“Vonani, Ndzi Endla Swilo Hinkwaswo Swi Va Leswintshwa”!

 1-4. (a) I timhaka tihi ta xifaniso xa xifunengeto xerhu leti u nga tsakelaka ku hlanganyela eka tona? (b) I langutelo rihi leri vangamaka leri u khomeriweke rona laha? (c) Hi tihi tindzimana tin’wana ta Bibele leti seketelaka ntshembo wo tano?

VONA vanhu lava tsakeke exifunengetweni xa broxara leyi. Xana u nga tsakela ku va un’wana wa vona? U ri, ‘Kavula ndza swi lava.’ Hikuva laha ku ni ku rhula ni ntwanano leswi naveriwaka hi vanhu hinkwavo. Vanhu va tinxaka hinkwato—va ntima, vo basa, va xitshopana—va hlangana-hlangana tanihi ndyangu wun’we. Mayana ntsako! Mawaku vun’we lebyonghasi! Swi le rivaleni leswaku vanhu lava a va karhatiwi hi ku wa ka minkuma ya nyutliya kumbe ku xungeta ka vutherorisi. Swihaha-mpfhuka swa nyimpi swa tijete a swi hungeli mpfhuka lowu rhuleke wa ntanga lowu wo saseka. A ku na masocha, ku hava mathangi, ku hava swibalesa. Hambi yi ri nhonga ya maphorisa a yi laveki ku hlayisa nawu. Nyimpi ni vugevenga swona ni ku va kona a swi kona. Naswona a ku pfumaleki tindlu, hikuva un’wana ni un’wana u ni kaya rakwe ro saseka.

² Wa nga languta vana lavaya! I ku tikhorisa ku vona ntlangu wa vona. Vona swiharhi leswi va tlangaka na swona! A ku laveki matshanga ya tinsimbi entangeni lowu, hikuva swiharhi hinkwaswo swi ni ku rhula ni vanhu ni xin’wana eka xin’wana. Hambi yi ri nghala ni xinyimpfana swi hundzukile vanghana. Vona tinyanyana letiya ta mivala yo tsakisa loko ti ri karhi ti hahela hala ni hala, u twa ni tinsimu leto nandziha loko ti hlangana ni xifenyana xa vana lexi tataka mpfhuka. A ku na matshanga ke? Doo, hikuva ku ni ntshunxeko ni ntsako lowu nga pimiwiki emfun’weni lowu. Wa nga twa ku nun’hwela ka swiluva leswiya, yingisa ku khuluka ka xinambyana, twana ku nyawusa ka masana ya dyambu. Mawaku, ku nambutela mihandzu leyi nga ebasikitini liya, hikuva hi leyinene ngopfu leyi humesiwaka hi misava, ku fana ni xin’wana ni xin’wana lexi voniwaka ni ku tsakeriwa entangeni lowu fanaka ni nsimu leyi vangamaka.

³ Un’wana u ri, ‘wa nga yima, swi kwihi swikoxa ke? Xana a swi fanelanga ku tiphina hi mahanyelo lamanene na swona ke?’ Kahle-kahle, swikoxa swi kona, kambe swi tlhela swi hundzuka lavantshwa. Entangeni lowu ku hava la faka hi vudyuhari. Lavantshwa manuku va kula ku fikela evukulwini lebyi vupfeke kutani va nga ha dyuhali. Hambi wa malembe ya 20 kumbe wa malembe ya 200 hi vukhale, mani na mani wa timiliyoni ta vanhu lava hanyaka entangeni lowu u tsakela matimba ya vutomi bya vuntshwa, ni rihanyo leri hetisekeke. U ri, timiliyoni? Ina, timiliyoni, hikuva ntanga lowu wu engeteriwa ku ya fika eka tiko rin’wana ni rin’wana. Wu ta va ni vutomi, ku rhula ni vuxongi ku ya fika emakun’wini ya misava yerhu, ku suka eFuji ku ya eAndes, ku suka eHong Kong ku ya eMediterranean. Hikuva misava hinkwayo yi hundzuriwa ntanga wa paradeyisi. Yi ta va Paradeyisi leyi vuyeteriweke emisaveni hinkwayo.

⁴ Xana u ri, ‘a swi kholweki’? Hambi swi ri tano, xo sungula, vona timhaka leti swi tiyisaka. Swa koteka leswaku wena ni ndyangu wa wena mi pona ku hundza ka mafambiselo ya sweswi ya swilo layo homboloka ivi mi nghena eParadeyisini leyi kombisiweke exifunengetweni xa xibukwana lexi.a

Buku Leyi Hlamuselaka Paradeyisi

 5. (a) I buku yihi leyi hlamuselaka swilo leswi? (b) I tindlela tihi leti leyi yi nga buku leyi hlawulekeke ha tona?

⁵ Swilo leswi hinkwaswo swo saseka, ni ku tiyiseka ka swona, swi hlamuseriwa ebukwini, buku yo hlamarisa ngopfu leyi tshameke yi tsariwa. Yi vuriwa Bibele. I buku ya khale ngopfu, swiphemu swin’wana swa yona swi tsariwile eka malembe ya 3 500 lama hundzeke. Hi nkarhi lowu fanaka, i buku leyi nge nkarhini eku nyikeleni ka switsundzuxo leswi twalaka, leswi tirhaka eka mahanyelo ya manguva lawa. Vuprofeta bya yona byi nyika ntshembo lowu vangamaka wa vumundzuku. Hi yona leyi xaviwaka ngopfu evurungurwini hinkwabyo, ku tlula 2 000 000 000 wa tikopi ta Bibele hinkwayo kumbe swiyenge leswikulu swa yona swi hangalasiwile hi tindzimi to hambana leti tlulaka 1 810.

 6. I yini lexi hambanisaka Bibele ni tibuku tin’wana leti langutiwaka ti ri to kwetsima?

⁶ Ku hava buku yin’wana yo kwetsima leyi hangalasiweke hinkwako hi ndlela leyi, naswona ni tin’wana to tala a hi ta khale ngopfu ku fana na yona. Koran ya Islam yi le hansi ka malembe ya 1 400 hi vukhale. Buddha na Confucius va hanyile eka malembe lama nga vaka 2 500 lama hundzeke, naswona matsalwa ya vona ma sungula enkarhini wolowo. Matsalwa ya Shinto ya endliwile hi xivumbeko lexi ya nga eka xona namuntlha eka malembe lama nga tluliki 1 200 lama hundzeke. Buku ya Mormon yo va ni malembe ya 160 ntsena hi vukhale. Ku hava ni yin’we ya tibuku leti to kwetsima yi nga kotaka ku landzelerisa khwatsi vurunguri bya munhu emalembeni ya 6 000, kukotisa Bibele. Ku twisisa vukhongeri byo rhanga, hikwalaho hi fanele ku ya eBibeleni. Hi yona ntsena buku leyi nga ni rungula ra hinkwako-nkwako ra vanhu hinkwavo.

 7. Vanhu lava anakanyisisaka va te yini hi Bibele?

⁷ Vutlhari ni vuxongi bya rungula ra Bibele swi bumabumeriwile hi vavanuna lava ehleketaka va le matikweni hinkwawo ni va mahanyelo lama hambaneke. Ntlhari leyi dumeke ya sayense ni mutshuburi wa nkoka-misava, Sir Isaac Newton, u te: “Ku hava tisayense leti nga ni vumbhoni bya tona ku tlula Bibele.” Patrick Henry, murhangeri wa ndzhundzuluko wa le Amerika la dumeke ngopfu hi marito lama nge, “Ndzi nyike ntshunxeko, kumbe u ndzi dlaya,” u tlhele a ku: “Bibele yi antswa ku tlula tibuku hinkwato leti tshameke ti kandziyisiwa.” Hambi a ri Muhindu lonkulu wo tlhariha Mohandas K. Gandhi u tshama a byela museketeri wa Hosi ya Manghezi eIndiya a ku: “Loko tiko ra ka n’wina ni ra ka hina ya nga hlangana eka tidyondzo leti andlariweke hi Kriste eka Dyondzo leyi ya le Ntshaveni, hi ta va hi tlhantlhile swirhalanganya, hayi swa matiko ya hina ntsena kambe ni swa misava hinkwayo.” Gandhi a a vulavula hi Matewu tindzima 5 ku ya ka 7 eBibeleni. Tihlayele tindzima leti kutani u vona loko u nga tsakisiwi hi rungula ra tona ra matimba.

Bibele—I Buku Ya Le Vuxeni

 8, 9. (a) Ha yini swi hoxile ku vitana Bibele buku ya le Vupela-dyambu? (b) Bibele yi tsarisiwe ku yini, naswona hi nkarhi wo tanihi kwihi? (c) Hikwalaho ka yini Bibele yi nga vuriwaka layiburari? (d) I vanhu vangani lava tirhisiweke ku tsala Bibele? (e) I vumbhoni byihi lebyi van’wana va vanhu lava va byi nyikaka ehenhleni ka Xihlovo xa Bibele?

⁸ Ku hambana ni ripfumelo leri tolovelekeke, Bibele a hi ntirho wa nhluvuko wa le Vupela-dyambu, naswona a yi wu dzunisi nhluvuko wo tano. Bibele hinkwayo yi tsariwile ematikweni ya le Vuxeni. Vavanuna hinkwavo lava yi tsaleke a va ri va le Vuxeni. Gidi ra malembe emahlweni ka Buddha, hi 1513 B.C.E., Muxe, loyi a a tshama eVuxa-Xikarhi, u huhuteriwile hi Xikwembu ku tsala buku yo rhanga ya Bibele, leyi vuriwaka Genesa. Ku sukela emasungulweni lawa, Bibele yi landzelerisa dyondzo yin’we leyi twananaka ku ya fika eka buku ya yona yo hetelela ya Nhlavutelo. Bibele yi hetiwe hi 98 C.E., malembe lama nga vaka 600 endzhaku ka Buddha. Xana a wu swi tiva leswaku Bibele yi vumbiwe hi tibuku ta 66 leti hambaneke? Ina, Bibele hi yoxe i layiburari!

⁹ Xisweswo, hi nkarhi lowu tlulaka malembe ya 1 600 ku sukela enkarhini wa Muxe ku ya emahlweni, vavanuna lava nga vaka 40 va hlanganyerile eku tsaleni ka rhekhodo leyi twananaka ya Bibele. Va tiyisa leswaku tibuku ta vona ti huhuteriwile hi ntamu lowu tlakukeleke munhu loyi a faka. Pawulo Muapostola wa Mukriste u tsarile a ku: “Matsalwa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa, ni ku laya, ni ku ololoxa, ni ku tolovetisa leswo lulama.”b (2 Timotiya 3:16) Naswona muapostola Petro u hlamuserile a ku: “Ku hava marito ya vaprofeta eMatsalweni lawa munhu a nga ma hlamuselaka hi ku tisungulela. Hikuva ku hava rito ni rin’we ra vuprofeta leri teke hi ku titwa ka munhu, kambe vanhu lava susumetiweke hi Moya lowo Kwetsima va vurile leswi humaka eka Xikwembu.”—2 Petro 1:20, 21; 2 Samuel 23:2; Luka 1:70.

10. (a) Bibele yi fikise ku yini esikwini ra hina? (b) Hikwalaho ka yini hi nga tiyisekaka leswaku ha ha ri ni tsalwa ro sungula ra Bibele leyi huhuteriweke?

¹⁰ Nakambe lexi xiyekaka swinene, i ndlela leyi Bibele yi nga famba ha yona ku ta fika namuntlha. Hi magidi ya malembe, ni ku ya fika eku tshuriweni ka ku gandlisa eka malembe lama nga vaka 500 lama hundzeke, tikopi ta Bibele a ti fanele ku tsariwa hi voko. Ku hava ntirho wun’wana wa vutsari bya tibuku wa minkarhi ya khale lowu a wu kopiwa ni ku kopisisiwa hi tinghitsi. A yi kopiwa hi ku phindha-phindha, kambe hi vurhonwani lebyikulu nkarhi hinkwawo. Vakopi a va endla swihoxo swi nga ri swingani leswintsongo ntsena, kutani ku ringanisiwa ka swona ku vumbe buku yo sungula leyi huhuteriweke hi Xikwembu. Sir Frederic Kenyon, mudyondzi-nkulu wa tibuku ta Bibele u ri: “Xisekelo xo hetelela xa ku kanakana kwihi na kwihi xa leswaku Matsalwa ya te ka hina ya ha ri hi laha a ya tsariwe ha kona se xi susiwile.” Namuntlha, ka ha ri na tikopi ta Bibele leti tsariweke hi voko leti nga vaka 16 000 kumbe swiyenge swa yona, leti tin’wana ta tona ti poneke ku sukela eka lembe xidzana ra vumbirhi emahlweni ka Kriste. Ku tlula kwalaho, ku hundzuluxela lokunene ku endliwile ku suka eka tindzimi ta Xiheveru, Xiaramu na Xigriki leti Bibele a yi tsariwe ha tona eku sunguleni ku ya eka tindzimi leti nga vaka hinkwato ta misava.

11. I mintshubulo yihi leyi pfumelelanaka ni rhekhodo ya Bibele?

¹¹ Van’wana va ringetile ku sola Bibele hi ku vula leswaku yi na swihoxo. Hambi swi ri tano, emalembeni ya sweswinyana vanhu lava celaka marhumbi va yimburile marhumbi ya miti ya khale ya le matikweni ya Bibele naswona va kumile tibuku ni vumbhoni byin’wana lebyi kombaka leswaku hakunene vanhu ni tindhawu leswi vuriwaka hambi ku ri eka tirhekhodo ta Tibibele ta khale a swi ri kona hakunene. Va yimbule vumbhoni byo tala lebyi kombaka ndhambi ya misava hinkwayo, leyi Bibele yi vulaka leswaku yi humelerile eka malembe lama tlulaka 4 000 lama hundzeke, esikwini ra Nowa. Emhakeni leyi, Prince Mikasa, muceri loyi a dumeke wa marhumbi, u te: “Xana hakunene Ndhambi yi ve kona? . . . Ntiyiso wa leswaku ndhambi yi ve kona hakunene wu kombisiwile hi laha ku khorwisaka.”c

Xikwembu Xa Bibele

12. (a) Vasandzi van’wana va ri yini hi Xikwembu? (b) Hikwalaho ka yini Bibele yi vulavula hi Xikwembu tanihi Tatana? (c) Bibele yi komba leswaku vito ra Xikwembu i mani?

¹² Hi laha vanhu van’wana va sandzeke Bibele ha kona, van’wana va sola vukona bya Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. (2 Petro 3:3-7) Va ri, ‘Ndzi nga pfumerisa ku yini eka Xikwembu, leswi ndzi nga xi voniki ke? Xana byi kona vumbhoni bya leswaku Muvumbi la nga vonekiki, la tlakukeke ku tlula munhu, hakunene u kona? Xikwembu a xi tshami eka xin’wana ni xin’wana xana?’ Van’wana va ri, ‘Ku hava Xikwembu kumbe Buddha.’ Hambi swi ri tano, Bibele yi komba leswaku leswi hinkwerhu hi kumeke vutomi eka tatana wa laha misaveni, kutani vakokwa wa hina vo sungula va kume vutomi eka Tatana wa le tilweni, kumbe Muvumbi, loyi vito ra yena ra xiviri a nga Yehova.—Psalma 83:18; 100:3; Esaya 12:2; 26:4.

13. Yehova u tihlavutele hi tindlela tihi timbirhi eka vanhu?

¹³ Yehova u tihlavutele eka vanhu hi tindlela timbirhi leti hlamarisaka. Ndlela leyikulu i Bibele, leyi twarisaka ntiyiso wakwe ni swikongomelo swa yena leswi nga heriki. (Yohane 17:17; 1 Petro 1:24, 25) Ndlela yin’wana i ku tumbuluxa ka yena. Hi ku vona swilo leswi hlamarisaka leswi nga kusuhi na vona, vanhu vo tala va tlangerile leswaku ku fanele ku va ni Xikwembu lexi nga Muvumbi lexi vumunhu bya xona lebyinene byi kombisiwaka hi mintirho ya xona.—Nhlavutelo 15:3, 4.

14. Bibele yi hi byela yini hi Yehova?

¹⁴ Yehova Xikwembu i Mutsari wa Bibele. Hi yena Moya Lowukulu, loyi a nga kona hi laha ku nga heriki. (Yohane 4:24; Psalma 90:1, 2) Vito ra yena ra “Yehova” ri yisa mianakanyo eka xikongomelo xakwe ehenhla ka swivumbiwa swa yena. I xikongomelo xa yena ku kurisa vito rero lerikulu hi ku herisa lavo biha ni ku ponisa lava va n’wi rhandzaka leswaku va kota ku hanya emisaveni ya paradeyisi. (Eksoda 6:2-8; Esaya 35:1, 2) Leswi a nga Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, u ni matimba yo endla leswi. Tanihi Mutumbuluxi wa misava hinkwayo, u tlakuke ngopfu eka swikwembu ni swifaniso swa matiko.—Esaya 42:5, 8; Psalma 115:1, 4-8.

15. Tidyondzo ta ku tumbuluxa ta vavanuna lava tlhariheke ti yise eka makumu wahi?

¹⁵ Eka malembe xidzana ya sweswinyana, vanhu va sayense va tinyike nkarhi wo tala wo dyondza mintirho ya ku tumbuluxa. Va hetelele hi ku yini? Un’wana wa vatshuburi entirhweni wa gezi, ntlhari leyi dumeke ya Munghezi Lord Kelvin, u te: “Ndza pfumela leswaku loko sayense yi dyondziwa khwatsi yi hi susa eka hinkwaswo leswi fanaka ni ku ka hi nga pfumeli eka Xikwembu.” Albert Einstein ntlhari ya sayense leyi dumeke leyi velekiweke eYuropa, hambi leswi a a tiveka a ri loyi a nga pfumeriki leswaku Xikwembu xi kona, u te: “Swi ringene eka mina ku . . . ehleketa hi xivumbeko lexi hlamarisaka xa misava hinkwayo, lexi hi nga xi vonisisiki kahle, kutani ndzi ringeta hi ku titsongahata ku twisisa hambi ku ri xiphemunyana xintsanana xa vutlhari lexi kombisiweke entumbulukweni.” Arthur Holly Compton ntlhari ya le Amerika ni muwini wa hakelo ya Nobel u te: “Vuako hinkwabyo lebyi pfulekaka khwatsi byi tiyisa ntiyiso wa nhlamuselo ya matimba swinene leyi tshameke yi vuriwa—‘Eku sunguleni Xikwembu.’” A a tshaha marito yo sungula ya Bibele.

16. Vuako hinkwabyo byi kurisa vutlhari ni matimba ya Xikwembu yo tumbuluxa hi ndlela yihi?

¹⁶ Vafumi va matiko ya matimba va nga ha tikukumuxa hikwalaho ka vutlhari bya vona ni matshalatshala ya vutlhari yo hlula xibakabaka. Kambe i ti ntsanana swonghasi tisatelayiti ta vona ta le xibakabakeni loko ti ringanisiwa ni n’weti lowu rhendzelekaka hi misava, ni tipulanete leti rhendzelekaka hi dyambu! Matshalatshala ya vanhu lava faka i mantsongo swonghasi loko ma ringanisiwa ni tibiliyoni ta ku tumbuluxa ka Yehova ka swirimele swa le tilweni, xin’wana ni xin’wana xi ri na tibiliyoni ta madyambu laya fanaka ni ra hina, ni ku swi veka kakwe hi mintlawa kutani a swi tiyisa empfhukeni hi nkarhi lowu nga pimiwiki! (Psalma 19:1, 2; Yobo 26:7, 14) A swi hlamarisi leswi Yehova a langutaka vanhu lava tanihi switsotso, kutani matiko laya matimba ku ri “swa hava.”—Esaya 40:13-18, 22.

17. Ha yini swi twala ku pfumela eka Muvumbi?

¹⁷ Xana u tshama endlwini? Kumbexana a hi wena u nga aka yindlu ya kona, kumbe ni loyi a yi akeke a wu n’wi tivi. Hambi swi ri tano, mhaka ya leswaku a wu n’wi tivi muaki yi nga ka yi nga ku siveli ku amukela ntiyiso wa leswaku munhu un’wana la tlhariheke u yi akile. Ku anakanya leswaku yindlu yi lo tiaka byi nga vonaka byi ri vuhunguki swinene! Leswi vuako lebyikulu hinkwabyo, ni hinkwaswo leswi nga eka byona, swi laveke vutlhari lebyikulu ngopfu leswaku swi vumbiwa, xana a swi twali ku hetelela hi leswaku ku fanele ku ri ni Muvumbi la Tlhariheke? I ntiyiso, i xihunguki ntsena lexi nga vulaka embilwini ya xona xi ku, “A ku na [Yehova].”—Psalma 14:1; Vaheveru 3:4.

18. I yini lexi kombaka leswaku Xikwembu i munhu, naswona xi faneriwa hi ku dzunisiwa?

¹⁸ Swihlamariso leswi vangamaka leswi hi rhendzeleke—swiluva, tinyenyana, swihari, xivumbiwa lexi hlamarisaka lexi vuriwaka munhu, masingita ya vutomi ni ya ku veleka—hinkwaswo leswi swi tiyisa vumbhoni bya Munhu wa Vutlhari la swi endleke. (Varhoma 1:20) Laha ku nga ni vutlhari, ku ni mianakanyo. Laha ku nga ni mianakanyo, ku na munhu. Vutlhari lebyi tlakukeke hi lebyiya bya Munhu Lonkulu, Muvumbi wa swilo hinkwaswo leswi hanyaka, Xihlovo xa vutomi. (Psalma 36:9) Muvumbi hakunene u faneriwa hi ku dzunisiwa ni ku xiximiwa hinkwako.—Psalma 104:24; Nhlavutelo 4:11.

19. (a) Ha yini ku ri hava tiko namuntlha leri nga vulaka leswaku ri nyikiwa ku hlula hi Xikwembu enyimpini? (b) Hikwalaho ka yini Xikwembu xi nga hlanganyeli etinyimpini ta matiko?

¹⁹ Ku ni van’wana lava ripfumelo ra vona eka Xikwembu ri tsekatsekisiweke hi mintokoto yo tika ya Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Enkarhini wolowo tiko rin’wana ni rin’wana a ri vitana “Xikwembu” xa rona, xa vukhongeri bya Makhatoliki kumbe bya Maprotestente kumbe xa vukhongeri bya le Vuxeni. Xana ku nga vuriwa leswaku “Xikwembu” xi nyike ku hlula eka man’wana ya matiko lawa ivi xi tshika man’wana ma hluriwa ke? Bibele yi komba leswaku ku hava ni rin’we ra matiko lawa leri a ri vitana Xikwembu xa ntiyiso. Yehova Xikwembu, Muvumbi wa tilo ni misava, a nga na nandzu hikwalaho ka madzolonga ni tinyimpi leti nga exikarhi ka matiko. (1 Vakorinto 14:33) Mianakanyo yakwe yi tlakukile eka ya matiko wolawo ya politiki ni ya nyimpi ya misava leyi. (Esaya 55:8, 9) Hi ku fanana, vukhongeri ni vugandzeri bya ntiyiso bya Yehova a byi hlanganyeli etinyimpini ta matiko. Yehova u tlakukele swikwembu swa matiko swinene. U hlawulekile hi leswi a nga Xikwembu xa vavanuna ni vavasati lava rhandzaka ku rhula ematikweni hinkwawo. Hi laha Bibele yi vulaka ha kona yi ri: “Xikwembu a xi yi hi nghohe ya vanhu; kambe, ematikweni hinkwawo, loyi a xi chavaka a vuya a endla leswi lulameke, xa n’wi tsakela.” (Mintirho 10:34, 35) Vanhu va timbilu letinene ematikweni hinkwawo sweswi va dyondza Bibele naswona va amukela vugandzeri bya ‘Xikwembu xa ntiyiso lexi nyikaka ku rhula,’ Muvumbi wa vanhu hinkwavo.—Varhoma 16:20; Mintirho 17:24-27.

20. I yini lexi kombaka Vujagana byi nga ri bya Vukriste ni lebyi lwisanaka ni Xikwembu?

²⁰ Vanhu van’wana va komba ku avana ni vukanganyisi evukhongerini bya Vujagana, lebyi vulaka leswaku byi landzela Bibele. Va tlhela va ku, ‘Ndzi nga pfumerisa ku yini eka Xikwembu xa Bibele, kasi matiko lama nga ni Bibele ya le xikarhi ka lawa ya hlengeletaka matlhari ya nyutliya hi ndlela yo chavisa?’ Ntiyiso hi leswaku, loko Bibele yi tshama yi ri ntiyiso minkarhi hinkwayo, matiko ya Vujagana ya susiwe swinene eka Vukriste bya Bibele hi laha Phuphu ya N’walungu yi hambaneke na Phuphu ya Dzonga ha kona. I vakanganyisi loko va tivula ku va ni Vukriste. Va na yona Bibele, kambe a va ti yingisi tidyondzo ta yona. Presidente wa Amerika loyi a leriseke leswaku bomo yo sungula ya athomo yi hoxiwa eHiroshima u tshama a ku: “Oho, onge ndzi nga kuma Esaya kumbe Mukwetsimi Pawulo!”—leswaku va ta kongomisa vanhu empfilumpfilwini lowu wa misava. Loko a a lo pfumelelana na Esaya wa Bibele, ingi a nga yi hoxanga bomo ya athomo, hikuva Esaya u huwelele ku ‘furiwa ka mabanga ya va swikomu ni matlhari ya va masikiri.’ Ku tlula kwalaho, a ku ri Pawulo wa le Bibeleni loyi a nga te: “Nyimpi leyi hi yi lwaka a hi yo lwela swa misava. Hikuva matlhari lawa hi lwaka hi wona, a hi lama tirhisiwaka hi vanhu.” (Esaya 2:4; 2 Vakorinto 10:3, 4) Hambi swi ri tano, ematshan’wini yo landzela ndzayo ya vutlhari ya Bibele, matiko ya Vujagana ya katsekile eka mphikizano wo tisunga wa matlhari. Ku tivula kwihi na kwihi loku va ku endlaka ka ku va Vakriste lava yingisaka Bibele i ka mavunwa. Va fanele ku kongomana ni ku avanyisa ka Xikwembu hikwalaho ka ku hluleka ku endla ku rhandza ka xona.—Matewu 7:18-23; Sofonia 1:17, 18.

Masingita Ni Leswi Tumbuluxiweke Hi Yehova

21. Ha yini swi twala ku pfumala ku kanakana hi masingita ya Xikwembu?

²¹ Yehova wa vumba, naswona u endla masingita. Xana u tshama u hlamarisiwa hi ta ku hundzuriwa ka mati ya va ngati, ku avana ka Lwandle ro Tshwuka, ku tswariwa ka Yesu hi wanhwana ni masingita man’wana lama rhekhodiweke eBibeleni? Leswi munhu a nga ni matimba lama pimiweke ya vutlhari, kumbexana a nga ka a nga yi twisisi ndlela leyi yan’wana ya masingita lawa ya humeleleke ha yona, tanihi leswi a nga swi kotiki ku twisisa singita ra ku tlhava ni ku pela ka dyambu siku na siku hi laha ku heleleke. Ku vumbiwa ka munhu a ri ri singita. Munhu wa manguva lawa a nga ri vonanga singita rero, kambe wa swi tiva leswaku ri humelerile, hikuva wa hanya namuntlha ku seketela rona. Hakunene, vutomi hinkwabyo ni vuako hinkwabyo swi vumba singita rin’we leri nga heriki. Xana hi fanele ku kanakana loko Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri vula leswaku u endle masingita lama kongomeke hi minkarhi yo karhi, hambi leswi ku nga hava xilaveko xa masingita lama fanaka namuntlha?

22. Hlamusela ku tumbuluxa ka Xikwembu ko sungula.

²² Ku tumbuluxa hinkwako ka Yehova i singita naswona ka hlamarisa! Hambi swi ri tano, ku tumbuluxa kakwe ko sungula a ku ri loku hlamarisaka ngopfu eka hinkwaswo. A ku ri ku tumbuluxiwa ka N’wana wa yena wa moya, “mativula” yakwe. (Vakolosa 1:15) N’wana loyi wa le tilweni a a vuriwa “Rito.” Malembe lama nga hlayekiki endzhaku ka ku tumbuluxiwa kakwe, u tile emisaveni leyi kutani a vuriwa “Kriste Yesu munhu.” (1 Timotiya 2:5) Endzhaku ku vuriwe leswi ha yena: “Rito ri hundzukile munhu, a va a aka exikarhi ka hina; kutani hi hlalele ku kwetsima ka yena loku nga tala tintswalo ni ntiyiso, ku nga ku kwetsima loku fanelaka n’wana la nga yexe eka Tata wa yena.”—Yohane 1:14.

23. (a) Xinakulobye exikarhi ka Xikwembu ni N’wana wa xona xi nga hlamuseriwa hi ndlela yihi? (b) Hi ku tirhisa N’wana wakwe, Yehova u vumbe yini?

²³ Xinakulorhi xa Yehova ni N’wana wakwe xi nga ha ringanisiwa ni lexiya xa n’wini wa feme ni n’wana wakwe, laha n’wana a pfunetaka hi ku endla swilo leswi kunguhatiweke hi tata wakwe. Hi ku tirhisa N’wana wakwe wa mativula ni mutirhi-kulobye, Yehova u vumbe swivumbiwa swin’wana swo tala swa moya, vana va Xikwembu. Endzhakunyana, leswi swi tsakerile ku vona N’wana wa Yehova, Mutirhi-nkulu wakwe, a vumba matilo ni misava ya xiviri leyi hi hanyaka eka yona. Xana wa kanakana leswaku swilo leswi swi vumbiwile? Magidi ya malembe endzhakunyana, Yehova u vutise wanuna la tshembekaka a ku: “A wu ri kwihi siku ndzi akeke masungulo ya misava? Vulavula, loko u ri ni ku twisisa. Siku tinyeleti ta vuxa ti baka huwa yo tsaka, ni vana hinkwavo va Xikwembu va yimbelelaka hi ku tsakisisa?”—Yobo 38:4, 7; Yohane 1:3.

24. (a) I ku tumbuluxa kwihi ka la misaveni ka Yehova loku hlawulekeke, naswona etimhakeni tihi? (b) Hikwalaho ka yini byi ri vuhunguki ku vula leswaku munhu u davukile a huma eka swiharhi?

²⁴ Hi ku famba ka nkarhi, Yehova u vumbe swilo leswi hanyaka, leswi vonekaka emisaveni leyi, swimilana, mirhi, swiluva, tinhlampfi, tinyenyana ni swiharhi. (Genesa 1:11-13, 20-25) Manuku Xikwembu xi byela Mutirhi-nkulu wa xona xi ku: “A hi endleni munhu hi xifaniso xa hina, a ta fana na hina . . . Xikwembu xi endla munhu hi xifaniso xa xona. Xi n’wi endla a fana ni Xikwembu; xi endla wanuna ni wansati.” (Genesa 1:26, 27) Hi ku va a vumbiwe hi xifaniso ni ku fana ni Xikwembu, a ri ni timfanelo letikulu ta Xikwembu ta rirhandzu, vutlhari, ku lulama ni matimba, munhu wo sungula a a tlula swiharhi ngopfu. Munhu u le ka ntlawa lowu hambaneke ni swiharhi hi mhaka ya leswi a kotaka ku anakanyisisa, a nga kunguhata swa nguva leyi taka, naswona wa swi kota ku gandzela Xikwembu. Swiharhi swi hava vutlhari byo anakanyisisa ha byona, kambe swi hanya hi rintumbuluko. I vuhunguki swonghasi ku vula leswaku a ku na Muvumbi kambe leswaku xivumbiwa lexi nga munhu lexi nyikiweke ngopfu vutlhari, xi tumbuluke xi huma eka swihadyana leswi nga riki na vutlhari!—Psalma 92:6, 7; 139:14.

25, 26. (a) I langutelo rihi lerinene leri a ri vekiwe emahlweni ka munhu? (b) Hikwalaho ka yini xiphiqo xo tata misava yi khapakhapa xi ta ka xi nga vi kona?

²⁵ Xikwembu xi veke munhu ‘entangeni wa Edeni, hi tlhelo ra vuxa.’ A wu ri ntanga wa ntsako, ku fana ni ntanga lowu nga exifunengetweni xerhu, hambi leswi enkarhini wolowo a ku ri na vanhu vambirhi ntsena, Adamu ni nsati wakwe. Paradeyisi leyi yo sungula a ya ha ri kona, yi onhiwile hi Ndhambi ya siku ra Nowa. Kambe tlhelo ra xivandla xa yona eVuxa-Xikarhi ra tiviwa, hikuva milambu yin’wana leyi vuriweke eBibeleni yi ri leyi khulukelaka eka xona ya ha ri kona ku ta fika sweswi. (Genesa 2:7-14) Munhu a a ri ni nkarhi lowunene wo tirhisa ntanga lowu tanihi ntsindza lowu a wu ta hangalaka ivi a rima misava hinkwayo, a yi endla paradeyisi ya misava hinkwayo.—Esaya 45:12, 18.

²⁶ Tanihi leswi Xikwembu ni N’wana wa xona va nga vatirhi, kutani Xikwembu xi nyike ni munhu ntirho wo wu endla laha misaveni. (Yohane 5:17) Eka Adamu na Evha, wanuna ni wansati wo sungula, xi te: “Tswalanani, mi andza, mi tata misava, mi yi fuma, mi fuma ni tinhlampfi ta lwandle, ni tinyanyana ta tilo, ni swin’wana hinkwaswo leswi hanyaka emisaveni.” (Genesa 1:28) Xana leswi a swi vula leswaku vanhu a va ta andza, va tata misava, ivi endzhaku va hambeta va andza ku fikela loko misava yi tala yi khapa-khapa ke? E-e. Loko munhu a ku byela ku tata bikiri hi tiya, a wo cheletela tiya ku kondza yi khapa-khapela hinkwako ehenhla ka tafula. U tata bikiri ivi u tshika. Hi ndlela leyi fanaka, xileriso xa Yehova eka munhu lexi nge, “Mi tata misava,” xi kombise xikongomelo xa yena xa leswaku munhu a tata misava hi ku ringanela, kutani ku tswalana ka vanhu laha misaveni a ku ta yima. Leswi a swi nga ta tisa xihinga eka vandla ra vanhu lava hetisekeke. Hi le misaveni ya namuntlha ya vanhu lava nga hetisekangiki ntsena laha ku andza ngopfu ka vanhu ku tisaka xirhalanganya.

Swilo Leswo Biha—Ha Yini Xikwembu Xi Swi Pfumelela?

27. I swivutiso swihi leswi sweswi swi lavaka nhlamulo?

²⁷ Loko ku ri leswaku xikongomelo xa Xikwembu i ku aka misava ya paradeyisi, ha yini misava namuntlha yi tale hi vuhomboloki, ku xaniseka ni gome? Loko Xikwembu xi ri xa Matimba Hinkwawo, hikwalaho ka yini xi pfumelele swiyimo leswi hi nkarhi wo leha? Xana wu kona ntshembo wa leswaku swihinga swerhu hinkwaswo swi ta hela? Bibele yi ri yini?

28. Ku xandzuka ku nghene entangeni wa Paradeyisi hi ndlela yihi?

²⁸ Bibele yi komba leswaku swiphiqo swa vanhu swi sungule loko un’wana wa vana va Xikwembu va moya a xandzukele vuhosi bya Yehova, kumbe mfumo. (Varhoma 1:20; Psalma 103:22, tinhlamuselo ta NW Ref. Bi.) Ku hava ku tipfinyinga leswaku ntsumi leyi a yi ri exikarhi ka leti ti tsakeke loko ti vona ku tumbuluxiwa ka munhu. Kambe endzhaku makwanga ni ku tikukumuxa swi mirile embilwini ya yona, kutani yi kuceteriwe hi ku navela ku endla leswaku Adamu na Evha va khongela yona ematshan’wini ya Yehova, Muvumbi wa vona. Loko yi vulavula hi ku tirhisa nyoka, ku fana ni loko munhu a humesa rito a ri ekule hi ku tirhisa popi, nyoka leyi yi kanganyise Evha leswaku a xandzukela Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. Adamu nuna wakwe endzhaku u n’wi landzerile eku xandzukeni.—Genesa 2:15-17; 3:1-6; Yakobo 1:14, 15.

29. (a) I timhaka tihi ta ku tiyimisela leti tlhekekeke xana? (b) Xikwembu xi hlangavetane ni ntlhontlho lowu hi ndlela yihi? (c) U nga hlanganyela njhani eku nyikeleni ka nhlamulo eka ndzhukano wa Sathana?

²⁹ Ntsumi yoleyo yo xandzuka yi tiviwe tanihi ‘nyoka yo sungula.’ (Nhlavutelo 12:9; 2 Vakorinto 11:3) Nakambe yi vuriwa Sathana, leswi vulaka “Mukaneti,” na Diyavulosi, leswi vulaka “Mulumbeti.” U tlhontlhe mphikamakaneta ya vunene ni ku lulama ka vuhosi bya Yehova bya misava, naswona u tlhontlhe Xikwembu leswaku se yena, Sathana, a a ta hambukisa vanhu hinkwavo evugandzerini bya ntiyiso. Xikwembu xi pfumelele Sathana malembe ya 6 000 lama hundzeke ku ringeta ku seketela ku tlhontlha kakwe, leswaku mphikamakaneta ehenhleni ka vuhosi bya Yehova yi ta lulamisiwa hi laha ku nga heriki. Mfumo wa vanhu lowu ntshunxekeke eka Xikwembu wu hluleke hi ndlela yo chavisa. Kambe vavanuna ni vavasati va ripfumelo, lava exikarhi ka vona Yesu a nga xikombiso lexi hlawulekeke, va hlayise vutshembeki eka Xikwembu ehansi ka miringo leyikulu, va kurisa Yehova ivi va kombisa Diyavulosi a ri muhembi. (Luka 4:1-13; Yobo 1:7-12; 2:1-6; 27:5) Na wena, u nga va muhlayisi wa vutshembeki. (Swivuriso 27:11) Kambe Sathana a hi yena nala ntsena loyi a hi hlaselaka. Nala un’wana loyi a nga kona hi wihi?

Nala—Rifu

30. Matsalwa ya ri yini ehenhleni ka xigwevo lexi veke kona eka munhu hikwalaho ka ku xandzuka?

³⁰ Xikwembu xi hlamusele xigwevo xa ku xandzuka—rifu. Loko a hundzisela xigwevo eka wansati wo sungula, Yehova u te: “Ndzi ta ku engetela ngopfu eku vaviseka ka ku tika ka wena; u ta veleka vana hi ku vaviseka; ku navela ka wena ku ta ya ka nuna wa wena, kambe yena u ta ku fuma.” Eka nuna wa kona Adamu u te: “U ta dya vuswa hi nyuku wa mombo wa wena, u ko u tlhelela emisaveni, hikuva u humesiwile eka yona. Hikuva u ntshuri, u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:16-19) Mpatswa lowu xandzukeke wu hlongoriwile eParadeyisini ya ntsako wu ya emisaveni leyi nga rimiwangiki. Hi ku famba ka nkarhi wu file.—Genesa 5:5.

31. Xidyoho i yini, naswona vuyelo bya xona byi ve byihi eka vanhu?

³¹ Hi le ndzhaku ka loko va hluleke ku fikelela mfungho wa ku hetiseka ntsena laha Adamu na Evha va sunguleke ku tswala vana. Vanhu hinkwavo namuntlha i vatukulu va vona eku tsaneni, kutani hikwalaho hinkwavo va fa. Mutsari un’wana wa Bibele u swi hlamusela hi marito lawa: “Kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we, kutani rifu ri ngheneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva va dyohile hinkwavo.” “Ku dyoha” loku i yini xana? I ku hluleka ku fikelela mfungho wa ku hetiseka kumbe ku helela. Yehova Xikwembu a nga amukeli kumbe ku tshika nchumu lowu nga hetisekangiki wu hambeta wu hanya. Leswi vanhu hinkwavo va kumeke xidyoho xa ndzhaka ni ku nga hetiseki eka wanuna wo sungula Adamu, rifu ri ‘fumile tanihi hosi’ ehenhla ka vona. (Varhoma 5:12, 14) Munhu la nga hetisekangiki wa fa, hi ndlela leyi fanaka ni leyi swiharhi swi faka ha yona.—Eklesiasta 3:19-21.

32. Bibele yi hlamusela rifu leri hi ri kumeke hi ndzhaka hi ndlela yihi?

³² “Rifu” leri i yini? Ku fa i ku hambana ni ku hanya. Xikwembu a xi khomele munhu langutelo ra vutomi lebyi nga heriki emisaveni loko a a lo yingisa. Hambi swi ri tano, a nga yingisanga, kutani xigwevo xa kona a ri ri rifu, ku pfumala vutomi, ku nga vi kona. Xikwembu a xi vulanga nchumu hi ku hundzisela vutomi bya munhu exivandleni xa moya kumbe “etiheleni” leti hisaka loko a nga xi yingisanga kutani a fa. Xi tsundzuxe munhu xi ku: “U ta fa hakunene.” A a ri Diyavulosi mudlayi wa vanhu loyi a hembeke loko a ku: “U nga ka u nga fi hakunene.” (Genesa 2:17, NW; 3:4; Yohane 8:44) Leswi vanhu hinkwavo va swi kumeke tanihi ndzhaka eka Adamu i rifu leri fanaka ni ntshuri.—Eklesiasta 9:5, 10; Psalma 115:17; 146:4.

33. (a) I vumundzuku byihi lebyi rindzeleke vanhu ni misava leyi? (b) I swilo swihi swinharhu swa nkoka leswi Yehova a swi endlaka hi ku tirhisa N’wana wa yena?

³³ Manuku ke, xana ku hava vumundzuku eka munhu la faka? Ku ni vumundzuku lebyi hlamarisaka! Bibele yi komba leswaku xikongomelo xa Xikwembu hi misava ya paradeyisi ya vanhu hinkwavo, ku katsa ni lava sweswi va feke, xi nga ka xi nga hluleki. Yehova u ri: “Matilo i xiluvelo xa mina, ni misava i vunavelo bya minkondzo ya mina.” “Ndzi ta twarisa xivandla lexi milenge ya mina yi yimaka eka xona.” (Esaya 66:1; 60:13) Erirhandzwini rakwe lerikulu, Yehova u rhumele N’wana wakwe, Rito, emisaveni leyi, leswaku misava yi ta kuma vutomi ha yena. (Yohane 3:16; 1 Yohane 4:9) Ku ni swilo swinharhu swa nkoka leswi hi faneleke ku bula ha swona sweswi ni leswi Yehova a swi endlaka hi ku tirhisa N’wana wakwe, hi leswi, (1) Ku lunghiselela ntshunxeko ematimbeni ya rifu; (2) ku pfuxeriwa ka vafi evuton’wini; na (3) ku tlhoma hulumendhe leyi hetisekeke ehenhla ka vanhu hinkwavo.

Ku Ntshunxiwa Eku Feni

34, 35. (a) Munhu a nga kutsurisiwa ku yini ntsena eku feni? (b) Nkutsulo i yini?

³⁴ Ku sukela eminkarhini ya khale, vaprofeta va Xikwembu va kombise ntshembo wa vona, hayi eka leswaku munhu a nga fi, kambe eka ntshembo wa leswaku Xikwembu xi ta “va lamulela” eku feni. (Hosea 13:14) Kambe xana munhu a nga ntshunxisiwa ku yini emapindzeni ya rifu? Ku lulama loku hetisekeke ka Yehova a ku lava ‘vutomi hi vutomi, tihlo hi tihlo, tino hi tino.’ (Deuteronoma 19:21) Kutani ke, leswi Adamu a tiseke rifu ra ndzhaka eka vanhu hinkwavo hi ku xandzukela Xikwembu hi ku swi rhandza ivi kutani a lahlekeriwa hi ku hetiseka ka vutomi bya munhu, munhu un’wana la hetisekeke a a fanele ku siva Adamu hi ku hakela vutomi byakwe lebyi hetisekeke, ku tlhela a xava leswi Adamu a swi lahleke.

³⁵ Nawu wo xava ‘xanchumu hi lexi fanaka na xona’ wu amukeriwe swinene evurungurwini hinkwabyo. Xiga lexi tirhisiwaka swinene i ku “hakela nkutsulo.” Nkutsulo i yini xana? I “nxavo lowu hakeriwaka ku lamulela munhu kumbe xilo eka loyi a hlayiseke munhu yoleyo kumbe xilo xexo evuhlongeni. Hambi swi ri tano vakhomiwa va nyimpi kumbe mahlonga va vuriwa lava kutsuriweke loko va ntshunxiwe hi ku cincana loku anakanyeriwaka ku ri ka nkoka. . . . Xin’wana ni xin’wana lexi siviweke kumbe lexi cinciweke hi ku ringana nchumu wolowo i nkutsulo wakwe.”d Ku sukela exidyohweni xa Adamu, vanhu hinkwavo va fane ni vakhomiwa va nyimpi kumbe mahlonga, lama bohiweke hi ku nga hetiseki ni rifu. Leswaku va ntshunxiwa, a ku fanele ku lunghiseleriwa nkutsulo. Leswaku ku papalatiwa ku kanetana kwihi na kwihi sweswi kumbe endzhakunyana malunghana ni vunene bya nxavo wa nkutsulo, a swi ta va swinene ku nyikela vutomi byin’we lebyi hetisekeke bya munhu, hi leswaku, lebyi ringanaka hi ku kongoma ni bya Adamu.

36. Yehova u lunghiselele vutomi lebyi hetisekeke bya vumunhu tanihi nkutsulo hi ndlela yihi?

³⁶ Hambi swi ri tano, vutomi byo tano lebyi hetisekeke bya munhu byi ta kumiwa kwihi? Vanhu hinkwavo, tanihi vatukulu va Adamu la nga hetisekangiki, va tswariwe va nga hetisekanga. “Munhu a nga swi koti ku kutsula makwavo, hambi ku ri ku humesela Xikwembu entsengo wa yena.” (Psalma 49:7) Loko a hlamula xilaveko, Yehova, a ri karhi a susumetiwa hi rirhandzu rakwe leri enteke eka vanhu, entiyisweni u nyikele N’wana wakwe la vangamaka wa “mativula” leswaku a va gandzelo leri lavekaka. U hundzisele vutomi lebyi hetisekeke bya N’wana loyi wa moya, Rito, ekhwirini ra Mariya, wanhwana wa Muyuda. Wanhwana loyi u tikile naswona hi nkarhi lowu faneleke u veleke mufana, la thyiweke “Yesu.” (Matewu 1:18-25) Muvumbi wa vutomi entiyisweni a a ta swi kota ku endla singita ro tano leri hlamarisaka.

37. Yesu u kombise rirhandzu rakwe eka vanhu hinkwavo lava navelaka vutomi hi ndlela yihi?

³⁷ Yesu u kurile a va wanuna, a tinyiketa eka Yehova, kutani a khuvuriwa. Manuku Xikwembu xi n’wi lerise ku endla ku rhandza ka xona. (Matewu 3:13, 16, 17) Leswi vutomi bya Yesu bya laha misaveni byi humeke etilweni ni leswi a a hetisekile, a a ta nyikela vutomi byebyo byo hetiseka bya munhu, a byi tirhisa ku ntshunxa vanhu eku feni. (Varhoma 6:23; 5:18, 19) Hi laha a vuleke ha kona u te: “Ndzi tile leswaku tinyimpfu ti va ni vutomi, ti byi kuma hi ntalo.” “A ku na munhu la nga ni rirhandzu leri tlulaka ra loyi a nyiketaka vutomi bya yena hikwalaho ka vanakulobye.” (Yohane 10:10; 15:13) Loko Sathana a endle leswaku Yesu a dlawa emhandzini ya nxaniso, Yesu u titsongahatele rifu leri ra tihanyi, a tiva leswaku vanhu lava kombisaka ripfumelo a va ta kuma vutomi hi lunghiselelo ra nkutsulo lowu.—Matewu 20:28; 1 Timotiya 2:5, 6.

Ku Vuyiseriwa eVuton’wini

38. N’wana wa Xikwembu u tlheriseriwe njhani evuton’wini, naswona leswi swi komba yini?

³⁸ Hambi leswi valala vakwe va n’wi dlayeke, N’wana wa Xikwembu a nga lahlekeriwanga hi mfanelo yakwe ya vutomi lebyi hetisekeke bya munhu, hikuva u hlayise vutshembeki eka Xikwembu. Kambe ke, loko a file esirheni, xana Yesu a a ta tirhisa nchumu lowu wa nkoka, mfanelo ya vutomi bya munhu, hikwalaho ka vanhu hi ndlela yihi? A ku ri laha, laha Yehova a endleke singita rin’wana, ro sungula ra muxaka wa rona. Hi siku ra vunharhu ra loko Yesu a ri esirheni, Yehova u n’wi pfuxile eku feni tanihi xivumbiwa xa moya, lexi nga fiki. (Varhoma 6:9; 1 Petro 3:18) Leswaku a simeka ku pfumela eku pfukeni ka vafi, hi makhamba yo hambana-hambana Yesu u ambale miri wa nyama ivi a humelela eka vadyondzisiwa va yena, eka khamba rin’wana eka lava va 500 ni lava va tlulaka vona. Ku hava ni un’we wa vona, hambi a ri muapostola Pawulo loyi endzhaku a biweke hi rihati hi xivumbeko xa Yesu la kwetsimisiweke, a veke ni xivangelo xo kanakana hi singita ra ku pfuka ka yena eku feni.—1 Vakorinto 15:3-8; Mintirho 9:1-9.

39. (a) Yesu u tirhisa nkoka wa gandzelo rakwe hi ndlela yihi, naswona xo sungula hikwalaho ka vamani? (b) Yesu u vulavule hi singita rihi rin’wana lerikulu?

³⁹ Endzhaku ka 40 wa masiku Yesu la pfuxiweke u tlhandlukele emahlweni ka Xikwembu hi xoxe ematilweni, leswaku a ya humesa nxavo wa gandzelo rakwe leri hetisekeke ra munhu tanihi nkutsulo wa vanhu. “Kriste u humesile kan’we mhamba yin’we ya swidyoho a yi humesela vanhu va minkarhi hinkwayo, kutani u yile a ya tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu. Ku sukela kwalaho u yimele leswaku Xikwembu xi endla valala va yena evunavelo bya milenge ya yena.” (Vaheveru 10:12, 13) Vo sungula ku ntshunxiwa hi nkutsulo lowu i “ntlhambinyana” wa Vakriste lava tshembekaka “lava nga va [Kriste].” (Luka 12:32; 1 Vakorinto 15:22, 23) Lava “hi lava va kutsuriweke exikarhi ka vanhu,” kutani hikwalaho eku pfuxiweni ka vona va hundzuka vanghana va moya va Kriste ematilweni. (Nhlavutelo 14:1-5) Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini hi mintshungu ya vanhu lava feke emasirheni ya vona? Loko a ri emisaveni leyi, Yesu u vule leswaku Tata wakwe u n’wi nyike vuhosi byo avanyisa ni byo nyika vutomi. U tlhandlekerile: “Mi nga hlamaleni hi mhaka leyi; hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena; kutani va ta huma, . . . va pfuka.” (Yohane 5:26-29) Lava u ta va tlherisela evuton’wini amisaveni ya Paradeyisi.

40, 41. (a) Hlamusela hi ku kongoma leswi ‘ku pfuka ka vafi’ ku vulaka swona. (b) Hikwalaho ka yini hi nga vaka ni ripfumelo exitshembisweni xa Xikwembu xa ku pfuka ka vafi?

⁴⁰ Xiya marito ya Yesu, “Mi nga hlamaleni hi mhaka leyi.” Hambi swi ri tano, munhu loyi a feke khale a nga ntshunxisiwa ku yini eku feni ivi a tlheriseriwa evuton’wini? Xana miri wakwe a wu tlhelelanga entshurini? Swin’wana swa swiphemunyana leswi a swi vumbe miri wolowo swi nga ha va swi tswongiwile hi swilo swin’wana leswi hanyaka, swo fana ni swimilana ni swiharhi. Hambi swi ri tano, ku pfuxiwa ka vafi a swi vuli ku humesa swinyamanyamana leswiya swi ya hlanganisiwa nakambe. Swi vula leswaku Xikwembu xi tlhela xi vumba munhu la fanaka, a va ni vumunhu byebyiyani. Xi humesa miri lowuntshwa emisaveni, naswona emirini wolowo xi nghenisa swihlawulekiso sweswiyani, timfanelo leti fanaka, mianakanyo yoliya, mahanyelo lama fanaka ni lawa munhu a a tivumbele wona enkarhini wa ku fa ka yena.

⁴¹ Wu nga ha va wu ve ntokoto wa wena leswaku yindlu ya wena leyi a wu yi rhandza swinene yi hisiwile yi ku lokohlo. Hambi swi ri tano, u nga ha endla leswaku yindlu leyi fanaka yi tlhela yi akiwa hi ku olova, hikuva ntila wa vuxokoxoko bya yona hinkwabyo lebyi rhandzekaka wu kona emianakanyweni ya wena. Hakunene, manuku ke, Xikwembu lexi nga Musunguri wa mianakanyo xi nga tlhela xi vumba vanhu lava xi va hlayiseke emianakanyweni ya xona hikwalaho ka leswi a xi va rhandza. (Esaya 64:8) Leyi hi yona mhaka leyi Bibele ya NW yi tirhisaka xiga lexi nge “masirha ya xitsundzuxo.” Loko se wu ri nkarhi lowu faneleke wa Xikwembu wo tlherisela vafi evuton’wini nakambe, xi ta endla singita rero, hi laha xi endleke singita ha kona eku vumbeni ka munhu wo sungula, ntsena eka nkarhi wa sweswi xi ta ri endla minkarhi yo tala xi vuyelela.—Genesa 2:7; Mintirho 24:15.

42. Hikwalaho ka yini vutomi lebyi nga heriki emisaveni byi koteka naswona byi ri bya xiviri?

⁴² Xikwembu xi ta tlherisela vanhu evuton’wini, hi langutelo ro ka va nga ha tlheli va fa emisaveni. Kambe xana vutomi lebyi nga heriki emisaveni byi nga endleka hi ndlela yihi ke? Byi nga endleka naswona i bya xiviri hikuva i xikongomelo ni ku rhandza ka Xikwembu. (Yohane 6:37-40; Matewu 6:10) Xivangelo xin’we ntsena lexi endlaka leswaku munhu a fa emisaveni hi leswaku u kume rifu ra ndzhaka eka Adamu. Hambi swi ri tano, loko hi ehleketa hi tinxaka to tala ta swilo leswi hlamarisaka emisaveni leswi munhu a a ta tiphina ha swona, rihanyo ro koma leri nga hansi ka dzana ra malembe ri kome ngopfu! Loko xi nyika vana va vanhu misava leyi, Xikwembu a xi kunguhate leswaku munhu a a fanele ku hambeta a hanya leswaku a tiphina hi ku xonga ka ku tumbuluxa ka Xona, hayi dzana ra malembe ntsena, kumbe gidi ra malembe, kambe hi laha ku nga heriki!—Psalma 115:16; 133:3.

Hulumendhe Leyi Hetisekeke Ya Ku Rhula

43. (a) I xilaveko xihi lexi nga kona xa hulumendhe leyi hetisekeke? (b) Yehova u kunguhata yini emhakeni leyi?

⁴³ Leswi vatswari va hina vo sungula va cukumeteke nawu wa Xikwembu, hulumendhe ya vanhu yi vile ehansi ka vulawuri bya Sathana. Hi laha ku fanelaka Bibele yi vitana Sathana “xikwembu xa misava leyi.” (2 Vakorinto 4:4) Nyimpi, tihanyi, nthyakiso ni ku tsekatseka ka tihulumendhe ta vanhu ku komba leswaku hi yena. Ntwanano wa Matiko ni Nhlangano wa Matiko swi hluleka ku herisa madzolonga. Vanhu va rilela hulumendhe ya ku rhula. Xana a swi twali leswaku Muvumbi, loyi a kunguhataka ku pfuxeta Paradeyisi emisaveni leyi, na yena a nga lunghiselela hulumendhe leyi hetisekeke ya Paradeyisi yoleyo? Sweswo swo va swona leswi Yehova a kunguhateke ku swi endla. Hosi leyi N’wi yimelaka ehulumendheni leyi i ‘Hosana yakwe ya ku Rhula,’ Kriste Yesu, naswona ‘ku fuma ka yena ni ku rhula swi nga ka swi nga heli.’—Esaya 9:6, 7.

44. (a) Hulumendhe leyi yi ta va kwihi? (b) Yi ta vumbiwa hi ndlela yihi?

⁴⁴ Bibele yi komba leswaku hulumendhe leyi hetisekeke yi ta va ematilweni. Emhakeni leyi, Hosi Yesu Kriste u ta fuma hi ndlela leyi humelelaka emisaveni hinkwayo hi ku lulama. Ku tlula kwalaho, u ta va ni vafumi-kulobye eka hulumendhe yoleyo yi nga vonekiki, ya le tilweni. Lava va hlawuriwe exikarhi ka vanhu lava tshembekaka, valandzeri va Yesu lava tiyiseleke na yena emiringweni ni lava a nge eka vona: “Hi laha Tata wa mina a ndzi nyikeke mfumo ha kona, na mina ndzi mi nyika wona.” (Luka 22:28, 29) Ko va va nga ri vangani ntsena exikarhi ka vanhu lava tekiwaka va ya etilweni ku ya fuma na Kriste Yesu. Swa fana ni le ka matiko namuntlha, laha va nga riki vangani lava hlawuleriwaka ku fuma ehubyeni kumbe epalamendhe. Bibele yi komba leswaku Yesu Kriste u ta va ni vafumi-kulobye va 144 000 ntsena. Kutani Mfumo wa Xikwembu, kumbe hulumendhe ya le tilweni, yi vumbiwa hi Kriste Yesu ni vanhu va 144 000 lava tekiweke emisaveni va ya etilweni. (Nhlavutelo 14:1-4; 5:9, 10) Kutani ku vuriwa yini hi misava? Psalma 45:16 yi vula leswaku Hosi yi ta veka “tihosana emisaveni hinkwayo.” “Tihosana” ta vanhu, kumbe valanguteri va hulumendhe, va ta vekiwa ku suka etilweni hikwalaho ka ku tinyiketa ka vona loku enteke emilawini yo lulama.—Ringanisa Esaya 32:1.

45, 46. (a) Mhaka-nkulu ya ku chumayela ka Yesu emisaveni a yi ri yihi? (b) Hikwalaho ka yini hulumendhe leyi hetisekeke yi nga simekiwanga hi xihatla? (c) Xana 1914 C.E. a ri ri lembe ro hlawuleka evuprofeteni ni le ka swiendlakalo swa misava hi ndlela yihi?

⁴⁵ Hulumendhe leyi hetisekeke yi tlhomiwe rini naswona hi ndlela yihi? Loko a ha ri emisaveni Mfumo lowu a wu ri mhaka-nkulu ya ku chumayela ka yena. (Matewu 4:17; Luka 8:1) Hambi swi ri tano, a nga wu tlhomanga Mfumo enkarhini wolowo, hambi ku ri eku pfuxiweni kakwe eku feni. (Mintirho 1:6-8) Hambi loko a tlhandlukele ematilweni, a ha fanele ku rindzela nkarhi lowu vekiweke wa Yehova. (Psalma 110:1, 2; Vaheveru 1:13) Vuprofeta bya Bibele byi komba leswaku nkarhi lowu vekiweke wu fike hi 1914 C.E. Hambi swi ri tano, un’wana u ta vutisa a ku, ‘Ematshan’wini ya hulumendhe leyi hetisekeke, xana 1914 a ri funghangi ku sungula ka makhombo lama engetelekeke ya misava?’ Yoleyo hi yona mhaka yo tiya! Ku ni ku yelana swinene exikarhi ka ku ta ka Mfumo wa Xikwembu ni swiendlakalo swa makhombo eka malembe ya sweswinyana, hi laha hi nga ta vona ha kona sweswi.

⁴⁶ Malembe ya 35 emahlweni ka 1914, Xihondzo xo Rindza xa Xinghezi (lexi sweswi wu nga magazini lowu hangalasiwaka swinene wa vukhongeri emisaveni) a xi ri karhi xi yisa mianakanyo eka 1914 tanihi lembe leri funghiweke evuprofeteni bya Bibele. Vuprofeta lebyi byi sungule ku va ni ku hetiseka loku xiyekaka hi 1914. Byin’wana bya byona a byi ri vuprofeta bya Yesu hi byakwe, lebyi tsariweke malembe ya 1 900 lama hundzeke, malunghana ni “xikombiso” lexi a xi ta humelela eku heleni ka mafambiselo ya swilo ni lexi a xi ta komba leswaku a a ri kona hi ndlela leyi nga vonekiki ematimbeni ya vuhosi. Loko a hlamula xivutiso xa vadyondzisiwa vakwe ehenhleni ka “xikombiso” lexi, u te: “Tiko rin’wana ri ta pfukela tiko rin’wanyana, mfumo wun’wana wu ta lwa ni mfumo wun’wanyana; ku ta va ni tindlala, ni ku tsekatseka ka misava ematlhelweni yo tala. Swilo leswi hinkwaswo i ku sungula ka mahlomulo.” (Matewu 24:3, 7, 8) Eku hetisekeni loku nyanyulaka, yo sungula ya tinyimpi ta misava yi sungurile hi 1914, yi tisa ku lovisiwa ka minkarhi ya nkombo ku tlula tinyimpi hinkwato ta 900 ta malembe ya 2 500 yo sungula! Mahlomulo ya hambetile ku sukela kwalaho. Xana u tshama u vona ku lovisa ka nyimpi, tindlala kumbe ku tsekatseka kun’wana lokukulu ka misava leswi hlaseleke misava ku sukela hi 1914? Loko swi ri tano, u vile mbhoni leyi voneke hi mahlo ya “xikombiso” xa “nkarhi wa makumu” wa mafambiselo lawa ya swilo.—Daniel 12:4.

47. Swiendlakalo leswi hetisisaka “xikombiso” swi tinyike matimba emalembeni ya sweswinyana hi ndlela yihi?

⁴⁷ “Mahlomulo” ya vangiwile eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, leyi a yi ri na ku lovisa loku tlulaka ka Nyimpi yo Sungula ya Misava ka mune, ni ku hundzela eka nguva ya nyutliya, leyi hetisisaka vuprofeta byin’wana bya Yesu lebyi nge: “Laha misaveni, matiko ma ta hela ntamu . . . , vanhu va ta titivala hi ku chava ni ku ehleketa leswi nga ta humelela la misaveni.” (Luka 21:25, 26) Ku andza ka vugevenga ni vuhomboloki, ku xandzuka ni mihuphani exikarhi ka vana, kun’we ni ku kula ka ku nga chavi Xikwembu ni vunghwavava—swiendlakalo leswi ndlandlamukaka naswona swi vhumbiwile swi ri leswi funghaka “masiku ya makumu” ya mafambiselo lawa yo biha.—2 Timotiya 3:1-5; Matewu 24:12.

48. I mani la tihlamulelaka hi makhombo emisaveni, naswona hikwalaho ka yini ya andzile ku sukela hi 1914?

⁴⁸ Hambi swi ri tano, loko hulumendhe ya le tilweni yi tlhomiwile hi 1914, hikwalaho ka yini ka ha ri ni nhlomulo lowu hinkwawo emisaveni? I Sathana Diyavulosi loyi a nga ni nandzu. Loko Kriste a amukele matimba yo Fuma, goza rakwe ro sungula a ku ri ku lwa na Sathana ematilweni lama nga vonekiki. Hikwalaho ke, Sathana, “Mukanganyisi wa misava hinkwayo,” a cukumeteriwa emisaveni kun’we ni tintsumi ta yena. Hi ku tiva leswaku ku lovisiwa ka yena ka tshinela, u pfuxa mpfilumpfilu lowukulu emisaveni. I ‘khombo eka misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele ka n’wina a karihile ngopfu, hi ku tiva leswaku nkarhi wa yena wu komile.’—Nhlavutelo 12:7-9, 12.

49. (a) Ku ta humelela yini eka lava va “herisaka misava”? (b) Yehova u ta tisa “ku avanyisa” kakwe eka matiko hi ndlela yihi?

⁴⁹ Xana makhombo lawa ma ta hela? Ina!—loko hulumendhe ya le tilweni hi yoxe, Mfumo wa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, wu sungula ku tirha leswaku wu “herisa lava herisaka misava.” (Nhlavutelo 11:18; Daniel 2:44) Xikwembu xi nga ka xi nga ha pfumeleli mimfumo ya politiki, Vakriste vo hemba kumbe van’wana leswaku va onha ntirho wa mavoko ya xona, misava, hi marhengu ya vona ya nyutliya. Kambe ke, u ri: “Ndzi kanerile ku hlengeleta matiko ni ku hlanganisa ku fuma, ndzi ta chela ehenhla ka wona vukarhi bya mina, ni ku pfurha hinkwako ka vukarhi bya mina.” (Sofonia 3:8) Yehova, hi ku tirhisa Kriste wakwe, u ta tirhisa mavuthu lamakulu lama a ma lawulaka emisaveni hinkwayo ku tisa ndzoviso lowukulu ehenhla ka hinkwavo lava landzelaka Sathana emisaveni. Leswi swi ta va hi mpimo wa misava hinkwayo, swi fana ni vukulukumba bya Ndhambi ya siku ra Nowa.—Yeremia 25:31-34; 2 Petro 3:5-7, 10.

50. (a) “Armagedoni” i yini xana? (b) I vamani ntsena lava nga ta pona Armagedoni?

⁵⁰ EBibeleni ku lovisiwa loku ka matiko layo biha ku vuriwa nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni. (Nhlavutelo 16:14-16) I valulami ntsena, lava lavaka Yehova ni ku lulama, lava nga ponaka Armagedoni va nghena eMafambiselweni Lamantshwa yo rhula ya Xikwembu. (Sofonia 2:3; Esaya 26:20, 21) Malunghana na vona Bibele yi ri: “Va musa va ta fuma misava, va ta titsakela eku rhuleni lokukulu ka vona.” (Psalma 37:11) Ntirho lowunene wo pfuxeta Paradeyisi emisaveni manuku wu ta sungula!

Dyondzo Yo Nghena eParadeyisini

51. Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka eka wena ku teka goza sweswi?

⁵¹ Xana u nga tsakela ku hanya eParadeyisini? Loko nhlamulo ya wena ku ri ‘Ina,’ u ta tsaka ku tiva leswaku loko Yesu a vulavule hi mafambiselo lama karhatekeke ya namuntlha ni “xikombiso” xa ku tshinela ka ku lovisiwa ka wona, u tlhandlekerile a ku, “Rixaka leri ri nga ka ri nga hundzi, ku nga si humelela swilo leswi hinkwaswo.” Van’wana, va rixaka rero ra lava voneke “ku sungula ka mahlomulo” hi 1914 va ta hanya va kondza va vona Paradeyisi leyi pfuxetiweke emisaveni. (Matewu 24:3-8, 34) Hambi swi ri tano, i mhaka leyi khomisaka gome leswi vo tala namuntlha va nga endleleni leyikulu leyi yaka eku loveni. (Matewu 7:13, 14) Ku ni nkarhi wuntsongo lowu saleke wa leswaku va hundzuka. I ku tlangela muni konghasi loku u nga vaka na kona leswi Yehova a nyikeleke xitsundzuxo nkarhi wa ha ri kona! Leswi Yehova a lavaka leswaku u kuma vutomi, u ta ku pfuna leswaku u teka magoza lama faneleke.—2 Petro 3:9; Ezekiel 18:23.

52. U fanele ku endla yini leswaku u endla ku hlawula ka vutlhari malunghana ni vukhongeri?

⁵² Xilaveko xa wena xa xihatla sweswi i vutivi lebyinene. (1 Timotiya 2:4; Yohane 17:3) U nga swi kuma kwihi leswi xana? Xana swi nga kumeka evukhongerini byihi na byihi? Vanhu van’wana va vula leswaku vukhongeri hinkwabyo byi ya eka pakani leyi fanaka, tanihi leswi tindlela hinkwato entshaveni ti yaka enhlohlorhini. Va hoxile swinene! Leswaku va kuma ndlela leyi faneleke, lava tshamaka entshaveni va tirhisa mimepe, naswona va hirha vakongomisi. Hi ku fanana, ku ni vukhongeri byin’we bya ntiyiso lebyi nga ta yisa evuton’wini lebyi nga heriki, naswona vukongomisi bya laveka leswaku byi kumiwa.—Mintirho 8:26-31.

53. (a) Leswaku u kuma vutomi lebyi nga heriki, u fanele ku hambeta u endla yini? (b) I miringo yihi leyi humaka eka Sathana leyi u nga ha fanelaka ku yi hlula?

⁵³ Broxara leyi yi lunghiseleriwile hi Timbhoni ta Yehova ku ku pfuna. Ana se yi ku pfunile ku twisisa mintiyiso yin’wana ya xisekelo ya Bibele, xana a yi ku pfunanga? Handle ko tipfinyinga u tiyisekile leswaku yinhla yin’wana ni yin’wana yi seketeriwe eRitweni leri huhuteriweke ra Xikwembu. Sweswi, leswaku u ya emahlweni u kongoma eka pakani ya wena, u fanele ku hambeta u dyondza. Hi laha dyondzo leyi faneleke yo tihanyisa yi lavekaka ha kona leswaku munhu a fanelekela xikhundla evanhwini va siku na siku, kutani dyondzo leyi faneleke ya Bibele ya laveka ku hlomisela munhu ku nghena eka vanhu lava nga ta pona leswaku va hanya emisaveni ya Paradeyisi. (2 Timotiya 3:16, 17) Sathana a nga ha ringeta ku ku hlasela hi ku vangela vanghana lavakulu ku ku kaneta kumbe hi ku ku ringa hi tindlela ta rifuwo ra vutianakanyi kumbe tindlela ta vunghwavava. U nga tinyiketeli Sathana. Vuhlayiseki bya wena ni vumundzuku hinkwabyo bya wena ni ndyangu wa wena byi tiseketele hi ku dyondza ka wena Bibele ku ya emahlweni.—Matewu 10:36; 1 Yohane 2:15-17.

54. I lunghiselelo rihi rin’wana ra dyondzo leri Yehova a ri endleke endhawini ya ka n’wina?

⁵⁴ Handle ko ya emahlweni ni dyondzo ya wena ya Bibele ya sweswi, ku ni ndlela yin’wana yo dyondza. Vanhu endhawini ya ka n’wina lava tsakelaka dyondzo ya Bibele nkarhi na nkarhi va va kona eminhlanganweni ya kwalaho eHolweni ya Mfumo. Hinkwavo lava vaka kona va yela ku ya amukela vuleteri lebyi humaka eBibeleni naswona va ringeta hi matimba ku va vanhu vo antswa. Va amukela lavantshwa handle ko ba mariri, va ku: “Tanani, hi ta tlhandlukela entshaveni ya Yehova [xivandla xakwe xa vugandzeri] . . . xi ta hi dyondzisa tindlela ta xona.” (Esaya 2:3) Swivangelo leswinene swo va kona eminhlanganweni ya Bibele swi hlamuseriwa eka Vaheveru 10:24, 25, leyi nge: “A hi laveni tindlela to pfuxana, hi kombana rirhandzu ni mintirho leyinene. Hi nga tshiki ku hlengeletana, kukota leswi van’wana va toloveleke ku endla swona, kambe hi khongotelana, ngopfu-ngopfu leswi mi vonaka leswaku siku ra Hosi ri ya ri tshinelela.”

55. (a) I tindlela tihi leti nhlengeletano ya Yehova yi hambanaka ni tin’wana ha tona? (b) Timbhoni ta Yehova ti hlangane ku tlula vanhu van’wana hi ndlela yihi?

⁵⁵ Loko u ri karhi u hlanganyela ni nhlengeletano ya Yehova, u ta kuma matshamelo ya kona ya ri lama hambaneke ni lamaya ya titempele ni tikereke. A ku kolekiwi mali, ku hava ku himpfilitana kumbe ku holovisana, naswona ku hava ku hambana hikwalaho ka matshamelo ya ndyangu kumbe xiyimo xa swatimali. Mfanelo leyi hlawulekeke swinene exikarhi ka Timbhoni ta Yehova i rirhandzu. Xo sungula, va rhandza Yehova, naswona xa vumbirhi, va rhandza vanhu van’wana. Leyi i mimfungho ya Vakriste va ntiyiso. (Matewu 22:37-39; Yohane 13:35) U fanele ku va kona eminhlanganweni ya vona ivi u tiyimisela leswi hi wexe. Ku hava ku kanakana leswaku u ta hlamarisiwa hi vun’we bya vona. Ku ni Timbhoni leti tlulaka timiliyoni tinharhu emisaveni hinkwayo ematikweni lama tlulaka 200. Kambe, Timbhoni emisaveni hinkwayo ti landzela minongonoko leyi fanaka eminhlanganweni ya tona. Kutani hikwalaho ka ku gandlisa xikan’we hi tindzimi to tala, eminhlanganweni ya tona ya vhiki na vhiki Timbhoni ta Yehova to tala emisaveni hinkwayo ti dyondza tinhloko-mhaka leti fanaka ta Matsalwa eka tiawara ti nga ri tingani ti ri swin’we. Vun’we bya nhlengeletano ya Yehova i singita ra manguva lawa emisaveni leyi avaneke.

56. (a) I mimpfuno yihi leyi u nga ha yi amukelaka hi ku hlanganyela ni nhlengeletano ya Yehova? (b) Loko swiphiqo swi tlhekeka, u fanele ku endlisa ku yini? (c) Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka eka wena ku nyikela vutomi bya wena eka Yehova?

⁵⁶ Loko u ri karhi u hlanganyela nkarhi na nkarhi ni vanhu va Yehova, u ta fanela ku ambala “vumunhu lebyintshwa” ni ku hlakulela mihandzu ya moya wa Xikwembu—“rirhandzu, ku tsaka, ku rhula, ku leha mbilu, vunene, ku hanana ku tshembeka, musa ku tikhoma.” (Vakolosa 3:10, 12-14; Vagalatiya 5:22, 23) Leswi swi ta ku tisela ku aneriseka loku enteke. U nga ha va ni swiphiqo swo swi hlula nkarhi na nkarhi hikuva u hanya emisaveni leyi thyakeke ni hikwalaho ka ku tsana ka wena n’wini. Kambe Yehova u ta ku pfuna. Rito rakwe ri tivisa lava ringetaka hi matimba ku n’wi tsakisa ri ku: “Mi nga vileli ha nchumu; kambe etimhakeni hinkwato, tivisani eka Xikwembu, hi ku khongela, leswi mi swi pfumalaka, mi kombela mi ri karhi mi nkhensa; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka ku twisisa hinkwako, ku ta hlayisa timbilu ta n’wina ni mianakanyo ya n’wina eka Kriste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) U ta kokiwa hi rirhandzu ra Yehova, leswaku u ta lava ku n’wi tirhela. Timbhoni ta Yehova ti ta tsakela ku ku komba ndlela leyi u nga nyikelaka vutomi bya wena ha yona eka Xikwembu lexi xa rirhandzu kutani u va un’wana wa timbhoni takwe leti nga ni lunghelo. (Psalma 104:33; Luka 9:23) Ina, i lunghelo. Wa nga anakanya! Tanihi mugandzeri wa Yehova, u nga fanelekela pakani ya vutomi lebyi nga heriki eparadeyisini laha misaveni.—Sofonia 2:3; Esaya 25:6, 8.

57. (a) EMafambiselweni Lamantshwa, i xinakulobye xihi lexikulu lexi nga ta va kona exikarhi ka Xikwembu ni vanhu? (b) Hi yihi yin’wana ya mikateko leyi u nga ha tiphinaka ha yona enkarhini wolowo?

⁵⁷ Manuku ke, hambeta u dyondza ni ku kula erirhandzwini ni le ku tlangeleni ka Yehova Xikwembu, N’wana wa xona ni hulumendhe ya le tilweni yo lulama. Loko byi hlamusela hulumendhe ya Xikwembu ni mikateko leyi xi nga ta yi chululela vanhu, vuprofeta bya Bibele byi ri: “Vonani, vuako bya Xikwembu byi le vanhwini. Xi ta aka na vona, kutani va ta va vanhu va xona; Xikwembu hi xoxe xi ta va na vona.” “Xikwembu hi xoxe,” lexi tlakukeke ngopfu eka mfumo wa vanhu wa vutianakanyi, lowu onhaka wa namuntlha, xi ta va kusuhi tanihi Tatana wa musa eka hinkwavo lava xi rhandzaka ni ku xi gandzela eMafambiselweni wolawo Lamantshwa. Hakunene, ku ta va ni vukhongeri byin’we ntsena, vugandzeri bya ntiyiso bya Yehova Xikwembu, naswona vagandzeri va xona va ta tsakela xinakulobye lexinene xa vana eka Tatana. Mawaku Tatana wa rirhandzu loyi xi nga ta tikomba xi ri yena! “Xi ta hlangula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.”—Nhlavutelo 21:3, 4.

58. Ha yini u nga tiyisekaka leswaku Yehova u ta ‘endla swilo hinkwaswo leswintshwa’?

⁵⁸ Xisweswo singita lerikulu ro tlhoma misava ya paradeyisi ehansi ka hulumendhe leyi hetisekeke ya le tilweni ri ta va ri hetisekile. I ntiyiso ku fana ni mhaka ya leswi dyambu ri nga ta tlhava ni ku pela mundzuku. Hikuva switshembiso swa Yehova Xikwembu, Muvumbi wa tilo ni misava, ‘swi tshembekile swinene naswona i ntiyiso.’ Hi yena loyi a vulaka a ri exiluvelweni xa le tilweni a ku: “Vonani, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.”—Nhlavutelo 21:5.

Loko u pfuxeta broxara leyi, u nga swi hlamula njhani swivutiso leswi landzelaka?

Bibele yi hlawuleke hi tindlela tihi xana?

U dyondze yini hi ta Xikwembu?

Yesu Kriste i mani xana?

Sathana Diyavulosi i mani ke?

Hikwalaho ka yini Xikwembu xi pfumelele vuhomboloki?

Ha yini munhu a fa?

Xiyimo xa vafi hi xihi?

Nkutsulo i yini xana?

Ku pfuka ka vafi ku humelela kwihi naswona hi ndlela yihi?

Mfumo i yini, naswona wu ta endla yini?

“Xikombiso” xa “ku hela ka mafambiselo ya swilo” i yini?

U nga tilunghisela vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini hi ndlela yihi?

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 13]

Tanihi xivumbiwa munhu u tlula swiharhi swinene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Yesu a a ringana na Adamu munhu la hetisekeke