A Hen u Den Mbagenev Kwaghbo hen Ortesen

 1. Ka hanma shighe yange kwagh er Peteru, u alaghga lu shighe u hemban vihin ken uma na ciilii?

LU KWAGH u a tsa sha won kpa, Peteru una hungur shighe u Yesu gema kenger un ve ashe na zua sha a Yesu la ga. Peteru yange nenge ér Yesu kenger un sha gbenda u tesen ér un va un ahenge shin un hee unu? Se fa jighilii ga, gadia Mkaanem ma Aôndo ôr kwagh sha kwagh ne vese ga; ma kaa di tsô ér, “Ter gema ishigh kenger Peteru.” (Luka 22:61) Nahan kpa, mkenger u Yesu kenger Peteru ngoruwa la tseegh kpa, na Pateru kav er un er kwagh u shin kpishi yô. Peteru kav er un er kwagh u Yesu tsengaôron a na la vough yô, man lu kwagh u vande sendegh a Yesu ér mayange una er ga yô; yange nyiman ér un fa Ortesen u doo un ishima kpishi la ga. Sha won yange due Peteru sha ityough gba inya, man alaghga je yô, iyange la lu iyange i hemban vihin ken uma na cii.

 2. Yange gba u Peteru una hen kwagh ken ityesen i nyi, man se fatyô u zuan a mtsera ken kwagh ne nena?

² Nahan cii kpa, Peteru tôô ér kwagh hemba un a hemba je ve ga. Er Peteru lu a jighjigh u nan kpishi yô, a zua a ian i una za hemen u nyôôso mbamshi nav shi henen kwagh u ugen ken akaa a hemban cii a Yesu tese yô. Lu ityesen i sha kwagh u den mbagenev kwaghbo la. Gba u hanmô wase nana hen kwagh ken ityesen ne. Yô de se nenge nen er Peteru yange hen kwagh ken ityesen ne yô.

3, 4. (a) Peteru yange pine Yesu ér nyi, man alaghga yange hen ér nyi ve pine nahana? (b) Yesu tese ér Peteru lu a ieren i ior kpishi lu a mi sha ayange a na la nena?

³ Shighe u Peteru lu hen ya na ken gar u Kapernahum er iwer ataratar nahan ken ijime la, a za hen Yesu a za pine un ér: “Tere, ka acin a me je man anmgbian wam una erem kwaghbo man me de unu? i lu zan zan kwa taankaruhara?” Alaghga Peteru lu henen ér, aluer un de or a kwaghbo kwa taankaruhar yô, un tese nan dooshima kpishi. Gadia mbahemenev mba kwaghaôndo mba sha ayange a na la hen ér gba u a deen ior a kwaghbo kwa tar tseegh! Yesu kaa a Peteru ér: “Zan zan kwa taankaruhar tsô ga, kpa i lu zan zan akunduatargber kwa taankaruhar.”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Yesu lu kaan a Peteru ér hanma kwa u or er un kwaghbo yô, a̱ nger shin takerada shinii? Ei; er Yesu kaa ér i de lu kwa 7 er Peteru hen la ga, kpa i lu kwa 77 yô, kwagh ne tese ér Yesu lu kaan ér dooshima ver se ikighir i se de mbagenev kwaghbo ga. (1 Kor. 13:4, 5) Yesu tese ér Peteru lu dondon ieren i ior kpishi lu a mi sha ayange la, i vihin tu shi keghen iyol u den mbagenev kwaghbo ga la. Kpa mba ve soo u dondon ieren i Aôndo yô, gba u vea ver a ver ikighir i den mbagenev kwaghbo ga, kpa vea deen ve kwaghbo wuee.—Ôr 1 Yohane 1:7-9.

 5. Ka hanma shighe alaghga se hemba henen kwagh sha kwagh u den mbagenev kwaghbo?

⁵ Peteru nyiman a Yesu ga. Kpa Peteru lumun a kwagh u Yesu tese un ne a ishima na cii je he? Ashighe agen yô, ka se hen kwagh kpishi sha kwagh u den mbagenev kwaghbo la zum u se va nenge ser sar se tsung u mbagenev ma ve de se kwagbo u se er ve yô. Yô de se hide se nenge nen akaa a yange er, hii hen shighe u i kôr Yesu la je zan zan ku na yô. Hen shighe u i lu eren Yesu ican la, Peteru er akaa a shin kpishi, a Ortesen ya un anyi sha a cii yô.

 6. Shighe u Yesu soo u tesen mbaapostoli nav kwagh sha kwagh u iyol i hiden a mi ijime la Peteru er nena, nahan kpa Yesu er a na nena?

⁶ Tugh mbu masetyô mbu Yesu shin tar ne lu tugh mbu injaa kpen kpen. Yesu lu a akaa kpishi a una tese mbaapostoli nav yô. U tesen ikyav yô, Yesu soo u tesen ve kwagh u iyol hiden a mi ijime. Yesu ver ve ikyav i dedoo; yange hide a iyol na ijime, ôô ve angahar, man kwagh ne lu tom u i naan ikpan i hemban gban ijime yô. Peteru hii pinen sha u una fa aluer Yesu soo u ôôn un angahar yô. Maa a venda ér Yesu a de ee un angahar ga. Den heela yô, hide gba sendegh ér, Yesu a̱ ôô un ave man ityough kpaa, i de lu angahar tseegh ga! Yesu vihi ishima a na ga, kpa a kundu ishima a pase un inja i kwagh u lu eren la man er i lu kwagh u injaa kpishi yô.—Yoh. 13:1-17.

7, 8. (a) Ka akaa agen a nyi Peteru yange er ve Yesu wa ishima a naa? (b) Yesu yange za hemen u eren a Peteru kundu kundu shi den un kwaghbo nena?

⁷ Zwa lu a uma ga tsô maa Peteru shi er kwagh ugen u Yesu wa ishima a na yô. Un man mbaapostoli mbagenev ve gba anyiman sha kwagh u or u nan hembe ken atô ve yô. Ihyagh i uumace i ve tese la lu ihyeen kpishi. Nahan cii kpa, Yesu wa ve kwagh kundu kundu, shi wuese ve sha kwagh ugen u yange ve er doo yô; ve var a Ortesen ve, nahan tese ér ve tile a na sha mimi. Kpa, Yesu gema pase ve ér ve cii vea va yevese a undu un. Peteru gema kaa ér a lu una kpe a kpe je kpa, mayange una undu Yesu ga. Yesu kaa a Peteru ér, er ikyegh ia lu a tôngo kwa har ga je tsô, una nyiman kwa tar je ér un fa Ortesen ga. Peteru maa gba nyiman kwagh u Yesu ôr la, shi suen ér una tese er un hembe tilen sha mimi a mbaapostoli mbagenev mbara cii yô!—Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luka 22:24-28; Yoh. 13:36-38.

⁸ Yesu war vihin ishima a Peteru shinii? Sha kpôô yô, er Yesu lu ken shighe u taver nahan cii kpa, yange kwagh hemba gban un sha ieren i dedoo i nenge a mi ken mbaapostoli nav mba ve yina la. Yange fa er lu u Peteru una nyiman un yô, nahan kpa a kaa ér: “M er msen sha ci wou sha u jighjigh wou u nan a̱ de yen ga yô; we kpaa, shighe u ú gema ishima yô, taver anmgbianev ou asema.” (Luka 22:32) Kwagh u Yesu ôr ne tese ér lu a vangertiôr ér Peteru una gema ishima, una hide a civir Aôndo sha mimi. Nenge er Yesu yange er kwagh a na kundu kundu, shi den un kwaghbo sha wono!

9, 10. (a) Lu nyi Peteru er ken sule u Gesemane ve i kôôm unu? (b) Akaa a shin a Peteru er la umbur se nyi?

⁹ Shighe kar yô, shi i kôôm Peteru sha akaa agen a yange er ken sule u Gesemane yô. Yesu kaa a Peteru kua Yakobu man Yohane ér ve kuran shighe u una lu eren msen la. Ishima za Yesu iyol hen shighe la tsung, nahan soo ér ve lu per ve taver un ishima, kpa mnyam kar Peteru man mbagenev mbara acin imôngo je. Kpa Yesu kav kwagh u na ve mbaapostoli mbara er kwagh nahan yô, maa a de ve kwaghbo er mkaanem nam man ma tese nahan, ér: “Mimi je, jijingi yô, lumun, kpa iyol yô, ngi a agee ga.”—Mar. 14:32-41.

¹⁰ Yesu lu a kure kwaghôron ga je tsô, ikpelaior i toron asema va nyôr a akagh a usu shi ve lu a usanker man agudô. Lu shighe u eren kwagh sha kwaghfan shi lun sulaa. Kpa Peteru ti nenge nahan ga, a nure gagher a er tswam. A jingir sanker kar gber Malku, u lu wanakiriki u zegepristi la, a bugh un togh. Yesu kôôm Peteru her kundu kundu, shi hide a togh kura var Malku her, kwagh la maa tese er i hii ve i doo u nyian kpa mbadondon un vea er tswam ga yô. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yoh. 18:10, 11) Peteru er akaa a shin kpishi, a Ortesen ya un anyi sha a cii yô. Akaa a shin a Peteru er ne umbur se ér “se cii se mba nenge gbev sha akaa kpishi.” (Ôr Yakobu 3:2.) Ka an wase je nan soo ér Aôndo a deen nan a akaabo ayange ayange ga? Kpa lu u Peteru una va er akaa a hemban vihin cii hen tugh mbura.

11, 12. (a) Peteru yange tese ishimataver shighe u i kôr Yesu la nena? (b) Peteru yange yina u eren kwagh u kaa ér una er la sha nyi gbenda?

¹¹ Yesu kaa a ikpelaior i toron asema la ér, aluer ka un ve keren yô, ve de mbaapostoli nav ve yem. Er ikpelaior i toron asema la lu kangen Yesu la, Peteru fa kwagh u una er ga. Tsô Peteru tsembe ayem, er mbaapostoli mbagenev mbara nahan.

¹² Peteru man Yohane ve yevese ve za tile. Alaghga ve tile ikyua a ya u Ana, u kera lu Zegepristi hen shighe shon ga la; gadia lu hen ya na i hii yemen a Yesu sha u za tôvon un ye. Mba dugh a Yesu hen ya u Ana yô, Peteru man Yohane ya sha a na lu van “ken ijime ica.” (Mat. 26:58; Yoh. 18:12, 13) Peteru lu or u cian kwagh ga. Peteru yange una lu or u tsoghul ishima kpishi ga yô, u tôvon ken ijime zan ape i lu yemen a Yesu la je kpa yange ma cihi ga. Ikpelaior i toron asema ne lu a usanker man agudô, man Peteru vande vihin or ve ugen iyol. Er Peteru tese ishimataver na sha igbenda ne nahan kpa, yange taver ishima kuma u una za hemen u tilen a Yesu sha mimi zan zan ku, er yange kaa nahan ga.—Mar. 14:31.

13. Se dondo sha Kristu nena ve a lu sha inja?

¹³ Nyian kpa, kape mbagenev kpishi ve soo ér vea dondo sha Kristu “ken ijime ica” er Peteru nahan, sha gbenda u or môm nana fa ga je la. Kpa er ken masejime Peteru iyol na va pase ken washika na nahan, ma gbenda u injaa ugen u se dondo sha Kristu ngu ga, saa se var a Na kôôsôô, shi se dondo ikyav Na sha hanma gbenda cii, a lu nyi je ia due ker kpaa.—Ôr 1 Peteru 2:21.

14. Hen tugh mbu i lu ôron Yesu ijir la, Peteru er nena?

¹⁴ Peteru dondo mba ve kôr Yesu la ijime kure kure zan zan za ar hen hunda u nyôron ken zege ya ugen ken Yerusalem. Lu ya u Kayafa, zegepristi u lun a inyaregh man tahav kpishi. Uya mbara nahan, yange i maa ve i kase, tembe u lu ker kpuun shi i wa hunda u vesen vegher u ken ishi. Peteru za ar sha hunda u ya la kpa i lumun ér a̱ nyôr ga. Kpa Yohane, u fa Zegepristi ve i vande nan un ian nyôr ken ya shon la, hide va lam a kwase u kuran hunda la, nahan a de Peteru nyôr. Ikyav tese ér Peteru lu vea Yohane ikyua ga, shi nôngo ér una nyôr ken iyou la una za tile Ortesen hen ikyooso ga. Yange tile hen tembeya la, ape ikpan kua mbashirentom mbagenev lu ôson usu hen tugh mbu wuhe kôr yum la, lu nengen er mbashiada mba aiev lu nyôron ape i lu ôron Yesu ijir la môm môm za wan un akaa iyol karen duen yô.—Mar. 14:54-57; Yoh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Pase er kwagh u Yesu tsengaôron ér Peteru una nyiman un kwa tar la yange kure yô.

¹⁵ Iwanger i usu la na yô, wankwase u na Peteru ian sha hunda ve nyôr la, fatyô u nengen a Peteru tsembelee. Maa a kav Peteru. Tsô a kaa ér: “We kpaa, u lu a Yesu, Or u Galilia ne imôngo!” Cier Peteru iyol, tsô a gba tunan kaan ér un fa Yesu ga shi un fa kwagh u wankwase la a lu ôron la tsô kpaa ga. Tsô Peteru kar gba duen ér una za tile ikyua a puadwer, ape ior a kera nenge a na tsembelee ga yô, kpa wankwase ugen shi nenge a na kav, shi ôr imbakwagh u wankwase ugen la vande ôron la, ér: “Or ne kpaa lu a Yesu, Or u Nasareti ne imôngo.” Peteru tuna je bum, ér: “M fa a ne yagh Or ne ga!” (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68) Alaghga tsô Peteru ungwa ikyegh tôngo shighe u nyiman Yesu sha kwa har ne, kpa er akaa agen dan un yô, a kera umbur kwagh u Yesu tsengaôron a na ahwa a karen ken ijime kpuaa la ga.

¹⁶ Shighe kar kpuaa yô, Peteru shi gba nôngon ér or a de fe un ga, kpa nomsombaiorov mbagenev mba ve tile ken tembeya la yô, za va ape lu la. U môm ken ve, lu anmgbian u Malku, wanakiriki u Peteru vihi un iyol la. A kaa a Peteru ér: “M nenge a we ken sule la a Na imôngo gaa?” Peteru nenge ér gba u una tuna sha gbenda u vea nenge ér mimi je ka un ga yô. Tsô a bum, man ikyav tese ér lu bumun kaan ér aluer un ngu tsughun ve a tsugh yô, ifan i kôr un. Lu kwa tar je Peteru nyiman Yesu ne. Been a bee nahan maa ungwa ikyegh tôngo hen tugh mbura sha kwa har.—Yoh. 18:26, 27; Mar. 14:71, 72.

17, 18. (a) Er Peteru nenge ér un er kwagh a Ortesen shami ga kpishi yô, a er nena? (b) Alaghga Peteru yange hen ér nyi?

¹⁷ Hen shighe ne, i sember duen a Yesu va tile sha tsembe u taven u lu sha ishigh ki tembeya la. Er i pase ken mhii u ngeren ne nahan, lu hen shighe ne, ashe a Peteru zua sha a Yesu ye. Peteru mase kaven er un er kwagh a Ortesen shami ga kpishi yô. Peteru nengen a ibo na kpishi yô, ishima vihi un je pev. Tsô a due a gba zenden sha ugodobi mba ken gar la, ken iwanger i uwer u u mire shi bamber yô. A jire mliam ken ashe poo. Mliam hii u haan ga ga ga. Tsô Peteru ndôôr akinde.—Mar. 14:72; Luka 22:61, 62.

¹⁸ Ashighe kpishi or ka nana nenge ér nan er kwaghbo u vesen nahan yô, nan gba tôôn tsô ér isholibo i nan la i kehe gande u a de nan i. Alaghga Peteru yange hen ér Yesu una fatyô u den un kwaghbo u vihin tsung, u er ne ga. Yesu de Peteru kwaghbo ne kpa?

19. A̱ shi nan kpa, yange a lu Peteru ken ishima nena sha kwagh u a er shami ga laa, nahan kpa er nan se fe ser yange tôô ér i na bee a bee je ga?

¹⁹ Shighe u sev av ve Peteru lu nengen akaa a i lu eren a Yesu la, ka keng yange ishima ia vihi un ker kpishi. Shi una ya ibo ken ishima na kpee, shighe u i er Yesu atsan a ahwa imôngo cii mase kpen la. Heela tseegh ga, hanma kwa u Peteru a umbur er un seer Ortesen ishimavihin sha iyange Na i masetyô shin tar la cii yô, vanger a de puur un kimi ga. Shin er ishima vihi Peteru kpishi nahan kpa, yange tôô ér kwagh hemba un a hemba je ga. Se fa nahan sha ci u kwagh u i Bibilo i er la tese ér yange ica gba ga je tsô, hide lu vea mbaapostoli mbagenev mbara imôngo. (Luka 24:33) Se fa keng je ser, mbaapostoli mbara cica cii yange ve vaa afanyô kpishi sha ieren ve hen tugh mbu vihin kpishi mbura, nahan ve sur ayol a ve asema.

20. Kwagh u hemban doon u Peteru er la tese se nyi?

²⁰ Kwagh u Peteru er ne lu kwagh u hemban doon cii. Aluer or u civir Aôndo gba ken imeen man nan ngu nôngon sha afatyô u nan cii ér nana kôôm ieren i nan la yô, Yehova una de nan isholibo la, ia kehe nan nan je kpaa. (Ôr Anzaakaa 24:16.) Shin er ishima vihi Peteru kpishi nahan kpa, er hide za kohol mbaapostoli mbagenev mbara yô, a tese ér un na jighjigh sha mimi. Shighe u ishima i vihi or ker sha isholibo i nan kpishi yô, alaghga nana soo u lun a mbagenev paleghaa, kpa kwagh a gema a tser nan. (Anz. 18:1) Kwagh u nana er ve a wase nan yô, saa nana lu vea Mbakristu mbagenev kôôsôô ve nana hide a zua a agee a zan hemen u civir Aôndo sha gbashima ye.—Heb. 10:24, 25.

21. Er Peteru lu vea mbaapostoli mba Yesu mbagenev mbara yô, yange ungwa ér nyi?

²¹ Ka er Peteru yange lu vea mbaapostoli mba Yesu mbagenev mbara nahan ve va ungwa kwagh u kpiligh un iyol ér, ikyom i Yesu kera ngi shin uwar ga ye. Peteru man Yohane yevese za hen war u i ii Yesu, i cir gbang gbang la. Yohane, u alaghga hemba lun gumor la, za vande nyôron her. Za nengen uwar la ngu lu ivegher yô, a tamber. Ka Peteru ga je la. Shin er yevese lu masen ôôn akôndo akôndo nahan kpa, or ti ta bavera nyôr ken bar-war la. A nenge uwar lu gbilin.—Yoh. 20:3-9.

22. Lu nyi i na ve ijungwen man akperan a Peteru lu a mi ken ishima la cii bee kera?

²² Peteru yange na jighjigh ér i nder Yesu shin kuu? Sha hiihii la na jighjigh ga, shin er kasev mba jighjigh mbagenev va kaa ér mbatyomov ande hen a ve, kaa a ve ér Yesu nder shin ku nahan je kpaa. (Luka 23:55–24:11) Kpa shighe u iyange la i za bee la nahan, ijungwen man akperan a Peteru lu a mi ken ishima la cii bee kera. Yesu lu uma, hingir or u ken jijingi u ageegh hen shighe la! A ande hen mbaapostoli nav cii. Kpa Yesu vande anden hen Peteru cii ve, mase anden hen mbaapostoli nav mbagenev mbara ye. Sha iyange shon la, mbaaapostoli kaa ér: “Mimi je Ter nder; A ande hen Shimon!” (Luka 24:34) Apostoli Paulu kpa yange va nger kwagh sha kwagh u iyange i kpilighyol i Yesu “ande hen Kefa, [u dondon] sha mi yô, lu hen mba pue kar uhar” la. (1 Kor. 15:5) Kefa man Shimon ka ati a Peteru agen. Ikyav tese ér Yesu yange ande hen Peteru sha iyange la shighe u lu tswen yô.

23. Gba u Mbakristu mba ve gbe ken isholibo i vesen nyian la vea umbur kwagh u yange er Peteru la sha ci u nyi?

²³ Bibilo kera ôr se kwagh u kôron ken ishima u yange za hemen zum u Peteru hide zua vea Yesu la ga. Kpa se hen ser, Peteru yange una nenge a Ortesen u doon un ishima ne er hide lu uma la nahan, a doo un kpen kpen, shi una zua a ian i vaan afanyô shi tesen ér un gema ishima kpaa. Kwagh u hemba hangen un hen shighe la yô, lu u i de un isholibo na la. Se na jighjigh ser Yesu yange de un kwaghbo la. Mbakristu mba sha ayange a ase ne, mba ve gbe ken isholibo la ve̱ umbur kwagh u yange er Peteru ne. Doo u mayange je se hen ser se gande u Aôndo una de se asorabo a ase ga. Yesu bee Ter na u a ‘den ior kwaghbo wuee’ la tôô ave sha.—Yes. 55:7.

24, 25. (a) Peteru yange za ishu i kôron shin Zegemnger u Galilia tugh nahan, ikyôr kar nena? (b) Ivande i Yesu er kpernan pepe la na Peteru er nyi?

²⁴ Yesu kaa a mbaapostoli nav ér ve za ken Galilia, ape vea za kimbir zuan ishigh a na yô. Mba za sôôn yô, Peteru kar yem ishu i kôron shin Zegemnger u Galilia. Mbagenev kpa za a na imôngo. Peteru shi hide za hen ber u ngise hemban lun her la. Iov i tsoo man i agôndoamnger a tan sha tso, kua kper u lun cusa cusa, u Peteru kôr sha ave la cii lu akaa a yange vande hoghol a mi yô. Ve tsa haan ukper hen tugh mbura kaka, kpa ve kôr kwagh ga.—Mat. 26:32; Yoh. 21:1-3.

²⁵ Kpa sev mbu ngur aven yô, orgen tile sha kpetar lu kaan a ve ér, ve haa ukper vev mbara vegher u ken iyan la. Mba eren nahan yô, ve kôr ishu kpishi je kuma ishu 153! Peteru fa or la. Tsô a guusu shin mnger, a ôô uwe a due sha tar. Yesu na azende na a mimi ne kwaghyan u ishu i í mngbagh sha akausu yô. Been yô, a har ishima sha Peteru.—Yoh. 21:4-14.

26, 27. (a) Yesu yange na Peteru ian kwa tar ér a er nyi? (b) Yesu er nyi i tesen ér un de Peteru kwaghbo na elegh eleghe?

²⁶ Yesu pine Peteru, aluer Un “hemba” doon un ishima “a mban” yô, man ikyav tese ér yange pine kwagh ne hôn uwegh sha ishu i ve kôr kpishi la. Peteru yange kaa ken ishima na ér, kpenga u kôron ishu la kpa tsô, Yesu kpa tsôô? Er Peteru vande nyiman kwa tar ér un fa Yesu ga yô, Yesu kpa na Peteru ian kwa tar nahan vough ér a pase sha ishigh ki mbaapostoli mbagenev mbara cii er un doo un ishima yô. Peteru pasen ér Yesu doo un ishima yô, Yesu ôr un gbenda u una fatyô u tesen dooshima la yô. Yesu kaa a na ér: gba u una hemban eren Aôndo tom a hanma kwagh ugen cii, man tom shon yô, ka u tesen mbadondon mba Kristu shi nengen sha a ve doo doo.—Luka 22:32; Yoh. 21:15-17.

²⁷ Yesu maa tese ér Peteru ngu un a inja her, shi ngu Ter na kpa a inja her. Lu u Peteru una er tom u injaa ken nongo u Kristu sha hemen u Yesu. Kwagh ne tese wang ér Yesu de Peteru kwaghbo na elegh elegh la! Peteru wuese kpishi er Yesu de un kwaghbo yô, shi kwaghbo la tese un kwagh.

28. Peteru yange hingir vande er iti na nahan sha nyi gbenda?

²⁸ Peteru er tom u i na un la sha mimi anyom imôngo. Yange taver anmgbianev nav asema er Yesu vande ôron a na hen tugh mbu kpernan i wua Un la ér a̱ taver ve nahan. Peteru er tom u tesen shi nengen sha mbadondon mba Kristu la a ishima i legh legh man a ishimawan kpaa. Or u i yilan un ér Shimon ne hingir u eren kwagh u kuman sha iti na i Peteru shin Vande, i Yesu na un la, gadia hingir jighilii, kera lu pe pe pe ga, kpa tile sha jighjigh na dông, shi lu or u i na un jighjigh sha ieren na i dedoo ken nongo u Kristu yô. Uwashika mba Peteru mba uhar, mba ve hingir ityakerada i Bibilo i injaa hegen la tese wang ér ka or u Peteru lu vough je la. Uwashika mban shi tese ér Peteru hungur ityesen i injaa i yange zua mi hen Yesu sha kwagh u den or kwaghbo la mayange ga.—Ôr 1 Peteru 3:8, 9; 4:8.

29. Se er nan ve se lu a imba jighjigh u nan u Peteru la, shi se zungwen mbagenev mhôônom er Ortesen nahana?

²⁹ Se kpa kwagh ne a̱ tese se kwagh er Peteru nahan. Se mba zamber Aôndo ayange ayange ser a̱ de se kwaghbo sha akaa kpishi a se eren shami ga la kpa? Aôndo ka una de se kwaghbo nahan, se lumun shi se na jighjigh ser kwaghbo u a de se la na se hingir wang je he? Se mba den mbagenev asorabo ve kpa? Aluer se mba eren nahan yô, se mba kaven Peteru sha kwagh u jighjigh u nan, shi se mba kaven Ortesen sha kwagh u mhôônom ma zungwen.