Vukati Bya Wena Byi Nga Ponisiwa!

Bibele yi ni switsundzuxo swo tala leswi tirhaka leswi nga pfunaka vavanuna ni vavasati. Leswi a swi hlamarisi nikatsongo, hikuva Loyi a huhuteleke Bibele, hi yena Musunguri wa lunghiselelo ra vukati.

BIBELE yi hlamusela vukati hi ndlela ya xiviri. Ya pfumela leswaku wanuna ni wansati va ta va ni “nhlomulo” kumbe, hilaha New English Bible yi swi vekaka hakona, “ku vava ni gome.” (1 Vakorinto 7:28) Kambe, Bibele yi tlhela yi vula leswaku vukati byi nga swi kota naswona byi fanele byi tisa ntsako, hambi ku ri nyanyuko. (Swivuriso 5:18, 19) Timhaka leti timbirhi a ti kanetani. To kombisa ntsena leswaku hambiloko ku ri ni swiphiqo leswikulu, mpatswa wu nga va ni vuxaka lebyikulu ni bya rirhandzu.

Xana sweswo a swi kona evukatini bya wena? Xana ku tshoveka mbilu ni ku hela matimba swi kavanyete vuxaka ni ntsako lowu a wu ri nchumu wa nkoka evukatini bya n’wina? Hambiloko mi lahlekeriwe hi rirhandzu evukatini bya n’wina malembe yo tala, kambe lexi lahlekeke xi nga tlhela xi kumeka. Ina, mi fanele mi languta timhaka hi tihlo ra xiviri. A nga kona wanuna ni wansati la nga hetisekangiki la nga vaka ni vukati lebyi hetisekeke. Nilokoswiritano, swi kona leswi u nga swi endlaka leswaku u lulamisa mikhuva leyi hoxeke.

Loko u ri karhi u hlaya rungula leri landzelaka, ringeta ku vona leswaku hi tihi tinhla leti tirhaka evukatini bya wena hilaha ku hlawulekeke. Ematshan’weni yo languta swihoxo swa munghana wa wena wa vukati, hlawula swiringanyeto swo hlayanyana leswi wena u nga swi tirhisaka, kutani u tirhisa xitsundzuxo xa Matsalwa. U nga ha kuma leswaku ntshembo wa leswaku vukati bya wena byi humelela i wukulu ku tlula hilaha u vonaka hakona.

A hi bule hi langutelo leri u faneleke u va na rona, hikuva langutelo ra wena mayelana ni ku tiboha ni mintlhaveko ya wena hi munghana wa wena wa vukati i ra nkoka swinene.

Langutelo Ra Wena Hi Ku Tiboha

I swa nkoka ku va ni langutelo ra ku tiboha nkarhi wo leha leswaku u ta swi kota ku va ni vukati lebyi humelelaka. Phela, lunghiselelo ra vukati ri endliwe hi Xikwembu hi xikongomelo xo hlanganisa vanhu vambirhi hi ndlela leyi nga hambanisekiki. (Genesa 2:24; Matewu 19:4, 5) Hikwalaho, vuxaka bya wena ni munghana wa wena wa vukati a byi fani ni ntirho lowu u nga wu tshikaka kumbe yindlu leyi u nga humaka eka yona hi ku sula kontraka leyi a wu yi sayinile kutani u rhurha. Ematshan’weni ya sweswo, loko u nghenela vukati, u endla xitshembiso xa nkoka xa ku namarhela munghana wa wena wa vukati, hambi ko ba lexi dumaka. Langutelo lerinene hi ku tiboha ri fambisana ni leswi Yesu Kreste a swi tsaleke emalembeni lama lavaka ku va 2 000 lama hundzeke: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.”—Matewu 19:6.

Van’wana va nga ha ku, ‘Ina, ha ha ri swin’we. Xana lexi a hi xitiyisekiso xa leswaku hi titwa hi tibohile un’wana eka un’wana?’ Kumbexana. Kambe, hilaha swi chumbutiweke hakona eku sunguleni ka ntlhandlamano lowu, mimpatswa yin’wana leyi tshamaka swin’we, yi langutane ni maxangu, vukati bya yona a byi na rirhandzu. Pakani ya wena i ku endla vukati bya wena byi tsakisa, hayi leswaku u hanya hi ku tiyisela. Ku tiboha ku fanele ku kombisa ku tshembeka, ku nga ri ntsena elunghiselelweni ra vukati kambe ni le ka munhu loyi u fungheke leswaku u ta n’wi rhandza ni ku n’wi khathalela.—Vaefesa 5:33.

Leswi u swi vulaka eka munghana wa wena wa vukati swi nga kombisa mpimo lowu u tiboheke ha wona eka yena. Hi xikombiso, loko mholovo yi pfurha, vavanuna ni vavasati van’wana va vula marito yo biha yo kota lawa “Ndza ku tshika!” kumbe “Ndzi ta kuma un’wana loyi a ndzi tlangelaka!” Hambiloko marito lawa ma nga humi embilwini, ma kombisa leswaku munhu a nga tibohanga hi ku helela hi ku vula leswaku va nga ha hambana nkarhi wun’wana ni wun’wana, ni leswaku loyi a vulaka marito wolawo a nga ha hambana ni munghana wakwe wa vukati hambi ku ri rini.

Leswaku u tlherisela rirhandzu evukatini bya wena, u nga ma vuli marito wolawo loko mi ri karhi mi bula. Tivutise, xana u nga sasekisa yindlu loko u swi tiva leswaku u nga ha rhurha eka yona hambi ku ri rini? Kutani, ha yini u langutele leswaku loyi u tekaneke na yena a lwela ku ponisa vukati lebyi nga ta hahluka? Tiyimisele ku endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya wena leswaku u lava mintlhantlho.

Wansati un’wana u endle sweswo loko a khome xo tika ni nuna wakwe. U ri: “Hambileswi minkarhi yin’wana a ndzi n’wi venga swinene, kambe a ndzi ehleketanga hi ku dlaya vukati bya hina. Xin’wana ni xin’wana lexi a xi onhakile, a hi ta xi lulamisa hi ndlela yo karhi. Sweswi, endzhaku ka malembe mambirhi lawa a hi ri ni swiphiqo swo tala, ndzi nga vula ndzi tiyisile leswaku hi tlhele hi kuma ntsako nakambe.”

Ina, ku tiboha swi vula ntirhisano—hayi ku va swin’we ntsena, kambe ku khomisana leswaku mi fikelela pakani yin’we. Hambiswiritano, enkarhini lowu u nga ha vona onge u swi endlela nawu ntsena leswaku u hlayisa vukati bya wena. Loko swi ri tano, u nga heli matimba. Swi nga ha endleka ri tlhela ri kumeka rirhandzu leriya. Njhani?

Ku Xixima Munghana Wa Wena Wa Vukati

Bibele yi ri: “Vukati a byi xiximeke exikarhi ka hinkwavo.” (Vaheveru 13:4; Varhoma 12:10) Rito ra Xigriki leri nga ni swivumbeko swo hambana-hambana leri hundzuluxeriweke laha va ku “xiximeke,” kun’wana eBibeleni ri hundzuluxeriwe ri va “rhandzeka,” “kombisiwa xichavo,” na “risima.” Loko hi languta nchumu wo karhi wu ri wa nkoka, hi endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya hina ku wu khathalela. Kumbexana u swi lemukile leswaku munhu la nga ni movha wo durha u endla tano. Movha wakwe a wu phatsamiwi hi nhongana naswona wu tshama wu ri exiyin’weni lexinene. Eka yena, hambi ku ri ku hariwanyana, ku va khombo lerikulu! Vanhu van’wana va ri khathalela hi ndlela leyi fanaka rihanyo ra vona. Ha yini? Hikuva va byi rhandza vutomi bya vona, naswona va lava ku byi sirhelela.

Kombisa nkhathalelo lowu fanaka leswaku u sirhelela vukati bya wena. Bibele yi vula leswaku rirhandzu “ri va ni ntshembo eka swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Ematshan’weni yo ehleketa leswaku se u hlulekile—kumbexana u tibyela leswaku u be ehansi hi ku vula leswaku “A hi si tshama hi rhandzana hakunene,” “Hi tekane ha ha ri vatsongo,” kumbe “A hi nga tivi leswi hi swi endlaka—ha yini u nga vi na ntshembo wa leswaku swilo swi ta antswa kutani u tirhela ku swi antswisa, u lehisa mbilu leswaku swi va tano? Mutsundzuxi un’wana wa vatekani u ri: “Ndzi twa tikhasitama ta mina to tala ti ku, ‘A ndzi nge he swi tiyiseleli!’ Ematshan’weni yo kambisisa vuxaka kutani va vona laha byi lavaka ku antswisiwa kona, va tsutsumela ku onha hinkwaswo leswi va swi endleke, ku katsa ni swilo leswi a va swi languta swi ri swa nkoka naswona a va swi endla havumbirhi bya vona, swilo leswi va swi endleke swin’we hi vukheta, ni swin’wana leswi a va ta swi endla swin’we enkarhini lowu taka.”

Hi yihi mintokoto leyi mi veke na yona ni munghana wa wena wa vukati? Ku nga khathariseki ku nonon’hweriwa loku mi langutaneke na kona evuxakeni bya n’wina, kunene yi kona minkarhi yo tsakisa leyi u nga yi tsundzukaka, swilo leswi mi swi endleke ni mintlhontlho leyi mi langutaneke na yona mi khomane hi mandla mambirhi. Ehleketa hi swiendlakalo leswi, kutani u kombisa leswaku u xixima vukati bya wena ni munghana wa wena wa vukati hi ku lwa hi matimba leswaku u antswisa vukati bya n’wina. Bibele yi kombisa leswaku Yehovha Xikwembu wa yi tsakela swinene ndlela leyi vatekani va khomanaka ha yona. Hi xikombiso, esikwini ra muprofeta Malakiya, Yehovha u avanyise vavanuna va Vaisrayele lava va kanganyiseke vasati va vona hi ku va tshika hikwalaho ka swivangelo leswi nga nyawuriki. (Malakiya 2:13-16) Vakreste va lava leswaku vukati bya vona byi dzunisa Yehovha Xikwembu.

Ku Himpfilitana—I Ku Kulu Ku Fikela Kwihi?

Xivangelo lexikulu lexi endlaka leswaku vatekani va nga ha rhandzani, swi vonaka ku ri ku tsandzeka ka wanuna ni wansati ku lawula ku himpfilitana. Tanihi leswi va nga riki kona vanhu vambirhi lava fanaka hi ku helela, a hi minkarhi hinkwayo vatekani va nga ta vona swilo hi tihlo rin’we. Kambe mimpatswa leyi nga twananiki minkarhi yo tala yi nga ha kuma leswaku rirhandzu ra yona a ri ri karhi ri hola emalembeni yo tala. Yi nga ha gimetisa xileswi, ‘A hi fanelani. Hi tshamela ku lwa!’

Kambe, mhaka ya leswaku a mi tshamela ku himpfilitana ntsena a yi fanelanga yi hahlula vukati. Mhaka hi leswaku, Xana ku himpfilitana ku fanele ku lulamisiwa njhani? Evukatini lebyi humelelaka, wanuna ni wansati va dyondze ku vulavula hi swiphiqo swa vona handle ko “va valala lavakulu,” hilaha dokodela un’wana a swi vekaka hakona.

“Matimba Ya Ririmi”

Xana wena ni nkataku ma swi kota ku vulavula hi swiphiqo swa n’wina? Havambirhi va fanele va tiyimisela ku bula ha swona. Entiyisweni, lebyi i vutshila—lebyi swi nga ha vaka ntlhontlho ku byi dyondza. Ha yini? Phela, hinkwerhu ka hina ha ‘khunguvanyisa hi rito’ minkarhi yin’wana, hikuva a hi hetisekanga. (Yakobo 3:2) Kutani, van’wana va kuriseriwele emakaya lawa vatswari va vona a va tshama va karihile. Ku sukela va ha ri vatsongo, hi ndlela yo karhi a va kume ndzetelo wa leswaku vukarhi ni nhlambha i tshamela maxelo. Mufana la kurisiweke ehansi ka swiyimo swo tano a nga ha kula a va “munhu la talaka ku hlundzuka,” loyi a “voyameleke evukarhini.” (Swivuriso 29:22) Hilaha ku fanaka, n’hwanyana la kurisiweke hi ndlela yoleyo a nga ha “tlhava hi ririmi naswona a va wansati wa vukarhi.” (Swivuriso 21:19, The Bible in Basic English) Swi nga ha tika ku tsuvula maehleketelelo wolawo ni ndlela yoleyo yo tirhisana ni van’wana.a

Kutani, ku lawula ku himpfilitana swi katsa ku dyondza tindlela letintshwa to veka mhaka ya wena. Leyi a hi mhaka leyitsongo, hikuva xivuriso xa Bibele xi ri: “Rifu ni vutomi swi le matimbeni ya ririmi.” (Swivuriso 18:21) Ina, hambileswi swi nga twalaka swi nga vuli nchumu, ndlela leyi u vulavulaka ha yona ni munghana wa wena wa vukati yi ni matimba ya ku hahlula vukati bya wena kumbe ku byi kondletela. Xivuriso xin’wana xa Bibele xi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga, kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.”—Swivuriso 12:18.

Hambiloko swi vonaka leswaku munghana wa wena wa vukati hi yena la dyoheke emhakeni leyi, ehleketa hi swilo leswi wena u swi vulaka loko u nga pfumelelani na yena. Xana marito ya wena ma tlhava kumbe ma tshungula? Xana ma tshivelela vukarhi kumbe ma byi timela? “Rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka,” ku vula Bibele. Hi hala tlhelo, “loko nhlamulo yi olova, yi tlherisa vukarhi.” (Swivuriso 15:1) Marito lama tlhavaka—hambiloko ma vuriwa hi ndlela yo rhula—ma nga ha nyanyisa timhaka.

Ina, loko nchumu wu ku khunguvanyisa, u ni mfanelo ya ku vula. (Genesa 21:9-12) Kambe u nga ha wu vula handle ko sapatela, ko tseketsela ni ku tsongahata munhu un’wana. Tivekele mindzilikana leyi tiyeke—swilo leswi u tiendlelaka xiboho xa ku ka u nga swi vuli eka munghana wa wena wa vukati, ku fana ni leswi, “Ndza ku venga” kumbe “Loko a hi nga tekananga.” Hambileswi Pawulo, muapostola la nga Mukreste a a nga vulavuli hi vukati hi ku kongoma, kambe i vutlhari ku papalata ntlhamu wa leswi a swi vuleke “minjhekanjhekisano mayelana ni marito” ni “ku kanetana ka vukarhi hi swilo leswi nga nyawuriki.”b (1 Timotiya 6:4, 5) Loko munghana wa wena wa vukati a tirhisa tindlela teto, a wu fanelanga u angula hi ndlela leyi fanaka. Loko swi ri ematimbeni ya wena, hlakulela ku rhula.—Varhoma 12:17, 18; Vafilipiya 2:14.

I ntiyiso leswaku loko munhu a hlundzukile, swa tika leswaku a lawula marito yakwe. “Ririmi i ndzilo,” ku vula mutsari wa Bibele Yakobo. “A nga kona ni un’we eka vanhu la nga ri lerhisaka. I xilo lexi nga lawulekiki xo biha, ri tele vuxungu lebyi dlayaka.” (Yakobo 3:6, 8) Kutani, xana u nga endla yini loko u sungula ku vila? Xana u nga vulavula njhani ni munghana wa wena wa vukati hi ndlela leyi timelaka ndzilo wa nyimpi ematshan’weni ya ku yi pfurhetela?

Ndlela Yo Timela Timholovo

Van’wana va kume leswaku swa olova ku vohlisa vukarhi ni ku vulavula hi timhaka leti va khumbaka loko va yisa nyingiso emintlhavekweni ya vona ku nga ri eswiendlweni swa munghana wa vona wa vukati. Hi xikombiso, ku vula u ku ‘Ndzi titwa ndzi vavisekile hikwalaho ka leswi u swi vuleke’ swa pfuna ematshan’weni ya ku vula u ku “U ndzi vavisile” kumbe “A wu nga fanelanga u vule sweswo.” Ina, loko u vula ndlela leyi u titwaka ha yona, a wu fanelanga u vulavula hi ndlela leyi kombisaka ku kariha kumbe ku nyangatseka. Xikongomelo xa wena ku fanele ku va ku aneka xiphiqo erivaleni ematshan’weni yo hlasela munhu.—Genesa 27:46–28:1.

Ku tlula kwalaho, minkarhi hinkwayo tsundzuka leswaku ku ni “nkarhi wa ku miyela ni nkarhi wa ku vulavula.” (Eklesiasta 3:7) Loko vanhu vambirhi va ri karhi va vulavula hi nkarhi wun’we, a nga kona la yingisaka, naswona ku hava lexi fikeleriwaka. Kutani, loko ku ri nkarhi wa wena wa ku yingisa, “hatlisa emhakeni yo twa, [u] nonoka emhakeni yo vulavula.” Xin’wana xa nkoka hilaha ku fanaka, “nonoka emhakeni ya vukarhi.” (Yakobo 1:19) U nga ri tekeli enhlokweni rito rin’wana ni rin’wana leri tlhavaka leri munghana wa wena wa vukati a ri vulaka; naswona u nga “hatliseli ku hlundzukisiwa emoyeni wa wena.” (Eklesiasta 7:9) Ematshan’weni ya sweswo, ringeta ku vona ndlela leyi munghana wa wena wa vukati a titwaka ha yona hi marito yakwe. Bibele yi ri: “Kunene ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe, naswona swi sasekile eka yena loko a nga wu tluli nawu.” (Swivuriso 19:11) Ku twisisa ku nga pfuna wansati ni wanuna ku vona lexi vangaka ku nga twanani.

Hi xikombiso, xivilelo xa wansati xa leswaku nuna wakwe a nga tinyiki nkarhi na yena a xo vula ntsena tiawara ni timinete. Xi nga ha vula leswaku u honise mintlhaveko yakwe kumbe a nga na mhaka na yena. Hilaha ku fanaka, xirilo xa wanuna hikwalaho ka leswi nsati wakwe a swi xaveke hi ku susumetiwa hi mintlhaveko swi nga ha endleka a xi le mhakeni ya mali leyi a yi tirhiseke. Swi nga ha endleka xi kandziyisa ngopfu leswaku a nga katsiwanga eka xiboho xa kona. Wanuna ni wansati lava nga ni ku twisisa va ta lavisisa xivangelo xa xiphiqo lexi nga kona.—Swivuriso 16:23.

Xana leswi swi vula leswaku ku vula swa olova, kambe ku endla swa tika? Ina! Minkarhi yin’wana, ku nga khathariseki matshalatshala lamanene ngopfu lama endliweke, un’wana a nga ha vula marito lama tlhavaka naswona ku nga ha va ni vukarhi. Loko u vona leswi swi humelela, u nga ha tsakela ku landzela xitsundzuxo xa Swivuriso 17:14: “Loko mholovo yi nga si pfuka, suka.” Ku hava lexi hoxeke hi ku vekela mhaka etlhelo leswaku ku ta buriwa ha yona enkarhini lowu taka loko vukarhi byi vohlile. Loko mi tsandzeka ku tilawula loko mi vulavula mi ri vambirhi, swi nga ha va vutlhari leswaku munghana la wupfeke a va na n’wina havumbirhi naswona a mi pfuna ku lulamisa ku nga twanani ka n’wina.c

Ku Hlayisa Langutelo Ra Xiviri

U nga heli matimba loko vukati bya wena byi nga vi nchumu lowu a a wu wu languterile loko ma ha gangisana. Ntlawa wun’wana wa vatshila wu ri: “Eka vanhu vo tala, vukati a byo va ntsako lowu nga heriki. Minkarhi yin’wana i byinene, minkarhi yin’wana bya tika swinene.”

Ina, vukati a byi nge vi buku leyi vulavulaka hi switori swa rirhandzu, naswona a byi fanelanga byi va nchumu wo tika. Hambileswi ku nga ta va ni minkarhi leyi wena ni munghana wa wena wa vukati mi faneleke mi rivalelana, kambe yi ta va kona ni minkarhi leyi mi nga ta rivala ku nga twanani ka n’wina kutani mi tsakela ku va swin’we, mi tsaka, naswona mi vulavula tanihi vanghana. (Vaefesa 4:2; Vakolosa 3:13) Leyi ku nga ha va minkarhi ya ku pfuxelela rirhandzu leri tsaneke.

Tsundzuka, vanhu vambirhi lava nga hetisekangiki a va nge vi na vukati lebyi hetisekeke. Kambe va nga wu kuma ntsako hi mpimo wo karhi. Kunene, hambiloko mi langutane ni swiphiqo, vuxaka bya wena ni munghana wa wena wa vukati byi nga va xihlovo xa ku eneriseka lokukulu. Ku ni nchumu wun’we lowu nga ntiyiso: Loko wena ni munghana wa wena wa vukati mi tikarhata naswona mi tiyimisele ku pfumelelana ni xiyimo, mi lava leswi vuyerisaka loyi mi tekaneke na yena, ku ni xivangelo lexi twalaka xo pfumela leswaku vukati bya n’wina byi nga ponisiwa.—1 Vakorinto 10:24.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 12]

Xana marito ya wena ma tlhava, kumbe ma aka?

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

HOXA BOLO HI NDLELA LEYINENE

Bibele yi ri: “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Vakolosa 4:6) Marito lawa ma tirha kahle evukatini! Hi xikombiso: Loko mi tlanga hi ku hoxelana bolo, u yi hoxa hi ndlela leyinene leswaku loyi un’wana a kota ku yi khoma hi ku olova. A wu n’wi jikijeli hi yona leswaku yi n’wi vavisa. Tirhisa ndlela leyi fanaka loko u vulavula ni munghana wa wena wa vukati. Ku vula marito lama tlhavaka swi nga pfatlanya mbilu. Ematshan’weni ya sweswo, vulavula hi ndlela ya musa—hi nsovo—leswaku munghana wa wena a kota ku twisisa yinhla ya wena.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

EHLEKETA HI TIMHAKA TA TOLWENI!

Hlaya mapapila ni makhadi ya nkarhi lowu hundzeke. Languta swifaniso. Tivutise, ‘I yini lexi ndzi kokeleke eka munghana wa mina wa vukati? I timfanelo tihi leti a ndzi ti rhandza ngopfu eka yena? Hi swihi leswi a hi swi endla swin’we? I yini lexi a xi hi hlekisa?’ Kutani, vulavula ni munghana wa wena wa vukati hi timhaka leti. Bulo leri sungulaka hi xiga lexi nge “Wa ha tsundzuka nkarhi luwa . . . ?” ri nga ha mi pfuna wena ni munghana wa wena wa vukati leswaku mi kondletela ndlela leyi a mi titwa ha yona eku sunguleni.

[Bokisi leri nga eka tluka 12]

MUNGHANA LONTSHWA WA VUKATI, SWIPHIQO LESWI FANAKA

Vatekani van’wana lava va tikumaka va ri evukatini lebyi nga riki na rirhandzu va nga ha ringeka ku sungula ehansi ni munhu lontshwa. Kambe Bibele yi sola vuoswi, yi vula leswaku munhu loyi a endlaka xidyoho lexi “u ni mbilu yo hunguka [“i xiphukuphuku xa dabadaba,” New English Bible]” naswona “u lovisa moya-xiviri wakwe.” (Swivuriso 6:32) Emakumu, muoswi la nga hundzukiki u lahlekeriwa hi ku amukeriwa hi Xikwembu—ku nga khombo lerikulu ku tlula hinkwawo.—Vaheveru 13:4.

Vuphukuphuku bya vuoswi byi vonaka ni hi tindlela tin’wana. Phela, muoswi la tekanaka ni munhu un’wana lontshwa a nga ha langutana ni swiphiqo leswi fanaka ni leswi hlaseleke vukati byakwe byo sungula. Dok. Diane Medved u boxa yinhla yin’wana leyi faneleke yi kambiwa, u ri: “Nchumu wo sungula lowu munghana wa wena wa vukati lontshwa a yi dyondzaka ha wena, hi leswaku wa swi rhandza ku ka u nga tshembeki. Wa swi tiva leswaku u nga ha n’wi kanganyisa loyi u ti boheke eka yena. Leswaku u ni vuswikoti byo tisusa nandzu. Leswaku u nga tlula switshembiso swa wena. Wa ringeka leswaku u titsakisa kumbe u va ni vutianakanyi. . . . Xana munghana wa wena wa vumbirhi u tiva njhani leswaku a wu nge weli entlhan’wini wun’wana nakambe?”

[Bokisi leri nga eka tluka 14]

VUTLHARI LEBYI HUMAKA EKA SWIVURISO SWA BIBELE

• Swivuriso 10:19: “Ku tlula nawu a ku pfumaleki emaritweni yo tala, kambe loyi a tshamaka a kambela milomu yakwe u endla hi vutlhari.”

Loko u hlundzukile, u nga ha vula leswi entiyisweni u nga laviki ku vula swona—kutani u tisola endzhaku.

• Swivuriso 15:18: “Munhu wo kariha u pfuxa mholovo, kambe loyi a hlwelaka ku hlundzuka u timela ku holova.”

Swihehlo leswi tlhavaka swi nga ha endla munghana wa wena wa vukati a tisirhelela, kasi ku yingisa hi ku lehisa mbilu ku nga mi pfuna havumbirhi leswaku mi tlhantlha mhaka.

• Swivuriso 17:27: “Un’wana ni un’wana la hlwelaka ku vula marito yakwe u ni vutivi, naswona munhu la nga ni ku twisisa u ni moya wo rhula.”

Loko u lemuka leswaku u sungula ku hlundzuka, i swinene ku miyela leswaku u papalata ku hahlulela munhu hi marito.

• Swivuriso 29:11: “Xihunguki xi humesa moya wa xona hinkwawo, kambe lowo tlhariha u tshama a rhulile ku fika emakumu.”

Ku tikhoma i ka nkoka. Ku hlasela munhu hi marito swi ngo nyanyisa timhaka ntsena.