Wa Tsundzuka Xana?

Xana u swi tsakerile ku hlaya minkandziyiso ya sweswinyana ya Xihondzo xo Rindza? Kutani, vona loko u ta swi kota ku hlamula swivutiso leswi landzelaka:

• Ntwela-vusiwana i yini, naswona ha yini Vakreste va fanele va wu hlakulela?

I vuswikoti byo tianakanya u ri exiyin’weni xa munhu un’wana, tanihi ku twa xitlhavi xa munhu un’wana embilwini ya hina. Vakreste va tsundzuxiwa ku kombisa ‘ntlhaveko wa xinakulobye, xinakulobye xa vumakwerhu ni ntsetselelo.’ (1 Petro 3:8) Yehovha hi yena a hi vekelaka xikombiso lexi hi nga xi landzelaka emhakeni yo kombisa ntwela-vusiwana. (Pisalema 103:14; Zakariya 2:8) Hi nga hlakulela ntwela-vusiwana wa hina hi ku yingisela, hi ku va ni vuxiya-xiya ni ku vona swilo hi mahlo ya mianakanyo.—4/15, matluka 24-6.

• Leswaku hi kuma ntsako wa ntiyiso, ha yini hi fanele hi sungula hi hanyisiwa hi tlhelo ra moya hi nga si hanyisiwa enyameni?

Vanhu vo tala lava hanyeke kahle emirini a va tsakanga, va ni swiphiqo swo tala. Ku hambana ni sweswo, namuntlha, Vakreste vo tala lava lamaleke va tsake ngopfu hileswi va tirhelaka Yehovha. Lava va hanyisiwaka hi tlhelo ra moya va ta va ni lunghelo ro hanyisiwa enyameni emisaveni leyintshwa.—5/1, matluka 6-7.

• Ha yini Vaheveru 12:16 yi fanisa Esawu ni munhu la nga mbhisa?

Rungula ra Bibele ri komba leswaku Esawu a ri munhu la lavaka ku vuyeriwa hi ku hatlisa naswona a a nga swi xiximi swilo swo kwetsima. Loko un’wana namuntlha o pfumelela langutelo ro tano, ri nga ha n’wi endla a wela exidyohweni lexikulu, xo tanihi ku endla vumbhisa.—5/1, matluka 10-11.

• Xana Tertullian a a ku ri mani naswona a a dume hi yini?

A a ri mutsari naswona hi hala tlhelo a a ri mufundhisi, u hanye eka lembe-xidzana ra vumbirhi ni ra vunharhu C.E. U dume hi ku tsala tibuku to tala leti lwelaka Vakreste va nomu. Loko a ri karhi a endla leswi, u te ni mianakanyo ni filosofi leyi veke masungulo ya tidyondzo ta mavunwa, to tanihi Vunharhu-un’we.—5/15, matluka 29-31.

• Ha yini switekela swa hina ku nga ri swona ntsena swi vangaka mavabyi, mahanyelo yo karhi swin’we ni rifu evanhwini?

Vativi va sayense va vula leswaku swiaki swa xitekela swi ni xandla eka mavabyi yo hambana-hambana ya vanhu, naswona van’wana va vula leswaku ndlela leyi hi endlaka swilo ha yona yi lawuriwa hi xitekela xa hina. Kambe, Bibele yi hi byela ntiyiso mayelana ni masungulo ya munhu ni ndlela leyi xidyoho ni ku nga hetiseki swi sunguleke ha yona evanhwini. Hambiloko switekela swi hoxa xandla eka vumunhu bya hina, ku nga hetiseki ka hina ni ndhawu leyi hi nga eka yona na swona swi hoxa xandla swinene.—6/1, matluka 9-11.

• Xana xiphepherhele xa papirasi lexi kumiweke eOxyrhynchus, aEgipta xi pfune njhani emhakeni ya ku tirhisiwa ka vito ra Xikwembu?

Xiphepherhele lexi nga ni tsalwa ra Yobo 42:11, 12 lexi nga eka Septuagint ya Xigriki xi ni Tetragrammaton (ku nga tinhlanga ta mune ta Xiheveru ta vito ra Xikwembu). Leswi swi engetela vumbhoni bya leswaku vito ra Xikwembu, hi Xiheveru, a ri ri kona eka Septuagint, leyi hakanyingi a yi tshahiwaka hi vatsari va Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki.—6/1, tluka 30.

• Madzolonga ni mimphikizano ya ku dlayana ya Mfumo wa Rhoma yi fanisiwe ni mintlango yihi leyi hlaleriwaka manguva lawa?

Nkombiso wa sweswinyana lowu a wu ri eRivaleni ra Mintlango ra le Rhoma, eItaliya, wu kombise mintlango ya namuntlha leyi fanisiwaka ni ya khale hi ku nghenisa swifaniso swo karhi eka vhidiyo swa ku lwa ka vanhu ni tinkunzi, vabi va xibakele, mimphikizano ya mimovha ni ya swithuthuthu, ku dodombisana ka vahlaleri loko va ri karhi va hlalele mintlango yin’wana. Vakreste vo sungula a va swi tiva leswaku Yehovha a nga ma rhandzi madzolonga kumbe vanhu lava nga ni madzolonga, naswona Vakreste namuntlha a va fanelanga va rhandza madzolonga. (Pisalema 11:5)—6/15, tluka 29.

• Loko hi ri karhi hi lwela ku va vadyondzisi lava humelelaka, i yini leswi hi nga swi dyondzaka eka xikombiso xa Ezra?

Ezra 7:10 yi kandziyisa tinhla ta mune leti Ezra a ti endleke, ku nga tinhla leti hi nga lwelaka ku titekelela. Yi ri: “Ezra a a [1] lunghiselele mbilu yakwe leswaku [2] yi kambisisa nawu wa Yehovha ni [3] ku wu endla ni [4] ku dyondzisa xileriso ni vululami eIsrayele.”—7/1, tluka 20.

• Hi le ka swiyimo swihi swimbirhi laha swi fanelaka leswaku wansati loyi a nga Mukreste a ambala xo funengeta nhloko?

Xin’wana hi le ka swiyimo swo karhi endyangwini. Ku ambala ka yena xo funengeta nhloko u kombisa leswaku wa swi xiya leswaku nuna wakwe hi yena loyi a a fanele a khongela ni ku dyondzisa Bibele. Lexin’wana i xa le minhlanganweni ya vandlha, laha a kombisaka leswaku wa swi xiya leswaku vavanuna lava khuvuriweke hi vona va pfumeleriweke ku dyondzisa ni ku kongomisa hi ku ya hi Matsalwa. (1 Vakorinto 11:3-10)—7/15, matluka 26-7.

• Ha yini Vakreste va swi xiya leswaku yoga a hi vutiolori ntsena kambe yi katsa swin’wana naswona yi ni khombo?

Xikongomelo xa yoga i ku endla leswaku munhu a hlanganisiwa ni xivumbiwa xo karhi xa moya lexi nga ni matimba. Ku hambana ni nkongomiso wa Xikwembu, yoga yi katsa ku yimisa mianakanyo yi nga tirhi. (Varhoma 12:1, 2) Yoga yi nga peta munhu evungomeni ni le ka masalamusi. (Deteronoma 18:10, 11)—8/1, matluka 20-2.