Matta İlân Eder: ‘Mesih Geldi!’
İNSAN tarihinde meydana gelen en önemli olaylar nelerdir? Hiç şüphesiz bunlar Tanrı’nın Oğlu olan İsa Mesih’in doğuşu, hizmeti, ölümü, diriltilmesi ve göğe çıkmasıdır.
Yehova Tanrı, ‘iki veya üç şahidin ağzı ile her söz sabit kılınacak’ tanrısal prensibine uygun olarak, olayların doğruluğunu sabit kılmak üzere, İsa Mesih’in hayatı hakkında dört kaydın tutulmasını sağlamıştır. (Tesn. 17:6; II. Kor. 13:1) Kullandığı dört kişi ise, Matta, Markos, Luka ve Yuhanna idi. Bu dört yazarın her birinin kayıtlarından kendi özel temaları ve amaçları, kendi kişilikleri ve bizzat okuyucalarını zihinlerinde tuttukları açıkça görülür.
Bu yazarların ilki olan Matta hakkında az şey biliyoruz. Bununla beraber onun mütevazi bir insan olduğu sonucuna varabiliriz, zira yalnız bizzat kendi kaydından, kendisini hor görülen bir vergi tahsildarı olduğunu öğreniyoruz. (Mat. 9:9) Vergi tahsildarlarının hor görülmesi hayret edilecek bir şey değildir, zira onlar çok hassasiyet gösterilen para meselesinde Roma boyunduruğunu temsil ederlerdi! Bundan da öte, yetkilerini suistimal ederek şantajcılar haline gelmekle ün yapmışlardı. Vergi tahsildarı olan Zakkay’ın sözleri bunu gösterir. İsa’nın onun evine gitmesinden sonra Zakkay’ın yüreği değişti ve şöyle dedi: “Eğer ben kimseden tehdit ile bir şey aldımsa, dört katını geri veririm.” (Luka 19:8) Fakat Matta’nın, dürüst bir vergi tahsildarı olduğuna dair, en ufak bir şüphenin olmadığı görülüyor, aksi takdirde takipçisi olmak üzere İsa onu doğrudan doğruya işinden çağırmazdı.
Yehova Tanrı, Âdem’in Aden bahçesindeki itaatsizliğinden hemen sonra sembolik bir dille kadının “zürriyet”ine atfederek Mesih’in gelmesini önceden bildirdi. O, Kral Davud’un günlerinde bile Tanrı’nın “meshedilmiş” olanı olarak işaretlenmişti. Özellikle peygamber Daniel, Mesih’in gelişini önceden bildirmişti. (Tekv. 3:15; 22:17, 18; Mezm. 2:2; Dan. 9:24-27) Uzun bir zamandan beri beklenen Mesih’in gelişi gerçekten o kadar heyecan verici bir haber idi ki, Matta, İncili vasıtasıyla bunu ilân etmek için hiç vakit kaybetmemişti. Güvenilen delillerle elde edilen bilgilere göre, Matta’nın, M. S. 41 yılında kaydını yazmış olduğu görülüyor.
AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLER
Matta’nın yazdığı İncil’de İbranice Mukaddes Yazılarda kayıtlı olan olaylar ile Mesih’in hayatındaki olaylar arasında bir köprü kurmağa çalıştığı görülmektedir. İlk kilise tarihçilerinin kanılarına göre, Matta, İncilini ilk başta İbranice olarak yazmıştı ve daha sonra Yunanca bir kopyasını yazmıştı. Bunu diğer İncil yazarlarının aksine Matta’nın daha önceki Mukaddes Yazılardan alınan tüm iktibaslarının Yunanca Septuagint Version’dan değil, fakat İbranice metinden alındığı gerçeği destekler. Matta, temasına uygun olarak, İsa Mesih’in gerçekten önceden bildirilen Mesih olduğunu İsa’nın hayat tarzıyla ve hareketleriyle Mukaddes Kitap peygamberliklerini nasıl gerçekleştirdiğini diğerlerinden daha fazla gösterir. (Mat. 8:16, 17 ile Markos 1:34 ve Luka 4:40’ı karşılaştır.) Matta, “göklerin krallığı” temasını da diğer İncil yazarlarından daha fazla vurgulamıştı. Bunun için, onun İncili “Krallık İncili” diye adlandırılmıştı.—Mat. 4:17; 5:3; 11:12; 22:2.
Matta’nın önceki mesleğinin vergi tahsildarlığı olduğu tuttuğu kayıttan da görülüyor. Bir kere, bir vergi tahsildarı olarak, Mesih’in resulü olmak üzere kendisine bahşedilen hak edilmemiş inayeti canlı bir şekilde takdir etmişti. Dolayısıyla Matta, İsa’nın sadece kurban takdim etmenin değil, daha ziyade merhamet göstermenin gerektiğini vurguladığı üzerinde sık sık duruyor. İlginç olarak, yalnız Matta, bir davet olan İsa’nın teselli edici şu sözlerini verir, “Ey bütün yorgunlar ve yükleri ağır olanlar, bana gelin, ve size ben rahat veririm.”—Mat. 9:9-13; 11:28-30; 12:7; 18:21-35.
Matta’nın bir vergi tahsildarı olduğu, rakamlara verdiği dikkatten de anlaşılır. Yalnız kendisi, 30 gümüş para karşılığında Yahuda’nın İsa’ya ihanet ettiğini söyler. (Mat. 26:15) Bundan başka, diğerlerinin bir veya tekil olarak bahsettikleri şeylerden, Matta daha belirgin konuşup iki veya çoğul olarak bahseder. (Matta 4:3; 8:28; 20:29, 30 ile Markos 5:2; 10:46, 47; Luka 4:3; 8:27; 18:35-38’i karşılaştır.) Bütün bunlardan Matta’nın sayılara karşı bir merakı olduğu görülüyor. Böylece 6. bapta, (Luka’nın sıraladığı beş şeyin yanında) örnek duadaki yedi dilek, 13. baptaki yedi mesel ve 23. bapta İsa’nın günlerindeki Yahudi ruhani sınıfına karşı söylediği yedi vayı sıraladığını buluyoruz. Ayrıca Matta, İsa’nın soy hattını, 14’lük üç takıma ayırır.—Mat. 1:1-17.
Matta’nın İncilindeki ayırt edici özellikler, bu kaydın Luka’nınkini nasıl tamamladığına dikkat ettiğimiz zaman, daha kolay anlaşılır. Bu, bir vergi tahsildarının düşünce tarzının, bir hekiminkinden ne kadar farklı olduğunu düşündüğümüz zaman, kolayca ortaya çıkacak bir şeydir. Tabii bu konuda, Mukaddes ruhun rehberliğini de görmezlikten gelmemeliyiz. Matta, İncilini İsa’nın, çok önceden vaat edilen Mesih olduğuna dair sadık Yahudileri ikna etmek için yazmıştı, oysa Luka, İsa’yı, tüm insanlığın Kurtarıcısı olarak takdim eder. Böylece Matta, İsa’nın sadece Davud’dan İbrahim’e kadar olan soy hattını araştırır, oysa Luka, bunu ‘Allahın oğlu Âdeme kadar araştırır. (Mat. 1:1-16; Luka 3:23-38) Herhalde Matta, İsa’nın üvey babası olan Yusuf’dan başlayarak onun meşru soy hattını araştırır, oysa Luka, annesi Meryem’den başlayarak doğal soy hattından bunu araştırır. Matta, İsa’nın üvey babası Yusuf’a bir meleğin göründüğünü kaydeder. Luka, İsa’nın annesi Meryem’e melek Cebrail’in göründüğünü anlatır. Benzer şekilde, Matta, astroloğların değerli hediyeler getirerek, ‘Yahudilerin kralı’ olan çocuk İsa’yı ziyaret etmeye geldiklerini anlatır, oysa Luka, yeni doğan Kurtarıcı’yı görmek için alçak gönüllü çobanların davet edildiğini anlatır.
MATTA’NIN MESİH’İ TAKDİM ETMESİ
Matta, İsa’nın hayatı hakkındaki kaydı yazarken, İsa’nın gerçekten önceden bildirilen Mesih olduğunu ispatlamak için hiçbir fırsatı kaçırmadı. Bunu nasıl yaptı? Temasını desteklemek için, takriben 100 defa İbranice Mukaddes Yazılara dikkat çekmekle. Örneğin İsa’nın doğuşu hakkında ayrıntılar vermekle, İsa’nın, Yahudi bir bakire olan Meryem’den doğuşunun, peygamberliğin gerçekleşmesi olduğu üzerinde durdu. (İş. 7:14; Mat. 1:21-23) Matta, Kral Hirodes’in öldürücü fermanından kaçmak üzere Yusuf ve ailesinin kaçışını kayda almakla, bunun, şu ayetin gerçekleşebilmesi için böyle olduğuna işaret eder: “Oğlumu Mısırdan çağırdım.” (Hoş. 11:1; Mat. 2:14, 15) Hirodes’in Beytlehem ve sınırları içinde bulunan iki yaşındaki ve daha küçük olan tüm erkek çocukların öldürülmesini emretmesi ile meydana gelen üzüntü, Matta’nın gösterdiği gibi, aynı şekilde önceden bildirildi.—Yer. 31:15; Mat. 2:16-18.
Üçüncü ve dördüncü baplarda, Matta, İsa’nın önünden giden Vaftizcisi Yahya’yı takdim eder, onun İsa’yı vaftiz etmesini ve İsa’nın Tanrı’nın Oğlu olduğunu bizzat Tanrı’nın bunu nasıl tasdik ettiğini anlatır. Bundan sonra, çölde İsa’nın üç defa ayartıcı tarafından denenmesi, “göklerin krallığı yakındır” diye va’zetmesi ve İsa’nın birçok şifa veren mucizeler yapmakla hizmetine başlaması ile devam eder. İsa’nın va’zetmesinin, peygamberliğin başka bir gerçekleşmesi olduğu gösteriliyor.—İş. 9:1, 2; Mat. 3:13-17.
Matta, son 10 babının haricinde, olayları kronolojik olarak takdim etmeye az gayret sarf eder. İsa’nın Dağdaki Vaız’ı o kadar göze çarpar bir öğreti oldu ki, her ne kadar İsa bu va’zı bir yıl sonra sundu ise de, Matta, İsa’nın hizmetine başlamasını anlattıktan hemen sonra bunu takdim eder. Verilen en büyük vaız olduğundan hiç şüphe yoktur ve Matta bize bunun en mükemmel raporunu verir. Bu vaızla ilgili kayıt, hakikati ve adaleti tüm sevenler için gerçekten teselli edici dokuz ‘mutluluk’ ile başlar. Bu meyanda bunların “bereketler” değil, “mutluluk” olduğuna dikkat edelim. Bundan dolayı The Jarusalem Bible ve Today English Version gibi modern tercümeler, New World Translation’ın da yaptığı gibi, “bereketli” kelimesini yerinde olarak “mutlu” diye tercüme etmektedir.
Dağdaki Vaız ile ilgili olarak, Mahatma Gandhi, geçmişte Hindistan’da İngiltere Kralını temsil eden Vali Lord İrwin’e şöyle demişti: “Senin ve benim ülkem, Dağdaki Vaız’da Mesih tarafından verilen öğretilerde birleştiği an, yalnız bizim memleketlerimizin değil, bütün dünyanın problerini halletmiş oluruz.” O vaız Altın Kaideyi de kapsar. Matta, temasına uygun olarak, İsa’nın Musa’nın Kanununu yıkmağa değil, tamam etmeğe geldiğini ve Altın Kaidenin aslında kanun ve peygamberliklerin içinde olduğunu anlatır.—Mat. 5:17; 7:12.
Matta’nın, özellikle İsa’nın öğretişi tarafından etkilendiği görülür, zira Matta’nın İncili, diğer incillerden, sadece Dağdaki Vaız ile ilgili kaydı vermesiyle değil, aynı zamanda İsa’nın 12 resulünü göndermesi ile ilgili (10. bap), Krallıkla ilgili yedi mesel (13. bap), ve merhamet göstermekle, yani “yetmiş kere yediye kadar” affetmek için istekli olmak konusuyla ilgili kayıtları açısından da daha geniştir. Bap 18.
8, 9, 11, 12 ve 14-17 baplarda, Matta bir defasında 5000, diğer bir keresinde, “kadınlar ve çocuklardan başka, dört bin erkek”i doyurması gibi, İsa’nın birçok mucizeleri hakkında da bilgi verir. Bu baplar, İsa’nın, bağışlanmaz günah işlemiş olan, kasten kötü, ikiyüzlü Yahudi dini liderlere verdiği hükmü de kapsar. Bundan başka bu baplarda, Petrus’un “Sen hay olan Allahın Oğlu, Mesihsin” diyen ikrarını ve Yehova Tanrı’nın bir kez daha İsa Mesih’in gerçekten Kendi Oğlu olduğuna dair verdiği suret değişimini buluyoruz.—Mat. 16:16; 17:1-9.
İSA’NIN HİZMETİNİN SON GÜNLERİ
İsa’nın hizmetindeki son olaylara gelince Matta’nın, olayları oluş sırasına göre yazdığını görüyoruz. Matta’nın daha önce kaydettiği şeylerin çoğu Galile’de olmuştu, fakat daha sonra, İsa’yı Perea’daki hizmetine değiniyor. İsa’yı şaşırtmaya çalışan dini muhalifler, boşanma konusunda ona meydan okurlar. Fakat İsa’nın hikmeti ve Mukaddes Yazılar hakkındaki üstün bilgisi sayesinde, onların işi bozulur: Boşanma için yegâne esas “zina”dır. Kendinden emin, zengin bir genç, ebedî hayatı elde etmek için ne yapması gerektiğini sormak için İsa’ya gelir, fakat kendi iyiliği için çok aşağılanmış bir fikir ile ayrılır, zira ebedi hayattan ziyade onun için servet daha önemlidir. İsa’nın ‘kendisine hizmet edilmeğe değil, ancak hizmet etmeğe ve birçokları için canını fidye vermeğe’ geldiğini hatırlatmasına sebep olan rekabet ruhu resulleri birbirinden ayırır.—Mat. 19:1–20:34.
Bir insan olarak, İsa’nın yeryüzündeki son haftasıyla ilgili dikkat, Beytanya’ya ve Yeruşalim’e çevrilir ve onun o şehre zaferle girişi anlatılır. Bu olaydan sonra İsa, mabede gidip dini dolandırıcıları kovmakla orasını temizler. Daha sonra bağın mirasçısını öldüren bağcılar hakkındaki meseli anlatır ve düşmanlarının kafalarında neler olduğunu bildiğini onlara söyler.—Mat. 21:1-46.
Dini muhalifler, daha önce İsa ile yaptıkları müzakerelerde, tekrar tekrar bozguna uğramalarına rağmen, Sezara hoşlanılmayan vergi vermek, dirilme ve hangi emrin en büyük olduğu konusunda hileli sorular sormakla, bir kez daha onu şaşırtmaya çalışırlar. İsa’nın hikmet dolu ve Kutsal Yazılara dayanan cevapları onları susturur. Daha sonra İsa, alçakgönüllü olmanın gerekli olduğu konusunda şakirlerine nasihat verir. İsa, yedi vayı beyan ederek, ikiyüzlü dini muhalifleri ıstırap verici şekilde tekdir de eder. Gösterdikleri muhalefetten dolayı, evlerini terk edeceklerdi.—Mat. 22:1-23:39.
Hirodes’in mabedinin görkemliliği ile ilgili resullerinin bazı sözleri, İsa’yı, Yahudi şeyler sisteminin sonu ve özellikle M. S. 1914’ten itibaren göze çarpar bir gerçekleşmesiyle ilgili, yani onun gelişi ve huzuru hakkındaki büyük peygamberliği vermek için bir fırsat sağlar. Bundan sonra, İsa, günlerimizde gerçekleşen üç meseli akıllı ve akılsız kızlar, talant, koyunlar ve keçiler meselini anlatır.—Mat. 24:1–25:46.
Daha sonra kaydında, Matta İsa’nın ölümünü anmak üzere Rabbin Akşam Yemeğinin tesis etmesini bildiren tek görgü tanığı olarak karşımıza çıkar. Matta devamen, İsa’nın Getsamani’deki tecrübesini, yakalanmasını, Petrus’un İsa’yı inkâr etmesini, Mesih’in duruşmasını, Pilatus’un tereddütünü ve ellerini yıkamasını ve sonra, Yahudilerin Kralı olarak Golgota olarak bilinen dağda iki mücrim arasında direğe gerilmesini anlatır.—Mat. 26:1-75.
İsa yakalandığında, tüm resulleri kaçmış ve meydana gelen bu olaydan dolayı canları gerçekten çok sıkılmıştı. Fakat bu durum böyle kalmayacaktı. Üçüncü günde, İsa’nın diriltildiğini öğrenirler. Daha sonra, şüphesiz, göğe çıkmasından kısa bir zaman önce onlara, “imdi siz gidip bütün milletleri şakirt edin, onları . . . . vaftiz eyleyin . . . . ve işte, ben bütün günler, dünyanın sonuna kadar, sizinle beraberim” diye veda ettiği ve onlara görev verdiği yer olan Galile’de İsa’ya rastlarlar.—Mat. 28:19, 20.
Şüphesiz Matta, Nasıralı İsa’nın gerçekten Tanrı’nın Oğlu olduğunu kanıtlar. Matta, İsa’nın şahsında gerçekleşen birçok peygamberlikleri, İsa’nın yaptığı mucizeleri ve İsa’nın öğrettiği hakikatleri işaretlemekle bunu yapmıştı. Şüphesiz, Matta’nın Tanrı’nın mukaddes ruhu tarafından canlandırılan keskin zekâsı ve takdirkâr bir ruhu vardı. Tanrı’nın ruhu onu sevk ettiği ve Yehova Tanrı’nın kaydedilmesini istediği şeyleri aklına getirdiği için, kendisi, İsa’nın hayatı hakkında ayrıntılı ve etkili bir kayıt kaleme alabilmişti.
İsa’nın yerdeki hizmeti hakkında bu kadar iman kuvvetlendirici bir kaydı tutmak üzere Yehova Tanrı’nın bu kadar mütevazi, dürüst ve diğerkâm bir hizmetçiyi ve Oğlunun takipçisini seçip ona ilham altında bunları yazdırdığından dolayı, Yehova’ya ne kadar müteşekkir olabiliriz! İsa’nın koyduğu prensiplerle uyum içinde yaşayabilelim diye de İbranice Mukaddes Yazılarda kaydedilen birçok peygamberliğin gerçekleşebilmesi olarak Tanrı’nın çok önceden vaat ettiği Mesih’in geldiğiyle ilgili “iyi haber” hakkında başkalarıyla konuşmak üzere gerçekten bu kayıttan istifade edelim.—Mat. 24:14.