Noov, Dondo Nen Ikyav I Hemen U Kristu la
“Ityough ki hanma nomsoor yô, ka Kristu.”—1 MBAKORINTE 11:3.
1, 2. (a) Ka sha nyi kwagh nahan a fa nom u dedoo? (b) Er nan ve i lu hange hange u se fa ser ka Aôndo yange hii ivese?
NOM nana er nyi ve u kure ikyaa wer nan ngu nom u dedoo? Saa nana lu tsev tsev shin nana lu a gbong gbong iyol ve u kaa wer ka nom u dedoo yee? Shin saa nana fa igbenda i zuan a inyaregh? Shin ka sha gbenda u nan eren a kwase u nan man mbayev mba nan sha dooshima laa? Noov kpishi mba eren a kasev vev man mbayev vev sha dooshima ga, sha ci u jijingi u tar ne ya tor ken ve shi mba dondon mbamhen mba iorov. Er nan ve kwagh a lu nahana? Sha ci u ve dondo kwaghwan u Or u hiin ivese la ga, un u yange “gema hwan u A tsuwa hen or la, maa kwase a mi, va a mi hen or la.”—Genese 2:21-24.
2 Yesu yange lumun a kwagh u Bibilo i ôr heen ér ka Aôndo yange hii ivese la. Yange ôr kwagh a mbapuunakaa mba sha ayange na la wener: “Ne mba a ôr kwagh u i nger la gaa, er Un u A er ve sha hiihii la je, A er ve nomsoor kua kwase; man A kaa er: Ka sha ci u nahan man nomsoor nana undu ter u nan man ngô u nan, nana var ken kwase u nan, ve uhar vea hingir iyôgh i môm ye gaa? Nahan yô, mayange ve kera mba uhar ga, kpa ka iyôgh i môm je. Kwagh u Aôndo je zua [ken ivese] yô, or a̱ de kera paven un ga.” (Mateu 19:4-6) Inja na yô, saa mba ve vese ayol a ve la vea fa ér ka Aôndo a hii ivese ye, shi saa vea dondo akaawan a ken Bibilo, i i lu Mkaanem ma Aôndo la keng ve, ivese ve ia za a doo ye.
Kwagh u Una Wase Or Nana Lu Nom u Injaa Yô
3, 4. (a) Er nan ve Yesu a lu a mfe sha kwagh u iveseghe? (b) Ka an nan lu kwase u Yesu u sha ikyav laa, man doo u noov vea eren a kasev vev nena?
3 Kwagh u noov vea er ve vea lu noov mba injaav yô, ka u henen kwagh u Yesu yange ôr la shi eren sha mi vough. Yesu ngu a mfe kpishi sha kwagh u ivesegh, sha ci u yange lu shighe u i gba nom man kwase u hiihii la man shighe u Aôndo zua ve ivaa la kpaa. Yehova kaa a na ér: ‘Sé er or sha inja i mlu Wase, sha ibeen Yase.’ (Genese 1:26) Aôndo lu lamen a Wan na u yange vande gban un cii ve mase eren akaa agenegh la, u lu “vea Na, er or u fan tom nahan” la. (Anzaakaa 8:22-30) Ngun ka “Waniunda ken akaa a i gbe a cii.” Ka “mhii u igbetar i Aôndo,” man yange gba un cii ve mase gban sha man tar kpaa ye.—Mbakolose 1:15; Mpase 3:14.
4 I yila Yesu ér “Waniyôngo u Aôndo,” shi i kaa ér ngu nom u sha ikyav kpaa. Ortyom ugen yange kaa ér: “Va heen, m̱ tese u kwasehe, ka kwase u Waniyôngo je la.” (Yohane1:29; Mpase 21:9) Tsô ka an nan lu kwasehe la shin kwase u waniyôngo laa? “Kwase u waniyôngo” la ka mbadondon mba Kristu mba jighjigh mba i shigh ve mkurem sha jijingi la, mba vea tema tor a na imôngo sha la. (Mpase 14:1, 3) Sha nahan yô, gbenda u Yesu eren kwagh a mbahenen nav shighe u lu shin tar la ka ikyav i dedoo i i gbe u noov vea dondo sha u eren kwagh a kasev vev yô.
5. Ka unô Yesu a ver ve ikyava?
5 Sha mimi yô, Bibilo kaa ér Yesu ver mbadondon un cii ikyav, er i ôr heen nahan, ér: “Kristu kpaa ya ican sha ci wen, A ver ne ikyav je sha u né dondo Un ijime yô.” (1 Peteru 2:21) Nahan kpa, a hemba veren nomso ikyav. Bibilo kaa ér: “Ityough ki hanma nomsoor yô, ka Kristu, man ityough ki kwase yô, gema ka nom, man ityough ki Kristu yô, ka Aôndo je.” (1 Mbakorinte 11:3) Er Kristu a lu ityough ki hanma nomsoor yô, gba u noov cii vea dondo ikyav na la. Nahan saa nom una ungwan ityough nagh, kwase di kpa una eren nahan keng ve tsombor ua za hemen shi ua lu saan saan ye. Sha nahan yô, gba u noov vea eren a kasev vev sha dooshima vough er Yesu kpa yange eren kwagh a mbahenen nav mba i shigh ve mkurem, ve lu kwase na u sha ikyav la sha dooshima nahan.
Er a Nôngo a Mbamzeyol Mba ken Ivese Yô
6. Doo u noov vea lu a kasev vev nena?
6 Ken tar u u iv a mbamzeyol ne, hemba kan hange hange u noov vea dondo ikyav i Yesu la, gba u vea lu a ishimawan man dooshima shi vea taver ishima u eren sha atindiakaa a vough a Aôndo la. (2 Timoteu 3:1-5) I ôr kwagh u ikyav i Yesu ver la ken Bibilo ér: “Ne noov kpaa, lu nen a kasev enev imôngo sha kwaghfan.” (1 Peteru 3:7) Sha mimi yô, gba u noov vea sôron mbamzeyol mba ken ivese sha kwaghfan vough er Yesu kpa wa ishima a mbamzeyol nahan. Yange ya ican kpishi, i orumace môm nan lu a ya ga yô, kpa yange fa je ér ka Satan kua azôv a na man tar u u iv a ifer ne ve lu uwegh ken ican na ye. (Yohane 14:30; Mbaefese 6:12) Yange kpiligh Yesu iyol er i hii ve un lu yan ican ga, nahan mba ve vese ayol a ve la kpaa i de kpiligh ve iyol shighe u ve lu yan “ican ken iyol” ga. Gadia Bibilo ta icin ér vea ya imba ican ne.—1 Mbakorinte 7:28.
7, 8. (a) U noov lun imôngo a kasev vev sha kwaghfan la wa nyi man nyi kere? (b) Er nan i doo u noov vea waan kasev vev ikyo?
7 Bibilo kaa ér, noov ve luun a kasev vev imôngo sha ‘kwaghfan, ve waan kasev vev ikyo er ve hembe yinan agee yô.’ (1 Peteru 3:7) Er Bibilo i tsengeôron ér kasev vea lu sha ikyev i noov vev nahan kpa, noov mba ve soo ér Aôndo a lumun ve yô, mba we ve ikyo. (Genese 3:16) Imba nom ne nana soo u eren a kwase u nan er ka kwagh u injaa u taver ishe nahan, nana gbidyen kwase u nan sha ci u nan hemba nan agee yum ga. Kpa nana waan nan ikyo shi nana eren a nan sha icivir kpaa.
8 Er nan ve i doo u noov vea waan kasev vev ikyo? Bibilo na mlumun ér: “Ve kpaa, ka mbayandyako u sha mrumun u sha mhôôn u uma a ven imôngo, sha u i̱ de vende mbamsen enev ga yô.” (1 Peteru 3:7) Gba u noov vea fa ér Yehova nengen nomso mba ve civir un la ér ve hemba kasev mba ve civir un la ga. Kasev mba Aôndo a lumun ve la vea ya dyako i uma u tsôron kwagh môm a nomso mba Aôndo a lumun ve la, man kasev mbagenev je yô vea ya dyako ve i uma u tsôron la sha, henpe ‘nomsoor kua kwase ve lu ga’ la. (Mbagalatia 3:28) Nahan yô, doo u noov vea umbur ér ka jighjigh u or lu a mi la ka a na nan lu or u injaa sha ishigh ki Aôndo ye. Or lu or u injaa sha ishigh ki Aôndo sha ci u nan ngu nomsoor shin kwase shin nan ngu nom gayô kwaseya shin nan ngu wanye yum ga.—1 Mbakorinte 4:2.
9. (a) Peteru kaa ér doo u noov vea eren a kasev vev sha icivir sha ci u nyi? (b) Yesu yange eren a kasev sha icivir nena?
9 Apostoli Peteru kure kwaghôron na sha u tesen er i lu hange hange u noov vea eren a kasev vev sha kwaghfan yô. A kaa ér, “sha u i de vende mbamsen enev ga yô.” Nenge er á venda mbamsen vev ve a vihi sha wono! Aluer nom ngu eren a kwase u nan sha kwaghfan ga yô, Aôndo una venda mbamsen mba imba nom la vough er yange er a mbacivir un mba sha ashighe a tsuaa mba ve kende kasev vev la nahan. (Ukwelegh 3:43, 44) Doo u Orkristu u nan er kwase shin nan lu wan iyol u eren kwase nana hen igbenda i Yesu eren kwagh a kasev sha icivir la. Yange lumun ér ve lu a na imôngo ken tom na u pasen kwagh shi eren a ve doo doo man sha icivir kpaa. Sha shighe ugen la je yô, Yesu vande ôron kasev kwagh ugen u kpilighyol u er cii ve mase kaan a ve ér ve za ôr nomsombaiorov kwagh sha mi ye!—Mateu 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.
Ikyav sha ci Wase, Hemban Je yô sha ci u Noov
10, 11. (a) Er nan i doo u noov vea hemba henen kwagh sha ikyav i Yesu laa? (b) Noov vea er a kasev vev sha dooshima nena?
10 Er i vande ôron ken ijime nahan, Bibilo tôô ieren i nom a kwase u nan la kar sha Kristu vea “kwasehe,” u a lu nongo u mbadondon un mba i shigh ve mkurem la. Bibilo kaa ér: “Nom ka ityough ki kwase di er Kristu kpaa A lu ityough ki nongo Na nahan.” (Mbaefese 5:23) Kwaghôron ne a̱ taver noov asema u hiden nengen er Yesu yange hemen mbadondon un la. Ka er noov vea time sha kwagh u Yesu ve, vea hemba dondon ikyav na la vough shi vea hemen kasev vev sha inja, vea eren a ve sha dooshima er Yesu kpa eren a nongo na nahan ye.
11 Bibilo wa Mbakristu kwagh ér: “Ne noov, kasev enev ve̱ doo ne asema di er Kristu kpaa, nongo Na u doo Un ishima man A ne iyol Na sha ci u u nahan.” (Mbaefese 5:25) I yila ‘nongo u Kristu’ ken Mbaefese ityough 4 ér, “iyol i Kristu.” Iyol i Kristu i sha ikyav ne ngi a alegh a a lu nomso man kasev yô man ka mban cii ve zough ve, iyol jimin cii i eren tom tsembelee ye. Ka Yesu a lu “ityough ki iyolough ye, ka nongo u Kristu je la.”—Mbaefese 4:12; Mbakolose 1:18; 1 Mbakorinte 12:12, 13, 27.
12. Yesu yange er a iyol na i sha ikyav la sha dooshima nena?
12 Yesu yange eren a iyol na i sha ikyav la, ka “nongo u Kristu” je la sha dooshima sha u nengen sha mbamgbe mba ior mba lu u vea va hingir alegh a na la. Ikyav i tesen yô, shighe u mbahenen nav vôr yô, a kaa a ve ér: “Va nen, . . . hen ijiir i or lu ga yô, va mem nen kpeghee.” (Marku 6:31) Apostoli u Yesu ugen pase kwagh u Yesu yange er shighe u ku na zulum la. A nger wener: “Er ior Nav [ka alegh a na a sha ikyav je la] . . . doo Un ishima yô, ve doo Un ishima zan zan ar sha mkur je.” (Yohane 3:1) Nenge ikyav i Yesu ne i lu i doon i noov vea dondo sha u eren a kasev vev dedoo sha wono!
13. I wa noov kwagh ér kasev vev ve doo ve ishima nena?
13 Apostoli Paulu wa noov kwagh sha ikyav i dedoo i Yesu ver la wener: “Noov kpaa, kasev vev ve̱ doo ve ishima keng er ayol a ve nahan . . . Or u kwase u nan a doo nan ishima yô, ka iyol i nan je i doo nan ishima ye. Gadia mayange ma or nana kôr iyol i nan ihyom ga kpa nan koson i shi nan kor i kpaa di er Kristu kpaa A eren a nongo Na nahan.” Paulu shi kaa ér: “Hanma or kwase u nan a̱ doo nan ishima er iyol i nan nahan.”—Mbaefese 5:28, 29, 33.
14. Noov mba eren a iyol ve i i yen la nena, man kwagh ne tese ve er vea eren a kasev vev yô nena?
14 Hide hen ase sha mkaanem ma Paulu ne yôô. U hen wer or u nan lu sha mar u nan nana gba tôôn kwagh gberen avav sha iyol i nan tsôô? Or ka nana kuma nguhar kera nahan nan gbidye ku ér ku kema kera yumuu? Mayange ga! I lu nahan nom hee iyol na sha ishigh ki azende a na shin nan lam sha iyol i nan dang dang sha ci u mbamyina mba nan vee? Ei! Tsô er nan noov mbagenev ka ve laha kasev vev shin ve gbidye ve shighe u ve er kwagh a kar kpee? Noov ve de hembe keren kwagh u doon sha ci ve tseegh tsô ga, ve ker kwagh u doon sha ci u kasev vev kpaa.—1 Mbakorinte 10:24; 13:5.
15. (a) Ka nyi Yesu yange er shighe u mbahenen nav er kwagh u kpeegh laa? (b) Ikyav ne i tese se nyi?
15 Nenge ase kwagh u Yesu yange er shighe u mbahenen nav er kwagh u kpeegh hen tugh mbu kpernan a wua un la. Er yange wa ve kwagh acin imôngo ér ve eren msen nahan kpa, ve gema ve gba myam acin atar ken sule u Gesemane. Ica i gba ga maa ushoja va kase ve. Yesu gema pine ve ér: “Ka an ne kerene?” Mba kaan a na ér: “Ka Yesu u Nasareti” yô, a kaa a ve ér: “Mo ne.” Fe ér ‘shighe kuma’ u una kpe yô, a kaa ér: “Yô, aluer ka Mo ne keren yô, de nen mban, ve̱ yem.” Ma shighe môm kpa Yesu hemba wan iyol na ikyo a mbahenen nav mba ve lu nongo u kwasehe la ga, ka nahan ve a ker gbenda u vea war ye. Aluer noov mba timen sha igbenda kposo kposo i Yesu eren kwagh a mbahenen nav la yô, vea zua a akaa kpishi a aa tese ve er vea eren a kasev vev yô.—Yohane 18:1-9; Marku 14:34-37, 41.
Dooshima u Yesu la Yangen Un u Kôôm Or Ga
16. Yesu yange eren kwagh a Marta nena, nahan kpa kôôm un nena?
16 Bibilo kaa ér: “Marta man anngô na u kwase kua Lasaru ve doo Yesu ishima,” shi zaan ve inya kpaa. (Yohane 11:5) Nahan kpa, shighe u Marta hemba veren ishima sha iwer yôron, fatyô u ungwan Mkaanem ma Aôndo ma Yesu lu pasen la ga yô, Yesu kôôm un. A kaa a na ér: “Marta, Marta, ishima ngi nyian we, akaa nga zan we iyol kposo kposo. Kpa kwagh u kwagh a gbe sha mi yô, ngu môm tseegh.” (Luka 10:41, 42) Er eren a Marta sha doo ishima yô, kwaghwan la taver Marta u dondon ga. Kape noov kpa i doo u vea eren a kasev vev ken bem man sha dooshima, shi vea lamen a ve sha kwaghfan je la. Nahan kpa, aluer gba u noov vea kôôm ve yô, doo u vea lam wang er Yesu kpa er nahan.
17, 18. (a) Peteru yange zôhô a Yesu nena, man ka sha ci u nyi yange gba u a kôôm mhen na laa? (b) Ka tom u nyi nom a lu a mini?
17 Sha shighe ugen di Yesu kaa a mbaapostoli nav ér ka u una yem ken Yerusalem keng je, ape una za ya ican sha ikyev i “mbatamen man upristi mba tamen kua mbangeren man á wua Un, kpa sha iyange i sha utar la á nder Un” la. Tsô Peteru ta ibalegh a Yesu, gba zôhôn a Na, kaan ér: “Aôndo A̱ bunde kwagh la, Tere, a̱ de tseren We ga.” Sha kpôô yô, yange sar Peteru u Yesu a de kpen ga, ka nahan ve ôr kwagh nahan ye. Nahan gba u a kôôm ieren na la. Tsô Yesu kaa a na ér: “Hirem ken ijime kera, Satan, u ngum kwagh u nan gbev mbu nôngon, gadia u we ikyo sha akaa a a lu a Aôndo ga, saa a ior tsô.”—Mateu 16:21-23.
18 Yesu yange sember ôron kwagh u Aôndo soo ér una er yô—inja na yô, lu u una ya ican kpishi shi a wua un kpaa. (Pasalmi 16:10; Yesaia 53:12) Sha nahan yô, zehe u Peteru zôhô a Yesu la lu sha mi ga. Sha mimi yô, yange gba u a kôôm mhen u Peteru la vough er se kpa ashighe agen ka i gba u a kôôm se nahan. Er nom a lu ityough hen tsombor yô, ngu a tahav mbu kôôm mba hen tsombor na kua kwase na kpaa. Er ka i gba u nom nana tile sha kwagh u nan ôr la nahan kpa, doo u nana kôôm mba hen tsombor u nan ken bem man sha dooshima. Sha nahan yô, er Yesu kpa yange kôôm mhen u Peteru nahan, kape noov kpaa a gba u vea kôôm kasev vev ashighe agen je la. Ikyav i tesen yô, a gba u nom nana kôôm mhen u kwase u nan sha ishima i legh legh shighe u nan kera wuha iyol shin nan er hwe sha gbenda u Ruamabera a tese la ga yô.—1 Peteru 3:3-5.
Doo u Noov Vea Waan Ishima
19, 20. (a) Ka zayol u nyi yange lu hen atô u mbaapostoli mba Yesu, man Yesu yange nenge sha kwagh ne nena? (b) Iniôngon i Yesu la i kure nena?
19 Aluer kwagh er man gba u a sôr yô, noov ve de henen ér iniôngon ve i sha gbashima la ia gema kwagh shon fele je ga. Yesu kpa yange kôôm ieren i mbaapostoli nav hen shighe môm tseegh ga. Ikyav i tesen yô, ayôôso yange gba hen atô u mbaapostoli mba Yesu sha kwagh u or u nan lu orvesen yô, nahan Yesu kôôm ve. Kpa er zulum u Yesu una bee tom na u pasen kwagh shin tar yô, anyiman ne hide shi due hen atô ve. (Marku 9:33-37; 10:35-45) Anyiman ve a sha kwa har ne nga been yô Yesu lôhô ve ér ve va ya Paseka a na sha kwa u masetyô. Mba za nyer yô, mô ve tsô wa iyol u moughon eren tom u kiriki u ôôn mbagenev angahar la ga. Tsô Yesu mough ôô ve angahar. Been yô, a kaa ér: “M ver ne ikyav i tesen.”—Yohane 13:2-15.
20 Sha mimi yô, noov mba ve hidi a iyol ijime er Yesu nahan yô, kasev vev vea na ve icivir shi vea sue ve kpaa. Nahan kpa, gba u vea lu a ishimawan tsung je. Er iyange i Paseka la lu a bee ga je tsô, shi mbaapostoli mba Yesu gba anyiman hen atô ve sha kwagh u or u nana lu orvesen la. (Luka 22:24) Ka i tôô shighe cii ve kwaghwan a nyôr or ken ishima, shi nan gema inja kpaa ye. Kpa nenge er or ka nana hii u eren sha kwaghwan la ve i doo sha wono! Mbaapostoli kpa yange shighe karen yô ve gba eren sha kwaghwan la.
21. Er mbamzeyol ve lu kpishi nyian yum yô, i wa noov kwagh ér ve umbur nyi man ve eren nyi?
21 Mbamzeyol ngee ken ivese nyian kpishi. Mbagenev kpishi mba kera nengen icegh zwa ve i ivesegh la ér ka kwagh ga. Sha nahan yô, doo u noov vea hide vea gbidye kwar sha kwagh u mhii u ivesegh. Umbur wer, ka hen Yehova Aôndo u dooshima ivese i dugh ye, ka un yange hii nengen ér doo u una zua nomsoor vea kwase ve lu imôngo ye. Yange na Wan na Yesu ér a va paa se, a lu Oryiman se, shi a ver noov ikyav i vea dondo yô.—ateu 20:28; Yohane 3:29; 1 Peteru 2:21.
Ú Na Mlumun We Nyi?
• Er nan ve i doo u se fa er ivese yange i hii?
• Ka sha nyi gbenda nahan i taver noov asema ér kasev vev ve doo ve ishima?
• Ka gbenda u Yesu yange eren kwagh a mbahenen nav u nyi nahan u tese er i doo u noov vea eren a kasev veve?
[Picture on page 8]
Er nan ve i doo u noov vea hen kwagh sha gbenda u Yesu eren a kasev laa?
[Picture on page 9]
Shighe u mbahenen mba Yesu vôr yô, a wa ve ikyo
[Picture on page 10]
Noov ve kôôm kasev vev ken bem, ve de lamen a ve dang dang ga