Sura ya 7

Kumtambua Masihi, Yule Mfalme

 1. Sababu gani, kwa kufaa, Yehova alitumia Danieli atoe unabii juu ya kuweka wakati wa matukio?

NABII Danieli atakuwa kati ya wale watakaofufuliwa waushiriki mpango wa Ufalme wa Mungu duniani. Alipomaliza maisha yake marefu ya kumtumikia Yehova aliambiwa hivi: “Wewe utastarehe, nawe utasimama katika kura yako mwisho wa siku hizo.” Danieli alipendezwa sana na ule “wakati wa mwisho” na ‘mambo ya ajabu’ ambayo yangetukia wakati huo, kama vile sisi tunavyopendezwa leo. Kwa hiyo, ilifaa Mweka Wakati mkuu, Yehova Mungu, akamtumia Danieli kuwa nabii wake kuhusiana na ratiba yake ya wakati wa kule ‘kuja’ kwa Ufalme.—Danieli 12:4, 6, 13; 11:27, 35; linganisha Amosi 3:7; Isaya 46:9-11.

“UKIWA WA YERUSALEMU”

 2. (a) Ni unabii gani wa Isaya uliotimizwa ghafula katika mwaka wa 539 K.W.K., na jinsi gani? (b) Ni mwujiza gani uliohitajiwa ili Yeremia 25:11, 12 litimizwe kwa wakati barabara?

² Kupatana na unabii wa Yehova uliotamkwa karne nyingi zilizotangulia, Milki ya Kibabuloni ilianguka mbele ya majeshi ya Koreshi yule Mwajemi na Dario yule Mmedi. (Isaya 44:24, 27, 28; 45:1, 2) Dario akawa mfalme juu ya ufalme ule wa zamani wa Kibabuloni. Hiyo ilikuwa katika mwaka wa 539 K.W.K. Miaka 68 ilikuwa sasa imepita tangu Nebukadreza wa Babuloni alipokuwa ameufanya Yerusalemu na hekalu lake ukawa ukiwa, akaacha ukiwa nchi ya Yuda na kusafirisha Wayahudi waliookoka kwenda Babuloni. Kwa hiyo mzee Danieli aliandika hivi akiwa na tazamio lenye hamu nyingi, katika mwaka ule wa kwanza wa Dario: “Mimi Danieli, kwa kuvisoma vitabu, nalifahamu hesabu ya miaka, ambayo neno la [Yehova] lilimjia Yeremia nabii, ya kuutimiza ukiwa wa Yerusalemu, yaani, miaka sabini.” (Danieli 9:2; Yeremia 25:11, 12) Katika muda wa miaka miwili zaidi, ni kwa mwujiza gani wale mateka Wayahudi wangeweza kurejea na kurudisha ibada ya Yehova katika Ye-rusalemu?

 3. Kwa hiyo, ni sala gani ya bidii nyingi ambayo Danieli alitoa?

³ Danieli alimwomba Yehova kwa bidii nyingi kwa ajili ya watu wake, akiungama dhambi zao na kumwomba Yehova arehemu. Zaidi ya yote, alimwomba Yehova aondolee jina Lake kuu lile suto ambalo mataifa jirani ya Israeli yalililundikia. Alimsihi Mungu wake hivi: “Ee [Yehova], usikie; Ee [Yehova], usamehe; Ee [Yehova], usikilize, ukatende, usikawie; kwa ajili yako wewe, Ee Mungu wangu; kwa sababu mji wako na watu wako wanaitwa kwa jina lako.”—Danie-li 9:4-19.

 4. Yehova alijibuje sala hiyo?

⁴ Je! Yehova alijibu sala hiyo? Ndiyo! Na kwa kufanya hivyo, alitimiza pia unabii wake. Alimfanya Koreshi wa Uajemi, aliyefuata Dario, atoe amri mabaki ya Waisraeli wakwee kwenda Yerusalemu wakajenge upya hekalu la Yehova. Ile “miaka sabini” ilipomalizika mwaka wa 537 K.W.K., Wayahudi hao waliorudishwa walianza tena kumtolea Yehova dhabihu katika madhabahu yake iliyojengwa upya katika Yerusalemu.—2 Mambo ya Nyakati 36:17-23; Ezra 3:1; Isaya 44:28; 45:1.

KUWEKA WAKATI WA KUJA MASIHI MARA YA KWANZA

 5. (a) Ni tukio gani lililofuata mara hiyo? (b) Ni kipindi cha wakati gani ambacho kimefanywa chenye kutokeza katika Daniell 9:24-27?

⁵ Pia kulikuwako tukio lenye kuifuata mara hiyo sala hiyo ya Danieli. Yule malaika Gabrieli alijitokeza mbele yake kwa umbo la kibinadamu, akaanza kusema naye. Alimtaja Danieli kuwa ‘mtu anayependwa sana na Yehova’ na kuanza kumpa ‘akili apate kufahamu’ zaidi. (Danieli 9:20-23) Jambo alilotaka kusema lilikuwa jipya kabisa, ufunuo mpya kwa Danieli. Ulikuwa unabii wenye kushtusha, wenye kuhusu matukio ambayo yangechukua kipindi, si cha “miaka sabini,” bali “majuma sabini.” Tafadhali soma kwa ukamili katika Danieli 9:24-27, NW. Unabii huo una maana gani?

 6. “Majuma sabini” ni muda gani?

⁶ Unasema kwamba “majuma sabini” yalikuwa yameamriwa kuhusu kutokea kwa “Masihi Kiongozi,” yule Mfalme aliyeahidiwa kutokea katika ukoo wa Daudi. Je! hayo yangeweza kuwa majuma halisi? Hapana, maana mambo yote yaliyotabiriwa hayangeweza kutukia kwa muda wa mwaka mmoja na nusu. Yalionekana kuwa “majuma” ambayo katika hayo kila siku inahesabiwa kuwa mwaka. (Linganisha Mambo ya Walawi 25:8.) Kwa kweli, tafsiri kadha za Biblia zinatumia semi kama “majuma sabini ya miaka” katika Danieli 9:24. (An American Translation, Moffatt, Today’s English Version; angalia pia maelezo ya chini katika Rotherham, The New American Bible, The Jerusalem Bible.) Kwa wazi “majuma sabini” ni miaka halisi 490.

 7, 8. (a) Sababu gani hayo “majuma sabini” hayakuhesabiwa tangu amri ya Koreshi? (b) Sala ya Nehemia ilijibiwaje? (c) Wayahudi waliitikiaje lile “neno” la mfalme? (d) Hiyo ilitukia wakati gani?

⁷ Hayo “majuma sabini” yanaanza kuhesabiwa wakati gani? Danieli 9:25, NW hutuambia: “Tangu kutokea kwa lile neno la kurudisha na kujenga upya Yeru salemu.” Walakini, amri ya Koreshi haikuwa na “neno” hilo ndani yake. Ilitolewa ‘kujenga upya tu nyumba ya Yehova,’ ambayo ingekuwa ni pamoja na ma dhabahu ya kutolea dhabihu. (Ezra 1:1-4) Mji wenyewe uliendelea katika “hali ya ukiwa” na kuta zimebomolewa mpaka baada ya muda wa miaka zaid ya 80. Wakati huo Nehemia, Myahudi mwaminifu aliajiriwa kazi ya mnyweshaji wa Mfalme Artasakse wa Uajemi, katika ngome ya Shushani. Aliposikia jut ya hali mbaya ya Wayahudi katika Yerusalemu, alisali ili “mashutumu” hayo yapate kuondolewa juu ya jina la Yehova.—Nehemia 1:3, 11; 2:17.

⁸ Akiwa mwenye uso wenye huzuni, Nehemia akampelekea mfalme divai. Artasakse akamwuliza: “Mboa na umesikitika uso wako, nawe huna ugonjwa? Nini hii, isipokuwa ni huzuni ya moyo?” Alipojua sababu, mara hiyo mfalme akaanza kumpa Nehemia maagizo ya kurudi Yerusalemu, ili akajenge zile “kuta” na “malango” ya ule mji. Nehemia alipowasili huko kuripoti jinsi Mungu ameonyesha kibali, na kuwasilisha lile ‘neno la mfalme la kurudisha na kujenga upya Yerusalemu,’ watu waliitikiaje? “Nao wakasema, Haya na tuondoke tukajenge. Basi wakaitia mikono yao nguvu kwa kazi hiyo njema.” Yote hayo yalitukia katika “mwaka wa ishirini wa mfalme Artashasta.”—Nehemia 2:1-18.

 9. Tunaweza kujuaje ule mwaka wa 20 wa Artasakse?

⁹ Huo ulikuwa mwaka gani? Ushuhuda mwing unaonyesha kwamba Artasakse (Artashasta) huyc (pia aitwa “Longimano,” kwa sababu ya mkono wake mrefu wa kulia) aliketi katika kiti cha enzi cha Uajemi wakati Sakse baba yake alipokufa. Mwaka wa kwanza wa kutawala kwa Artasakse ungekuwa 474K.W.K. Hivyo mwaka wake wa 20 ungekuwa 455 K.W.K.a

10. Ule unabii kuhusu yale “majuma saba” ya kwanza ulitimizwaje?

¹⁰ Hivyo, basi, yale “majuma” yanayotajwa katika Danieli 9:25, NW yangeanza kuhesabiwa tangu mwaka wa 455 K.W.K. Twasoma hivi:

“Nawe imekupasa kujua na kupata ufahamu kwamba tangu kutokea kwa lile neno la kurudisha na kujenga upya Yerusalemu mpaka Masihi Kiongozi, kutakuwa na majuma saba, pia majuma sitini na mawili. Utarudi na kwa hakika ujengwe upya, pamoja na uwanja mkuu wa watu wote na handaki la maji, lakini katika taabu za nyakati hizo.”

Kwa wazi, yale “majuma saba” ya kwanza, au miaka 49, ni muda wa kujenga upya mji huo, mpaka kufikia mwaka wa 406 K.W.K. “Taabu za nyakati hizo” zinamaanisha ule upinzani mkali ambao watu jirani walifanyia kazi hiyo ya kujenga. (Nehemia 4:6-20) Hata hivyo, kama historia inavyoonyesha, Yerusalemu ulikuwa mji mkubwa na wenye kusitawi kufikia mwisho wa karne hiyo.b

11. “Masihi Kiongozi” alitokeaje kwa wakati barabara?

¹¹ Walakini, baada ya hayo kungekuwa na “majuma sitini na mawili,” jumla iwe majuma 69 ya miaka, au miaka 483, tangu mwaka wa 455 K.W.K. “mpaka Masihi Kiongozi.” Miaka hiyo 483, ikiwa ni pamoja na sehemu tu ya mwaka wa 455 K.W.K. na sehemu ya ule mwaka wa mwisho, ingeendelea mpaka kuingia mwaka wa 29 W.K. Je! Masihi alitokea wakati huo? Luka 3:1-3 hueleza kwamba “mwaka wa kumi na tano wa kutawala kwake Kaisari Tiberio,” Yohana yule Mbatizaji “akafika nchi yote iliyo karibu na Yordani, akihubiri ubatizo.” Kwa kuwa wanahistoria wanathibitisha kwamba Tiberio akawa mtawala Mroma Agosti 17, mwaka wa 14 W.K. (kalenda ya Gregori), ni wazi kwamba kuhubiri na kubatiza kwa Yohana kungeanza wakati wa mwaka wa 15 wa Tiberio—katika masika ya mwaka wa 29 W.K. Katika vuli ya mwaka uo huo 29 W.K.—Yesu akabatizwa, na roho takatifu ikashuka kutoka mbinguni kumpaka mafuta awe Masihi. Kweli kweli, ikawa hivyo wakati barabara kwa kutimiza unabii wa kimungu!—Luka 3:21, 22.

12. (a) Wengi kati ya Wayahudi walikuwa wakitazamia nini wakati huo? (b) Sababu gani walikosa maana ya ule unabii? (c) Lakini sisi tunaweza kufaidishwaje?

¹² Katika siku hizo, wengi kati ya Wayahudi walikuwa wakitarajia kuja kwa Masihi, kidogo ikiwa ni kwa sababu walijua habari ya yale “majuma sabini.” (Luka 3:15; Yohana 1:19, 20) Lakini kwa sababu ya kuwa na mioyo migumu, walio wengi hawakuifahamu maana ya ule unabii. (Mathayo 15:7-9) Walakini, sisi leo tunaweza kutiwa nguvu imani yetu kwa kuangalia kwa makini sehemu zote hizo za “lile neno la unabii.” (2 Petro 1:19-21) “Neno” hilo halimtambulishi waziwazi tu Masihi, kama ilivyoelezwa katika chati iliyo katika ukurasa wa 67; linatuelekeza pia kwenye baraka za ajabu zitakazofurahiwa chini ya ule ufalme wa “Masihi Kiongozi.”—Isaya 9:6, 7.

MASIHI YULE MFALME ‘AKATILIWA MBALI’

13, 14. Kutokea kwa Masihi na mwendo wake kulikuwaje tofauti kabisa na matazamio ya Wayahudi?

¹³ Je! kule kutokea kwa “Masihi Kiongozi” kuliwaletea Wayahudi ukombozi wa mara hiyo? Wao walimtazamia kuwa shujaa wa vita mwenye nguvu, mtawala mwenye nguvu ambaye angewakomboa katika utumwa wa kuonewa na ile Milki ya Kiroma. (Yohana 6:14, 15) Walakini, Yehova Baba yake alikusudia aina nyingine ya ukombozi.

¹⁴ Katika ule unabii wa “majuma sabini,” Gabrieli alieleza wazi kwamba, badala ya yule Masihi kuwa mtawala mkuu wa kisiasa, alipaswa ‘akatiliwe mbali, bila kitu kwa ajili yake mwenyewe.’ Alipaswa kufa kifo cha aibu bila kuachia uzao wake jina wala mali. Lo! utimizo wenye kusisimua kama nini! Yesu alipovuliwa mavazi auawe, wale askari hata waliyapigia kura yote aliyokuwa amebaki nayo—mavazi ya nje.—Danieli 9:26a, NW; Mathayo 27:35.

15. (a) Masihi ‘alikatiliwa mbali’ wakati gani? (b) Usahihi wa sehemu hii ya wakati unahakikishwaje?

¹⁵ Kuuawa huko kulitukia wakati gani? Gabrieli alisema kungetokea “katika nusu ya juma [la mwisho]” la miaka, yaani, katika yale masika ya mwaka wa 33 W.K., miaka mitatu na nusu baada ya kubatizwa na kupakwa mafuta kwa Yesu. Kwa uthibitisho wa usahihi wa unabii huo, Injili ya Yohana inaonyesha kwamba wakati huo Yesu alikuwa akihudhuria ile Sikukuu ya Kupitwa iliyofuata ubatizo wake.—Danieli 9:27b, NW; Yohana 2:13; 5:1; 6:4; 13:1.

16, 17. (a) Yale maneno zaidi ya Danieli 9:26 yalitimizwaje kwa njia yenye msiba? (b) Wafuasi wa kweli wa Masihi wa wakati huo walikuwaje mfano kwetu?

¹⁶ Ndiyo, “Masihi Kiongozi” ‘alikatiliwa mbali.’ Ilikuwa balaa gani kwa vile Wayahudi hawakumkubali mfalme wao! Lakini mengi zaidi yalipasa yaje. Ni lazima tena Yerusalemu uharibiwe. Kama unabii wa Danieli ulivyotabiri:

“Mji na mahali patakatifu watu wa kiongozi fulani anayekuja wataviharibu. Na mwisho wa hilo utakuwa kwa gharika. Na mpaka huo mwisho kutakuwa na vita; kilichoamuliwa ni hali za ukiwa.”—Danieli 9:26b, “NW.”

¹⁷ Kupatana sawasawa na unabii huo, kile kipindi kilichofuata ‘kukatiliwa mbali’ kwa Masihi kilikuwa cha vita “mpaka huo mwisho.” Hatimaye, katika mwaka wa 70 W.K., jeshi la Kiroma lilikuja kwa nguvu kama mafuriko likauingia Yerusalemu uliokuwa umezingirwa. Ule mji na hekalu lao vikabomolewa, ‘vikaharibiwa.’ Kulingana na Yosefo, mwanahistoria, Wayahudi 1,100,000 waliangamia katika uharibifu mkubwa huo. Kwa matokeo mazuri kufikia wakati huo wafuasi wa kweli wa Masihi walikuwa wameitii ile “ishara” ya kuonya, wakawa wamekimbilia usalama milimani ng’ambo ya Yordani. (Mathayo 24:3-16, NW) Jambo hilo linatutilia mkazo sisi leo jinsi ilivyo lazima kuangalia “ishara” ya Mungu ya unabii kabla ya ule Ufalme ‘kuja’ kutekeleza hukumu juu ya mfumo mbovu wa ulimwengu uliopo.—Luka 21:34-36.

MASIHI ALETA FAIDA NYINGI

18. Ni jambo gani lenye faida lililotimizwa wakati wa kuja kwa Masihi mara ya kwanza?

¹⁸ Basi, ni jambo gani ambalo lingetimizwa na kuja kwa Masihi mara ya kwanza? Gabrieli alikuwa amemwambia Danieli hivi:

“Kuna majuma sabini ambayo yameamuliwa juu ya watu wako na juu ya mji mtakatifu wako, ili kukomesha uhalifu, na kumaliza kabisa dhambi, na kufanya upatanisho wa kosa, na kuingiza uadilifu kwa nyakati zisizojulikana.” (Danieli 9:24a, “NW”)

“Masihi Kiongozi” angetimiza yote hayo kabla ya kufa kwake na kupitia kifo chake! Huo haungekuwa ukombozi wa kisiasa bali ukombozi wa kiroho wa ajabu. Kupitia nguvu yenye kukomboa ya uhai wake mkamilifu wa kibinadamu, uliotolewa katika dhabihu, Yesu angeliondoa doa la dhambi na uhalifu liwatoke wale ambao wangemkubali kuwa Masihi, na kuwaingiza katika “agano jipya” wakiwa “Israeli wa Mungu” wa kiroho.—Wagalatia 6:16; Yeremia 31:31, 33, 34.

19. Masihi ‘alifanyaje dhabihu na toleo la zawadi vikome’?

¹⁹ Kwa hiyo kile ambacho agano la Torati lililopatanishwa na Musa lilikuwa limeshindwa kufanya kwa kutegemea dhabihu za wanyama, sasa agano jipya lililopatanishwa na Masihi lingekitimiza, kwa kutegemea dhabihu yake moja kamilifu ya kibinadamu, iliyotolewa “katika nusu ya juma.” Kwa njia hiyo ‘angefanya dhabihu na toleo la zawadi kukoma,’ kwa sababu matoleo ya Torati hayangekuwa tena na faida yo yote. (Danieli 9:27, NW) Kama mtume Paulo alivyoeleza baadaye: “Mambo ya zamani yalitoweka, tazama! mambo mapya yamekuwapo. Lakini mambo yote yanatoka kwa Mungu, aliyetupatanisha sisi kwake mwenyewe kupitia Kristo na akatupa huduma ya upatanisho.”—2 Wakorintho 5:17, 18, NW.

20. Huenda ukafurahia taraja gani la wanadamu?

²⁰ Kwa wakati wake, faida za dhabihu ya ukombozi wa Yesu zingefikia watu wengi zaidi ya Israeli wa kiroho ambao Paulo akawa sehemu yake, maana anaendelea kusema kwamba, kupitia Kristo, Mungu anapatanisha “ulimwengu kwake mwenyewe, asiwahesabie mambo ya uhalifu wao.” (2 Wakorintho 5:19, NW) Kwa kuwa wewe ni sehemu ya ulimwengu wa wanadamu, je! hufurahi kwa vile mambo ya uhalifu unayofanya kwa sababu ya kutokamilika kwa kibinadamu yanaweza kusamehewa juu ya msingi wa dhabihu ya Yule anayekupatanisha na Mungu?

21, 22. (a) Lile juma la 70 ‘lilitiaje muhuri juu ya njozi na nabii’? (Danieli 9:24) (b) “Patakatifu pa Patakatifu” palipakwaje mafuta?

²¹ Walakini, lile ‘juma la sabini’ ‘halingeingiza tu uadilifu kwa nyakati zisizojulikana.’ Pia, ‘lingetia muhuri juu ya njozi na nabii.’ Kama Ufunuo 19:10, NW unavyoeleza, “kutoa ushuhuda juu ya Yesu ndiko kunakochochea roho ya kutoa unabii.” Na wakati wa kuja kwake mara ya kwanza akiwa Masihi, Yesu alitimiza mamia ya misemo ya kiunabii kwa matendo na kwa maneno. Ilikuwa ni kama kutia muhuri usiofutika juu ya unabii huo mwingi, kuonyesha ni wa kweli, ni sahihi na chanzo chao ni Bwana Yehova Mwenye Enzi Kuu. Sasa, kupitia Masihi huyo, ahadi zote za Mungu za kubariki watu wake zingetimizwa. “Maana ndani yake ahadi zote za Mungu zimekuwa ‘Ndiyo,’ ” yaani, kupitia Masihi, Yesu.—Danieli 9:24b, NW; 2 Wakorintho 1:20, HNWW.

²² Pia wakati wa hilo ‘juma la sabini’ “Patakatifu pa Patakatifu” palitakiwa kupakwa mafuta. Pale “patakatifu palipofanyika kwa mikono” katika hekalu la Yerusalemu hapangeweza tena kutumikia kusudi la Mungu kuhusiana na msamaha wa dhambi. Palikuwa pamekuwa nakala tu ya kilicho halisi katika ule mpango mkuu wa kiroho wa hekalu uliotokea Masihi alipopakwa mafuta mwaka wa 29 W.K. Baada ya kufa na kufufuliwa kwake, Kristo aliingia mbinguni ili aitoe huko “mara moja tu” kwa wakati wote ile bei ya dhabihu yake ya kibinadamu mbele za Mungu. (Waebrania 9:23-26) Ndivyo makao ya Mungu ya kimbingu yalivyokuwa yamechukua sura mpya. Yalikuwa yamepakwa mafuta kuwa “pale Patakatifu pa Patakatifu,” pakawa ndicho kitu halisi cha kiroho kilichofananishwa na Patakatifu Zaidi Sana pa hekalu katika Yerusalemu. Hivyo, tangu siku ya Pentekoste, mwaka wa 33 W.K., na kuendelea mpaka mwisho wa ‘juma la sabini,’ wale Wayahudi waliokubali maandalizi ya Mungu walipata pendeleo la pekee. Kwa kutegemea dhabihu ya Kristo iliyotolewa katika hapo “Patakatifu pa Patakatifu,” wao, pia, walipakwa mafuta watumikie wakiwa makuhani wadogo katika hekalu la kiroho la Mungu.

23. (a) Wayahudi walipendelewaje kipekee wakati wa juma la 70? (b) Wengine walipendelewaje baada ya yale “majuma sabini” kukoma?

²³ Kwa habari ya Wayahudi hao ambao wangeingizwa katika Israeli wa kiroho, unabii unasema: “Ni lazima afanye agano litumike kwa ajili ya wengi kwa juma moja.” Hilo ndilo ‘juma la miaka’ la mwaka wa 29 mpaka 36 W.K., ambalo katika hilo Wayahudi wa asili walipendelewa kipekee kufanywa sehemu ya ule ‘uzao wa kiroho wa Abrahamu.’ (Daniels 9:27a, NW) Lakini Petro alipomhubiria Kornelio, Mtaifa asiyetahiriwa, ndipo njia ikafunguliwa kwa watu wasiotahiriwa wa mataifa ili nao waingizwe katika lile agano la Kiabraharnu. Kuhusu hilo, Paulo anaandika hivi: “Ninyi nyote mmekuwa wana wa Mungu kwa njia ya imani katika Kristo Yesu. Maana ninyi nyote mliobatizwa katika Kristo mmemvaa Kristo. Hapana Myahudi wala Myunani. Hapana mtumwa wala huru. Hapana mtu mume wala mtu mke. Maana ninyi nyote mmekuwa mmoja katika Kristo Yesu. Na kama ninyi ni wa Kristo, basi, mmekuwa uzao wa [Abrahamu], na warithi sawasawa na ahadi.”—Wagalatia 3:26-29; Matendo 10:30-35, 44-48.

24. (a) Ile ahadi ya Kiabrahamu inapelekea wengine bado uhakikisho gani ulio mzuri ajabu? (b) Kama inavyoonyeshwa na Luka 9:23, wewe unaweza kushiriki namna gani?

²⁴ Walakini, namna gani wanadamu wengine—yale mabilioni ambayo hayakukusanywa yawe sehemu ya “kundi dogo” lenye urithi katika mbingu? Kumbe, ile ahadi ya Kiabraharnu inawatolea hata hao uhakikisho mzuri ajabu, kwa kuwa Mungu anaeleza humo hivi: “Kupitia mbegu [ya Abrahamu] mataifa yote ya dunia yatajibarikia yenyewe hakika.” (Mwanzo 22:18, NW) Je! ni tamaa yako kushiriki baraka hiyo? Unaweza kuishiriki, na kwa kusudi hilo imekupasa kuomba ‘ufalme wa Mungu uje.’ Pia, kadiri unavyozidi kuchunguza Neno la Mungu, utajifunza jinsi unavyoweza ‘kujikana’ mwenyewe ili ujiweke wakf kwa Mungu na kumfuata Masihi yule Kiongozi “kila siku.”—Luka 9:23.

[Maelezo ya Chini]

[Chati katika ukurasa wa 67]

UNABII MWINGI ULIOTIMIZWA JUU YA “MASIHI KIONGOZI” KUELEKEA MWISHO WA “MAJUMA SABINI”

UNABII YALIYOMO UTIMIZO

Isaya 40:3 Yohana Mbatizaji atayarisha njia Mathayo 3:1-3 Mika 5:2 Yesu azaliwa Bethlehemu Mathayo 2:1-6

Mwanzo 49:10 Katika kabila la Yuda Luka 3:23-33

Isaya 7:14 Kwa bikira Mathayo 1:23-25

Isaya 9:7 Mzao, mrithi wa Daudi Mathayo 1:1, 6-17

Yeremia 31:15 Watoto wauawa akiisha kuzaliwa Mathayo 2:16-18

Hosea 11:1 Aitwa kutoka Misri (kimbilio) Mathayo 2:14, 15

Danieli 9:25 Atokea mwishoni mwa “majuma” 69 Luka 3:1, 21, 22

Zaburi 40:7, 8 Ajitoa afanye mapenzi ya Mungu Mathayo 3:13-15

Isaya 61:1, 2 Roho yampaka mafuta ahubiri Luka 4:16-21

Zaburi 2:7 Yehova amtangaza Yesu kuwa Mwana Mathayo 3:17 Isaya 9:1, 2 Nuru katika mkoa wa Galilaya Mathayo 4:13-16

Zaburi 40:9 Atangaza ‘habari njema’ kijasiri Mathayo 4:17, 23

Zaburi 69:9 Mwenye bidii kwa nyumba ya Yehova Yohana 2:13-17

Isaya 53:1, 2 Wayahudi wakataa kumwamini Yohana 12:37, 38

Zaburi 78:2 Asema kwa mifano Mathayo 13:34, 35

Zekaria 9:9 Aingia mji amepanda mwana-punda Mathayo 21:19

Zaburi 69:4 Achukiwa bila sababu Yohana 15:24, 25

Isaya 42:1-4 Tumaini la mataifa; hafanyi ugomvi Mathayo 12:14-21

Zaburi 41:9 Mtume asiye mwaminifu amsaliti Yohana 13:18, 21-30

Zekaria 11:12 Kwa vipande 30 vya fedha Mathayo 26:14-16

Zaburi 2:1, 2 Watawala wampinga mpakwa-mafuta Mathayo 27:1, 2

Zaburi 118:22 Akataliwa, lakini msingi imara Mathayo 21:42, 43

Isaya 8:14, 15 Awa jiwe la kujikwaa Luka 20:18

Zaburi 27:12 Mashahidi waongo dhidi yake Mathayo 26:59-61

Isaya 53:7 Kimya mbele ya washtaki wake Mathayo 27:11-14

Zaburi 22:16 Apigiliwa misumari mikono na miguu Yohana 20:25

Isaya 53:12 Ahesabiwa pamoja na wahalifu Luka 22:36, 37

Zaburi 22:7, 8 Atukanwa akiwa mtini Mathayo 27:39-43

Zaburi 69:21 Apewa divai yenye manemane Marko 15:23, 36

Zekaria 12:10 Achomwa akiwa mtini Yohana 19:34

Zaburi 22:18 Kura zapigwa kwa mavazi yake Mathayo 27:35 Zaburi 34:20 Hakuna mmoja wa mifupa yake uliovunjwa Yohana 19:33, 36

Zaburi 22:1 Mungu amwacha kwa maadui Mathayo 27:46

Danieli 9:26, 27 Akatiliwa mbali baada ya miaka 3¹/₂c Yohana 19:14-16

Zekaria 13:7 Mchungaji apigwa, kondoo watawanyika Mathayo 26:31, 56

Yeremia 31:31 Agano jipya, dhambi zaondolewa Luka 22:20 Isaya 53:11 Achukua makosa ya wengi Mathayo 20:28

Isaya 53:4 Achukua magonjwa ya wanadamu Mathayo 8:16, 17

Isaya 53:9 Azikwa pamoja na matajiri Mathayo 27:57-60

Zaburi 16:10 Afufuliwa kabla ya kuoza Matendo 2:24, 27

Yona 1:17 Afufuliwa siku ya tatu Mathayo 12:40

Zaburi 110:1 Akwezwa kwenye mkono wa kuume wa Mungu Matendo 7:56 67

[Maelezo ya Chini]