Ku Karhatiwa hi Minchavo
“Hakanyingi minchavo yi ve mhaka ya xihlekiso. Kambe kahle-kahle a swi ‘hlekisi.’”—Jerilyn Ross, mufambisi wa ndhawu leyi tshungulaka mavabyi lama vangiwaka hi nchavo
RITO leri nge “phobia” ri vula ku chava lokukulu loku nga tolovelekangiki ka nchumu wo karhi, xiendlakalo kumbe nsusumeto wo karhi. Kambe nhlamuselo ya rito leri ntsena a yi nge wu kombisi nchavo ni xivundza lexi nga kona ehansi ka xiyimo lexi. Raeann Dumont loyi a tshunguleke vanhu lava nga ni minchavo ku tlula makume mambirhi ya malembe, u ri: “Vanhu lava karhatiwaka hi ku chava va papalata swiyimo swo tala lerova va tipfalela etindlwini kumbe va nga ha vona swi antswa ku hanya ni nchavo lowu nga lawulekiki kumbe va nga ha lava ku antswisa nchavo wa vona hi ku nwa swakunwa leswi nga ni xihoko, leswi endlaka leswaku va va ni swiphiqo leswi engetelekeke.”
Minchavo yi katsakanyiwe swin’we ni ntlawa wa mavabyi lama vuriwaka ya nchavo.a Ku ringanyetiwa leswaku nkarhi wun’wana 12 wa tiphesente ta vanhu lavakulu lava nga vaaki eUnited States va ta karhatiwa hi ku chava evuton’wini bya vona. Vunyingi bya vona va ta heta malembe yo tala va ri vamafanato. Nhlangano wa Swiphiqo swa Rihanyo wa le Amerika, wu ri: “Lexi vavisaka, vanhu va kwalomu ka tikotara tinharhu ta lava karhatiwaka hi minchavo a va wu kumi mpfuno nikatsongo. Vanhu lava karhatiwaka hi ku chava va kanakana ku kombela mpfuno hikwalaho ka leswi va chavaka ku khomisiwa tingana. Van’wana a va swi twisisi leswi va karhataka kumbe a va swi tivi leswaku va nga wu kuma kwihi mpfuno naswona van’wana va chava ku tshunguriwa.”
Ku ni madzana-dzana ya minchavo leyi tiviwaka, kambe hakanyingi vatshila va yi katsakanya hi mintlawa minharhu. Minchavo leyi tolovelekeke yi fambisana ni ku chava xiyimo xo karhi kumbe nchumu wo karhi, ku fana ni ku chava switsotswana, swiharhi, ku famba hi xihaha-mpfhuka ni ku va entalweni wa vanhu. Ku chava ku va etindhawini ta mani na mani hakanyingi ku humelela nkarhi wun’we ni ku tsemeka nhlana. Muxaniseki u chava ku tsemeka nhlana lerova u papalata tindhawu ni swiyimo hinkwaswo leswi a tshameke a tsemeka nhlana eka swona. Ku chava vanhu ku fambisana ni ku chava ku khomisiwa tingana exikarhi ka vanhu, ku fana ni ku vulavula emahlweni ka vanhu vo tala.
A hi voneni wun’wana wa minchavo leyinharhu—ku chava vanhu. The Washingtonian yi ri: “Hambiloko u hlanganisa hinkwayo minchavo leyi tolovelekeke, ku fana ni ku chava tinyoka kumbe ku famba hi xihaha-mpfhuka, ku chava vanhu hi kona ku dyisaka vanhu mbitsi ku tlula minchavo leyin’wana hinkwayo.” Xana lowu i ntiyiso hakunene? Loko swi ri tano, ha yini? A hi voneni.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Mavabyi ya nchavo ma katsa ku tsemeka nhlana, ku pfumala ku titshemba, ntshikilelo wa mintlhaveko endzhaku ka khombo leri chavisaka ni swirhalanganya swin’wana swa vutomi leswi tolovelekeke. Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona Xalamuka! (ya Xinghezi) ya February 8, 1996, “Ku Pfumala Ku Titshemba—Xana Ku Lawula Vutomi Bya Wena?” ni ya June 8, 1996, “Ku Langutana Ni Ku Tsemeka Nhlana.”