Hi Ni Xivangelo Xo Huwelela Hi Ku Tsaka

“Ku kateka ni ku ṭaka ŝi ta v̌a hlanganisa, ku v̌av̌iseka ni nhlomulo wa mbilu ŝi ta baleka.”—ESAYA 35:10.

 1. I vamani namuntlha lava nga ni xivangelo xo karhi xo tsaka?

HANDLE ko kanakana u swi xiyile leswaku a hi vangani vanhu lava nga ni ntsako wa xiviri masiku lawa. Kambe, tanihi Vakreste va ntiyiso, Timbhoni ta Yehovha ti ni ntsako. Naswona ntshembo wo kuma ntsako wolowo wu kona eka timiliyoni ta lava nga siki khuvuriwaka, lavatsongo ni lavakulu, lava hlanganyelaka ni Timbhoni. Tanihi leswi sweswi u hlayaka marito lawa eka magazini lowu, swi kombisa leswaku ntsako lowu ana se i wa wena kumbe u nga wu kuma.

 2. Xana ntsako wa Mukreste wu hambana njhani ni xiyimo lexi tolovelekeke xa vanhu vo tala?

² Vanhu vo tala va swi xiya leswaku vutomi bya vona byi pfumala swo karhi. Ku vuriwa yini hi wena? I ntiyiso leswaku wa swi pfumala swilo swin’wana leswi vonakaka leswi u nga swi tirhisaka, a wu na swona hinkwaswo leswi lava fuweke ni lava nga ni matimba namuntlha va nga na swona. Naswona u nga ha tsakela ku va ni rihanyo lerinene ni matimba lama engetelekeke. Hambi swi ri tano, a swi kanakanisi ku vula leswaku loko swi ta eka ntsako, u fuwile swinene naswona u hanye kahle swinene ku tlula vanhu va magidi ya timiliyoni emisaveni. Ha yini hi vula sweswo?

 3. Hi wahi marito ya nkoka lama lavaka nyingiso wa hina, naswona ha yini?

³ Tsundzuka marito ya Yesu: “Ndzi mi byerile timhaka leti, leswaku ku tsaka ka mina ku va eka n’wina, ni leswaku ku tsaka ka n’wina ku va loku hetisekeke.” (Yohane 15:11) “Ku tsaka ka n’wina ku va loku hetisekeke.” Vona nhlamuselo leyinene swonghasi! Dyondzo leyi enteke ya ndlela ya ku hanya ya Vakreste yi paluxa swivangelo swo tala leswi endlaka ntsako wa hina wu tala. Kambe sweswi, xiya marito ya nkoka eka Esaya 35:10. Marito lawa i ya nkoka hikuva ma tirha swinene eka hina namuntlha. Ha hlaya: “La’v̌a kuṭuriweke i Yehova v̌a ta tlhela v̌a ya Sion hi tinsimu ta ku ṭaka, v̌a v̌ehele tinhlokweni e ku ṭaka lo’ku nga heriki; ku kateka ni ku ṭaka ŝi ta v̌a hlanganisa, ku v̌av̌iseka ni nhlomulo wa mbilu ŝi ta baleka.”

 4. I muxaka muni wa ntsako lowu boxiweke eka Esaya 35:10, naswona ha yini hi fanele hi nyikela nyingiso eka leswi?

⁴ “Ku ṭaka lo’ku nga heriki.” Xivulwa lexi nge “lo’ku nga heriki” i ku hundzuluxeriwa loku kongomeke ka leswi Esaya a swi tsaleke hi Xiheveru. Kambe, hi laha swi tiyisiweke ha kona hi matsalwa man’wana, xa nkoka eka ndzimana leyi i “mikari ni mikari.” (Pisalema 45:6; 90:2; Esaya 40:28) Kutani ku tsaka loku a ku nge heli, eswiyin’weni leswi nga ta pfumelela—ina, leswi nga ta kondletela—ku tsaka loku nga heriki. Xana sweswo a swi twali swi tsakisa? Kambe, kumbexana ndzimana yoleyo yi twala tanihi mhaka leyi ngo anakanyiwa ntsena, yi ku siya u ehleketa leswi: ‘Sweswo kahle-kahle a swi ndzi khumbi hi laha swiphiqo ni mivilelo ya mina ya siku na siku swi ndzi khumbaka ha kona.’ Kambe mintiyiso yi kombisa leswi hambaneke. Xitshembiso xa vuprofeta eka Esaya 35:10 xa ku khumba namuntlha. Leswaku hi twisisa leswaku hi ndlela yihi, a hi kambisiseni ndzima leyi yo saseka ya Esaya 35, hi ri karhi hi xiyisisa xiphemu xin’wana ni xin’wana hi ku ya hi mongo wa mhaka. Tiyiseka leswaku u ta tiphina hi leswi hi nga ta swi kuma.

Vanhu Lava A Va Fanele Va Tsakile

 5. Xana vuprofeta lebyi nga eka Esaya ndzima 35 byi kumeka eka xiyimo xihi xa vuprofeta?

⁵ Tanihi xipfuneto, a hi langutisiseni masungulo, ku nga matimu, ya vuprofeta lebyi lebyi nyanyulaka. Muprofeta wa Muheveru Esaya u byi tsale kwalomu ka 732 B.C.E. A ka ha sale malembe-xikhume yo hlayanyana leswaku mavuthu ya Vababilona ma lovisa Yerusalema. Hi laha Esaya 34:1, 2 yi swi kombisaka ha kona, Xikwembu xi vhumbhe leswaku a xi ta rihisela eka matiko, yo tanihi Edomu, leri boxiweke eka Esaya 34:6. Swi le rivaleni leswaku u tirhise Vababilona va khale leswaku va endla sweswo. Hi ku fanana, Xikwembu xi tirhise Vababilona leswaku va hlasela Yuda hikuva Vayuda a va nga tshembekanga. Vuyelo byi ve byihi? Vanhu va Xikwembu va yisiwe evuhlongeni, naswona tiko-xikaya ra vona ri ve rhumbi ku ringana malembe ya 70.—2 Tikronika 36:15-21.

 6. Hi kwihi ku hambana loku nga kona exikarhi ka leswi a swi ta wela Vaedomu ni leswi a swi ta wela Vayuda?

⁶ Hambi swi ri tano, ku ni ku hambana lokukulu exikarhi ka Vaedomu ni Vayuda. Ku xupuriwa ka Vaedomu hi Xikwembu a a ku nga heli; eku heteleleni a va ha vanga kona. Ina, u nga ha ma endzela marhumbi lama nga riki na nchumu endhawini leyi Vaedomu a va tshama ka yona, yo tanihi masalela lama dumeke swinene emisaveni ya Petra. Kambe namuntlha, ku hava rixaka kumbe vanhu lava nga vitaniwaka tanihi ‘Vaedomu.’ Hi hala tlhelo, xana ku hlaseriwa ka Yuda hi Vababilona a ku ta va ka hi laha ku nga heriki, ku siya tiko ri nga ri na ntsako hi laha ku heleleke?

 7. Xana Vayuda lava nga le vuhlongeni eBabilona va nga ha va va angurise ku yini eka Esaya ndzima 35?

⁷ Laha vuprofeta lebyi tsakisaka bya Esaya ndzima 35 byi ni nhlamuselo leyi nyanyulaka. Byi nga ha vitaniwa vuprofeta bya ku kondletela, hikuva byi hetiseke ro sungula loko Vayuda va tlhelela etiko-xikaya ra ka vona hi 537 B.C.E. Vaisrayele lava a va ri evuhlongeni eBabilona va nyikiwe ntshunxeko wo tlhelela etiko-xikaya ra vona. (Ezra 1:1-11) Kambe, ku kondza sweswo swi humelela Vayuda lava nga le vukhumbini eBabilona lava xiyeke vuprofeta lebyi bya Xikwembu va nga ha va va tivutisile hi swiyimo leswi va nga ta swi kuma etiko-xikaya ra vona, ku nga Yuda. Naswona vona a va ta va exiyin’weni xihi? Tinhlamulo ti kombisa mhaka leyi ha yona hi nga ni xivangelo xo huwelela hi ku tsaka. A hi voneni.

 8. Xana Vayuda a va ta kuma swiyimo swa njhani loko va fika va huma hi le Babilona? (Ringanisa Ezekiyele 19:3-6; Hosiya 13:8.)

⁸ Kunene, eka Vayuda, xiyimo a xi vonaka xi nga tsakisi, hambi loko va twe leswaku se va nga tlhelela etiko-xikaya ra vona. Tiko ra vona ri ve marhumbi makume-nkombo wa malembe, ku nga nkarhi wo ringana vutomi bya munhu hinkwabyo. Xana ku humelele yini etikweni ra vona? Masimu lama rimiwaka, masimu ya vhinya kumbe mintanga yihi na yihi, a swi ta va se swi hundzuke nhova. Mintanga leyi a yi khathaleriwa kumbe timbala a swi ta va swi hundzuke mananga kumbe kwandzasi. (Esaya 24:1, 4; 33:9; Ezekiyele 6:14) Nakambe, anakanya hi swiharhi swa nhova leswi a swi ta va kwalaho. A swi ta katsa leswi dyaka nyama swo tanihi tinghala ni tiyingwe. (1 Tihosi 13:24-28; 2 Tihosi 17:25, 26; Risimu ra Tinsimu 4:8) A va nga ta swi kota ku honisa tibere, leti nga ni vuswikoti byo hlasela wanuna, wansati kumbe n’wana. (1 Samuwele 17:34-37; 2 Tihosi 2:24; Swivuriso 17:12) Naswona a ha ha vuli timhirhi ni tinyoka tin’wana leti nga ni chefu kumbe swipamu. (Genesa 49:17; Deteronoma 32:33; Yobo 20:16; Pisalema 58:4; 140:3; Luka 10:19) Loko a wu ri exikarhi ka Vayuda lava humaka eBabilona hi 537 B.C.E., handle ko kanakana a wu ta chava ku famba-famba endhawini yo tano. Loko va fika va kume yi nga ri paradeyisi.

 9. Xana vanhu lava tlheleleke a va ri ni xivangelo xihi xa ntshembo ni ku tiyiseka?

⁹ Kambe, Yehovha hi yexe u kongomise vagandzeri vakwe ekaya ra vona, naswona u ni vuswikoti byo pfuxeta ndhawu leyi onhakeke. Xana a wu tshembi leswaku Muvumbi a nga swi endla sweswo? (Yobo 42:2; Yeremiya 32:17, 21, 27, 37, 41) Kutani, xana a a ta va endlela yini—naswona u va endlele yini—Vayuda lava vuyaka, swin’we ni tiko ra vona? Xana leswi swi va khumba njhani vanhu va Xikwembu eminkarhini ya manguva lawa ni xiyimo xa wena—xa sweswi ni xa nkarhi lowu taka? Xo sungula a hi voneni leswaku ku humelele yini enkarhini wolowo.

Ku Tsaka Eka Xiyimo Lexi Hundzuriweke

10. Xana Esaya 35:1, 2 yi vhumbhe hi ku cinca kwihi?

¹⁰ Xana a ku ta humelela yini loko Korexe a pfumelele Vayuda leswaku va tlhelela etikweni rero ra mananga? Hlaya vuprofeta lebyi nyanyulaka eka Esaya 35:1, 2: “Tiko ra ntlhohe ri ta ṭaka, ni tiko le’ri omeke; makwanḍasi ma ta ṭakisisa, ma rumbuka kukota koṅhwa! Ma ta rumbuka hi ku tlurisa, ma ṭakisisa, ma ṭaka kunene, ma yimbelela tinsimu to ṭaka, ma ta nyikiwa ku v̌onakala ka Lebanon, ni ku nona ka Karmel ni ka Saron; kutani v̌a ta v̌ona ku kwetsima ka Yehova, ni v̌ukulu bya Šikwembu ša hina.”

11. Xana Esaya u kombetele eka mhaka yihi leyi tivekaka etikweni?

¹¹ Eminkarhini ya Bibele, Lebanoni, Karmele na Saroni a ti tiviwa hi vuxongi bya tona. (1 Tikronika 5:16; 27:29; 2 Tikronika 26:10; Risimu ra Tinsimu 2:1; 4:15; Hosiya 14:5-7) Esaya u kokele nyingiso eka swikombiso swoleswo leswaku a hlamusela leswi tiko leri hundzuriweke a ri ta va xiswona, hi mpfuno wa Xikwembu. Kambe xana leswi a swi ta endleka emisaveni ntsena? Nikatsongo!

12. Hikwalaho ka yini hi nga vulaka leswaku vuprofeta lebyi nga le ka Esaya ndzima 35 byi vulavula hi vanhu?

¹² Esaya 35:2 yi vulavula hi tiko leswaku ri ta “ṭakisisa, [ri] ṭaka kunene, [ri] yimbelela tinsimu to ṭaka.” Ha swi tiva leswaku misava ni swimilana a swi nga ‘tsakanga hi ku tsakisisa’ hi ndlela ya xiviri. Kambe, ku hundzuriwa ka yona yi va leyi tswalaka mihandzu ni ku rhumbuka ka yona a ku ta endla vanhu leswaku va tsaka. (Levhitika 23:37-40; Deteronoma 16:15; Pisalema 126:5, 6; Esaya 16:10; Yeremiya 25:30; 48:33) Ku cinca ka xiviri etikweni hi roxe a ku ta fambisana ni ku hundzuka ka vanhu, hikuva vanhu a va titshege hi vuprofeta lebyi. Hikwalaho, hi ni xivangelo xo twisisa marito ya Esaya tanihi lama kombetelaka swinene eka ku hundzuka ka Vayuda lava vuyeke, ngopfu-ngopfu ntsako wa vona.

13, 14. Xana Esaya 35:3, 4 yi vhumbe ku cinca kwihi evanhwini?

¹³ Hikwalaho, a hi kambisiseni swo tala swa vuprofeta lebyi lebyi nyanyulaka ku vona ndlela leyi byi hetisekeke ha yona endzhaku ka ku ntshunxiwa ka Vayuda ni ku suka eBabilona. Eka tindzimana 3 na 4, Esaya u vulavula hi ku hundzuka ka lava tlheleleke: “Nyikani mav̌oko la’ma ṭaneke e matimba, mi v̌a mi tiyisa maṭolo la’ma rekarekaka! Mi ku ka v̌a timbilu le’ti ṭhukeke: Rulani timbilu, mi nga tšhav̌i! V̌onani, Šikwembu ša ṅwina ša ta hi ku rihisa, ku nga ku hakela ka Šikwembu; ši ta ta ši ri šona, ši mi hlayisa.”

¹⁴ Xana a swi hi tiyisi ku ehleketa leswaku Xikwembu xa hina, lexi nga pfuxetaka ndhawu yo pfumala vaaki, xi tsakela vagandzeri va xona hi ndlela leyi? A xi nga lavi leswaku Vayuda lava nga le vuhlongeni va titwa va tsanile, va hele matimba kumbe va vilela hi vumundzuku bya vona. (Vaheveru 12:12) Anakanya hi xiyimo xa Vayuda volavo lava a va ri mahlonga. Handle ka ntshembo lowu a va wu kuma eka vuprofeta bya Xikwembu mayelana ni vumundzuku bya vona, a swi ta va tikela ku va ni ntshembo hi vumundzuku bya vona. A swi ri onge hi loko va ri ekhotsweni ra munyama ra le hansi ka misava, va ri hava ntshunxeko wo famba-famba ni ku tirhela Yehovha hi ku hiseka. Eka vona, swi nga ha va swi tikombe onge a ka ha ri na ntshembo wa nchumu.—Ringanisa Deteronoma 28:29; Esaya 59:10.

15, 16. (a) I yini lexi handle ko kanakana hi nga vulaka leswaku Yehovha u xi endlile eka lava tlheleleke? (b) Ha yini vanhu lava tlheleleke va nga langutelanga ku hanyisiwa emirini hi hlori, kambe i yini lexi Xikwembu xi xi endleke hi ku twanana na Esaya 35:5, 6?

¹⁵ Kambe, sweswo swi cince hi ndlela leyi hlamarisaka swonghasi loko Yehovha a endle leswaku Korexe a va ntshunxa va tlhelela ekaya! Ku hava vumbhoni bya le Bibeleni bya leswaku, hi hlori, Xikwembu xi pfule mahlo lama nga voniki ya Vayuda lava tlheleleke, xi pfula tindleve ta munhu wihi na wihi la nga twiki kumbe xi hanyisa swirho swihi na swihi leswi lamaleke kumbe xi tlherisela swirho leswi nga riki kona. Hambi swi ri tano, xi endle leswi tlulaka sweswo. Xi va tlherisele eku vonakaleni swin’we ni le ntshunxekweni wa tiko ra vona leri a va ri rhandza.

¹⁶ Ku hava lexi kombisaka leswaku vanhu lava tlheleleke a va langutele leswaku Yehovha a endla mahlori yo tano yo hanyisa miri. Va fanele va swi xiyile leswaku Xikwembu a xi swi endlanga sweswo eka Isaka, Samsoni kumbe Heli. (Genesa 27:1; Vaavanyisi 16:21, 26-30; 1 Samuwele 3:2-8; 4:15) Kambe loko a a va langutele leswaku Xikwembu xi tlherisela xiyimo xa vona hi ndlela yo fanekisela, a va khomisiwanga tingana. Hakunene, hi ndlela yo fanekisela, tindzimana 5 na 6 ti hetiseke hi xiviri. Esaya u vhumbhe hi laha ku kongomeke a ku: “Hi laha mahlo ya v̌o-fe-mahlo ma nga ta hanyanya, ni tindlev̌e le’ti siv̌ekeke ti nga ta pfuleka; ŝilema ŝi ta tlula kukota tinhlangu, kutani ririmi ra mbev̌ev̌e ri ta yimbelela hi ku ṭaka.”

Ku Endla Misava Yi Fana Ni Paradeyisi

17. Hi kwihi ku cinca loku vonakaka loku entiyisweni Yehovha a ku endleke?

¹⁷ Vanhu volavo lava tlheleleke, handle ko kanakana va ve ni xivangelo xo tsakisisa swinene hikwalaho ka swiyimo swo fana ni leswi Esaya a yaka emahlweni a swi hlamusela: “Hikuv̌a mati ma ta khuluka mananga, ni ŝinambyana ŝi ta khulukela makwanḍasini. Makwanḍasi ya misav̌a ma ta hunḍuka mativ̌a ya mati, kutani tikweni le’ri omeke ku ta v̌a ni ŝihlovo ŝa mati; e tinḍawini laha timhungubye ti nga etlela kona, ku ta mila tinhlanga ni mav̌ungu.” (Esaya 35:6b, 7) Hambi leswi hi nga taka hi nga yi voni ndhawu yoleyo hinkwayo, vumbhoni byi ringanyeta leswaku ndhawu leyi a yi ri Yuda yi tshame yi va “paradeyisi ya madyelo.”a

18. Xana Vayuda lava tlheleleke va fanele va titwise ku yini hi mikateko leyi ya Xikwembu?

¹⁸ Mayelana ni swivangelo swa ntsako, anakanya ndlela leyi masalela ya Vayuda ma faneleke ma titwe ha yona loko ma tlhelele eTikweni ra Xitshembiso! A ma ri ni lunghelo ro pfuxeta mananga lama nga ni timhungubye ni swiharhi swo fana ni sweswo. Xana a wu nga ta swi tsakela ku endla ntirho wo tano wo pfuxeta, ngopfu-ngopfu loko a wu swi tiva leswaku Xikwembu xa ma katekisa matshalatshala ya wena?

19. Xana ku huma evuhlongeni bya Babilona a ku ri ni swipimelo hi ndlela yihi?

¹⁹ Hambi swi ri tano, a ku nga ri mahlonga hinkwawo ya Vayuda lama nga le Babilona lawa a ma ta tlhelela kumbe lawa ma tlheleleke leswaku ma ya hlanganyela eku pfuxeteni koloko loku tsakisaka. Xikwembu hi xona xi vekeke swipimelo. A ku nga ri na munhu loyi a nyamisiweke hi swiendlo swa le Babilona swa vukhongeri bya vuhedeni loyi a pfumeleriweke ku tlhelela. (Daniyele 5:1, 4, 22, 23; Esaya 52:11) Hambi ku ri loyi a famba hi ndlela yo biha hikwalaho ka vuhunguki, a nga ta tlhelela. Hinkwavo vanhu vo tano a a va nga faneleki. Hi hala tlhelo, lava a va fikelela mimpimanyeto ya Xikwembu, lava a xi va languta tanihi lava kwetsimaka hi ndlela yo karhi, a va ta tlhelela eYuda. A va ta famba ku kotisa loko va famba eNdleleni yo Kwetsima. Esaya u swi veke erivaleni sweswo eka ndzimana 8: “Gonḍo ri ta v̌a kona, ni ndlela le’yi v̌uriwaka ndlela yo kwetsima; a ku na munhu wa tšhyaka l’a nga ta hunḍa kona; yi ta v̌a ya la’v̌o lulama ntsena. La’v̌a nga ta famba e ndleleni yoleyo, hambi ši ri šiphukuphuku, v̌a nga ka v̌a nga lahleki.”

20. Xana i yini leswi Vayuda a va nga fanelanga va swi chava loko va ri karhi va tlhelela, vuyelo bya kona byi va byihi?

²⁰ Vayuda lava tlhelelaka a va nga fanelanga va chava ku hlaseriwa hi vanhu vo fana ni swiharhi kumbe mintlawa ya vaphanghi. Ha yini? Hikuva Yehovha a nga ta va pfumelela vanhu vo tano ku famba eNdleleni leyi nga ni vanhu vakwe lava a va kutsuleke. Kutani, va kote ku famba va tsakile, va ri ni ntshembo lowu tsakisaka. Xiya ndlela leyi Esaya a swi hlamuseleke ha yona loko a gimeta vuprofeta lebyi: “Kona a ku na nghala, a ku na šiv̌anḍana le’ši nga ta v̌eka nenge kona, ni loko ku ri ku kumiwa kona, kambe la’v̌a kuṭuriweke v̌a ta famba-famba kona. La’v̌a kuṭuriweke i Yehova v̌a ta tlhela v̌a ya Sion hi tinsimu ta ku ṭaka, v̌a v̌ehele tinhlokweni e ku ṭaka lo’ku nga heriki; ku kateka ni ku ṭaka ŝi ta v̌a hlanganisa, ku v̌av̌iseka ni nhlomulo wa mbilu ŝi ta baleka.”—Esaya 35:9, 10.

21. Xana hina namuntlha hi fanele hi ku languta njhani ku hetiseka ka Esaya ndzima 35 loku ana se ku humeleleke?

²¹ Mawaku xivono xonghasi xa vuprofeta lexi hi hlamuseriwaka xona laha! Kambe, a hi fanelanga hi byi languta tanihi lebyi hlamuselaka matimu ya khale ntsena, onge a xi ri xitori xo saseka lexi xi nga khumbiki xiyimo xa hina kumbe vumundzuku bya hina. Ntiyiso hi leswaku vuprofeta lebyi byi hetiseka hi laha ku hlamarisaka namuntlha exikarhi ka vanhu va Xikwembu, kutani bya hi khumba ha un’we-un’we. Byi hi nyika xivangelo lexi twalaka xo huwelela hi ku tsaka. Swivumbeko leswi leswi khumbaka vutomi bya wena sweswi ni le nkarhini lowu taka, ku vulavuriwa hi swona exihlokweni lexi landzelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Xana Esaya ndzima 35 yi hetiseke rini ro sungula?

◻ Xana ku hetiseka ka vuprofeta ko sungula a ku ta va ni vuyelo byihi?

◻ Xana Yehovha u yi hetisise njhani Esaya 35:5, 6?

◻ Xana i ku cinca kwihi loku Vayuda lava tlheleleke va ku kumeke etikweni ra vona?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Marhumbi ya Petra, khale ka tiko ra Vaedomu

[Xihlovo Xa Kona]

Garo Nalbandian

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Loko Vayuda va ri evuhlongeni, kwalomu ka Yuda hinkwaro ri ve mananga, ri tala hi swivandzana swa tihanyi swo tanihi tibere ni tinghala

[Swihlovo Swa Kona]

Garo Nalbandian

Bear and Lion: Safari-Zoo of Ramat-Gan, Tel Aviv