‘Doo Nen Ayol A En’

“Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.”—YOHANE 13:35.

 1. Ka ieren i nyi nahan yange Yesu ôr kwagh u i̱ var var cii man mase kpenee?

“NE MBAYEV Av mba kiriki.” (Yohane 13:33) Ka mkaanem ma kundu kundu ma Yesu ôr a mbaapostoli nav hen aikighe u masetyô cii man ku na je ne. Ma ijiir i môm igenegh ngi ken ungeren mba Ivangeli i i tese ér Yesu yange vande ôron mkaanem ma kundu kundu man ne nahan a ve sha ma shighe ugenegh ga. Nahan kpa, ken tugh mbu vesen ne ishima mgbegha un ker u ôron kwagh a ve sha mkaanem ma sha dooshima ne, sha u tesen mbahenen nav e̱r ve doo un ishima kpishi yô. Sha kpôô yô, ken tugh mbura tseegh, Yesu ôr kwagh u dooshima kuma er kwa 30 nahan. Er nan ve yange ôr kwagh u ieren ne var var yum nahana?

 2. Er nan ve u tesen dooshima la i lu kwagh u hange hange sha ci u Mbakristu?

² Yesu yange pase er i hii ve dooshima a lu kwagh u hange hange yô. A kaa wener: “Ka sha kwagh ne man ior cii vea kav er ne lu mbahenen Av ye, aluer ne doo ayol a en yô.” (Yohane 13:35; 15:12, 17) U lun orhenen u Kristu la zua kôôsôô aa u tesen dooshima u anmgbianev ve doo se la. Mba fe Mbakristu mba mimi sha ma ikyondo i zeren iti i môm shin sha aeren a ve agenegh a kahan kposo ga, kpa mba fe ve sha dooshima ve u ve tesen hen ayol a ve la. U lun a imba dooshima u a lu tseer tseer ne ka kwagh u sha uhar ken akaa atar a hange hange a orhenen u Kristu nana er keng er i ter ken mhii u ngeren u a kar la nahan. Kanyi ia wase se se za hemen u yaren tom sha kwagh u a lu hange hange u se er nee?

“Yemen Nen Hemen Sha Mi”

 3. Ka kwaghwan u nyi yange Paulu wa sha kwagh u dooshima?

³ Nyian ne kpaa, dooshima ngu tseer tseer hen atô u mbahenen mba Kristu mba mimi vough er mbadondon mba Kristu mba sha derianyom u hiihii la kpa dooshima ne yange lu hen atô ve nahan. Apostoli Paulu yange nger Mbakristu mba sha derianyom u hiihii la, wener: “Sha kwagh u dooshima a anmgbianev yô, kera gba u á nger ne ga, gadia ne ayol a en kpaa, Aôndo tese ne u doon ayol a en. Man kape ne lu eren a anmgbianev . . . cii kpaa la.” Er yange ve lu eren nahan je kpa, Paulu seer kaan wener: “Yemen nen hemen sha mi.” (1 Mbatesalonika 3:12; 4:9, 10) Se kpaa gba u se yar tom sha kwaghwan u Paulu ne, nahan se nôngo nen u ‘yemen hemen hemen’ sha u tesen dooshima hen ayol a ase.

 4. Sha kwagh u Paulu man Yesu ve ôr yô, ka unô i doo u vea hemba doon se ishima?

⁴ Ken washika shon môm u í na Paulu nger ne, á taver mbananjighjigh a na imôngo asema ér ve “taver . . . mba ve yen ishima la asema” shi ve “wasen . . . mba ve taver ga yô.” (1 Mbatesalonika 5:14) Sha shighe ugen la, á umbur Mbakristu wener, mba ve ‘lu a agee yô, ve waan ishima a mbamyina mba ior mba ve taver ga la.’ (Mbaromanu 15:1) Yesu kpa yange wa kwagh ér i wasen mba ve taver ga la. Yesu yange tsengakaan ér ken tugh mbu a kôr un la Peteru una undu un, kpa er ôr kwagh ne bee kera cii yô, a kaa a Peteru wener: “Shighe u ú gema ishima yô, taver anmgbianev ou asema.” Sha ci u nyi? Sha ci u ve kpa vea yevese a undu Yesu, nahan a gba u a wase ve. (Luka 22:32; Yohane 21:15-17) Nahan yô, Mkaanem ma Aôndo tese se ér dooshima wase a gbanger a kua mba ve vôr ken jijingi la kpa ker, ka mba alaghga ve kera kohol imôngo a tiônnongo u Mbakristu ga je la. (Mbaheberu 12:12) Er nan ve i doo u se er kwagh nahana? Se zua a̱ mlumun sha mpin ne ken anzaakaa ahar a Yesu a ôr á vighe vighe ne.

Iyôngo man Sule u A Saa La

 5, 6. (a) Ka anzaakaa a lihen ga ahar a nyi yange Yesu ôrôô? (b) Anzaakaa ne tese nyi sha kwagh u Yehova?

⁵ Yesu yange ôr anzaakaa ahar aa a lihe ga yô, sha u tesen ior mba ve lu ungwan a na la er Yehova a nengen mba ve kaha kpe la yô. Injakwagh i môm lu sha kwagh u orkuranilev. Yesu kaa wener: “Ka anti ken a ven u nana lu a iyôngo akunduataan man i môm ken i ia saa nan yô, nana kera undu i akunduanyiingber kar itiankarinyiin la ken ikôngo, nana za ker i i saa la zan zan nana kar zuan a mi ga? Er nan zough a mi yô, nan penda i sha avande nan gba ember. Va nyer ken ya yô, nan yila akar a nan man mba ve we ndor a nan, ve̱ va kohol her a nan nan gba kaan a ve er: Ember nen a mo imôngo, gadia m zua a iyôngo yam i i saa la ve! Me kaa ne, kape m-ember una lu Sha sha ci u orsholibo môm u nan gema ishima la, á hemba u sha mba akunduanyiingber kar utaankarunyiin mba perapera mba kwagh a gbe ve a mgemshima ga la.”—Luka 15:4-7.

⁶ Injakwagh i sha uhar la lu sha kwagh u kwase ugen. Yesu kaa ér: “Ka hanma kwase man nana lu a sule pue, man u môm una saa nan yô, nana kera tsar imenger, nana ese iyou, nana ker tsung zan zan nana kar zuan a mi gaa. Er nan zough a mi yô, nan yila akar a nan man mba ve we ndor a nan, ve̱ va kohol her a nan, nan kaa er: Ember nen a mo imôngo, gadia m zua a sule u a saam ne ve! Me kaa ne, kape m-ember una lu sha ishigh ki mbatyomov mba Aôndo sha ci u orsholibo môm u nan gem ishima yô.”—Luka 15:8-10.

 7. Ka akaa ahar a nyi nahan injakwagh i iyôngo i i̱ saa la man sule u a saa la i tese se?

⁷ Kanyi se fatyô u henen ken anzaakaa aa a lihe ga nee? A tese se (1) er i doo u se nenge mba ve vôr la yô, man (2) Kwagh u a doo u se er sha u wasen ve la. De se nenge nen sha atôakaa ne.

Kwagh u a Saa la Ka Kwagh u Injaa

 8. (a) Orkuranilev man kwase la yange ve er nena zum u kwagh saa ve laa? (b) Kwagh u yange ve er la tese se ér yange ve nenge kwagh u saa ve la nena?

⁸ Anzaakaa ne cii tese ér kwagh saa or, kpa gema nenge ase kwagh u mba kwagh a saa ve ne ve er yô. Mayange je orkuranilev la kaa wener: ‘Kanyi jim i lu iyôngo i mômô, m shi a iyôngo 99 je gaa? Kwagh gbam a í ga’ ga. Kwase la kpa mayange je yange kaa wener: Er nan m lu zan iyol yam you sha kwagh u sule mômô? Sule mba utaankarunyiin mba m shi a mi la ve kumam’ ga. Kpa orkuranilev la gema ker iyôngo na i i̱ saa la, inja er ka iyôngo ia mase shin a mi cii je la nahan. Kwase la kpaa, sule u saa un la nyoon un kpishi, inja er ngu a sule mbagenev ga nahan. Anzaakaa ne cii tese ér kwagh u a saa la ka kwagh u injaa hen mba i lu kwagh ve la. Kwagh ne tese se nyi?

 9. Mgbe u yange kwagh gba orkuranilev man kwase la sha kwagh u saa ve la tese se nyi kwagha?

⁹ Ver ishima nenge er Yesu yange mase kuren anzaakaa ne yô, a hii kaan wener: “Kape m-ember una lu Sha sha ci u orsholibo môm u nan gema ishima la,” shi a kaa ér “kape m-ember una lu sha ishigh ki mbatyomov mba Aôndo sha ci u orsholibo môm u nan gem ishima yô” la. Mgbe u kwagh yange gba orkuranilev ne man kwase ne kpishi sha kwagh u a saa la, tese sha gbenda u kiriki er ishima ka i lu Yehova ker la man mbatyomov mba shaav kpaa la. Mba ve tsume ve undu gbenda, nahan ve kera lu imôngo a ior mba Aôndo ga la mba kwagh u injaa sha ishigh ki Yehova heregh, vough er kwagh u yange saa orkuranilev la, man kwase la kpa yange lu kwagh u injaa sha ishigh vev her nahan. (Yeremia 31:3) Alaghga amba a ior la aa vôr ken jijingi, nahan kpa u ngu wer ve hemba a hemba ato keng ga. Shin er ve kera taver ga nahan kpa, alaghga vea lu eren akaa agenegh heregh a Yehova a soo yô. (Pasalmi 119:176; Aerenakaa 15:29) Ka nahan ve, Yehova a soo u ‘tan ve kera sha ishigh Nagh ga’ ye, er sha ayange a ngise la kpa er nahan.—2 Utor 13:23.

10, 11. (a) Se soo ser se nenge mba ve kaha ve undu tiônnongo la nena? (b) Sha kwagh u anzaakaa a ahar a Yesu ne a tese yô, se fatyô u tesen ikyo i wan sha ve nena?

¹⁰ Se kpaa kwagh gba se kpishi sha kwagh u mba ve vôr la man mba ve kera lu ken tiônnongo u Kristu ga la, vough er Yehova man Yesu kpa kwagh a gbe ve sha kwagh ve nahan. (Esekiel 34:16; Luka 19:10) Ka se nenge or u nan vôr ken jijingi la ser ka iyôngo i i̱ saa yô—se mba nengen ser kwagh u nan gande a gande je ga. Se mba henen ken ishima ser: ‘Er nan ve se lu zan ayol ase iyol sha kwagh u or u nan vôr ne jimi, ga? Shi se mba henen ser a nan shio kpa tiônnongo ngu zan hemen doo doo,’ ga. Kpa er Yehova nahan, ka se nenge mba ve tsume ve undu gbenda kpa i sar ve u hiden ne ser mba kwagh u injaa.

¹¹ Nahan kpa, se fatyô u tesen ser se wa ve ikyo nena? Anzaakaa a ahar a Yesu ne tese ér se fatyô u eren nahan (1) sha u keren gbenda u wasen ve, man (2) sha u eren a ve sha ue, man (3) u nôngon kwagh tsung. De se nenge nen sha akaa ne sha a dondo a dondo.

Ker Gbenda u Wasen Ve

12. Mkaanem ma ma kaa ér orkuranilev la “za ker i i saa la” la tese se nyi sha kwagh u inja i orkuran shono?

¹² Yesu ôr ken injakwagh i hiihii i anzaakaa a ahar la, wener, orkuranilev la una “za ker i i saa la.” Orkuranilev la kar a ishima na hii u keren iyôngo i i̱ saa ne, shi a nôngo sha afatyô na sha er una zua a í yô. Mbamtaver man akaabo man mgbe-ica je kpa yange orkuran ne u za keren í ga. Er akaa ne ma a yange orkuranilev la yô, á taver ishima á ker i̱ ‘zan zan á kar zuan a mi.’—Luka 15:4.

13. Ior mbajighjigh mba sha ayange a ngise la yange ve wase mba vé vôr la nena, man se fatyô u dondon amba a akav a ken Bibilo la nena?

¹³ Kape u wasen or u nan vôr u i gbe u a taver nan ishima la kpa i lu je la, ka i gba u ashighe kpishi or u nan taver la nana za hen or u nan vôr ne. Ior mbajighjigh mba sha ayange a ngise la kpaa yange ve kav kwagh ne nahan. U tesen ikyav yô, zum u Yonatan, wan u Tor Saulu kav wener huror na u ishima ishima Davidi ngu a zayol u i gbe u a taver un ishima yô, Yonatan “mough za hen Davidi hen Horeshi, za taver un ishima ken Aôndo.” (1 Samuel 23:15, 16) Ken masejime, uderimbaanyomov imôngo mba karen yô, Gomna Nehemia kpaa zum u a nenge wener iyol kpe anmgbianev nav mbagenev ken Mbayuda yô, a ‘mough fese je,’ a taver ve ishima ér ve ‘umbur Ter.’ (Nehemia 4:14) Nyian ne kpaa se soo ser se mough sha—se ker gbenda—u taver mba ve vôr la ishima. Kpa ka unô ken tiônnongo i doo u vea er kwagh ne?

14. Ka unô ken tiônnongo i doo u vea wase mba ve vôr laa?

¹⁴ Ka Mbatamen mba ken Kristu jighilii je i lu tom ve u “taver . . . ave a vôron la, man taver . . . anu a kunden la” shi ‘kaan a mba ve lu a ishima i cian kwagh yum la, er: Taver nen, de cie nen ga’ ye. (Yesaia 35:3, 4; 1 Peteru 5:1, 2) Nahan kpa, fa wer kwaghwan u Paulu u yange kaa wener “taver nen mba ve yen ishima la asema,” shi “wasen nen mba ve taver ga yô” la yange lu sha ci u mbatamen tseegh ga. Kpa, mkaanem ma Paulu man ne yange ma lu sha ci u “nongo u Kristu u Mbatesalonika” la jimin cii. (1 Mbatesalonika 1:1; 5:14) Sha nahan yô, ka tom u Mbakristu jimin cii u wasen mba ve vôr la. Ishima i mgbegha hanma Orkristu ker nana “za ker i i saa la,” vough er orkuranilev u ken injakwagh la nahan. Nahan kpa, se hemba eren kwagh ne sha inja sha u zuan ave imôngo a mbatamen. U fatyô u keren gbenda u wasen or u nan vôr ken tiônnongo wou la kpa?

Er Kwagh A Ve sha Ue

15. Kanyi alaghga yange na ve orkuranilev ne er kwagh sha gbenda u yange er la nahana?

¹⁵ Kanyi kwagh orkuranilev la yange er zum u a mase va zuan a iyôngo i i̱ saa laa? A ‘penda i sha avande a nan.’ (Luka 15:5) Nenge imba er mkaanem man ma kôr ken ishima, shi ma pase se kwagh u yange za hemen vighe vighe sha wono! Alaghga iyôngo ne yange i̱ zende ken toho wuee wuee ayange imôngo man tugh imôngo kpaa, shi alaghga je yô, i̱ za nyôr ape ubegha mba yaren ikyôr ve lu yô. (Yobu 38:39, 40) Akperan nga ga, iyôngo ne i̱ vôr sha ci u i̱ zua a kwaghyan ga. I̱ vôr kpishi je gande, kera ngi a tahav mbu ia zende a aver akaa sha gbenda zan zan ia hide a za kohol ikyumile igen i i̱ shi her la ga. Sha nahan yô, orkuranilev la ngurum kôr iyôngo ne kure kure ver i sha vande nagh zende aver akaa aa a lu sha gbenda la cii hide a i̱ za kohol ikyumile i i̱ shi her la. Se fatyô u tesen ikyo i wan i orkuranilev ne a tese la nena?

16. Er nan ve i doo u se lu a ieren i orkuranilev la kpa a lu a mi i eren a iyôngo i i tsum la sha ue laa?

¹⁶ Or u nan undu tiônnongo yô, alaghga nana vôr ken jijingi kpishi je. Alaghga imba or la nan zende wuee wuee ken tar u ú vihi yum ne, vough er iyôngo i̱ i̱ undu orkuran i̱ la nahan. Aluer nan ngu ken ityôr i uile, ka tiônnongo u Mbakristu je la, sha er nana zua a mkor ga yô, nan hemba ponon iyol i nan sha numtan u Diabolo, un u a lu “zenden er begha u tan kume nahan, keren or u una ya yô” la. (1 Peteru 5:8) U seer yô, taver nan iyol ga sha ci u m-ban u kwaghyan u ken jijingi. Nahan yô, nan iyol i nan tseegh yô alaghga nan vôr je gande u nana aver akaa aa nana tagher a mi sha gbenda shighe u nan lu hiden va kohol tiônnongo la. Sha nahan yô, se ngurum nen, se tôô nen or u nan vôr la sha ue, se hide nen a nan. (Mbagalatia 6:2) Se fatyô u eren kwagh ne nena?

17. Se fatyô u dondon ikyav i apostoli Paulu shighe u se sôr or u nan vôr la nena?

¹⁷ Apostoli Paulu kaa wener: “Aluer or vôr yô, mo me vôr a nan imôngo gaa?” (2 Mbakorinte 11:29; mgber u New English Bible; 1 Mbakorinte 9:22) Mhôônom yange ma kôron Paulu a ior, kua ior mba ve vôr la kpaa. Se kpa se lu nen a imba mhôônom ma kôron ne sha mba ve vôr la. Zum u ú lu sôron Orkristu u nan vôr ken jijingi yô, taver nan ishima wer nan ngu a inja sha ishigh ki Yehova shi sar mba ve lu Mbashiada a na imôngo la kpishi u ma nan hide yô. (1 Mbatesalonika 2:17) Wase nan nana fa ér, ve mban cii gba ve ishima u wasen nan, man doo ve u lun ‘anmgbianev mba nan sha ci u ayange a ican.’ (Anzaakaa 17:17; Pasalmi 34:18) Mkaanem asev ma sha ishima i môm ne alaghga ma a taver nan ishima kure kure, nahan nana fatyô u hiden va kohol ikyumile. Kanyi igen i doo u se eree? Injakwagh i kwase la man sule u a saa la tese se kwagh u i doo u se er yô.

Nôngo Tsung

18. (a) Er nan ve kwase u ken injakwagh ne a yen ishima ga? (b) Kwase ne yange nôngo kwagh tsung nena, man kanyi yange i due ken iniôngon na nee?

¹⁸ Kwase u sule a saa un la fa wener a taver u keren sule ne tsô, kpa taver gande u keren ga. Luun er ka ken toho sule la a saa shin a gba shin ber u lun amgbiôr amgbiôr yô, ma a fe je ér sule ne saa gande u keren ve. Nahan kpa, er á fe wener sule ne ngu mape ken iyou na ape una fatyô u zuan a mi yô, á ker kpoghuloo je á gba uwer ga cii. (Luka 15:8) Hiihii yô, á tsar imenger sha er iyou na ia wanger ker yô. Nahan, á ese iyou na ker cii, ngu veren ishima ér una ungwa iov i sule la. Nahan, á ker sule la vighe vighe hanma ijiir cii, zan zan tsô iwanger i imenger kôr sha sule u azurfa ne. Iniôngon i kwase ne i á ker sule ne tsung la saa gbilin ga!

19. Ieren i kwase u ken injakwagh i sule u a saa la tese se nyi kwagh i se fatyô u yaren tom a mi zum u se lu wasen or u nan vôr yôô?

¹⁹ Tom u se lu a mi u wasen Orkristu u nan vôr la hemba agee a ase ken inya ga, di er injakwagh i se er kwagh u i vighe vighe ne i umbur se nahan. Shi se fa kpaa ser, a gba u se nôngo kwagh man se fatyô u eren kwagh ne ye. Sha kpôô yô, Paulu yange kaa a mbatamen mba ken Efese ér: “Ka sha u eren tom nahan man i doo u né wase mba ve taver ga la ye.” (Aerenakaa 20:35a) Umbur wer, kwase ne zua a sule la sha u gban keren ken iyou na beer be beer, nengen heen shin nengen heela tsô ga. Ka nahan ga cii, kpa ka sha er á ker sule la “zan zan” ve a ker cio u “zuan a mi” ye. Kape se kpa shighe u se lu nôngon ser se wase or u nan vôr ken jijingi yô, gbenda u se lu yaren tom a mi u wasen nan la u tese ér se mba eren kwagh ne sha ishima i môm man sha inja kpaa je la. Kanyi se eree?

20. Kanyi se fatyô u eren sha er se wase mba ve vôr laa?

²⁰ Se fatyô u wasen or u nan vôr, sha er nana maa jighjigh u nan man iwuese nena? U nengen ma takerada u Mbakristu u injaa henen Bibilo a nan la alaghga a lu kwagh u a lu hange hange u una wase nan cii je la. Sha kpôô yô, u henen Bibilo a or u nan vôr la ngu a na se ian i wasen nan hanma shighe shi wasen nan kpoghuloo kpaa. Ortamen u nengen sha tomshiren la una hemba lun sha ian i fan or u nana na iwasen i kwagh a gba sha mi la. Una fatyô u tesen itinekwagh i a hen yô, man takerada u ua hemba wasen yô. Se mba a ikyav mbi tomough nyian ne mbi ka mbi wase se u kuren tom u Aôndo a ne se u wasen mba ve vôr la, vough er kwase u ken injakwagh la kpa yange yar tom a akaa a wasen un u keren sule la nahan. Ikyav mbi tomov shin ityakerada yase i he ihiar ia hemba wasen se sha iniôngon yase ne. Ka takerada u Civir Aôndo U A Lu u Mimi Tswen La man u i yer ér Draw Close to Jehovah (Kporom Ikyua Hen Yehova) la.a

21. U wasen mba ve vôr la ve a averen hen vese cii nena?

²¹ U wasen mba ve vôr la ngu a va a averen hen vese cii. Ka i doo or u i lu wasen nan la u hiden lun vea azende a nan a mimi saan saan. Ka se zua a iember tsung je, i se fatyô u zuan a mi sha u nan a na kwagh tseegh yô. (Luka 15:6, 9; Aerenakaa 20:35b) Tiônnongo jimin cii ngu a seer lun kundu kundu, er hanmaor ken tiônnongo ka nan tesen dooshima hen mbagenev yô. Man u hemban cii yô, icivir ka i yem hen Mbakuran asev mba ve lu a ikyo i wan la, ka Yehova man Yesu, gadia ishima ve yô ka u mba ve vôr la ve zua a iwasen, man ka kwagh u mbashiren ve mba shin tar ne ve lu eren je la. (Pasalmi 72:12-14; Mateu 11:28-30; 1 Mbakorinte 11:1; Mbaefese 5:1) Sha nahan yô, se mba a ityôkyaa i dedoo kpen kpen i zan hemen u ‘doon ayol a ase’!

[Footnote]

Ú Fatyô u Pasen Kpa?

• Er nan ve u tesen dooshima la i lu kwagh u hange hange u se cii se eree?

• Hii nan ve i doo u se tese dooshima hen mba ve vôr laa?

• Ka akaa a nyi injakwagh i iyôngo i i̱ saa la man sule u a saa la i tese se?

• Ka akaa a injaa a nyi se fatyô u eren sha u wasen or u nan vôr laa?

[Picture on page 24]

Ka se ker gbenda u se wase mba ve vôr la shi ka se er a ve sha ue shi se nôngo kwagh tsung sha u wasen ve

[Picture on page 25]

U wasen mba ve vôr la ve a averen hen vese cii