Ityough 15
U Maan Tsombor u Civir Aôndo
1-3. Er nan ve mbagenev ka ve kanshio u sôron mbamzeiyol mba ka ve lu ken ivese man u lun ormaren laa, kpa er nan Bibilo ia fatyô u wasene?
TÔÔ wer ú ngu a awashima u maan ya wou. Ú yam inya. Er ishima i har ú shami yum yô, ú nenge a iyou you i he la ken ashe a ishima you. Kpa aluer ú ngu a ikyav mbi tomov kua kwaghfan u kwaghmaan ga di ye? Iniôngon you cii ia nau ahenge a van tsô!
2 Kpishi ken mba ve er ivaa yô ka ve nyôr ken ivese a mhen u lun a tsombor u msaanyol, nahan kpa ve lu a ikyav mbi tomov shin kwaghfan u maan ú la ga. Fese je er ka vea eren ivese kera yô, aeren a shami ga maa a hii u van. Num nôngon man zwa zôhôn ve hingir ieren i hanma iyange. Zum u ka vea maren ônov yô, ter man ngô mbahev mban ka ve mase kaven er ve mba a kwaghfan u lun mbamaren ga di vough er ve lu a mi ken ivese kpaa ga nahan.
3 Nahan cii kpaa, kwagh u saanyol yô, Bibilo ia fatyô u wasen. Akaawan a i nga er ka ikyav mbi tomov mbi mbia waseu u maan tsombor u lun a msaanyol nahan. (Anzaakaa 24:3) De se nenge er ia er la.
IKAV MBI TOMOV MBI MAAN TSOMBOR U KEN MSAANYOL
4. Er nan ve a fatyô u veren ishima er mbamzeiyol vea va ken ivese, man ka atindi a nyi a lu ken Bibilo?
4 Aluer mba ve er ivaa la vea zua a̱ doo nan nan je kpaa, ve kaha ken mlu u asema ave, ken mbamlu vev zum u ve lu iyev la, man mlu u tsombor ve la kpaa. Sha ci u nahan yô, ka u a ver ishima er mbamzeiyol vea va ken ivese keng. A nenge sha ave nena? Ka shami, mba maankwagh ka vea maan iyou yô, ka ve nenge m-ndera u i la. Kwagh ne ka a wase u tesen ve gbenda u vea dondo yô. Bibilo i na akaawan a Aôndo sha u maan tsombor u msaanyol. De se time sha mbagenev ken á.
5. Ka nena Bibilo i ôr kwagh u ishoon ken ivese taver tavera?
5 Ishoon. Yesu yange kaa er: “Kwagh u Aôndo je zua yô, or a̱ de kera paven un ga.”a (Mateu 19:6) Apostoli Paulu yange nger er: “Ivaa i lu kwagh u icivirigh hen ior cii, gambe u ivaagh kpaa a̱ de lu a acôghor ga, gadia Aôndo Una ôr mbaerenijimba man mbavihin ivaa sha idya la ijir.” (Mbaheberu 13:4) Mba ve er ivaa yô ve̱ fa er ka kwagh u Yehova a soo er ve̱ er je ne u lun jighjigh ayolave ken ivese.—Genese 39:7-9.
6. Ka inja nena ishoon ia wase u kuran ivese?
6 Ishoon ka i na ivese i lu a ulum man mkor. Mba vôson ayolave mba ve lu a ishoon la ve fa je er, aluer nyityô kwagh i er je kpaa, vea na ishuen hen atô ve. (Orpasenkwagh 4:9-12) Mba kposo a mba ka ve ta ivese ve kera sha ankwagh u zaniyol u kpeghee tsô la! Ambaaior la ka a kaa fese er yange ve ‘tsua or u shami ga,’ ve ‘kera mba a dooshima ga,’ man sha ci ne yô u keren orgen la ka icigh ki sôron kwagh shon je la. Kpa kwagh ne ka a na mô ken mba vôson ayolave la ian i vea vese ga. Kpa u ma i lu nahan la yô, mba banen a ishoon ne alaghga vea tôô mbamzeiyol mba shon vea yem a mi hen mba ve hide ve er ivese a ve hegh la. Zum u or ka nana lu a ya u dedoo kpa nana kav er tor youghoo ngu nôndon ura yô, mimi je ka nan nôngo u sôron ú. Ka nan due nan za nyôr ya ugen ga. Sha gbenda shon môm, u keren or ivesegh ugen la ka gbenda u been a mbamzeiyol mba ve ve a anyiman hen ivese la ga. Zum u mbamzeiyol ve dugh yô, de nôngon wer ú due ken ivese la kera ga, kpa nôngo tsung wer ú kura í. Imba ishoon la ka i tese er ivese ka kwagh u i doo u a kura, a sôr, shi a kôr sha icivir kpaa yô.
7. Er nan ashighe kpishi kwaghôron ka a taver hen atô u mba ve er ivese laa, kpa ka nena u “haan orhe” iyol la una wase?
7 Kwaghôron. “Mbaawashima ka ve bunde henpe idyu i teman i lu ga yô,” kape injakwagh i ken Bibilo i kaa la. (Anzaakaa 15:22) Nahan kpaa, kwaghôron ka kwagh u taver hen mbagenev mba ve er ivese yô. Er nan kwagh la a lu nahana? Ka sha ci u ior mba a igbenda kposo kposo i ôron kwagh. Kwagh ne ka mimi u ashighe kpishi ka a va a mkav-ga kua lanshima kpishi yô. Gbenda u or nan vese la ua fatyô u lun môm ken akaa a nan kwagh ne. Ikyav i tesen yô, alaghga mbagenev vese hen ijiir i mbamaren zôhôn zwa hanma shighe yô. Hegen er ve hingir mbaganden mba eren ivaa ne, alaghga vea fa er vea ôr kwagh a or ve la sha gbenda u leghem man u dooshima ga. Nahan cii kpaa, ka u tsombor wou ua gema a hingir ‘ya u num u mgbough ker ga.’ (Anzaakaa 17:1) Bibilo i ôr kwagh u haan “orhe iyol” taver taver, man shi i lumun a ishima i yuan, zwa zôhôn genger genger, man ityuhanev kpaa ga.—Mbaefese 4:22-24, 31.
8. Kanyi ia lu a iwasen zum u ú nyiman a or wou yôô?
8 Kanyi kwagh ú fatyô u eren zum u anyiman a gbe yôô? Aluer asema hii u vihin ker yô, alaghga a doo kpishi u dondon kwaghwan u Anzaakaa 17:14 la er: “De anyimanaikaa, je er a lu a hingir num ga la.” Een, alaghga ú hila de iliam la ú kegh shighe u ken hemen, zum u we man or wou cii asema a gbe ne shimi la. (Orpasenkwagh 3:1, 7) Kwagh u a ze hemen cii kpaa, nôngo sha u lun ‘tsev tsev sha u ungwan kwagh kpa gema ngôôr a kwaghôron, ngôôr a iyugh kpaa.’ (Yakobu 1:19) Ishimaveren you yô i lu u sôron kwagh la, i de lu u hemban anyiman la ga. (Genese 13:8, 9) Tsua asember a kwaghôron kua gbenda u kwaghôron wou kpaa u ua na ishima ia gba or wou shimi yô. (Anzaakaa 12:18; 15:1, 4; 29:11) U hemban cii yô, de ze hemen u lun ken ishimavihin ga, kpa ker iwasen sha u ôron kwagh a Aôndo ken msen imôngo a ishima i hiden ijime.—Mbaefese 4:26, 27; 6:18.
9. Er nan a fatyô u kaan er kwaghôron ka a hii ken ishima?
9 Injakwagh i ken Bibilo kaa er: “Ishima i orfankwagh ka i tesen zwa u nan, man shi i seer zwa u na ityesen kpaa.” (Anzaakaa 16:23) Nahan yô, mimi je, gbenda u aren sha kwaghôron u vough yô ka ken ishima, ka hen zwa ga. Ieren you hen or wou ngi nena? Bibilo i taver Mbakristu asema er ve̱ lu mba “zungwen mhôônom.” (1 Peteru 3:8) Ú fatyô u eren kwagh ne zum u u ú er ivese a nan la nan lu a ishimanyian i nan m-ule la kpa? Aluer ka nahan yô, kwagh la una wase ú u fan er ú na ikar la.—Yesaia 50:4.
10, 11. Ka inja nena nom nana yar tom sha kwaghwan u a lu ken 1 Peteru 3:7 laa?
10 Icivir man Iko i wan. I wa noov Mbakristu kwagh er ve̱ eren a kasev vev “sha kwaghfan, waan nen kasev iko er ve hembe yinan agee yô.” (1 Peteru 3:7) U nan kwase icivir inja na yô ka u fan iwasen i nan kpaa. Nom u nan eren a kwase u nan “sha kwaghfan” yô nan wa iko dedoo sha mlu u ishima u nan, agee a nan, tahav mbu kwagheren u nan, man ulum u nan kpaa. Gba u shi nana soo u henen fan er Yehova a nengen kasev man er a soo er i eren a ve la.
11 Ken iyou you yô, de se kaa ser ú ngu a gbande u a lu u injaa tsung man a lu u a erén-a-ér a mi ave yô. Ú wa iko a mi tsembelee je gaa? Ka shami, Peteru yange yar tom a ishemberkwagh i mba “ve hembe yinan agee” la sha gbenda shon môm, man doo u kwagh ne una mgbegha nom u nan lu Orkristu la u tesen ieren i legh-legh ne sha kwase u doon nan ishima la.
12. Ka inja nena kwase nana tese er nan ngu a iko i wan tsung sha nom u nana?
12 Kpa kanyi kwaghwan Bibilo i ne hen kwase? Paulu yange nger er: “Kwase kpaa, a̱ cia nom u nan.” (Mbaefese 5:33) Di vough er i gbe u kwase nana kav er i na nan icivir shi nan doo or u nan la ishima tsung nahan, nom kpa gba u una kav er kwase u nan wa nan iko. Kwase u a cie nom na yô una lu yôôn mbamyina mba nom u nan ga, shin aluer nom la nan ngu Orkristu shin nan ngu ga je kpaa. Nana pande ulum u nan sha u puun nan shi lahan nan ken myer shin ken igbar kpaa ga.—1 Timoteu 3:11; 5:13.
13. Ka nena a fatyô u ôron mbamhen sha gbenda u beme?
13 Ngun ka u kaan er kwase nana fatyô u ôron er i lu nan ken ishima la ga ze. Aluer kwagh za nan iyol yô, nana fatyô u duen a imo i nan la sha icivir. (Genese 21:9-12) U nan nom u nan mhen la a fatyô u karen sha u kenden nan bol. Nana fatyô u kenden teghelee sha er nom la nana kôr yô, shin nana ker sha utaha je a gema a za vihi a vihi nan iyol. Ka i hemba doon tsô zum u ve uhar cii ka vea palegh u keren akaa a wan iyol sha ayolave, kpa, vea gema vea lamen a ayolave sha gbenda u tesen mhôônom ma zungwen man bem la!—Mateu 7:12; Mbakolose 4:6; 1 Peteru 3:3, 4.
14. Kanyi i doo u ú er aluer or u ú vese la kwagh gba nan u yaren tom sha akaawan a Bibilo ken ivese ga yôô?
14 Er se nenge nahan, akaawan a ken Bibilo la aa fatyô u wasen we u maan tsombor u msaanyol. Kpa aluer un u ú vese la tese isharen sha kwagh u Bibilo i ôr la cuku tseegh di ye? Ú fatyô u eren akaa kpishi aluer ú yar tom a mfe u Aôndo ken tom wou yô. Peteru yange nger er: “Ne kasev di kpaa ungwan nen amo a noov enev sha er aluer mbagenev ken ve, vea lu mbawan kwaghôron u Aôndo iko ga je kpa, á urugh ve sha mlu u kasev vev la, á kera lu sha kwaghôron kpee ga, er ve nengen mlu wen u wang u cian Aôndo la yô.” (1 Peteru 3:1, 2) Ka mimi, kwagh ne a lu nahan vough hen nom u kwase u nan a we iko sha kwagh u Bibilo ga yô. Aluer un u ú vese la tsua sha u eren nyityô kwagh je kpaa, de akaawan a Bibilo a̱ na sha u we hingir or u hemban lun a inja. Mfe u Aôndo la una na ú hemba lun ormaren u injaa kpaa.
U KOSON ÔNOV SHA MFE U AÔNDO LA
15. Ka nena igbenda i shami ga i yesen i mbamaren kpishi ka i samber, kpa a fatyô u geman í nena?
15 U lun a ishôm i paven ikon shin hama u manden kwagh la tseegh una na or u hingir or u fan tom u mandenikon ga. Sha gbenda shon môm, u lun a ônov tseegh una fatyô u nan sha u ormaren nana fa tom u nengen sha uôn ga. Ka vea kav shin vea kav ga kpaa, ashighe kpishi mbamaren ka ve koso ônov vev sha gbenda u ve kpaa yange i koso ve ve vese la. Sha nahan yô, igbenda i shami ga i koson ônov la ashighe agen ka i kar a mi sha ikov ikov. Injakwagh i ken zwa Heberu sha ayange a tsuaa la kaa er: ‘Uter ya atam a wain a angen, man anyi kar dura mbayev.’ Nahan kpaa, Icighanruamabera tese er gba u saa or nana dondo ieren i mbamaren mba nan keng ga. Nana fatyô u tsuan gbenda ugenegh, u u zough sha atindi a Yehova la.—Esekiel 18:2, 14, 17.
16. Er nan i lu hange hange u we keren kwagh sha ci u tsombor wou we, man kwagh ne kua nyi kpa kereghe?
16 Yehova ngu a ishimaveren er mbamaren Mbakristu ve̱ yese ônov vev sha inja man sha iko i wan kpaa. Paulu yange nger er: “Aluer or nana kera nenge sha ior mba nan ga man jim je yô, ka mba ken ya u nan la, nan nyiman jighjigh u nan ve, nan hemba gban kera a or u nan ne jighjigh ga yô.” (1 Timoteu 5:8) Mkaanem mara ma tsoghur tsô! U eren tom wou u or u van a akaa, u i kua u nengen sha mbamgbe mba ônov ou mba sha iyol, mba ken jijingi, man mba sha mlu u ishima ve kpaa la, ka ian i icivirigh man ka tom kpaa. Bibilo i na akaawan a aa wase mbamaren sha u maan ijiir i injaa sha ci u ônov vev yô. Hen ase sha mbagenev.
17. Kanyi i lu keng aluer ka u ônov ou vea lu a tindi u Aôndo ken asema a ve yôô?
17 Ver ikyav i dedoo. Yange i wa mbamaren mba ken Iserael kwagh er: “Tesen ônov ou [mkaanem ma Aôndo] sha gbashima je, ôron kwagh u a, zum u wea tema hen ya wou man zum u wea zenden sha gbenda man zum u wea yav inya man zum u wea moughon sha.” Yange lu u mbamaren vea tesen ônov vev atindi a Aôndo. Kpa cii man i na kwaghwan ne yô i vande nan kwaghôron ugen: “Akaaôron a m kaan we nyian ne, a̱ lu u ken ishima.” (Duteronomi 6:6, 7, ka se se nger i yier ye.) Een, mbamaren vea fatyô u nan kwagh u ve ayolave ve lu a mi ga la ga. Ka u ne vande ngeren atindi a Aôndo sha asema a en aluer ne soo u ne nger á sha asema a ônov enev yô.—Anzaakaa 20:7; kar Luka 6:40.
18. Sha u tesen dooshima yô, ka nena Yehova a ver ikyav i vesen sha ci u mbamarene?
18 Tese wer mimi je ve doo u ishima. Shighe u i lu eren Yesu batisema la, Yehova yôô er: “We, U ngu Wan Wam u ishima ishima; ka We ishima i doom a We yum ye.” (Luka 3:22) Sha nahan la Yehova lumun Wan na, pase mngohol u a ngohol un la ken igbar man shi a tese un er mimi je a doo Un ishima. Ken hemen yô Yesu kaa a Ter na er: “M doo U ishima je er i lu a gba tar ga yô.” (Yohane 17:24) Nahan, sha er ne lu uter mba civir Aôndo yô, na nen ônov enev akaaôron a sha zwa kua a sha ieren a tesen ve er ve doo ne ishima—man kwagh ne i lu hanma shighe cii. Hanma shighe cii umbur wer “dooshima yô, gem maan a maa.”—1 Mbakorinte 8:1.
19, 20. Kanyi i lu ken tsaha u tsahan ônov sha inja laa, man ka nena mbamaren vea zua a mtsera ken ikyav i Yehova la?
19 Tsaha. Bibilo i ôr kwagh u iwasen i tsaha u sha dooshima la taver taver. (Anzaakaa 1:8) Mbamaren mba ve undu tom ve u yesen ônov vev nyian yô ka keng kpernan vea tagher ishigh a kwagh u una due ker la. Nahan kpaa, shi i ta mbamaren icin er ve̱ de eren i za karen ikaa inya ga. “Ne uter,” kape Paulu nger la, “de kumbur nen a ônov enev ga sha er asema a̱ de yen ve ga yô.” (Mbakolose 3:21) Gba u mbamaren vea palegh u kôôm ônov vev karen ikaa inya shin u zeren lamen sha mbamyina vev gbem shi puun iniôngon ve la.
20 Yehova Aôndo, Ter wase u sha, ver ikyav sha tsaha u nan. Mayange mkôôm na ngeen karen ikaa inya ga. “Me tsaha u akuma akuma,” Aôndo ôr a ior nav nahan. (Yeremia 46:28) Mbamaren ve̱ kav Yehova sha gbenda ne. Tsaha u u kera lu akuma akuma ga shin ú yem i hembe awashima u kôôm shi tesen la yô mimi je ua na ishima i vihin.
21. Ka nena mbamaren vea kar sha u fan shin tsaha ve la ua yar tom vough yôô?
21 Ka nena mbamaren vea fa shin tsaha ve la ua yar tom doo doo yôô? Alaghga vea pine ayolave er, ‘Kanyi tom tsaha wam ne u ere?’ Tsaha u̱ na ityesen. Wanye wou la nana̱ kav ityôkyaa i i ne ve i lu tsahan nan yô. Shi kwagh a̱ gba mbamaren sha akaa a aa va ken mkôôm u vea na la. Ka mimi, mbayev cii vea vihi ishima sha hiihii u i tsaha ve la. (Mbaheberu 12:11) Kpa mayange tsaha u̱ de ne wanye nana luun ken mcie gighir gighir shin i luun nan er i kende nan shin nan hemba wan ifer sha won cii ga. Cii man a kôôm ior nav yô, Yehova kaa er: “De cie ga, . . . gadia M ngu a we.” (Yeremia 46:28) Een, na mkôôm sha gbenda u wanye la nana kav er ú ngu a nan shi nan ngu a mbamaren mba nan doo ve ishima, mba ve soo u wasen nan kpaa yô.
U AREN SHA “MBAMHEN MBA MIMI”
22, 23. Ka nena ú ar sha mbamhen mba mimi sha u maan tsombor u msaanyolo?
22 Se fatyô u lun a ishughun sha er Yehova a ne ikyav mbi tomov mbi se maa tsombor u msaanyol a mi yô. Kpa u zuan a ikyav mbi tomov la tseegh kuma ga. Gba u se hen u yaren tom a mbi sha inja. Ikyav i tesen yô, alaghga ormaan ayou nana fa u eren tom a ikyav mbi tomov mbi nan sha inja ga. Alaghga nana yaren tom a mbigenev sha gbenda u vough ga jimin cii. Sha imba ieren ne yô, tom u nan ua kuma ashe ga kpee je. Sha gbenda shon môm, alaghga hegen ú kav aeren agen a shami ga a a nyer ken tsombor wou yô. Aeren agen alaghga aa za shimi je a taver u geman á. Nahan cii kpaa, dondo kwaghwan u Bibilo ne: “Orfankwagh nana̱ ungwa nana̱ seer mhen, orkavenkwagh kpaa nana̱ ar sha mbamhen mba mimi.”—Anzaakaa 1:5.
23 Ú fatyô u aren sha mbamhen mba mimi sha u zuan a mfe u Aôndo. Lu tsevaa sha u wan iko sha akaawan a Bibilo a a gber sha uma u hen tsombor la, man sôr mlu wou hen ape i gbe u ú sôr la cii. Nenge ieren i Mbakristu mba kaven ishigh mba ve lu ikyav i dedoo ken ivese man ve lu mbamaren kpaa yô. Lam a ve. U hemban cii yô, za a mbamzeiyol ou hen Yehova ken msen. (Pasalmi 55:22; Mbafilipi 4:6, 7) Una fatyô u wasen we sha er ú ember uma u msaanyol ken tsombor u u civir un yô.
[Ngeren mba shin kpe]
a Ityôkyaa i môm tseegh i Icighanruamabera i lumun er a fatyô u paven ivaa shi hiden eren ivaa igen yô ka “idya”—u yaven a u ú er ivese a nan ga la.—Mateu 19:9.
KAR MFE WOU
Ka nena ishoon, kwaghôron, icivir, man iko i wan ka ve seer sha u van a msaanyol ken ivese?
Ka sha nyi igbenda mbamaren vea fatyô u tesen ônov vev er mba a dooshima sha ave?
Kanyi atôakaa a lu ken tsaha u sha injaa?