Ityough 5
Ka Mcivir u Ana Aôndo A Lumun a Mini?
1. Kanyi yange kwase Samaria soo u fan sha kwagh u mciviri?
Ú VANDE henen kwagh ne je kpa, ‘Ka mcivir u ana Aôndo a lumun a mini?’ Alaghga mpin la yange va kwase ugen ken ishima zum u a lu ôron kwagh a Yesu Kristu ikua a Uwo u Gerishim ken Samaria la. Er a lu tesen mkposo u mcivir u Mbasamaria a Mbayuda yô, a kaa er: “Uter asev lu civir Aôndo sha uwo ne, kpa ne yô, ne mba kaan ner, ka ken Yerusalem i lu ijiir i civir Aôndo her keng ye.” (Yohane 4:20) Yesu yange kaa a kwase Samaria la er Aôndo lumun a hanma inja mcivir kpa? Shin yange kaa er akaa nga a saa a er sha u eren sha ishima i Aôndo yô?
2. Sha u nan kwase Samaria la ikar yô, Yesu yange kaa er nyi?
2 Ikar i Yesu na i kpilighyol yô lu er: “Shighe ngu van u né kera civir Ter sha uwo ne ga, shin ken Yerusalem kpaa ga.” (Yohane 4:21) Mbasamaria ve vanden cian Yehova shi civir mbaaôndo mbagen sha Uwo u Gerishim ica i gba. (2 Utor 17:33) Hegen Yesu Kristu lu kaan er ijiir la shin ken Yerusalem kpaa a kera lu a inja ken mcivir u mimi ga.
CIVIR KEN JIJINGI KUA KEN MIMI
3. (a) Er nan ve yange Mbasamaria ve fa Aôndo vough ga? (b) Lu sha nena ve Mbayuda mba nan jighjigh kua mbagenev ve va fa Aôndo?
3 Yesu za hemen u ôron a kwase Samaria la er: “Ne mba civir kwagh u ne fe un ga yô; se yô, se mba civir kwagh u se fe un yô; gadia myom ka hen Mbayuda a dugh ye.” (Yohane 4:22) Mbasamaria yange ve lu a mbamhen mba kwaghaôndo mbaaie shi ve ngohol ityakerada i Bibilo i hiihii i itian la tseegh er ka i Aôndo a ne i nger ye—man ingin lu ken ngeren u ve sôr ve nger u i yilan er Pentateuch u Mbasamaria la tseegh. Sha ci u nahan yô, ve fa Aôndo sha mimi ga. Nahan cii kpaa, yange i na Mbayuda mfe u ken Icighanruamabera. (Mbaromanu 3:1, 2) Icighanruamabera yange na Mbayuda kua ior mbagenev mba vea kegh ato cii kwagh u yange gba u vea er sha u fan Aôndo yô.
4. Sha kwaghôron u Yesu yô, kanyi yange lu u Mbayuda kua Mbasamaria kpaa vea er aluer ka u Aôndo una lumun a mcivir ve la yôô?
4 Jim yô, Yesu yange tese er Mbayuda man Mbasamaria cii a gba u vea sôr gbenda ve u civir la sha u eren sha ishima i Aôndo. A kaa er: “Shighe ngu van, a kuma je ve, u mba ve civir Un yô, vea civir Ter ken jijingi kua ken mimi, gadia ka mba ve civir Un nahan je Ter A keren ye. Aôndo ka jijingi je; mba ve civir Un yô, ka u ve̱ civir ken jijingi kua ken mimi keng.” (Yohane 4:23, 24) Doo u se civir Aôndo “ken jijingi,” ken asema a a iv a jighjigh u nan man dooshima yô. A fatyô u civir Aôndo ‘ken mimi’ sha u henen Mkaanem nam, ka Bibilo je la, man shi u civir un sha mimi na u i pase la. Girim we iyol u eren nahan kpa?
5. (a) Inja i “civir” yô kanyi? (b) Kanyi i gbe u se er keng aluer se soo ser Aôndo a lumun a mcivir wase yô?
5 Yesu yange pase waeng er Aôndo soo mcivir u mimi. Ngun ne tese er amba a mcivir nga a Yehova a lumun a mi ga yô. U civir Aôndo yô ka u lun a mcie u sha civir her a na shi u eren un tom a icighan mlu. Aluer ú soo u tesen icivir hen orhemen u nan lu aa tahav yô, ka keng a girim we iyol u eren nan tom shi u eren kwagh u una doo nan ishima yô. Nahan yô, ka vough, u se soo u eren kwagh u una doo Aôndo ishima la. A u den kaan di tsô er, ‘Kwaghaôndo wan kumam’ la yô, doo u se ker se fa shin mcivir wase una zua vough sha atindi a Aôndo yô.
U EREN ISHIMA I TER LA
6, 7. Er nan Yesu a kav mbagenev mba ka ve senge er ve mba mbahenen nav la ga?
6 De se ôr Mateu 7:21-23 nahan se nenge aluer se fatyô u dughun semakwagh u ua tese shin aluer hanma mcivir cii kpaa Aôndo lumun a mi yô. Yesu yange kaa er: “Ka hanma or u nana kaa a Mo er, Tere! Tere! man nana nyôr sha tartor u Sha ga, saa u nan eren ishima i Terem u A lu Sha yô. Sha iyange la ior kpishi vea kaa a Mo er: Tere! Tere! Ka ken iti You man se lu ôron kwaghôron u profeti gaa? Man ka ken iti You se lu dughun ujijingi mba bov [ujijingi mbaiferev] gaa? Man shi ka ken iti You se lu eren akaa a ageegh kpishi kpaa gaa? Tsô Me kaa a ve Mer: Mayange je M ngu a fa ne ga, yem nen heen kera, ne mbavendanatindi mban.”
7 U fan er Yesu Kristu ka Ter la ka kwagh u hange hange ken mcivir u mimi. Kpa kwagh una shi ken mcivir u mbagenev kpishi mba ve kaan er ve mba mbahenen mba Yesu yô. Yange kaa er mbagenev vea er “akaa a ageegh,” anza er mbee u been iyol iangev sha uivande la nahan. Nahan cii kpaa, vea kera er kwagh u Yesu lu kaa er ka u keng la ga. Vea lu “eren ishima i Ter [na] u A lu Sha” la ga. Aluer se soo ser se er kwagh u a lu sha ishima i Aôndo yô, saa se hen se fa kwagh u a lu ishima i Ter yô man se er u keng.
MFE U VOUGH—KA MKOR
8. Aluer ka u se er ishima i Aôndo yô, kanyi i gbe u se ere, man ka nyi mbamhen mba sha mlan i gbe u se nyagh keng-e?
8 U eren ishima i Aôndo yô gba u a zua a mfe u vough sha kwagh u Yehova Aôndo man Yesu Kristu. Imba mfe la una va a uma u tsôron. Sha nahan yô, ka a inja, u se cii se wa iko dedoo sha kwagh u zuan a mfe u vough ken Mkaanem ma Aôndo, Bibilo. Mbagenev ka ve kaa er ka kpee ga aluer se mba civir a ishima i môm shi se mba a ishima i tseen shami kpaa yô. Mbagenev di ka ve kaa er, ‘Aluer u fa cuku yô, ka di cuku tseegh shi a ver ishima er u̱ er ye.’ Nahan kpaa, Bibilo taver se ishima er se̱ seer mfe wase u Aôndo man mbaawashima nav.—Mbaefese 4:13; Mbafilipi 1:9; Mbakolose 1:9.
9. Mfe u vough kor se nena, man er nan ve i doo u se zuan a imba mkor laa?
9 Imba mfe la ka mkor sha u se nungwa mcivir wase ga yô. Apostoli Paulu yange ôr kwagh u or u ken jijingi ugen u ka a gema iyol inja er un ngu “ortyom u iwanger” la. (2 Mbakorinte 11:14) Ka una yeren iyol nahan yô, or u ken jijingi ne—ka Satan je la—ka a nôngo sha u una mee se sha u se̱ er kwagh u a ze kpe a ishima i Aôndo yô. Ior mba ken jijingi mbagen mba ve zough vea Satan kpaa mba hôngor mcivir u ior, sha ci u Paulu yange kaa er: “Akaa a ve senge la yô, ka sha ci u ujijingi mba bov je, kera ka sha ci u Aôndo ve senge a ga.” (1 Mbakorinte 10:20) Ka kpee, mbakpishiv alaghga yange ve hen er ve lu civir sha gbenda u vough, nahan cii kpaa ve lu eren kwagh u Aôndo soo la ga. Yange i yem a ve kpe ken mcivir u hôngorough u aie. Se va hen kwagh u Satan man azôv a na ken hemen, kpa sha mimi yô mbaihomov mba Aôndo mban mba hôngor mcivir u uumace.
10. Ú er nena aluer maor nan gba haan icigh ki bough shin mngerem ou sha apera tsô yôô, man kanyi mfe u vough u Mkaanem ma Aôndo ka ma wa se ago iyol sha u erene?
10 Aluer ú va kav wer or nan haa icigh ki bough shin mngerem ou sha apera nahan, ú za hemen u man maa? Mimi je, ú er kwagh fese sha u zuan a mngerem ma dedoo, ma injaam. Ka shami, mfe u vough u ken Mkaanem ma Aôndo ka a wa se ago iyol sha u kaven kwaghaôndo u mimi man u vendan ahôngor a ka a na Aôndo a kera lumun a mcivir ga la.
ITYESEN I ATINDI A IOR
11. Kanyi yange i zaiyol ken mcivir u Mbayuda kpishi?
11 Zum u Yesu lu shin tar la, Mbayuda kpishi ve er sha gbenda u mfe u Aôndo ga. Sha ci u nahan yô ian i lun a mtile u vough hen Yehova la i kar ve. Paulu yange ôr kwagh ve nahan er: “M ngu eren ve shiada mer, mba a ishima i tseen sha kwagh u Aôndo kpa ka sha gbenda u kwaghfan ga.” (Mbaromanu 10:2) Yange ve tsua ayolave sha er vea civir Aôndo yô a u ma ve kegh ato hen kwaghôron na la.
12. Kanyi yange i hôngor mcivir u Iserael, man kanyi yange i due kereghe?
12 Sha hiihii la Mbaiserael ve dondon kwaghaôndo u waeng u Aôndo na la, kpa i va hôngor un sha atesen man kwaghfan u ior. (Yeremia 8:8, 9; Malaki 2:8, 9; Luka 11:52) Shin er mbahemenev mba kwaghaôndo u Mbayuda mba yange i yilan ve er Mbafarishi la ve hen er mcivir ve la Aôndo lumun a mi nahan kpaa, Yesu kaa a ve er: “Kwagh u Yesaia a tsengaôron sha a ven yô, ka vough je, ne mbaimangerev, er i nger nahan er: Nongoior ne ngu civir Mo sha ityumbuzwaav tseegh, kpa ishima ve yô, ngi ica a Mo je; nahan ka gbilin tsô, ve gur ve civir Mo ye, sha ci u ityesen i ve tesen la, ka atindi a ior tsô.”—Marku 7:6, 7.
13. Ka sha nena se fatyô u eren er Mbafarishi yange ve er la nahana?
13 Se kpa se fatyô u eren er Mbafarishi yange ve er nahana? Kwagh a fatyô u lun nahan aluer se dondo atesen a kwaghaôndo a ngise a u timen kwaghôron u Aôndo sha kwagh u mcivir shio yô. Er lu tan icin sha kwaghbo u a lu ken kwagh ne yô, Paulu nger er: “Sha ayange a masejime yô, mbagenev vea undu jighjigh u nan, vea ver ishima sha ujijingi mba tsughun ior man sha ityesen i ujijingi mba bov.” (1 Timoteu 4:1) Nahan u se henen di tsô ser mcivir wase ngu sha ishima i Aôndo la kuma ga. Er kwase Samaria u yange zua a Yesu la nahan, alaghga yange se ya dyako i inja mcivir wase la hen mbamaren asev. Kpa doo u se fa jighilii aluer se mba eren akaa a kom sha mlumun u Aôndo yô.
WA IKO SHA ER Ú VIHI AÔNDO ISHIMA GA YÔ
14, 15. Aluer se mba a mfe u awashima u Aôndo je kpaa, er nan ve i doo u se lu a iko i wana?
14 Saa se wa iko, ga yô alaghga se er kwagh u Aôndo a lumun a mi ga yô. Ikav i tesen yô, apostoli Yohane yange gba inya hen angahar a ortyom ‘sha u civir un.’ Kpa ortyom la ta icin er: “De eren nahan ga! M ngu ortom a we imôngo kua anmgbianev ou mba ve lu a shiada sha kwagh u Yesu la kpaa. Civir Aôndo.” (Mpase 19:10) Nahan ú nenge er i gbe u ú wa iko sha er mcivir wou la una hôngor sha nyityô mcivir u akombo ga kpa?—1 Mbakorinte 10:14.
15 Zum u Mbakristu mbagen mba ngur eren kaa agen ken kwaghaôndo a a doo Aôndo ishima ga yô, Paulu pine er: “Hii nan man shi ne lu hiden hen ujijingi mba ikoogh ga mba gban kera tsung la, shi i lu saren ne u shi hiden sha ikev ve er ka ikpan nahana? Ne mba kor ayange man iwer man ashighe kua anyom. M ngu cian mer, alaghga m er tom ker a ven, lu gbilin tsô.” (Mbagalatia 4:8-11) Ior mbara yange ve zua a mfe u Aôndo kpa ve va gba ken hemen sha u hiden kuran atesen a kwaghaôndo man uicighan mbaayange a Yehova lumun a mi ga la. Er Paulu kaa nahan, doo u se ‘karen se faan kwagh u a doo Ter ishima yô.’—Mbaefese 5:10.
16. Ka sha nena Yohane 17:16 man 1 Peteru 4:3 ve wase se u tsuan shin a lu ma memyol shin ieren ia doo Aôndo ishima yôô?
16 Se wa iko sha u se nyagh umemyol mba ukwaghaôndo kua aeren agen a a vihin atindi a Aôndo yô. (1 Mbatesalonika 5:21) Ikav i tesen, Yesu yange ôr sha kwagh u mbadondon un er: “Ve mba ior i tar ne ga, er Mo kpaa M lu or u tar ne ga nahan.” (Yohane 17:16) Kwaghaôndo wou ngu iyol ken uiniongo man umemyol mba ve vihin tindi u lun kposo sha aeren a tar ne kpa? Shin mba ken kwaghaôndo shon la ashighe agen ka ve nyôr iyol ken aeren man uiniongo mba vea kua ieren i a fatyô u karen sha imba ieren i yange apostoli Peteru ôr laa? Yange nger er: “Ayange a a kar la zum u i lu eren er atôatyev a eren nahan la, kuma ve, er ve lu zenden ken ijimba i eren man asaren a bo man msôrom ma hunden man iniongo i gbilinigh man mbamkohol mba man msôrom man shi kwaghsôron u dang kpaa.”—1 Peteru 4:3.
17. Ka sha ci u nyi i doo u se nyagh nyityô kwagh u a tese jijingi u tara?
17 Apostoli Yohane yange ôr taver taver er i nyagh aeren a a tese jijingi u tar u vendan Aôndo u u kase se u ningir ne. Yohane nger er: “Tar u̱ de kera doon ne ishima ga shin akaa a a lu shin tar tsô kpaa ga. Aluer anti or tar ua doo nan yô, dooshima u Ter ngu ken a nan ga. Gadia akaa a a lu shin tar cii, isharen i iyolough, man isharen i ashee man ihagh i uma ne, ka a Ter ga, ka a taregh tsô. Man tar yô, ngu karen kera kua isharen i u kpaa; kpa u nan eren ishima i Aôndo yô, nan ngu lun gbem sha won.” (1 Yohane 2:15-17) Ú ver ikav er i kaa er ‘u nan eren ishima i Aôndo yô, nan ngu lun gbem sha won’ kpa? Een, aluer se er ishima i Aôndo man se nyagh akaa a aa tese jijingi u tar ne yô, se fatyô u lun a ishimaverenkeghen i zuan a uma u tsôron!
VER ATINDI A AÔNDO SHA TSENG
18. Ka nena yange Mbakorinte ve lu a mhen u sha mlan sha kwagh u ierene, man kanyi i doo u se hen ken kwagh nee?
18 Mba Aôndo a soo er ve̱ lu mba civir un yô ka mba vea kura atindi a na a a lu sha tseng la. Mbagenev ken Korinte u sha ayange a tsuaa la ve lu a mhen u sha mlan er Aôndo una huna ieren i daeng ga. Se fatyô u nengen er yange ve gba bo yô sha u ôron 1 Mbakorinte 6:9, 10. Aluer ka u se civir Aôndo sha gbenda u una lumun a mi yô, saa se er sha ishima na ken mkaanem man ken ieren kpaa keng. Imba mcivir you la i wasen we sha u ú er nahan kpa?—Mateu 15:8; 23:1-3.
19. Mcivir u mimi la ka a tese ken ieren yase a mbagenev nena?
19 Aeren a ase a ior mbagenev kpaa gba u aa tese atindi a Aôndo. Yesu Kristu yange taver se asema er se̱ eren a mbagenev vough er se soo ser ve kpaa ve̱ er a vese nahan, sha ci u ngun kpaa ka vegher u mcivir u mimi. (Mateu 7:12) Ver ase ikav er yange ôr sha kwagh u tesen dooshima hen anmgbianev yô: “Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.” (Yohane 13:35) Ka u mbahenen mba Yesu vea lu a dooshima hen ayol a ve shi vea er kwagh u dedoo hen mbacivir mbagen kua mbagenev ken won kpaa.—Mbagalatia 6:10.
MCIVIR A ISHIMA I MÔM
20, 21. (a) Kanyi imba mcivir Aôndo a soo? (b) Er nan Yehova yange venda mcivir u Iserael sha ayange a Malaki laa?
20 Ken ishima you yô, alaghga ú soo u civir Aôndo sha er a soo la. Aluer ka nahan yô, gba keng u ú lu a mnenge u Yehova sha kwagh u mcivir la. Orhenen Yakobu yange ôr wanger wanger er ka mnenge u Aôndo la a lu kwagh u vesen ye, ka u wase ga. Yakobu lu kaa er: “Mcieaôndo u wang u a lu a acôghor iyol sha ishigh ki Aôndo ga yô, ka un ne: ka u za sôron ancôgholov kua kasev mba côgholov ken ican ve, man shi u kuran iyol you wang sha kwagh u taregh.” (Yakobu 1:27) A isharen i eren sha ishima i Aôndo yô, hanmô wase gba u nana time sha mcivir u nan la sha u fan dedoo er i hôngor un sha aeren a a lu a Aôndo ga la shin se mba undun ma kwagh u a lu hange hange sha mnenge na kpaa ga.—Yakobu 1:26.
21 Ka mcivir u a lu waeng, a ishima i môm la tseegh a doo Yehova ishima ye. (Mateu 22:37; Mbakolose 3:23) Shighe u yange nongo u Iserael ve na Aôndo mcivir kera kuma nahan ga yô, a kaa er: “Wan civir ter na, ortom kpaa civir orvesen na; aluer Mea lu ter yô, icivir Yam ngi hana? Man aluer Mea lu orvesen yô, mcia u i ciem ngu hana?” Yange ve lu vihin Aôndo ishima sha u nan un nagh sha zendeinya mba pirinashe, mba gban awan, man mba lun uange, nahan a venda imba mcivir la. (Malaki 1:6-8) Yehova kuma u zuan a icivir i i hembe engem la cii man ngohol kwagh u a yen a dooshima u sha ishima môm la ga.—Ekesodu 20:5; Anzaakaa 3:9; Mpase 4:11.
22. Aluer se soo ser Aôndo a lumun a mcivir wase yô, kanyi se nyagha, man kanyi se ere?
22 Kwase Samaria u yange lam a Yesu la tese ieren inja er lu a isharen i civir Aôndo sha icighan gbenda la nahan. Aluer se kpaa ka isharen yase la yô, se nyagh atesen man aeren a a hôngor la cii. (2 Mbakorinte 6:14-18) Kpaa, se gema se nôngo tsung sha u zuan a mfe u vough u Aôndo la man shi se er ishima na kpaa. Se dondo atindi a na a sha mcivir u a lumun a mi la vough. (1 Timoteu 2:3, 4) Mbashiada mba Yehova mba nôngon eren nahan vough, man mba taver we kpaa ishima er u̱ nyôr iyol a ve ken mcivir u civir Aôndo “ken jijingi kua ken mimi” ne. (Yohane 4:24) Yesu yange kaa er: “Ka mba ve civir Un nahan ne je Ter A keren ye.” (Yohane 4:23) Ishimaveren ngi er we kpaa ú ngu imba or la. Vough er kwase Samaria la nahan, ka kpee u soo u zuan a uma u tsôron. (Yohane 4:13-15) Kpa u nengen er ior ka ve bee ayol shi ve kpe yô. Ityough ki ki dondo ne kia pase er i hii yô.
KAR MFE WOU
Er i tese ken Yohane 4:23, 24 nahan, kanyi imba icivir Aôndo a lumun a mini?
A er nan ve se fa aluer ma aeren man uiniongo ve doo Aôndo ishima?
Ka akaa agenegh a nyi a lu keng sha u a ngohol ma mciviri?