Tindlela To Kuma Ntsako eNdyangwini
Dyondzisa Vana Va Wena Ku Va Ni Vutihlamuleri
George u ri:a “Madyambu man’wana ni man’wana a ku endleka nchumu lowu fanaka. Michael, xifanyetana xa mina xa malembe ya mune, a xi siya tithoyi ta xona ti hangalake ni yindlu hinkwayo. Ndzi ringetile ku xi byela leswaku xi ti veketela kahle loko xi nga si ya eku etleleni. Kambe a xi hlundzuka, xi rila ni ku endla mihlolo leyi hinkwayo. Minkarhi yin’wana a ndzi xi karihela kambe sweswo a swo nyanyisa timhaka. A ndzi lava leswaku hi ya eku etleleni hi tsakile. Ndzi tshike ku xi sindzisa leswaku xi ti veketela kahle, kutani ndzi ti veketela hi ndzexe.”
Emily u ri: “Timhaka ti sungule ku biha loko Jenny, xinhwanyetana xa mina xa malembe ya 13, xi nga swi twisisi leswi mudyondzisi wa xona a lavaka leswaku xi swi endla entirhweni wa xona wa xikolo. A xi heta awara xi ri karhi xi rila endzhaku ko vuya hi le xikolweni. Ndzi xi khutaze leswaku xi ya kombela mpfuno eka mudyondzisi wa xona, kambe xi vule leswaku u ni mona naswona a xi na xona xivindzi xo ya vulavula na yena. A ndzi twa onge ndzi nga namba ndzi ya eka mudyondzisi yoloye ndzi ya n’wi byela xo mita hi huku. A ndzi tibyela leswaku a ku na munhu loyi a faneleke a endla leswaku xinhwanyetana xa mina xi nga tsaki!”
XANA na wena minkarhi yin’wana u titwa ku fana na George na Emily? Vatswari vo tala a swi va tsakisi ku vona vana va vona va ri ni swiphiqo kumbe va nga tsakanga. Hi ntumbuluko vatswari va va sirhelela vana va vona. Kambe swiyimo leswimbirhi leswi hlamuseriweke laha henhla swi pfulele vatswari lava boxiweke laha henhla nkarhi wo dyondzisa vana va vona dyondzo ya nkoka malunghana ni vutihlamuleri. I ntiyiso leswaku leswi un’wana a nga ni malembe ya mune kasi lowun’wana a nga ni malembe ya 13, a va nge kumi dyondzo leyi fanaka.
Ntiyiso hileswaku a swi nge olovi leswaku u tshama u ri karhi u sirhelela n’wana wa wena loko a hlangavetana ni swiphiqo swa vutomi. Hi ku famba ka nkarhi, n’wana u ta siya tata wakwe ni mana wakwe kutani a “rhwala ndzhwalo wakwe” wa vutihlamuleri. (Vagalatiya 6:5; Genesa 2:24) Leswaku va pfuna vana va vona va tiyimela, vatswari va fanele va va dyondzisa ku nga vi na vutianakanyi, va kota ku tikhathalela naswona va byarha vutihlamuleri. Kambe sweswo a hi matlangwana!
Lexi tsakisaka hileswaku vatswari va nga tekelela xikombiso xa ndlela leyi Yesu a tirhisaneke ha yona ni vadyondzisiwa vakwe. Hambileswi Yesu a a nga ri na vana, kambe loko a hlawula ni ku letela vadyondzisiwa vakwe, xikongomelo xakwe a ku ri ku va pfuna leswaku va hambeta va endla ntirho wo chumayela hambiloko se a fambile. (Matewu 28:19, 20) Leswi Yesu a swi endleke hileswi mutswari un’wana ni un’wana a faneleke a swi endla loko a dyondzisa vana vakwe ku va ni vutihlamuleri. Xiya swikombiso swinharhu leswi Yesu a swi vekeleke vatswari.
‘Vekela N’wana Wa Wena Ntila’
Loko Yesu a ri ekusuhi ni ku fa, u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Ndzi mi vekele ntila, leswaku, hilaha ndzi endleke hakona eka n’wina, na n’wina mi endla hakona.” (Yohane 13:15) Hilaha ku fanaka, vatswari va fanele va hlamusela va tlhela va vekela vana va vona xikombiso xa leswi swi vulaka swona ku byarha vutihlamuleri.
Tivutise: ‘Xana minkarhi hinkwayo ndzi vulavula kahle hi vutihlamuleri lebyi ndzi faneleke ndzi byi hetisisa? Xana ndza vulavula hi ku eneriseka loku ndzi vaka na kona hikwalaho ko tirhela van’wana? Kumbe, xana ndzi tshamela ku gungula ni ku tiringanisa ni vanhu lava dyaka bya le ka byandlana?’
A nga kona munhu la hetisekeke. Hinkwerhu ka hina minkarhi yin’wana swilo swa hi tikela. Xikombiso xa wena xi ta va pfuna swinene vana va wena leswaku va vona ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku byarha vutihlamuleri.
RINGETA LESWI: Loko swi koteka, minkarhi yin’wana famba ni n’wana wa wena entirhweni wa wena kutani u n’wi komba leswi u swi endlaka leswaku u hlayisa ndyangu. Famba na yena loko u ya endla ntirho wo tirhandzela. Loko mi vuya, n’wi hlamusele ndlela leyi u tiphineke ha yona hi ku endla ntirho wolowo.—Mintirho 20:35.
U Nga Languteli Swilo Leswikulu
Yesu u swi xiyile leswaku a swi ta va tekela nkarhi wo leha vadyondzisiwa vakwe ku hetisisa vutihlamuleri lebyi a a va byarhise byona. U tshame a va byela a ku: “Ndza ha ri ni swilo swo tala swo mi byela swona, kambe sweswi a mi swi koti ku swi byarha.” (Yohane 16:12) Yesu a nga lo namba a va byela ku hetisisa leswi a va byeleke swona va ri voxe. Kambe u hete nkarhi wo leha na vona a va dyondzisa swilo swo tala. U va rhume va ri voxe endzhaku ka loko a swi vonile leswaku se va lunghekile.
Hilaha ku fanaka, swi ta va swi nga twali ku va vatswari va langutela leswaku vana va vona va byarha vutihlamuleri bya vanhu lavakulu. Hambiswiritano, loko vana va ri karhi va kula, vatswari va fanele va va hlawulela mintirho leyi va nga yi endlaka va ri voxe. Hi xikombiso, va fanele va va dyondzisa ku tshama va basile, ku basisa makamara ya vona, ku fika hi nkarhi ni ku tirhisa mali hi vutlhari. Loko n’wana a sungula ku ya exikolweni, va fanele va n’wi pfuna leswaku a teka ntirho wakwe wa xikolo wu ri vutihlamuleri byakwe.
Vatswari va fanele va endla swo tala ku tlula ku pfuna n’wana wa vona leswaku a byarha vutihlamuleri. Nakambe va fanele va n’wi pfuna loko a tikarhatela ku antswisa. George, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni ka xihloko lexi, u swi xiyile leswaku lexi a xi endla leswaku Michael a hlundzuka loko a n’wi byela leswaku a ti veketela kahle tithoyi takwe, hileswi ntirho wolowo a wu ti komba wu nga olovi. George u ri: “Ematshan’weni yo n’wi karihela, ndzi ringete ku n’wi dyondzisa ndlela yo endla ntirho wolowo.”
I yini leswi a swi endleke hi ku kongoma? George u ri: “Ndzi rhange hi ku hlawula nkarhi lowu a a ta ti rhwalela ha wona tithoyi takwe madyambu man’wana ni man’wana. Kutani ndzi tirha na yena hi ti rhwalela eka kamara rin’wana ni rin’wana. Ndzi endle leswaku hi tirha onge hi le ku tlangeni, hambi ku ri ku phikizana hileswaku i mani la nga ta hatla a heta. A swi tekanga nkarhi leswaku se ku va mukhuva wa hina. Ndzi tshembise Michael leswaku loko o hatla a heta, ndzi ta n’wi hlayela switori swimbirhi ematshan’weni ya xin’we. Kambe loko o hlwela ku heta, a ndzi nge xi lehisi xitori xa kona.”
RINGETA LESWI: Kambisisa mintirho leyi n’wana un’wana ni un’wana wa wena a nga kotaka ku yi endla naswona yi nga ta endla leswaku swilo swi famba kahle endyangwini wa wena. Tivutise, ‘Xana ku ni swilo leswi ndza ha swi endlelaka vana va mina ku ri hileswaku va nga tiendlela swona?’ Loko swi ri kona, tirha na vona kukondza u tiyiseka leswaku va nga swi kota ku swi endla va ri voxe. Va byele ka ha ri emahlweni leswaku vuyelo bya kona byi nga ha va byinene kumbe byi nga vi byinene, kambe swi ta ya hileswaku va wu endlise ku yini ntirho wa kona. Kutani tiyiseka leswaku wa va xupula loko va nga yi endlanga mintirho leyi u va nyikeke yona kumbe u va bumabumela loko va yi endlile.
Veka Milawu Leyi Kongomeke
Ku fana ni mudyondzisi un’wana ni un’wana, Yesu na yena a a swi tiva leswaku ndlela leyinene ngopfu yo dyondzisa munhu i ku va a endla leswi a dyondzisiwaka swona. Hi xikombiso, endzhaku ka loko Yesu a swi xiyile leswaku vadyondzisiwa vakwe va swi twisisile leswi a va dyondziseke swona, u va rhume ‘hi vambirhi-mbirhi emahlweni ka yena, emutini ni le ndhawini yin’wana ni yin’wana leyi a a ta ya eka yona hi xiviri.’ (Luka 10:1) Kambe loko a nga si va rhuma, u va nyike swiletelo leswi kongomeke. (Luka 10:2-12) Loko va vuya kutani va vika leswaku va fambe njhani, Yesu u va bumabumerile a tlhela a va khutaza. (Luka 10:17-24) U kombise leswaku wa va tshemba.
Loko vana va wena va fanele va byarha vutihlamuleri byo tika, xana u angula njhani? Xana u va endlela mintirho leyi va yi chavaka, u va sirhelela leswaku va nga khomiwi hi tingana hikwalaho ko tsandzeka? Tanihi mutswari, u nga ha ehleketa leswaku swa atswa leswaku wena u va endlela ntirho lowu va tsandzekaka ku wu endla.
Kambe tivutise leswi: Xana u va dyondzisa yini vana va wena loko nkarhi na nkarhi u va endlela mintirho leyi a va fanele va yi endla? Xana wa swi kombisa leswaku wa va tshemba? Xana leswi u swi endlaka swi kombisa leswaku u va teka va ha ri vana lava faneleke va titshega ha wena eka xin’wana ni xin’wana?
Hi xikombiso, xana Emily loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni ka xihloko lexi, u xi pfunise ku yini xinhwanyetana xakwe? Ematshan’weni yo nghenelela, u endle leswaku Jenny a ya vulavula ni mudyondzisi wakwe. Emily na Jenny va tsale swivutiso leswi Jenny a a fanele a ya swi vutisa mudyondzisi wakwe. Va bule hi nkarhi lowu a a fanele a ya vulavula na yena ha wona. Va tlhele va titoloveta ndlela leyi bulo ra kona a ri ta fambisa xiswona. Emily u ri: “Jenny u ve ni xivindzi xo ya eka mudyondzisi wakwe naswona mudyondzisi yoloye u n’wi bumabumerile hikwalaho ka leswi a tekeke goza ku sungula. Jenny a a tinyungubyisa hileswi a swi endleke kasi na mina a ndzi tinyungubyisa ha yena.”
RINGETA LESWI: Tsala xiphiqo lexi n’wana wa wena a langutanaka na xona sweswi. Endzhaku ka sweswo, tsala leswi u nga swi endlaka leswaku u n’wi pfuna a langutana ni xiphiqo xa kona handle ko n’wi sirhelela. Wena na yena titoloveteni ndlela leyi a nga xi hlulaka ha yona xiphiqo xexo. Kombisa leswaku wa n’wi tshemba.
Loko minkarhi hinkwayo u tshamela ku sirhelela vana va wena loko va langutane ni swiphiqo, u ta va u ri ku va siveleni leswaku va tirhisa vuswikoti bya vona ku langutana ni swiphiqo swa vutomi. Ematshan’weni yo va sirhelela, va pfune leswaku va kota ku byarha vutihlamuleri. Leyi i yin’wana ya tinyiko ta risima leti u nga ti nyikaka vana va wena.
a Mavito ma cinciwile.
TIVUTISE . . .
Xana ndzi langutela swilo leswikulu eka vana va mina?
Xana ndza va byela ni ku va komba leswi va faneleke va swi endla leswaku swilo swi va fambela kahle?
Xana ndzi hetelele rini ku khutaza kumbe ku bumabumela n’wana wa mina?