ไปดู “คนป่า” แห่งอินโดนีเซียกันเถอะ
สัตว์ใหญ่ตัวหนึ่งกำลังจ้องพวกเราอยู่ มันเกาะกิ่งไม้เล็ก ๆ ซึ่งดูเหมือนจะรับน้ำหนักร่างอันใหญ่โตนั้นไม่ไหว. เราถึงกับกลั้นหายใจขณะจ้องกลับไป. ดูเหมือนมันไม่สนใจ แต่พวกเรารู้สึกทึ่ง. ที่นั่น เราและอุรังอุตังต่างก็จ้องตากัน มันเป็นสัตว์ขนาดใหญ่ที่สุดที่อาศัยอยู่บนต้นไม้!
อุรังอุตังเป็นลิงขนาดใหญ่เช่นเดียวกับกอริลลาและชิมแปนซี. อุรังอุตังเป็นสัตว์ที่มีนิสัยอ่อนโยนและชอบเก็บตัวเงียบอยู่ในป่าทึบบนเกาะบอร์เนียวและเกาะสุมาตรา สองเกาะใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. ชื่อของมันมาจากคำภาษาอินโดนีเซียสองคำคือ โอรัง และ ฮูตัน หมายความว่า “คนป่า.”
คุณอยากจะรู้จักลิงตัวใหญ่ขนแดงที่น่าทึ่งเหล่านี้มากขึ้นไหม? ถ้าอย่างนั้น มาร่วมทางกับเราเข้าไปในป่าลึกของบอร์เนียวเพื่อเยี่ยมชมพวกมันในถิ่นอาศัยดั้งเดิม.
การไปพบอุรังอุตัง
เพื่อจะไปดูอุรังอุตัง เราต้องเดินทางไปที่อุทยานแห่งชาติตันจุง ปูติง ที่พักพิงของสัตว์ป่าจำนวนมาก. อุรังอุตังหลายพันตัวที่อยู่ที่นั่นดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มาเยี่ยมชม.
การเดินทางของเราเริ่มขึ้นที่คูไม ซึ่งเป็นอ่าวเล็ก ๆ ที่นั่นเราลงเรือไม้ติดเครื่องยนต์ซึ่งเรียกว่า กลอตอก. เรือนำเราขึ้นไปตามแม่น้ำที่คดเคี้ยว เข้าไปในป่าลึกที่ปกคลุมด้วยพฤกษชาติ. ต้นจากขึ้นตามริมฝั่งน้ำอย่างหนาแน่น และจระเข้ที่ดุร้ายแอบซุ่มอยู่ในน้ำนิ่งที่ขุ่นดำ. เสียงแปลก ๆ ก้องดังไปทั่วป่าที่อยู่ล้อมรอบ ทำให้เรารู้สึกตื่นเต้น.
ครั้นขึ้นจากเรือแล้ว เราก็ชะโลมตัวเองด้วยยาไล่แมลง แล้วมุ่งหน้าเข้าป่า. เพียงไม่กี่นาที เราก็ได้เห็นอุรังอุตังตัวแรก เป็นตัวผู้ขนาดใหญ่อย่างที่กล่าวไว้ตอนต้น. ขนสีน้ำตาลแดงดกหนาเป็นเงาเหมือนทองแดงที่ขัดเงายามต้องแสงแดดตอนบ่าย. กล้ามเนื้อเป็นมัด ๆ อยู่ใต้ขนนั้นทำให้มันดูน่าเกรงขามจริง ๆ!
ขณะยืน ตัวผู้โตเต็มวัยที่อยู่ในป่าอาจสูงประมาณ 170 เซนติเมตรและมีน้ำหนักประมาณ 90 กิโลกรัม หรือหนักกว่าตัวเมียสองเท่า. ตัวผู้ที่โตเต็มวัยมีกระพุ้งแก้มใหญ่ขยายออกด้านข้าง ทำให้ใบหน้าดูกลม. มันมีถุงขนาดใหญ่ตรงคอหอย ซึ่งมันจะใช้ส่งเสียงและคำราม. บางครั้งมันจะร้องเสียงดังต่อเนื่อง อาจนานถึงห้านาทีและดังไปไกลกว่าสองกิโลเมตร! ปกติแล้ว ตัวผู้จะส่งเสียงเรียกหาคู่ และขู่ตัวผู้อื่น ๆ ที่เป็นคู่แข่ง.
ผู้อาศัยบนยอดไม้
ขณะที่เราเดินไปตามทาง เรามองเห็นพวกอุรังอุตังโหนตัวไปตามหมู่ไม้. ตีนและมือของมันแข็งแรง, งอได้, และเป็นเหมือนตะขอ ทั้งนิ้วมือก็ยาว, หัวแม่มือสั้น, และนิ้วตีนใหญ่. มันคว้ากิ่งไม้ได้อย่างคล่องแคล่วและโหนตัวไปมาอย่างสง่างามและระมัดระวัง แต่ไม่เร่งรีบเลย.
อุรังอุตังเชี่ยวชาญในการพรางตัวให้กลมกลืนไปกับกิ่งไม้ใบไม้ในป่า. ครั้นอยู่บนพื้นดิน มันเคลื่อนไหวไปอย่างเชื่องช้า คนเราวิ่งชนะมันได้อย่างง่าย ๆ.
สัตว์เหล่านี้ใช้เกือบทั้งชีวิตอยู่บนยอดไม้ และเป็นลิงใหญ่ชนิดเดียวที่ทำเช่นนี้. พอตกเย็น เวลาโพล้เพล้ พวกมันอาจเลือกง่ามต้นไม้ที่แข็งแรงสูงจากพื้นดินถึง 20 เมตร แล้วเอากิ่งและแขนงไม้มาบุเป็นที่นอนแสนสบาย. เพื่อจะได้ที่หลบฝน บางครั้งมันจะสร้าง “หลังคา” กันฝน ซึ่งเป็นสิ่งที่ชิมแปนซีและกอริลลาไม่เคยทำ. ทั้งหมดนี้มันจะใช้เวลาแค่ห้านาทีเท่านั้น!
ต้นไม้เป็นแหล่งของอาหารโปรดของมันด้วย นั่นคือผลไม้. ความจำของมันดีมากและรู้ว่าเมื่อไรและที่ไหนจะได้ผลไม้สุก. นอกจากนั้น อาหารของมันรวมไปถึงใบไม้, เปลือกไม้, ยอดอ่อน, น้ำผึ้ง, และแมลง. บางครั้งอุรังอุตังจะใช้ไม้เล็ก ๆ จุ่มเอาน้ำผึ้งหรือแยงเอาแมลงจากโพรงไม้ขึ้นมากิน. รวมกันแล้ว อุรังอุตังกินอาหารต่าง ๆ 400 กว่าชนิด!
เมื่อเดินต่อไป เราได้เห็นภาพที่น่าตื่นเต้น คืออุรังอุตังที่กำลังกินกล้วยกองโต. สัตว์เหล่านี้ได้รับการดูแลจากมนุษย์จนกระทั่งโตและถูกนำไปปล่อยในป่า. เนื่องจากขาดทักษะการเอาตัวรอดอย่างอุรังอุตังที่อยู่ในป่า เจ้าหน้าที่จึงเอาอาหารไปเพิ่มให้เพื่อเสริมสิ่งที่มันหากินเอง.
ครอบครัวอุรังอุตัง
เรามองดูลูกอุรังอุตังตัวน้อยที่น่าเอ็นดูเกาะแม่ของมันแน่นและตัวที่โตหน่อยเล่นซุกซนไปมาอยู่บนพื้นดินหรือตามต้นไม้. อุรังอุตังตัวเมียอาจมีอายุได้ถึง 45 ปี. หลังจากโตเต็มวัยตอนอายุ 15 หรือ 16 ปี พวกมันจะออกลูกหนึ่งตัวทุก ๆ เจ็ดหรือแปดปี. โดยทั่วไปแล้ว อุรังอุตังตัวเมียจะมีลูกไม่เกินสามตัวในช่วงชีวิตของมัน. นี่ทำให้มันเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดหนึ่งที่แพร่พันธุ์ช้าที่สุดในโลก.
ความผูกพันระหว่างแม่กับลูกแรกเกิดเหนียวแน่นอย่างน่าทึ่ง. อุรังอุตังตัวเมียจะเลี้ยงและสอนลูกของมันไม่น้อยกว่าแปดปี. ในช่วงปีแรก ลูกจะเกาะติดแม่ตลอดเวลา. หลังจากนั้น มันจะไม่ยอมห่างแม่จนกว่าแม่จะมีลูกอีกตัวหนึ่ง. ตัวเมียที่ยังไม่โตเต็มที่อาจป้วนเปี้ยนอยู่ใกล้แม่และคอยเฝ้าสังเกตดูแม่เลี้ยงลูกที่เกิดใหม่.
แต่ถ้าเป็นตัวผู้ แม่ของมันจะไล่มันไปหลังจากแม่ออกลูกตัวใหม่ได้ไม่นาน. หลังจากนั้น มันจะท่องไปในป่าตามลำพัง อาณาเขตของมันมีพื้นที่ประมาณสิบห้ากิโลเมตรหรือมากกว่า. ตัวผู้มักจะเลี่ยงตัวผู้ตัวอื่น ๆ และจะเจอกับตัวเมียเฉพาะเมื่อผสมพันธุ์.
ปกติแล้วตลอดชีวิตของตัวเมีย มันจะอยู่ในพื้นที่ป่าที่เล็กกว่าอาณาเขตของตัวผู้. บางครั้ง ตัวเมียหลายตัวจะหากินอยู่บนต้นไม้ต้นเดียวกัน แต่มันก็ไม่ค่อยสุงสิงกัน. ชีวิตที่สันโดษของอุรังอุตังทำให้มันแตกต่างจากลิงใหญ่ชนิดอื่น. แต่ที่จะเรียนรู้ให้มากขึ้นในเรื่องของ “คนป่า” เหล่านี้ ก็มีอีกแห่งหนึ่งที่เราต้องไปเยือน.
อุรังอุตังที่ใกล้สูญพันธุ์
ภายในอุทยานแห่งชาตินี้มีแคมป์ลีกีย์ ซึ่งเป็นศูนย์ฟื้นฟู, วิจัย, และอนุรักษ์อุรังอุตัง ที่ตั้งชื่อตามหลุยส์ ลีกีย์ นักมานุษยวิทยา. อุรังอุตังไม่เคยห่างไปจากศูนย์แห่งนี้. บางตัวเข้ามาใกล้เราและตั้งท่าให้เราได้ถ่ายรูปหรือกระโดดตีลังกาให้เราดู. ตัวเมียที่โตเต็มวัยแล้วตัวหนึ่งถึงกับคว้าจะเอาเสื้อแจ็กเกตของเพื่อนผม! เราตื่นเต้นที่ได้อยู่ใกล้ชิดกับสัตว์ที่สวยงามเหล่านี้.
แต่แคมป์ลีกีย์ให้คำเตือนที่น่าคิด นั่นคืออุรังอุตังกำลังจะสูญพันธุ์อย่างรวดเร็ว. นักสิ่งแวดล้อมบางคนเชื่อว่าโอกาสที่มันจะอยู่รอดในป่ามีน้อยมาก คือไม่ถึงสิบปี. ขอพิจารณาภัยหลัก ๆ สามประการ.
การตัดไม้. ในระยะ 20 ปีหลังนี้ลิงอุรังอุตังเสียที่อยู่อันเหมาะสมไปประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์. อินโดนีเซียเสียพื้นที่ป่า 51 ตารางกิโลเมตรทุกวัน เท่ากับเนื้อที่สนามฟุตบอลห้าสนามทุก ๆ หนึ่งนาที.
การลักลอบจับสัตว์. เนื่องจากมนุษย์บุกรุกป่า อุรังอุตังจึงถูกล่าได้ง่ายขึ้น. หัวกะโหลกอุรังอุตังหัวหนึ่งมีราคาสูงถึง 70 ดอลลาร์สหรัฐในตลาดมืดที่ซื้อขายของที่ระลึก. บางคนถือว่าอุรังอุตังทำให้พืชผลเสียหาย. ส่วนคนอื่น ๆ ฆ่าพวกมันเป็นอาหาร.
การค้าสัตว์ป่าเพื่อนำไปเลี้ยง. ในตลาดมืด ลูกลิงอุรังอุตังที่น่ารักจะขายกันตั้งแต่ราคาสองหรือสามร้อยเหรียญถึงหลายหมื่นดอลลาร์สหรัฐ. ประมาณกันว่า แต่ละปีมีการขายลูกลิงอุรังอุตังถึงหนึ่งพันตัว.
ทั้งรัฐบาลและภาคเอกชนพยายามช่วยชีวิตอุรังอุตังไม่ให้สูญพันธุ์. ความพยายามของพวกเขารวมทั้งการจัดตั้งศูนย์ฟื้นฟู, ปลุกจิตสำนึกโดยโครงการให้ความรู้, กำหนดเขตอุทยานแห่งชาติและเขตอนุรักษ์, และควบคุมการตัดไม้ที่ผิดกฎหมาย.
คัมภีร์ไบเบิลเปิดเผยว่าพระเจ้าจะ “ทำลายคนเหล่านั้นที่ทำลายแผ่นดินโลก” และทำแผ่นดินโลกให้เป็นอุทยาน. (วิวรณ์ 11:18; ยะซายา 11:4-9; มัดธาย 6:10) ณ เวลานั้น ถ้อยคำของผู้ประพันธ์เพลงสรรเสริญจะสำเร็จสมจริง ที่ว่า ‘ให้ต้นไม้ทั้งปวงที่ป่าออกเสียงแสดงความยินดี.’ (บทเพลงสรรเสริญ 96:12) บรรดาสัตว์ทั้งปวง รวมทั้งอุรังอุตัง “คนป่า” แห่งอินโดนีเซียก็จะแพร่พันธุ์ โดยปราศจากการคุกคามของมนุษย์.
[แผนที่หน้า 15]
(ดูรายละเอียดจากวารสาร)
มาเลเซีย
บอร์เนียว
อินโดนีเซีย
สุมาตรา
ออสเตรเลีย
[ภาพหน้า 16]
ใบหน้าตัวผู้ที่โตเต็มวัยมีกระพุ้งแก้มใหญ่ที่ดูเด่น
[ที่มาภาพ]
© imagebroker/Alamy
[ภาพหน้า 17]
อุรังอุตังคว้ากิ่งไม้ได้อย่างคล่องแคล่ว แต่ครั้นอยู่บนพื้นดินมันเคลื่อนไหวได้อย่างเชื่องช้า
[ที่มาภาพ]
Top: © moodboard/Alamy; bottom: Orangutan in the Camp Leakey of Tanjung Puting National Park managed by BTNTP UPT Ditjen PHKA Dephut
[ที่มาภาพหน้า 15]
Orangutan in the Camp Leakey of Tanjung Puting National Park managed by BTNTP UPT Ditjen PHKA Dephut
[ที่มาภาพหน้า 18]
Orangutan in the Camp Leakey of Tanjung Puting National Park managed by BTNTP UPT Ditjen PHKA Dephut