore lithapelo tsa lōna li tle li se ke tsa sitisoa.” (1 Petrose 3:7, NW) Ka sebele seo se lokela ho etsa hore monna e mong le e mong a nahane. Ho joalokaha eka mosali o ne a manehiloe sephephechane se ngotsoeng “Ke oa Bohlokoa. Oa Tetema. Mo tšoare ka hloko! ’Montše tlhompho!” Kahoo banna a ba ke ba hopole hore ntle le hore ba hlomphe basali ba bona ka ho ba nahanela ho tšoanelang, ba tla senya kamano ea bona le Jehova Molimo, hobane lithapelo tsa bona li tla sitisoa. Ka sebele, ha litho tsa lelapa li hlomphana sena se ruisa e mong ho e mong molemo.
Ka Phuthehong
12. (a) Ke bo-mang ba nang le boikarabelo ba ho bontša tlhompho ka phuthehong? (b) Jesu o ile a bontša joang hore ho nepahetse ho amohela tlhompho?
12 Ho boetse ho na le boikarabelo boo e mong le e mong a nang le bona ba ho bontša tlhompho ka phuthehong ea Bokreste. Rea eletsoa: “Le etelle pele ho bontšaneng tlhompho.” (Ba-Roma 12:10, NW) Ho se seng sa litšoantšo tsa hae, Jesu o ile a bontša hore ho loketse ho amohela tlhompho. O boletse hore ha re memetsoe moketeng, re lokela ho lula sebakeng se tlaase-tlaase, hobane joale motho ea re memileng o tla re kōpa ho lula setulong se phaha-phahameng, ’me re tla hlompheha ka pel’a batho bohle bao re memiloeng le bona. (Luka 14:10) Joale, kaha kaofela ha rōna re ananela ho fuoa tlhompho, na ha rea lokela ho ba le tšoaneleho ea ho khona ho ipeha boemong ba motho e mong ’me ebe rea hlomphana? Re ka etsa see joang?
13. Litsela tse ling tseo re ka bontšang tlhompho ho ba bang ka tsona ka phuthehong ke life?
13 Ho bontša kananelo bakeng sa mosebetsi o entsoeng hantle ho lekana le ho bontša tlhompho. Kahoo re ka hlomphana ka ho fana ka pabatso, mohlomong bakeng sa puo kapa tlhaloso eo motho e mong a fanang ka eona ka phuthehong. Ho phaella moo, re ka hlomphana ka ho apara boikokobetso kamanong le baena le bo-khaitseli ba rōna ba Bakreste, ka ho ba tšoara ka tlhompho e tebileng. (1 Petrose 5:5) Ka hona re tla be re bontša hore re ba nka e le ba bohlokoa joaloka bahlanka-’moho le rōna ba hlomphehang ba Jehova Molimo.
14. (a) Baena ka phuthehong ba ka neha bo-khaitseli tlhompho e tšoanelang joang? (b) Ke eng se bontšang hore ho fana ka limpho ke tsela e ’ngoe ea ho fana ka tlhompho?
14 Moapostola Pauluse o ile a eletsa Timothea e monyenyane hore a tšoare bo-khaitseli ba hōlileng ba Bakreste joaloka bo-’m’ae ’me ba bacha a ba tšoare joaloka bo-khaitseli’ae ba nama, “ka hloeko eohle.” E, ha baena ba le hlokolosi hore ba se ke ba iketsetsa bōrata ka bo-khaitseli ba bona ba Bakreste, joaloka ho ba tloaela ka ho sa tšoanelang, ba tla be ba ba fa tlhompho. Pauluse o ile a tsoela pele ho ngola: “Hlonepha basali ba bahlolohali, bao e leng bona ruri.” Tsela e ’ngoe eo mohlolohali ea hlokang a ka hlomphuoang ka eona ke ka tšehetso ea lintho tse bonahalang. Empa e le hore a ka tšoaneleha bakeng sa eona, o tlameha hore e be “ea tumileng ka mesebetsi e metle.” (1 Timothea 5:2-10) Mabapi le limpho tsa lintho tse bonahalang, Luka o ile a ngola tjena mabapi le batho ba sehleke-hlekeng sa Melita: “Ba re hlonepha ka hlompho e kholo [“ka limpho tse ngata,” NW], ’me mohla re tlohang, ba re baballa ka tseo re li hlokang.” (Liketso 28:10) Ka hona motho e mong a ka bontšoa tlhompho ka ho fuoa limpho tsa lintho tse bonahalang.
15. (a) Re na le tlameho e khethehileng ea ho bontša tlhompho ho bo-mang? (b) Tsela e ’ngoe eo ka eona re ka bontšang tlhompho ho ba etelletseng pele ke efe?
15 Ha Pauluse a ntšetsa pele lengolo la hae le eang ho Timothea, oa ngola: “Baholo ba lisang hantle ba ke ba baloe hoba ba tšoaneloa ke hlompho e fetisisang, haholo ba sebetsang polelong le thutong.” (1 Timothea 5:17) Re ka hlompha baholo, kapa balebeli, ka litsela life? Pauluse o itse: “Le be baetsisi ba ka, joale ka ha le ’na ke le oa Kreste.” (1 Ba-Korinthe 11:1) Ha re ela hloko mantsoe a Pauluse a hore re be baetsisi ba hae, re tla be re mo fa tlhompho. Sena se sebetsa ho ba etelletseng pele har’a rōna kajeno. Ha re ikitlaetsa hore re ba etsise ka ho latela mohlala oa bona, re tla be re ba fa tlhompho.
16. Litsela tse eketsehileng tseo thlompho e ka bontšoang ka tsona ho ba etelletseng pele ke life?
16 Tsela e ’ngoe eo re bontšang balebeli tlhompho ka eona ke ka ho ela hloko khothatso ena: “Utloang ba etelletseng pele har’a lōna ’me le ikokobetse, hobane ba lebela liphefumolohi tsa lōna joaloka ba tla ikarabella.” (Ba-Heberu 13:17, NW) Ka tsela e tšoanang le ea ha bana ba hlompha batsoali ba bona ka ho ba utloa, ka ho tšoanang re tla be re hlompha ba etelletseng pele har’a rōna ka ho ba utloa le ho ikokobelletsa bona. ’Me, joalokaha Pauluse le ba neng ba tsamaea le eena ba ile ba hlomphuoa ka limpho tsa lintho tse bonahalang ke baahi bao ba mosa ba Melita, baemeli ba bangata ba tsamaeang ba Mokhatlo ka ho tšoanang ba ’nile ba hlomphuoa nako le nako. Empa, ha e le hantle, le ka mohla ha baa lokela ho laela hore ba fuoe limpho tse joalo kapa hore ba fane ka maikutlo a hore li tla ananeloa kapa hore lia hlokahala.
17. Ba nang le litokelo tsa bolebeli ba na le tlameho efe mabapi le ho bontša tlhompho?
17 Ka lehlakoreng le leng, bohle ba leng maemong a bolebeli ka mokhatlong o hlophisitsoeng o tlas’a puso ea Molimo—ebang ke phuthehong ea sebaka ka seng, potolohong kapa seterekeng joaloka molebeli ea tsamaeang, ho le leng la makala a Mokhatlo oa Watch Tower, kapa ka lapeng—ba na le tlameho ea ho fa ba leng tlas’a tlhokomelo ea bona tlhompho. Sena se hloka hore ba be le tšoaneleho ea ho khona ho ipeha boemong ba motho e mong hammoho le kutloelo-bohloko. Ho hlokahala hore e be ba atamelehang ka linako tsohle, ba be bonolo ’me ba be mosa, joalokaha Jesu Kreste a itse eena o joalo.—Mattheu 11:29, 30.
Sebeletsang ho Hlomphana
18. (a) Ke eng se ka re sitisang ho bontša tlhompho ho bao e ba tšoanelang? (b) Ke hobane’ng ha ho se na se lokafatsang ho ba le monahano o fosahetseng le o nyatsa-nyatsang?
18 Ho hlokahala hore kaofela re sebetse ka thata hore re hlomphane, hobane ho na le tšitiso e matla ea hore re etse joalo. Tšitiso eo, kapa bothata, ke pelo ea rōna e sa phethahalang. Bibele e re: “Tšekamelo ea pelo ea motho e mpe ho tloha bocheng ba hae ho ea pele.” (Genese 8:21, NW) E ’ngoe ea litšekamelo tsa botho tse ka ’nang tsa re sitisa ho bontša tlhompho e tšoanelang ho ba bang ke ho ba le monahano o fosahetseng, le o nyatsa-nyatsang. Kaofela ha rōna re batho ba fokolang, ba sa phethahalang, ba hlokang mohau oa Jehova le mosa oa hae o sa tšoanelang. (Ba-Roma 3:23, 24) Ho bontša kananelo ho sena, a re hlokomeleng hore re se ke ra tsunya-tsunya baena ba rōna ka baka la mefokolo ea bona kapa ho ba beha molato ka merero e itseng e belaetsang.
19. Ke eng se tla re thusa ho loantša boikutlo bofe kapa bofe bo fosahetseng?
19 Pheko ea tšekamelo leha e le efe e joalo e fosahetseng ke lerato le boitšoaro. Ho hlokahala hore re be le boikutlo ba kutloelo-bohloko, bo tšepahalang le bo nepahetseng ka baena ba rōna, re hlokomele litšobotsi tsa bona tse ntle. Haeba ho e-na le ntho e ’ngoe eo re sa e utloisiseng, ka mehla a re ikemisetseng ho se behe baena ba rōna molato re e-s’o be le bopaki ’me re ele hloko keletso ea Petrose: “Ka holim’a tsohle, e-bang le lerato le matla e mong ho e mong, hobane lerato le koahela boieane ba libe.” (1 Petrose 4:8, NW) Re tlameha ho ba le lerato la mofuta oo e le hore re ka fa baena ba rōna tlhompho e ba tšoanelang.
20, 21. (a) Tšekamelo e ’ngoe e ka ’nang ea re sitisa ho bontšana tlhompho ke efe? (b) Ke eng se tla re thusa ho loantša tšekamelo ee?
20 Tšobotsi e ’ngoe e ka ’nang ea re sitisa ho bontša ba bang tlhompho e ba tšoanelang ke tšekamelo ea ho ba se-fela-peloana, kapa ho ela boitšoaro ba batho ba bang hloko ka ho tlōlisang. Ho ela boitšoaro ba batho ba bang hloko ho na le moo ho loketseng teng. Litsebi li lokela ho ela melumo kapa mebala hloko haholo e le karolo ea mosebetsi oa tsona. Empa ho ela boitšoaro ba batho ba bang hloko ka ho tlōlisang, kapa ho ba ba felang pelo kapele litšebelisanong tsa rōna le ba bang ke mofuta o mong oa boithati o ka re amohang khotso ea rōna le ho re thibela ho bontša ba bang tlhompho.
21 Mantsoe a fumanoang ho Moeklesia 7:9 a re fa keletso e molemo ntlheng ena: “U se ke ua phaka ua halefa pelong ea hao, hobane khalefo e ee e hanelle sefubeng sa maoatla.” Kahoo ho ela boitšoaro ba batho ba bang hloko ka ho tlōlisang kapa ho khopeha kapele ho senola ho haelloa ke bohlale le boikutlo bo botle, hammoho le ho haelloa ke lerato. Re tlameha ho itebela esere litšekamelo tsa rōna tsa boetsalibe, tse kang ho ba le monahano o fosahetseng, ho nyatsa-nyatsa haholo, kapa ho ela boitšoaro ba batho ba bang hloko ka ho tlōlisang, tsa re sitisa ho bontša tlhompho ho bohle bao e ba tšoanelang.
22. Tlameho ea rōna ea ho bontša tlhompho e ka akaretsoa joang?
22 Ka ’nete, re na le mabaka a mangata a ho bontša ba bang tlhompho. ’Me, joalokaha re se re bone, ho na le litsela tse ngata-ngata tseo re ka bontšang tlhompho e joalo ka tsona. Ka linako tsohle re tlameha ho itebela esere boikutlo bofe kapa bofe ba boithati kapa bo fosahetseng ba re sitisa ho bontša tlhompho. Ka ho khetheha, ho hlokahala hore re falimehele ho bontša tlhompho ho ba leng ka lelapeng la rōna, banna le basali ba bontšane tlhompho ’me bana ba bontše batsoali ba bona tlhompho. ’Me ka phuthehong, re na le tlameho ea ho bontša tlhompho ho balumeli-’moho le ho ba sebetsang ka thata har’a rōna ba le maemong a bolebeli ka ho khethehileng. Likarolong tsena tsohle, ho molemong oa rōna ho bontša tlhompho e loketseng ho ba boletsoeng ka holimo, kaha “Ho nea ke leseho le fetisang la ho fuoa,” joalokaha Jesu a boletse.—Liketso 20:35.
U ne u Tla Arabela Joang?
◻ Ke hobane’ng ha re lokela ho hlompha balaoli ba mebuso hona re ka ba hlompha joang?
◻ Keletso ea Bibele e ka sebelisoang litšebelisanong tsa mohiruoa le mohiri ke efe?
◻ Tlhompho e lokela ho bontšoa joang ka lapeng?
◻ Ke tlhompho efe e khethehileng e ka bontšoang ka phuthehong, hona hobane’ng?
◻ Mefokolo ea botho mabapi le ho hlōleha ho hlompha ba bang e ka hlōloa joang?