Ndzima 18

“Ku Lava Mfumo Ku Sungula”

NHLOKO-MHAKA-NKULU ya Bibele i ku kwetsimisa vito ra Yehovha hi Mfumo wa yena. Yesu Kreste u dyondzise valandzeri vakwe leswaku va lava Mfumo ku sungula, va wu rhangisa eka swilo leswin’wana hinkwaswo evuton’wini bya vona. Ha yini?

Xihondzo xo Rindza xi hambete xi hlamusela leswaku leswi a nga Mutumbuluxi, Yehovha i Mufumi wa Vuako Hinkwabyo. U fanele ku xiximiwa swinene hi swivumbiwa swakwe. (Nhlav. 4:11) Hambi swi ri tano, eku sunguleni ka matimu ya vanhu, n’wana wa Xikwembu wa moya loyi a nga tiendla Sathana Diyavulosi u tlhontlhe vuhosi bya Yehovha hi ku xandzuka. (Gen. 3:1-5) Ku tlula kwalaho, Sathana u vule leswaku hinkwavo lava a va tirhela Yehovha, a va n’wi tirhela hikwalaho ka vutianakanyi. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5; Nhlav. 12:10) Kava loko ku rhula ka vuako ku onhiwile.

Hi makume ya malembe ku fikela sweswi, tibuku ta Watch Tower ti hlamusele leswaku Yehovha u endle lunghiselelo ra ku lulamisa timhaka leti hi ndlela leyi nga tlakusiki matimba ya yena ntsena, kambe yi tlakusa ni vukulu bya vutlharhi bya yena, vululami bya yena ni rirhandzu ra yena. Nchumu lowukulu eka lunghiselelo rolero i Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya. Hi ku tirhisa Mfumo wolowo, vanhu va nyikiwe nkarhi lowu ringaneke wa ku dyondza tindlela ta ku lulama. Ha wona, lavo biha va ta herisiwa, vuhosi bya Yehovha byi ta kwetsimisiwa, naswona ku ta hetisisiwa xikongomelo xa yena xa leswaku misava yi va paradeyisi leyi akiweke hi vanhu lava hakunene va rhandzaka Xikwembu ni lava rhandzanaka, lava katekisiweke hi vutomi lebyi hetisekeke.

Hikwalaho ka leswi wu nga wa nkoka, Yesu u tsundzuxe valandzeri va yena a ku: “Rhangani mi tilavela Mfumo.” (Mt. 6:10, 33) Timbhoni ta Yehovha eminkarhini ya manguva lawa ti nyikele vumbhoni byo tala bya leswaku ti lwela ku landzela xitsundzuxo lexi.

Ku Tshika Hinkwaswo Hikwalaho Ka Mfumo

Enkarhini lowu hundzeke, Swichudeni swa Bibele swi kambisise leswi ku lava Mfumo ku sungula a swi vula swona. Swi burisane hi xifaniso xa Yesu laha a faniseke Mfumo ni perla ya nkoka wa le henhla swinene lerova wanuna “a ya xavisa hinkwaswo leswi a a ri na swona, a tixavela yona.” (Mt. 13:45, 46, NW) Va anakanyisise hi nhlamuselo ya xitsundzuxo xa Yesu eka jaha ra mufumi leri fuweke leswaku ri xavisa hinkwaswo, ri swi avela swisiwana, ivi ri n’wi landzela. (Mar. 10:17-30)a Va xiye leswaku loko va ta fanelekela ku hlanganyela eMfun’weni wa Xikwembu, va fanele ku rhangisa Mfumo, hi ku swi tsakela va tirhisa vutomi, vuswikoti, ni rifuwo ra vona, entirhweni wa wona. Hinkwaswo leswin’wana evuton’wini bya vona a swi fanele ku ta endzhaku.

Charles Taze Russell hi yexe u xi tirhisile xitsundzuxo lexi. U xavise xitolo xa yena xa mpahla ya vavanuna lexi a xi bindzula, hakatsongo-tsongo a hunguta ni swilo swa mabindzu laman’wana, ivi a tirhisa rifuwo ra yena hinkwaro ra la misaveni ku pfuna vanhu hi ndlela ya moya. (Ringanisa Matewu 6:19-21.) A swi vanga nchumu lowu a wu endleke hi malembe ma nga ri mangani ntsena. Kambe ku fikela eku feni ka yena, u tirhise rifuwo ra yena hinkwaro—vuswikoti bya yena byo anakanya, rihanyo ra miri ni swilo swa yena leswi vonakaka—leswaku a dyondzisa van’wana hi rungula lerikulu ra Mfumo wa Vumesiya. Enkosini wa Russell, munghana wa yena, Joseph F. Rutherford, u te: “Charles Taze Russell a a ri munhu la tshembekaka eka Xikwembu, a tshembekile ka Kreste Yesu, a a tshembe Mfumo wa Vumesiya.”

Hi April 1881 (loko ka ha ri na madzana ma nga ri mangani ya vanhu lava a va va kona eminhlanganweni ya Swichudeni swa Bibele), Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xi humese xihloko lexi a xi ku “Vahuweleri Va 1 000 Lava Laviwaka.” Xona a xi katsa vavanuna ni vavasati lava a va nga ri na ndzhwalo wa ndyangu leswaku va nghenela ntirho tanihi vaevhangeli va makhalipotiya. Loko xi tirhisa marito ya Yesu ya xifaniso lexi nga eka Matewu 20:1-16, Xihondzo xo Rindza xi vutisile: “I mani la swi navelaka swinene ku ya tirha ensin’wini ya Vhinya, naswona loyi ku nga khale a ri karhi a khongelela leswaku Hosi yi pfula ndlela”? Lava nga kotaka ku tirhisa xiphemu xa nkarhi wa vona entirhweni wa Hosi va khutaziwe ku endla xikombelo xa ntirho. Leswaku yi va pfuna hi ku hakelela ku famba, swakudya, swiambalo ni ndhawu, Zion’s Watch Tower Tract Society yi nyike makhalipotiya ya khale tibuku ta Bibele leswaku ma ti hangalasa, yi boxa ni munyikelo lowu ringaneleke lowu nga komberiwaka eka tibuku leti, ivi yi byela makhalipotiya leswaku ma titekela xiphemu xa mali leyi ma yi kumeke. I vamani lava amukeleke malunghiselelo lama ivi va nghenela ntirho wa vukhalipotiya?

Hi 1885 a ku ri ni makhalipotiya ya 300 lawa a ma tirhisana ni Sosayiti. Eku heteleleni, hi 1914 nhlayo yi hundze 1 000. A ku nga ri ntirho wo olova. Loko a heta ku endzela makaya ya swidorobana swa mune, kambe a kuma vanhu vanharhu kumbe mune lava a va tsakelanyana, un’wana wa makhalipotiya u tsarile: “Ndzi nga vula leswaku a ndzi titwa ndzi ri ni xivundza hikwalaho ko famba mpfhuka wo leha, ndzi hlangana ni vanhu vo tala swinene, kambe ndzi kuma vatsongo lava kombiseke ku khumbeka hi xikongomelo xa Xikwembu ni Kereke. Ndzi khongeleleni, leswaku ndzi ta nyikela ntiyiso hi ndlela leyinene ni ya xivindzi, naswona ndzi nga karhali ku endla leswinene.”

Va Tinyiketele Hi Ku Swi Rhandza

Makhalipotiya wolawo a ma ri makhalipotiya ya ntiyiso. Va nghene ni le tindhawini ta tiko leti a ti nga ngheneki hi nkarhi lowu swa vutleketli a swi nga si hluvuka naswona magondzo ya kona a ma ri matsongo, ma khume ku tlula tindlela ta swikocikari. Makwerhu wa xisati Early, le New Zealand, a a ri un’wana wa lava endleke sweswo. U sungule kahle emahlweni ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, a tirha malembe ya 34 eka ntirho wo tano wa nkarhi hinkwawo a nga si fa hi 1943. U fambe tindhawu to tala ta tiko hi xikanyakanya. Hambi loko a ve xigono hikwalaho ka vuvabyi bya marhambu naswona a nga ha swi koti ku khandziya xikanyakanya, a hamba a titshega ni ku rhwala tibuku ta yena ha xona loko a ri ensin’wini ya mabindzu ya Christchurch. A a swi kota ku khandziya switepisi, kambe a fanele a xika hi xindzhakwa-ndzhakwana hikwalaho ka ku lamala ka yena. Ku nga khathariseki sweswo, ntsendze loko a ha ri ni matimba, a ma tirhisa entirhweni wa Yehovha.

Vanhu lava a va wu nghenelanga ntirho lowu hikwalaho ka leswi a va titshemba. Van’wana hi ntumbuluko a va ri ni rhumbu, kambe Yehovha a va n’wi rhandza. Emahlweni ko nyikela vumbhoni ensin’wini ya mabindzu, un’wana wa vamakwerhu va xisati vo tano a a kombela xin’wana xa Swichudeni swa Bibele swa le ndhawini leyi a tshama eka yona leswaku xi n’wi khongelela. Hi ku famba ka nkarhi, loko a ri karhi a tolovela, u ve la hisekaka swinene eka ntirho lowu.

Loko Malinda Keefer a vulavule na Makwerhu Russell hi 1907 hi ku navela ka yena ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo, u vule leswaku u fanele a rhanga a va ni vutivi. Entiyisweni, a ku ri ro sungula a vona tibuku ta Swichudeni swa Bibele eka lembe ra le mahlweni ka rero. Nhlamulo ya Makwerhu Russell a yi ku: “Loko u lava ku yima ku kondza u swi tiva hinkwaswo, u nga ka u nga sunguli, kambe u ta dyondza u ri karhi u swi endla.” Handle ko hlwela, hi ku hatlisa u sungule le Ohio, eUnited States. Hakanyingi a a tsundzuka Pisalema 110:3, leyi nge: “Tiko ra wena ri ta v̌a le’ra mapfunḍa.” U hambetile a endla swoleswo malembe ya 76 lama landzeleke.b U sungule a nga si nghenela vukati. Hi malembe ya 15 u tsakele ku tirha a ri evukatini. Kambe endzhaku ka loko nuna wa yena a file, u ye mahlweni hi mpfuno wa Yehovha. Loko a languta malembe ya le ndzhaku lama hundzeke, u te: “Mawaku ndlela leyi ndzi tlangelaka ha yona hi leswi ndzi tinyiketeleke hi ku swi rhandza tanihi phayona loko ndza ha ri nhwana, naswona minkarhi hinkwayo ndzi rhangise swilaveko swa Mfumo emahlweni!”

Loko ku khomiwa mintsombano leyi tolovelekeke eminkarhini ya khale, hakanyingi a ku endliwa malunghiselelo ya xiyimiso lexi hlawulekeke xa makhalipotiya. Swivutiso a swi hlamuriwa, lavantshwa a va leteriwa naswona a va khutaziwa.

Ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni, a ku ri ni malandza ya Yehovha yo tala lawa a ma tlakusa Mfumo wa Xikwembu swinene lerova va hanye vutomi bya vona hi ku fambisana na wona. Van’wana va vona a va swi kota ku veka swilo leswi vonakaka etlhelo leswaku va tinyiketela hi laha ku heleleke evutirhelini.

Ku Khathalela Swilaveko Swa Nyama

Xana a va swi khathalela njhani swilaveko swa vona swa nyama? Anna Petersen (loyi endzhaku a nga va wa ka Rømer), muchumayeri wa nkarhi hinkwawo le Denmark, wa tsundzuka: “A hi pfuniwa hi ku fambisa tibuku leswaku hi kota ku xava swilo swa siku na siku, naswona swixava-xavana swa hina a swi nga talanga. Loko ku va ni leswi lavaka ku xaviwa leswi nga swikulu, a swi fikeleriwa hi ndlela yin’wana ni yin’wana leyi kotekaka. Vamakwerhu va xisati a va hamba va hi nyika swiambalo, tirhoko kumbe majasi, naswona a hi swi ambala hi nkarhi wolowo hi nga ha vutisi, kutani a hi va hi ambale kahle. Naswona vuxika byin’wana a ndzi tirha ehofisi tin’hweti ti nga ri tingani . . . Hi ku xava loko ku ri ni mimbhukuto, a ndzi kota ku xava mpahla ya lembe hinkwaro leyi a ndzi ta yi lava. Swilo a swi famba kahle. A hi nga kali hi xaniseka.” Swilo swa nyama a ku nga ri nchumu lowukulu eka vona. Ku rhandza ka vona Yehovha ni tindlela ta yena a swi fana ni ndzilo lowu pfurhaka endzeni ka vona, naswona a va fanele ku swi kombisa.

Mayelana ni ndhawu yo tshama a va qacha kamara lerinene loko va ri karhi va ya evanhwini endhawini yoleyo. Van’wana a va tirhisa kharavhani—a va nga yi tirhiseli nchumu wa nkoka kambe tanihi ndhawu ya ku etlela ni ku dyela kona ntsena. Van’wana a va etlela ematendeni loko va ri karhi va famba hi tindhawu. Eka tindhawu tin’wana vamakwerhu a va lunghiselela “mixaxa ya maphayona.” Timbhoni ta ndhawu ya kwalaho a ti nghenisa nhundzu endlwini, munhu un’we a averiwa ku yi langutela. Maphayona lama tirhaka endhawini yoleyo a ma tshama kona, va hlanganyela ku hakela swixava-xavani.

Vatirhi lava va nkarhi hinkwawo a va nga swi pfumeleli leswaku ku kala mali ku sivela vanhu lava fanaka ni tinyimpfu ku kuma tibuku ta Bibele. Hakanyingi maphayona a ma fambisa tibuku hi swakudya swo tanihi mazambhala, botere, mandza, mihandzu leyinene ni ya le thinini, tihuku, xisibi ni swin’wana swo tala. A swi nga va fuwisi; ku ri na sweswo, leswi a ko va ndlela yo pfuna vanhu lavanene leswaku va kuma rungula ra Mfumo, loko hi nkarhi lowu fanaka maphayona ma kuma swilaveko swa nyama leswaku ma hambeta evutirhelini bya wona. A va tshembela eka xitshembiso xa Yesu xa leswaku loko vo ‘hambeta va tilavela mfumo ni ku lulama ka Xikwembu,’ kutani swakudya ni swiambalo leswi lavekaka va ta nyikiwa swona.—Mt. 6:33.

Ku Tsakela Ku Tirha Laha A Ku Ri Ni Xilaveko

Ku navela ka vona lokukulu ko endla ntirho lowu Yesu a wu nyikeke vadyondzisiwa va yena ku endle leswaku vatirhi lava va nkarhi hinkwawo va ya eka masimu lamantshwa, hambi ku ri eka matiko lamantshwa. Loko Frank Rice a komberiwe ku suka le Australia a ya sungula ku chumayela mahungu lamanene le Java (laha sweswi ku nga xiphemu xa Indonesia) hi 1931, ana se a tirhe malembe ya khume evutirhelini bya nkarhi hinkwawo. Kambe sweswi a ku ri ni mindhavuko leyintshwa, swin’we ni tindzimi letintshwa, leswi a fanele ku swi dyondza. A tirhisa Xinghezi leswaku a nyikela vumbhoni eka van’wana eswitolo ni le tihofisi, kambe a lava ku vula vumbhoni ni le ka van’wana. U dyondze hi matimba, naswona hi tin’hweti tinharhu se a a tiva Xidachi hi ndlela leyi ringaneleke leswaku a kota ku sungula ku famba hi yindlu na yindlu. Kutani u dyondze Ximalay.

Frank a ri na malembe ya 26 ntsena loko a ya le Java, naswona eka malembe yo tala eka lawa ya tsevu loko a ri kwalaho ni le Sumatra, u tirhe a ri yexe. (Loko 1931 ri ya eku heleni, Clem Deschamp na Bill Hunter va te hi le Australia leswaku va ta pfuneta ku tirha. Tanihi ntlawa, a va famba-famba hi ntirho wo chumayela endzeni ka tiko, loko Frank a tirha endzeni ni le handle ka ntsindza wa Java. Endzhaku ka sweswo, Clem na Bill va kume swiavelo leswi va yiseke etindhawini to hambana.) A ku nga ri na minhlangano ya vandlha leyi Frank a ta ya eka yona. Minkarhi yin’wana a ri na xivundza swinene, naswona ko talanyana u lwisane ni mianakanyo ya ku tshika a tlhelela le Australia. Kambe u hambete a ya emahlweni. Njhani? Swakudya swa moya leswi a swi ri eka Xihondzo xo Rindza swi n’wi tiyisile. Hi 1937 u rhurhele eka xiavelo xa le Indochina, laha a nga pona ri ahlamile hi nkarhi wa madzolonga lamakulu lama nga landzela Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Moya wolowo wa ku tsakela ku tirha a wa ha ri kona hi va-1970 loko a tsala a hlamusela ntsako wa yena ehenhleni ka leswaku ndyangu wakwe hinkwawo a wu tirhela Yehovha ni ku vula leswaku yena ni nsati wakwe nakambe a va tilunghiselela ku ya endhawini yin’wana le Australia laha a ku ri ni xilaveko lexikulu kona.

‘Ku Tshembela Eka Yehovha Hi Timbilu Ta Vona Hinkwato’

Claude Goodman a tiyimisele ku ‘tshembela eka Yehovha hi mbilu ya yena hinkwayo ni ku nga tshembi ku twisisa ka yena n’wini,’ kutani u hlawule ntirho wa vukhalipotiya tanihi muevhangeli wa Mukreste ematshan’wini yo tirhisa nkarhi lowu n’wi pfulekeleke wa bindzu ro tihanyisa. (Swiv. 3:5, 6) U tirhe tanihi mukhalipotiya le Nghilandi ku tlula lembe, a ri na Ronald Tippin, loyi a nga n’wi pfuna ku dyondza ntiyiso. Kutani hi 1929, havambirhi ka vona va tinyiketele ku ya le India.c Vona ndlela leyi leswi swi vangeke ntlhontlho ha yona!

Eka malembe lama landzeleke, a va fambanga hi milenge ni hi switimela swa vanhu ni mabazi ntsena, kambe ni hi switimela swo rhwala nhundzu, kalichi yo kokiwa hi tihomu, hi tikamela, swikepe leswi tifambelaka, golonyi yo kokiwa hi vanhu, hi swihaha-mpfhuka ni switimela swo hirhiwa. Minkarhi yin’wana a va andlala masangu ya vona emakamareni yo rindza ya le switichini swa switimela, ni le swivaleni swa tihomu, ebyanyini bya le nhoveni, kumbe eka tiyindlu leti nga sindziwa hi vulongo bya tihomu, kambe minkarhi yin’wana a va etlela eka tihotela ta le henhla ni le ndlwini ya hosi raja. Va dyondze xihundla xa ku eneriseka ku fana na muapostola Pawulo, hambi loko va ri ni swilo swintsongo kumbe loko swi va talerile. (Flp. 4:12, 13) Hakanyingi a va ri na swilo switsongo leswi vonakaka, kambe a va nga swi kali leswi a va swi lava hakunene. Va vone ku hetiseka ka xitshembiso xa Yesu xa leswaku loko vo lava Mfumo ni ku lulama ka Xikwembu ku sungula, swilaveko swa nyama swa vutomi a va ta nyikiwa swona.

A va tshamela ku khomiwa hi mukhuhlwana lowu vangiwaka hi switsongwatsongwana, darhi ni thayifodi, kambe Timbhoni-kulobye a ti va khathalela hi rirhandzu. A ku fanele ku tirhiwa exikarhi ka tindhawu ta le madorobeni ta swidakana to tanihi Calcutta, naswona a ku fanele ku nyikeriwa vumbhoni laha ku byariwaka kona tiya etintshaveni ta Ceylon (leri sweswi ri nga Sri Lanka). Leswaku va enerisa swilaveko swa vanhu swa moya, a ku nyikeriwa tibuku, a ku tlangiwa tirhekhodi hi tindzimi leti vulavuriwaka kwalaho, naswona a ku nyikeriwa tinkulumo. Loko ntirho wu ya wu andza, Claude nakambe u dyondze ku tirhisa muchini wo gandlisa ni ku khathalela ntirho wa le tihofisini ta marhavi ta Sosayiti.

Hi lembe rakwe ra vu-87, a a swi kota ku languta endzhaku a vona vutomi lebyi fuweke bya mintokoto entirhweni wa Yehovha le Nghilandi, India, Pakistan, Ceylon, Burma (laha sweswi ku nga Myanmar), Malaya, Thailand na Australia. Loko a nga si nghenela vukati ni loko a ri nuna ni tatana, u rhangise Mfumo evuton’wini bya yena. U nghenele ntirho wa nkarhi hinkwawo ku nga si hela malembe mambirhi a khuvuriwile, naswona u wu langute tanihi ntirho-vutomi wakwe.

Matimba Ya Xikwembu Ma Endla Leswi Tsaneke Swi Hetiseka

Ben Brickell a a ri un’wana wa Timbhoni leti hisekaka—kukotisa vanhu van’wana, hi leswi a ri ni swilaveko ni ku tsana loku a va ri na kona. A a tiyile eripfumelweni. Hi 1930 u nghenele ntirho wa vukhalipotiya le New Zealand, laha a nga nyikela vumbhoni eka masimu lawa ma nga tlhela ma tirhiwa hi makume ya malembe. Endzhaku ka malembe mambirhi, le Australia, u teke riendzo ro chumayela ra tin’hweti ta ntlhanu etikweni ra mananga laha a ku nga si tshama ku nyikeriwa vumbhoni. Xikanyakanya xa yena a xi rhwale ndzhwalo wo tika wa minkumba, swiambalo, swakudya ni tibuku leti a ta ti fambisa ta xifunengeto xo tsindziyela. Hambi leswi vanhu van’wana va nga fa loko va ringeta ku famba endhawini leyi, u ye mahlweni, hi ku tshembela eka Yehovha. Ku suka kwalaho, u tirhe le Malaysia, laha a nga va ni vuvabyi lebyikulu bya mbilu. A nga tshikanga. Endzhaku ka loko a hlakarherile, u tlhelele eka ntirho wo chumayela wa nkarhi hinkwawo le Australia. Endzhaku ka khume ra malembe, vuvabyi byo chavisa byi n’wi etlerise exibedlhele, ivi loko a huma dokodela a n’wi byela leswaku a a “heleriwe hi matimba yo tirha hi tiphesente ta 85.” A nga ha swi koti hambi ku ya exitolo handle ko tshamela ku wisa endleleni.

Kambe Ben Brickell a tiyimisele ku tlhela a ya emahlweni, naswona u swi kotile, a yima a wisa loko swi fanerile. Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo u tlhele a ya nyikela vumbhoni eka matiko-xikaya ya khale ya le Australia. U endle leswi a nga swi kotaka ku khathalela rihanyo ra yena, kambe ku tirhela ka yena Yehovha a ku ri nchumu wa nkoka evuton’wini bya yena ku kondza loko a fa endzhaku ka malembe ya 30, loko a ri exikarhi ka malembe yakwe ya va-60.d U xiye leswaku ku tsandzeka loku a a ri na kona loku a ku vangiwa hi ku tsana ka yena a ku ta herisiwa hi matimba ya Yehovha. Entsombanweni wa le Melbourne hi 1969, a tirha eka xiyenge xa maphayona a ri na beji leyikulu ebajini ra yena, yi tsariwe marito lama nge: “Loko u lava ku tiva hi ta vuphayona, ndzi vutise.”—Ringanisa 2 Vakorinto 12:7-10.

Ku Fikelela Swimitana Swa Makhwati Ni Tindhawu Ta Mayini Ta Le Tintshaveni

Ku hisekela ntirho wa Yehovha ku susumetele vavanuna ni vavasati leswaku va sungula ku tirha eka masimu lama nga si tshamaka ma tirhiwa. Freida Johnson a a ri un’wana wa lava totiweke, hambi leswi a ha ri ntsongo naswona a ha ri emalembeni yakwe ya va-50 loko a tirha a ri yexe etindhawini ta le Amerika Xikarhi, a famba etindhawini to tanihi le ribuweni ra le n’walungwini wa Honduras hi hanci. A swi lava ripfumelo ku tirha u ri wexe endhawini leyi, u endzela masimu ya mibanana, madoroba ya La Ceiba, Tela, Trujillo ni swimitana swa le Carib leswi nga swoxe. U nyikele vumbhoni kwalaho hi 1930 na 1931, nakambe hi 1934, na hi 1940 na 1941, u fambise magidi ya tibuku leti nga ni ntiyiso wa Bibele.

Emalembeni wolawo mutirhi un’wana wo hiseka u sungule ntirho-vutomi wa yena evutirhelini bya nkarhi hinkwawo. Yena a ku ri Kathe Palm, loyi a velekiweke le Jarimani. Lexi nga n’wi susumetela eka leswi a ku ri ku va kona entsombanweni le Columbus, Ohio, hi 1931, laha Swichudeni swa Bibele swi nga kuma vito leri nge Timbhoni ta Yehovha. Kutani kwalaho u tiyimisele ku lava Mfumo ku sungula, naswona hi 1992, a ri na malembe ya 89, a a ha swi endla.

Ntirho wa yena wa vuphayona wu sungule le Mutini wa New York. Endzhaku, le Dakota Dzonga, a a ri ni mutirhi-kulobye swa tin’hwetinyana ivi endzhaku ka sweswo a ya emahlweni a ri yexe, a famba hi hanci. Loko a vitaneriwe ku ya tirha le Colombia, le Amerika Dzonga, u pfumerile hi ku hatlisa, a fika loko lembe ri ya eku heleni hi 1934. Nakambe u kume mutirhi-kulobye swa xinkarhana ivi a tlhela a sala a ri yexe. Leswi a swi n’wi endlanga a titwa onge a nga tshika.

Mpatswa wun’wana wu n’wi rhambile leswaku a wu joyina le Chile. Na yona a ku ri nsimu leyikulu swinene, leyi a yi nave 4 265 wa tikhilomitara ni ribuwa ra le vupela-dyambu bya tiko-nkulu ra Amerika Dzonga. Endzhaku ka loko a chumayele emiakweni ya tihofisi ya le ntsindza, hi ku hiseka u sukile a ya le n’walungu-mpfungwe. U chumayele hi yindlu ni yindlu eka ndhawu yin’wana ni yin’wana ya mayini, edorobeni rin’wana ni rin’wana lerikulu kumbe leritsongo leri nga ehansi ka khampani yo karhi. Vatirhi va le Andes a va hlamarisiwe hi wansati la nga yexe loko a va endzela, kambe a tiyimisele ku ka a nga siyi na un’we wa vona eka ndhawu leyi a averiweke yona. Endzhaku ka sweswo u ye edzongeni, laha ma-estancia (mapurasi ya tinyimpfu) lama nga ehansi ka khume a ma hlanganise kwalomu ka 100 000 wa tihektara. Vanhu va kwalaho a va ri ni xinghana ni mafundzha naswona a va n’wi rhambela eswakudyeni hi nkarhi wa kona. Hi ndlela leyi ni hi tindlela tin’wana, Yehovha a n’wi khathalela leswaku a va ni swilaveko swa nyama.

Ku chumayela mahungu ya Mfumo wa Xikwembu ku tate vutomi bya yena.e Loko a languta endzhaku eka malembe ya yena ya ntirho, u te: “Ndzi titwa ndzi ve ni vutomi lebyi fuweke. Lembe na lembe loko ndzi ya enhlengeletanweni ya vanhu va Yehovha, ndzi titwa ndzi tsaka ni ku eneriseka loko ndzi vona vanhu vo tala lava ndzi veke ni tidyondzo ta Bibele na vona va huwelela mahungu lamanene, va pfuna van’wana va ta eka mati ya vutomi.” U tsakile hi ku vona nhlayo ya vadzunisi va Yehovha le Chile yi kula yi suka kwalomu ka 50 ku ya eka lava tlulaka 44 000.

“Hi Mina Loyi, Nḍi Rume”

Endzhaku ka loko a twe dyondzo leyi sekeriweke eka xirhambo xa Yehovha entirhweni hi laha xi rhekhodiweke ha kona eka Esaya 6:8 ni nhlamulo leyinene ya muprofeta leyi nge, “Hi mina loyi, nḍi rume,” Martin Poetzinger, le Jarimani, u khuvuriwile. Endzhaku ka malembe mambirhi, hi 1930, u nghenele vutirheli bya nkarhi hinkwawo le Bavaria.f Hi ku hatlisa, vatirhela-mfumo kwalaho va yirise ku chumayela ka Timbhoni, tindhawu to hlangana eka tona ti pfariwile, naswona tibuku ti tekiwile. Vukona bya Magestapo a byi vonaka byi ri ni khombo. Kambe swiendlakalo sweswo hi 1933 a swi byi herisanga vutirheli bya Makwerhu Poetzinger.

U rhamberiwe ku ya tirha le Bulgaria. Makhadi ya Vumbhoni le Bulgaria a ma tirhisiwa ku vulavulela tibuku ta Bibele. Kambe vanhu vo tala a va nga dyondzangi. Kutani, Makwerhu Poetzinger u sungule ku dyondza ririmi ra vona, leri tirhisaka maletere ya Xicyril. Loko ku siyiwe tibuku endyangwini, hakanyingi a ku laveka leswaku vana va hlayela vatswari va vona.

Makwerhu Poetzinger hi lembe ro sungula a a ri yexe nkarhi wo tala, naswona u tsarile: “Exitsundzuxweni, ndzi nyikele nkulumo, ndzi khongela ivi ndzi pfala nhlangano ndzi ri ndzexe.” Hi 1934, valuveri va hlongoriwile, ivi a ya le Hungary. Sweswi a a fanele ku dyondza ririmi lerintshwa leswaku a kota ku avelana mahungu lamanene ni van’wana. Ku suka le Hungary u ye ematikweni lawa hi nkarhi wolowo a ma vitaniwa Czechoslovakia na Yugoslavia.

U ve ni mintokoto yo tala yo tsakisa—u kume varhandzi va ntiyiso loko a ri karhi a famba ematiko-xikaya ni le swimitanini, a bebule ni tibuku; a vona nkhathalelo wa Yehovha loko vanhu va mafundzha va n’wi nyika swakudya nkarhi wun’wana ni ndhawu yo etlela; a vulavula ni lava teke ekaya rakwe ku ta yingisa leswi engetelekeke hi ta rungula leri ri khongotelaka ra Mfumo ku kondza byi va vusiku.

Nakambe a ku ri ni miringo yo vava ya ripfumelo. Loko a ri karhi a tirha ehandle ka tiko ra rikwavo, naswona a nga ri na mali, u vabye swinene. A ku ri hava dokodela loyi a a lava ku n’wi tshungula. Kambe Yehovha u n’wi pfunile. Njhani? Eku heteleleni, u vonane ni loyi a nyikelaka swiletelo eka xibedlhele xa kwalaho. Wanuna loyi, munhu la pfumelaka swinene eBibeleni, u khathalele Makwerhu Poetzinger hi laha a ta endla ha kona eka n’wana wa yena, a swi endla mahala. Dokodela loyi a khumbiwe swinene hi moya wa ku tinyiketela ka jaha leri lowu a wu vonaka eka ntirho lowu a ri wu endla, ivi a amukela tibuku ta Sosayiti tanihi nyiko.

Ndzingo wun’wana lowukulu wu te endzhaku ka tin’hweti ta mune a tekile. Makwerhu Poetzinger u khomiwile hi December 1936 ivi eku sunguleni a pfaleriwa ekampeni ya nxaniso endzhaku a yisiwa eka yin’wana, loko nsati wa yena a hoxiwe eka yin’wana yo fana na yona. A va vonananga ku ringana malembe ya kaye. Yehovha a nga wu sivelanga nxaniso wo tano wa tihanyi, kambe u tiyise Martin na Gertrud nsati wa yena, ni van’wana va magidi leswaku va tiyisela.

Endzhaku ka loko yena ni nsati wakwe va tshunxiwile, Makwerhu Poetzinger u tiphine hi malembe yo tala a tirha tanihi mulanguteri la famba-fambaka le Jarimani. A ri kona eka mintsombano leyi nyanyulaka leyi khomiweke endzhaku ka nyimpi le khale ka timbala ta ku macha ta Hitler le Nuremberg. Kambe sweswi timbala toleto a ti tele hi ntshungu lowukulu wa vaseketeri lava tshembekaka va Mfumo wa Xikwembu. U ve kona eka mintsombano leyi nga rivalekiki le Xitediyamu xa Yankee xa le New York. U tsakele ndzetelo wakwe hi vutalo le Xikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower. Naswona hi 1977 u ve xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha. Langutelo ra yena, ku kondza a heta pfhumba ra yena ra laha misaveni hi 1988, ri nga hlamuseriwa hi marito lawa: ‘Ndzi endla xilo xin’we—ku lava Mfumo ku sungula.’

Ku Dyondza Leswi Swi Vulaka Swona Hakunene

Entiyisweni moya wa ku tinyiketela eka Timbhoni ta Yehovha a hi wuntshwa. Loko vholumo yo sungula ya Millennial Dawn yi kandziyisiwile hi 1886, mhaka ya ku tinyiketela yi hlamuseriwe hi laha ku twalaka. Ku boxiwe hi ku ya hi Matsalwa leswaku Vakreste va ntiyiso va “nyiketela” xin’wana ni xin’wana eka Xikwembu; sweswo swi katsa vuswikoti bya vona, swilo swa vona leswi vonakaka ni vutomi bya vona. Xisweswo Vakreste va hundzuke malandza ya leswi swi nga “nyiketeriwa” eka Xikwembu, naswona tanihi malandza, va fanele ku tihlamulela—eka Xikwembu ku nga ri eka vanhu.

Nhlayo leyi kulaka ya Swichudeni swa Bibele hakunene yi tinyiketerile eka ntirho wa Xikwembu. Va tirhise vuswikoti bya vona, swilo swa vona, matimba ya vona ya ku hanya hi laha ku teleke eku endleni ka ku rhandza ka yena. Hi tlhelo rin’wana, a ku ri ni van’wana lava a va anakanya leswaku lexi a xi ri xa nkoka swinene a ku ri ku hlakulela leswi a va swi vula mahanyelo ya Vukreste leswaku va ta faneleka ku hlanganyela eMfun’weni na Kreste.

Hambi leswi vutihlamuleri bya Mukreste un’wana ni un’wana wa ntiyiso bya ku vula vumbhoni eka van’wana hi ta Mfumo wa Xikwembu byi tshameke byi vuriwa hi Makwerhu Russell, byi kandziyisiwe swinene endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava. Xihloko lexi nge “Mahanyelo Kumbe Ntwanano—Hi Xihi Lexi Nga Xona?” eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa May 1, 1926, i xikombiso lexikulu. Xi yi kombise kahle mimbuyelo leyo biha leyi tisiwaka hi leswi vitaniwaka ku vumba mahanyelo ivi xi kandziyisa nkoka wa ku hetisisa vutihlamuleri bya munhu eka Xikwembu hi swiendlo.

Le mahlweni, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa July 1, 1920, a xi kambisise vuprofeta lebyikulu bya Yesu hi ta ‘xikombiso xa vukona bya yena ni xa makumu ya misava.’ (Mt. 24:3, KJ) Xi yise nyingiso eka ntirho wa ku chumayela lowu a wu fanele ku endliwa leswaku ku hetiseka Matewu 24:14 ivi xi hlamusela rungula leri a ri fanele ku huweleriwa, xi ku: “Mahungu lawa lamanene ma mayelana ni ku hela ka mafambiselo ya khale ya swilo ni ku simekiwa ka mfumo wa Mesiya.” Xihondzo xo Rindza xi hlamusele leswaku mayelana ni laha Yesu a nga fananisa leswi ni swivumbeko swin’wana swa xikombiso, ntirho lowu wu fanele ku hetisisiwa “exikarhi ka nkarhi wa nyimpi leyikulu [Nyimpi yo Sungula ya Misava] ni nkarhi wa ‘nhlomulo lowukulu’ lowu boxiweke hi N’wini eka Matewu 24:21, 22.” Ntirho wolowo a wu ri wa xihatla. I vamani lava a va ta wu endla?

Vutihlamuleri lebyi entiyisweni a byi ri bya swirho swa “kereke,” vandlha ra Vukreste ra ntiyiso. Hambi swi ri tano, hi 1932, hi nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) wa August 1, lava va tsundzuxiwe ku khutaza va “ntlawa wa Yehonadabu” leswaku va hlanganyela na vona entirhweni, hi ku fambisana ni moya wa Nhlavutelo 22:17. Va ntlawa wa Yehonadabu—lava ntshembo wa vona ku nga vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya Paradeyisi—va angule kahle, naswona vo tala va vona va angule hi ku hiseka.

Hi 1921 Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xi kandziyise nkoka lowukulu wa ntirho lowu hi matimba xi ku: “Ku hlanganyela entirhweni wa Hosi i swa nkoka ku fana ni ku va kona enhlanganweni.” Hi 1922 xi hlamusele leswaku “un’wana ni un’wana u fanele a va muchumayeri wa evhangeli.” Hi 1949 xi vule leswaku “Yehovha u endle ntirho wa ku chumayela wu va wa nkoka swinene ku tlula wihi na wihi lowu munhu a nga wu endlaka la misaveni.” Marito ya muapostola Pawulo eka 1 Vakorinto 9:16 a ma hamba ma tshahiwa: “Hikuva swa ndzi boha ku ma twarisa; ndzi ta va ni khombo loko ndzi nga twarisi Mahungu Lamanene!” Tsalwa leri ri tirhisiwe eka un’wana ni un’wana wa Timbhoni ta Yehovha.

I Vangani Lava Chumayelaka? Va Chumayela Ku Fikela Kwihi? Hikwalaho Ka Yini?

Xana a va ri kona lava sindzisiwaka ku hlanganyela entirhweni kasi a hi ku rhandza ka vona? “Doo,” ku hlamula Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) eka nkandziyiso wa xona wa August 1, 1919, “ku hava la sindzisiwaka ku tirha. I ntirho wa ku tirhandzela hakunene, lowu endliwaka hi ku rhandza Hosi ni ndlela ya yona ya ku lulama. Yehovha a nga sindzisi munhu.” Mayelana ni lexi susumetelaka ntirho wo tano, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa September 1, 1922, xi ye emahlweni xi hlamusela: “Un’wana ni un’wana la nkhensaka embilwini ya yena ni la tlangelaka leswi Xikwembu xi n’wi endleleke swona u ta lava ku endla xo karhi xa ku nkhensa; naswona loko ku tlangela ka yena tintswalo ta Xikwembu ku ya ku kula, rirhandzu ra yena ri ta kula; naswona loko rirhandzu ri kula, ku navela ka yena ku xi tirhela ku ta kula.” Ku hlamuseriwe leswaku ku rhandza Xikwembu, ku kombisiwa hi ku hlayisa milawu ya xona, naswona wun’wana wa milawu yoleyo i ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.—Esa. 61:1, 2; 1 Yoh. 5:3.

Lava va sunguleke ku tirha ntirho lowu a va yengiwanga hi mianakanyo yo karhi ya ku navela ka misava. Va byeriwe kahle leswaku loko va famba hi yindlu ni yindlu kumbe va fambisa tibuku etikhonweni ta switarata, va ta langutiwa va ri “swiphunta, lavo tsana, swisiwana,” ni leswaku va ta “hlekuriwa, va xanisiwa,” naswona va ta langutiwa va nga ri “va nkoka hi langutelo ra misava.” Kambe va swi tiva leswaku Yesu ni vadyondzisiwa va yena vo sungula va khomiwe hi ndlela leyi fanaka.—Yoh. 15:18-20; 1 Kor. 1:18-31.

Xana Timbhoni ta Yehovha ti anakanya leswaku ti ta ponisiwa hikwalaho ka ntirho wa tona wa ku chumayela? Nikatsongo! Buku leyi nge United in Worship of the Only True God, leyi sunguleke ku tirhisiwa hi 1983 leswaku ku pfuniwa swichudeni leswaku swi fika eku vupfeni ka Vukreste, yi hlamusela mhaka leyi. Yi ri: “Gandzelo ra Yesu nakambe ri hi pfulele ndlela ya vutomi lebyi nga heriki . . . Leyi a hi hakelo leyi hi yi kumaka. Ku nga khathariseki leswaku hi tirha hi ndlela yihi entirhweni wa Yehovha, hi nga ka hi nga swi koti ku tiendla hi faneleka lerova hi vula leswaku Xikwembu xi fanele ku hi nyika vutomi. Vutomi lebyi nga heriki i ‘nyiko leyi Xikwembu xi yi nyikaka . . . ha Kreste Yesu Hosi ya hina.’ (Rhom. 6:23; Ef. 2:8-10) Hikwalaho, loko hi ri ni ripfumelo eka nyiko yoleyo naswona hi tlangela ndlela leyi swi endlekeke ha yona leswaku yi va kona, hi ta swi kombisa. Loko hi anakanya ndlela leyi hlamarisaka leyi Yehovha a nga tirhisa Yesu ha yona leswaku a endla ku rhandza ka Yena ni leswaku i swa nkoka hi ndlela yihi leswaku hinkwerhu hi landzela swinene mikondzo ya Yesu, hi ta endla vutirheli bya Vukreste byi va nchumu wun’wana wa nkoka swinene evuton’wini bya hina.”

Xana ku nga vuriwa leswaku Timbhoni ta Yehovha hinkwato i vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu? Ina! Sweswo hi leswi ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha swi vulaka swona. Ku tlula hafu ya lembe xidzana leri hundzeke, a ku ri ni van’wana lava a va anakanya leswaku a swi nga va bohi vona ku hlanganyela entirhweni wa nsimu, ku ya eka vanhu na hi yindlu na yindlu. Kambe namuntlha ku hava na un’we wa Timbhoni ta Yehovha la vulaka leswaku a nga katseki eka ntirho wo tano hikwalaho ka xikhundlha xakwe evandlheni kumbe eka nhlengeletano ya misava hinkwayo. Va xinuna ni va xisati ku katsa ni lavatsongo ni lavakulu va hlanganyela. Va wu languta wu ri lunghelo ra risima ni ntirho wo kwetsima. Vanhu vo tala va wu endla ku nga khathariseki ku lamala lokukulu ka vona. Naswona mayelana ni van’wana lava nga swi kotiki ku famba hi yindlu ni yindlu, va kuma tindlela tin’wana ta ku fikelela vanhu ni ku va nyika vumbhoni hi voxe.

Le ndzhaku, minkarhi yin’wana a ku ri ni mboyamelo wa ku pfumelela lavantshwa ku hlanganyela entirhweni wa nsimu hi ku hatlisa ngopfu. Kambe eka makume ya malembe ya sweswinyana, ku kandziyisiwe swinene leswaku va faneleka va nga si rhambiwa. Xana leswi swi vula yini? A swi vuli leswaku va fanele ku kota ku hlamusela xin’wana ni xin’wana eBibeleni. Kambe, hi laha buku leyi nge Ku Hleleriwa Ku Hetisisa Vutirheli Bya Hina yi hlamuselaka ha kona, va fanele va tiva ni ku pfumela tidyondzo ta xisekelo ta Bibele. Nakambe va fanele va hanya vutomi lebyi baseke, lebyi fambisanaka ni mimpimanyeto ya Bibele. Un’wana ni un’wana wa vona wa swi lava ku va Mbhoni ya Yehovha hakunene.

A ku languteriwanga leswaku Timbhoni ta Yehovha hinkwato ti ta chumayela ku ringana. Swiyimo swa munhu ha un’we-un’we swa hambana. Swivangelo ku nga ha va malembe, rihanyo, vutihlamuleri bya ndyangu, ni mpimo wa ku tlangela. Leswi swi xiyiwile minkarhi hinkwayo. Swi kandziyisiwe hi Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) eka nkandziyiso wa xona wa December 1, 1950, loko xi hlamusela “misava leyinene” ya xifaniso xa Yesu xa mubyari, eka Luka 8:4-15. Kingdom Ministry School Course, leyi a yi lunghiseleriwe vakulu hi 1972, yi kombise mfanelo ya ‘ku rhandza Yehovha hi moya-xiviri wa wena hinkwawo’ ivi yi hlamusela leswaku “lexi nga xa nkoka a hi ntikelo wa leswi munhu a swi endlaka loko swi ringanisiwa ni leswi endliwaka hi un’wana, kambe i ku endla leswi munhu a kotaka swona.” (Mar. 14:6-8) Hambi swi ri tano, loko yi khutaza ku tikambisisa ka xiviri ka munhu hi xiyexe, yi tlhele yi kombisa leswaku rirhandzu ro tano ri vula “leswaku xivumbeko xin’wana ni xin’wana xa ku va kona ka munhu xa katseka eku tirheleni ka Xikwembu hi ku swi rhandza; a ku na mpimo wa ntirho kumbe ku navela ka vutomi loku ku nga katsekiki.” Vuswikoti bya hina hinkwabyo, moya-xiviri wa hina hinkwawo, swi fanele swi susumeteriwa ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Buku-mpfuno yoleyo yi kandziyise leswaku “Xikwembu xi lava ntirho wa moya-xiviri hinkwawo ku nga ri ku hlanganyela ntsena.”—Mar. 12:30.

Kambe lexi vavisaka hi leswaku mboyamelo wa vanhu lava nga hetisekangiki i ku hundzeleta swilo, va kandziyisa nchumu wun’wana loko va ri karhi va honisa wun’wana. Kutani, le ndzhaku hi 1906, Makwerhu Russell u kume swi ri swa nkoka ku tsundzuxa leswaku ku tinyikela a swi vuli ku nyikela hi van’wana. A swi vuli leswaku munhu a tsandzeka ku wundla nsati wa yena, vana lava va languteke yena, kumbe vatswari va yena lava dyuhaleke leswaku a ta ntshunxeka a kota ku chumayela van’wana. Ku sukela kwalaho nkarhi na nkarhi, switsundzuxo leswi fanaka ni leswi swi humelerile eka tibuku ta Watch Tower.

Hakatsongo-tsongo, hi ku pfuniwa hi Rito ra Xikwembu, nhlengeletano hinkwayo yi lave ku fikelela ku ringanisela ka Vukreste—yi kombisa ku hisekela ntirho wa Xikwembu, loko yi ri karhi yi nyikela nyingiso lowu faneleke eka swivumbeko hinkwaswo swa ku va Mukreste wa xiviri. Hambi leswi “ku vumba mahanyelo” a ku sekeriwe eka ku twisisa loku hoxeke, Xihondzo xo Rindza xi kombise leswaku mihandzu ya moya ni mahanyelo ya Vukreste a swi fanelanga ku tekeriwa ehansi. Hi 1942, Xihondzo xo Rindza (hi Xinghezi) xi swi veke erivaleni leswaku: “Van’wana handle ka xivangelo va vule leswaku loko va hlanganyela eka ntirho wo nyikela vumbhoni hi yindlu ni yindlu va nga teka ndlela yihi na yihi leswaku va enerisa ku rhandza ni ku navela loku va nga vaka na kona, va nga xupuriwi. Munhu u fanele ku tsundzuka leswaku ku hlanganyela ntsena entirhweni wo nyikela vumbhoni a hi swona ntsena leswi lavekaka.”—1 Kor. 9:27.

Ku Rhangisa Leswi Nga Swa Nkoka

Timbhoni ta Yehovha ti swi twisisile leswaku ku ‘rhangisa Mfumo ni ku lulama ka Xikwembu’ swi lava ku rhangisa swilo leswi nga swa nkoka evuton’wini bya tona. Swi katsa ku va ni nkarhi wa dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Rito ra Xikwembu evuton’wini bya munhu ni ku hlanganyela nkarhi hinkwawo eminhlanganweni ya vandlha ni ku nga pfumeleli swilo swin’wana swi rhanga. Swi katsa ku endla swiboho leswi kombisaka ku navela ka ntiyiso ka ku namarhela swilaveko swa Mfumo wa Xikwembu, hi laha swi vekiweke ha kona eBibeleni. Sweswo swi katsa ku tirhisa mimpimanyeto ya Bibele tanihi xisekelo xo endla swiboho leswi katsaka vutomi bya ndyangu, ku tihungasa, dyondzo ya misava, ntirho, mintirho ya bindzu ni vuxaka ni vanhu-kulobye.

Ku lava Mfumo ku sungula swi tlula ntsena ku va ni xiphemu n’hweti yin’wana ni yin’wana eku vulavurisaneni ni van’wana hi xikongomelo xa Xikwembu. Swi vula ku rhangisa swilo swa Mfumo evuton’wini bya munhu hinkwabyo, loko hi ri karhi hi khathalela mindzhwalo yin’wana ya Matsalwa.

Ti tele tindlela leti Timbhoni ta Yehovha leti tinyiketeleke ti rhangisaka Mfumo ha tona.

Lunghelo Ra Ntirho Wa Le Bethele

Van’wana va tirha tanihi swirho swa ndyangu wa Bethele wa misava hinkwayo. Lowu i ntlawa wa vatirheli va nkarhi hinkwawo lava va tinyiketeleke ku endla xin’wana ni xin’wana lexi va nga averiwaka ku xi endla leswaku va lunghiselela ni ku kandziyisa tibuku ta Bibele, va endla ntirho lowu lavekaka wa le hofisi ni mintirho yin’wana ya le tlhelweni leyi lavekaka. Lowu a hi ntirho lowu va kumaka ndhuma ya munhu hi xiyexe kumbe swilo leswi vonakaka. Ku navela ka vona i ku xixima Yehovha, naswona va eneriseka hi malunghiselelo lama va endleriwaka wona hi tlhelo ra swakudya, ndhawu yo tshama, ni malinyana leyi ringaneleke ya ku hakelela swilo swa munhu hi yexe. Hikwalaho ka ndlela ya vutomi bya ndyangu wa Bethele, hi xikombiso, le United States valawuri va tiko va va languta tanihi swirho swa vukhongeri leswi nga endla xihlambanyo xa vusweti. Lava va nga eBethele va tsaka leswi va kotaka ku tirhisa vutomi bya vona hi laha ku teleke entirhweni wa Yehovha ni le ku endleni ka ntirho lowu pfunaka tinhlayo letikulu ta vamakwavo va Vakreste ni lavantshwa lava tsakelaka, nkarhi wun’wana va pfuna matiko hinkwawo. Nakambe tanihi van’wana va Timbhoni ta Yehovha va hlanganyela nkarhi hinkwawo evutirhelini bya nsimu.

Ndyangu wo sungula wa Bethele (kumbe, ndyangu wa Bible House, hi laha a va tiviwa ha kona enkarhini wolowo) a wu ri le Allegheny, ePennsylvania. Hi 1896, a ku ri na vatirhi va 12. Hi 1992, a ku ri ni swirho swa ndyangu wa Bethele leswi nga ehenhla ka 12 900, leswi tirhaka eka matiko ya 99. Ku engetela kwalaho loko ndhawu ya ku tshama leyi nge xivandleni xa Sosayiti yi herile, madzana ya vatirhi va ku tirhandzela va te emakaya ni le tifektri ta Bethele siku na siku leswaku va ta hlanganyela entirhweni lowu. Va swi teka swi ri lunghelo ku va ni xiphemu eka ntirho lowu endliwaka. Loko ku ri ni xilaveko, magidi ya Timbhoni tin’wana ma tinyiketela ku tshika ntirho wo tihanyisa ni mintirho yin’wana hi minkarhi leyi hambanaka leswaku va pfuneta eku akiweni ka miako leyi laviwaka hi Sosayiti leswaku yi yi tirhisa mayelana ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.

Swirho swo tala swa ndyangu wa Bethele emisaveni hinkwayo swi wu endle ntirho-vutomi wa swona. Frederick W. Franz, loyi hi 1977, a nga va muungameri wa vumune wa Sosayiti ya Watch Tower, ana se hi nkarhi wolowo a ri xirho xa ndyangu wa Bethele le New York hi malembe ya 57, naswona u ye emahlweni entirhweni wa le Bethele hi malembe man’wana ya 15, ku kondza a fa hi 1992. Heinrich Dwenger u sungule ntirho wa yena wa le Bethele le Jarimani hi 1911, endzhaku ka sweswo hi ku titsongahata u tirhe laha a averiweke kona; naswona hi 1983, lembe leri a nga fa ha rona, a a ha tsakela ntirho wa yena tanihi xirho xa ndyangu wa Bethele le Thun, eSwitzerland. George Phillips, la humaka le Scotland, u amukele xiavelo xa ku ya ehofisini ya rhavi le Afrika Dzonga hi 1924 (loko ra ha kongomisa ntirho wo chumayela ku suka le Cape Town ku ya le Kenya) ivi a ya emahlweni a tirha le Afrika Dzonga ku kondza a fa hi 1982 (laha hi nkarhi wolowo a ku ri ni tihofisi ta marhavi ta Sosayiti ta nkombo ni Timbhoni ta kwalomu ka 160 000 leti a ti hiseka endhawini yoleyo). Vamakwerhu va xisati va Vakreste, vo tanihi Kathryn Bogard, Grace DeCecca, Irma Friend, Alice Berner na Mary Hannan, na vona va nyiketele vutomi bya vona eka ntirho wa le Bethele loko va kurile, va swi endla ku fikela eku feni ka vona. Swirho swin’wana swo tala swa ndyangu wa Bethele hi ku fanana a swi ri karhi swi tirha hi malembe ya 10, 30, 50, 70 ni ku tlula kwalaho.g

Valanguteri Lava Famba-fambaka Lava Tinyiketelaka

Emisaveni hinkwayo, ku na kwalomu ka 3 900 wa valanguteri va xifundzha ni va muganga, lava swin’we ni vasati va vona, na vona va endlaka swiavelo kwihi na kwihi laha va lavekaka kona, minkarhi yo tala ematiko-xikaya ya ka vona. Vo tala va vona va sukele makaya kutani sweswi vhiki na vhiki kumbe mavhiki yo hlayanyana va famba va ya tirhela mavandlha lama va averiweke eka wona. A va kumi muholo kambe va tsaka hi swakudya ni ndhawu yo tshama laha va tirhaka kona, ni hi mali leyi tsongonyana leswaku va kota ku xava swilo swa munhu hi xiyexe. Le United States, laha valanguteri va muganga ni va swifundzha va 499 a va tirha kona hi 1992, vakulu lava lava famba-fambaka va ni malembe ya 54 hi avhareji hi vukhale, naswona van’wana va vona va tirhe exivandleni lexi malembe ya 30, 40 kumbe lama tlulaka kwalaho. Ematikweni ma nga ri mangani, valanguteri lava a va famba hi mimovha. Masimu ya le ndhawini ya Pacific hakanyingi ma lava leswaku va tirhisa swihaha-mpfhuka ni swikwekwetsu swa mabindzu. Etindhawini to tala valanguteri va swifundzha va famba hi tihanci kumbe hi milenge leswaku va fikelela mavandlha ya le kule.

Maphayona Ma Hlangavetana Ni Xilaveko Xa Nkoka

Leswaku ku sunguriwa ku chumayela mahungu lamanene etindhawini leti ku nga riki na Timbhoni eka tona, kumbe ku nyikela mpfuno lowu nga ha lavekaka etindhawini to karhi, Huvo leyi Fumaka yi nga lunghiselela ku rhumela maphayona yo hlawuleka. Lava i vachumayeri va evhangeli va nkarhi hinkwawo lava tirhaka kwalomu ka 140 wa tiawara n’hweti yin’wana ni yin’wana evutirhelini bya nsimu. Va tiendla va kumeka leswaku va tirha kun’wana ni kun’wana laha va lavekaka kona etikweni ra ka vona kumbe, minkarhi yin’wana ematikweni ya le kusuhi. Tanihi leswi swilaveko swa ntirho wa vona swi va nyikaka nkarhi wutsongo kumbe va nga wu kumi hi laha ku heleleke leswaku va nga tirha ntirho wa ku tihanyisa leswaku va kuma swilo leswi vonakaka leswi lavekaka, va nyikiwa mali yo hakelela ndhawu yo tshama ni swilo swin’wana. Hi 1992 a ku ri ni maphayona yo hlawuleka lama tlulaka 14 500 eswiphen’wini swo hambana-hambana swa misava.

Loko maphayona yo hlawuleka yo rhanga ma rhumeriwa hi 1937, ma sungule ntirho wa ku tlanga tinkulumo ta Bibele eka vini va miti etinyangweni ta vona ni ku tlanga tigramafoni tanihi xisekelo xa ku burisana hi Bibele eka maendzo yo vuyela. Leswi a swi endliwa eka madoroba lamakulu laha ana se a ku ri ni mavandlha. Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani, maphayona yo hlawuleka ma sungule ku yisiwa eka tindhawu leti ku nga riki na mavandlha kumbe laha mavandlha a ma lava ku pfuniwa ngopfu. Hikwalaho ka ntirho wa vona lowu humelelaka, ku vumbiwe madzana ya mavandlha lamantshwa.

Ematshan’wini ya ku tirha nsimu yi hela ivi va rhurhela eka yin’wana, a va tirha ndhawu leyi va averiweke yona hi ku phindha-phindha, va landzelela lava tsakelaka hinkwavo ivi va fambisa tidyondzo ta Bibele. A ku lunghiseleriwe minhlangano ya lava tsakelaka. Hi xikombiso, hi vhiki ra rona ro sungula exiavelweni xa rona lexintshwa le Lesotho, edzongeni wa Afrika, phayona rin’wana ro hlawuleka ri rhambe un’wana ni un’wana loyi ri hlanganeke na yena leswaku a ta a ta vona ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti fambisaka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ha yona. Yena ni ndyangu wa yena va khome nongonoko hinkwawo. Endzhaku u va rhambele hinkwavo eka Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza. Endzhaku ka loko swivutiso swa vona swo sungula swi hlamuriwile, 30 wa vona va hambete va ta eka Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza, naswona avhareji ya lava a va va kona exikolweni a yi ri 20. Ematikweni lawa varhumiwa lava leteriweke le Gilead va tirheke eka wona hi matimba leswaku va sungula ku chumayela mahungu lamanene, minkarhi yin’wana a ku va ni ku andza ka xihatla loko Timbhoni leti velekeriweke kwalaho ti fanelekela ku nghenela ntirho wa vuphayona byo hlawuleka, hikuva vona hakanyingi a va kota ku tirha hi laha ku humeleka eka vanhu va kwalaho.

Ku engetela eka vatirhi lava va hisekaka, ku ni Timbhoni ta Yehovha tin’wana ta madzana ya magidi leti na tona ti rhangisaka Mfumo hi ku hiseka. Lava va katsa vantshwa ni lavakulu, va xinuna ni va xisati, lava nga evukatini ni lava titshamelaka voxe. Maphayona ya nkarhi hinkwawo ma tirha tiawara leti nga riki ehansi ka 90 n’hweti yin’wana ni yin’wana evutirhelini bya nsimu; maphayona layo pfuna wona ma tirha tiawara leti nga riki ehansi ka 60. Va tihlawulela laha va lavaka ku chumayela kona. Vo tala va vona va tirha ni mavandlha lama simekiweke; van’wana va rhurhela eka tindhawu leti nga toxe. Va tihlayisa hi tlhelo ra nyama hi ku tirha ntirho wo tihanyisa, kumbe swirho swa mindyangu ya vona swi va pfuna hi swilo swa vutomi. Hi 1992, lava tlulaka 914 500 va hlanganyele entirhweni wo tano tanihi maphayona ya nkarhi hinkwawo kumbe maphayona ya nkarhinyana kwalomu ka xiphemu xa lembe.

Ku Va Ni Swikolo Hi Swikongomelo Leswi Hlawulekeke

Leswaku vatirhi vo tirhandzela va lunghiseleriwa mintirho yo karhi, ku lunghiseleriwe swikolo leswi hlawulekeke. Hi xikombiso, ku sukela hi 1943, Xikolo xa Gilead xi letele magidi ya vatirheli lava nga ni ntokoto leswaku va ya eka ntirho wa vurhumiwa, naswona mathwasana ma rhumeriwe eka swiphemu hinkwaswo swa misava. Hi 1987 Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli xi sunguriwile leswaku xi hlangavetana ni swilaveko leswo hlawuleka, leswi katsaka ku khathalela mavandlha swin’we ni vutihlamuleri byin’wana. Lunghiselelo ra xikolo lexi ra ku va xi khomeriwa etindhawini to hambana-hambana ri hungutela swichudeni mpfhuka wo leha, kun’we ni xilaveko xa ku dyondza ririmi rin’wana leswaku swi kota ku pfuneka exikolweni. Hinkwavo lava rhambiwaka ku nghena swikolo leswi i vakulu kumbe malandza ya vutirheli lava kombisaka leswaku hakunene va lava Mfumo ku sungula. Vo tala va tiendle lava kumekaka leswaku va tirha ematikweni man’wana. Moya wa vona wu fana ni lowuya wa muprofeta Esaya, loyi a nga te: “Hi mina loyi, nḍi rume.”—Esa. 6:8.

Leswaku ku antswisiwa ku humelela ka lava ana se va tirhaka tanihi maphayona yo pfuna ni ya nkarhi hinkwawo, Xikolo xa Ntirho wa Vuphayona xi sungule ku tirha hi 1977. Laha swi kotekaka kona, xikolo a xi lunghiseleriwa eka xifundzha xin’wana ni xin’wana emisaveni hinkwayo. Maphayona hinkwawo a ma rhamberiwa ku pfuniwa hi dyondzo leyi ya mavhiki mambirhi. Ku sukela kwalaho ku ya emahlweni, maphayona lama nga heta lembe ra wona ro sungula ra ntirho ma nyikiwe ndzetelo lowu fanaka. Ku fika eka 1992, maphayona lama tlulaka 100 000 ma leteriwile eka xikolo lexi le United States ntsena; naswona van’wana lava tlulaka 10 000 va leteriwile lembe na lembe. Van’wana va 55 000 va leteriwile le Japani, 38 000 le Mexico na 25 000 le Brazil na 25 000 le Italy. Ku engetela eka leswi, maphayona ma hambeta ma tiphina hi nhlangano wo hlawuleka ni mulanguteri wa xifundzha hi nkarhi wa maendzo ya yena kambirhi hi lembe eka vandlha rin’wana ni rin’wana, naswona va kuma vuleteri byo hlawuleka eka mulanguteri wa xifundzha ni wa muganga hi nkarhi wa nhlengeletano ya xifundzha ya lembe na lembe. Xisweswo, lava va vumbaka vuthu lerikulu ra vahuweleri va Mfumo tanihi maphayona a vo va vatirhi va ku tirhandzela ntsena kambe i vatirheli lava leteriweke kahle.

Ku Tirha Laha Xilaveko Xi Nga Xikulu Kona

Vo tala va magidi ya Timbhoni ta Yehovha—lava van’wana va vona va nga maphayona ni van’wana lava nga riki wona—va tiendle va kumeka leswaku va tirha etindhawini ta ka vona ni le ka tindhawu tin’wana leti ku nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va mahungu lamanene. Lembe na lembe magidi ma heta mavhiki kumbe tin’hweti ti nga ri tingani, hi ku ya hi laha vona hi voxe va hlelaka ha kona, etindhawini leti nga ekule ni makaya ya vona leswaku va kota ku nyikela vumbhoni eka vanhu lava va nga endzeriwiki minkarhi hinkwayo hi Timbhoni ta Yehovha. Magidi man’wana yo tala ma sukile etindhawini leti a ma tshama eka tona, ma rhurhela kun’wana leswaku ma kota ku pfuna nkarhi wo leha. Vo tala va lava i mimpatswa leyi tekaneke kumbe mindyangu leyi nga ni vana. Hakanyingi va rhurhela etindhawini ta le kusuhi, kambe van’wana va tshamele ku rhurha hi ndlela yoleyo hi malembe yo hlayanyana. Vunyingi bya Timbhoni leti ti hisekaka byi tirhe ematikweni mambe—van’wana hi malembe ma nga ri mangani, van’wana va tshama kona va nga ha rhurhi. Va tirha ntirho wun’wana ni wun’wana wo tihanyisa lowu lavekaka leswaku va khathalela swilaveko swa vona, naswona va famba-famba hi mali ya vona. Ku navela ka vona i ku hlanganyela hi xitalo laha swiyimo swa vona swi va pfumelelaka eku hangalaseni ka rungula ra Mfumo.

Loko nhloko ya ndyangu yi nga ri Mbhoni, a nga ha rhurhisa ndyangu wa yena hikwalaho ka ntirho. Kambe swirho swa ndyangu leswi nga Timbhoni swi nga ha tirhisa nkarhi lowu swi hangalasa rungula ra Mfumo. Swoleswo swi ve tano hi Timbhoni timbirhi ta le United States leti tikumeke ti ri endhawini yo aka emakhwatini ya Suriname eku heleni ka va-1970. Kambirhi hi vhiki a va pfuka hi 4:00 ni mpundzu, va khandziya bazi ra khampani va famba riendzo hi gondzo leri nga riki rinene awara yin’we ku ya emutini, ivi dyambu ri pela va ri eku chumayeleni. Hi ku hatlisa se a va fambisa tidyondzo ta Bibele ta 30 vhiki rin’wana ni rin’wana ni vanhu lava nga ni ndlala ya ntiyiso. Namuntlha, ku ni vandlha endhawini yoleyo ya makhwati lama kumaka mpfula yo tala leyi khale a yi nga fikeleriwi.

Ku Tirhisa Nkarhi Wihi Na Wihi Lowu Faneleke Leswaku U Veka Vumbhoni

Kavula, a hi Timbhoni ta Yehovha hinkwato leti rhurhelaka ematikweni man’wana, hambi ku ri emadorobeni man’wana, leswaku ti yisa vutirheli bya tona emahlweni. Swiyimo swa tona swi nga ha va swi nga ti pfumeleri leswaku ti phayona. Hambi swi ri tano, ta xi xiya xitsundzuxo xa Bibele lexi nge “endlani hi matimba hinkwawo” ni lexi nge “mi tirhela Hosi masiku hinkwawo.” (2 Pet. 1:5-8; 1 Kor. 15:58) Ti kombisa leswaku ti lava Mfumo ku sungula loko ti rhangisa wona emahlweni ka ntirho wo tihanyisa ni ku tihungasa. Lava timbilu ta vona ti nga tala hi ku tlangela Mfumo, va hlanganyela minkarhi hinkwayo evutirhelini bya nsimu hi ku ya hi laha swiyimo swa vona swi va pfumelelaka ha kona, naswona vo tala va vona va cinca swiyimo swa vona leswaku va ta kota ku hlanganyela hi laha ku teleke. Naswona hakanyingi va xalamukela ku tirhisa minkarhi leyi faneleke leswaku va byela van’wana hi ta Mfumo.

Hi xikombiso, John Furgala, loyi a a ri na bindzu ra swingolongodzwana swo aka le Guayaquil, Ecuador, u endle ndhawu yo saseka yo kombisa tibuku ta Bibele exitolo xa yena. Loko mupfuni wa yena a ri karhi a hlengeleta leswi muxavi a swi lavaka, John a chumayela muxavi.

Le Nigeria Mbhoni leyi hisekaka leyi hlayiseke va ndyangu wa yona hi ku tirha mintirho ya gezi yi tiyimisele ku tirhisa minkarhi leyi a yi hlangana ni vanhu ha yona leswaku yi nyikela vumbhoni. Tanihi leswi a ri ni bindzu, u hlele xiyimiso xa ntirho. Mpundzu wun’wana ni wun’wana, emahlweni ka ntirho wa siku, a hlengeleta nsati, vana, vatirhi va yena ni lava dyondzaka ntirho wa gezi eka yena va burisana hi ndzimana ya Bibele ya siku, xikan’we ni mintokoto leyi nga eka Yearbook of Jehovah’s Witnesses. Eku sunguleni ka lembe rin’wana ni rin’wana, a nyika ni vaxavi va yena kopi ya khalendara ya Sosayiti ya Watch Tower, ni timagazini timbirhi. Hikwalaho ka sweswo vatirhi ni vaxavi va yena van’wana va n’wi joyinile eka vugandzeri bya Yehovha.

Ku ni vo tala va Timbhoni ta Yehovha lava nga ni moya lowu fanaka. Ku nga khathariseki leswaku va endla yini, va hambeta va languta minkarhi leyi va nga avelanaka ni van’wana mahungu lamanene.

Vuthu Lerikulu Ra Vavuri Va Evhangeli Va Nkarhi Hinkwawo Lava Tsakeke

Ku hiseka ka Timbhoni ta Yehovha ko chumayela mahungu lamanene a ku helanga hi ku famba ka malembe. Hambi leswi vini va makaya vo tala va va byeleke hi laha ku heleleke leswaku a va tsakeli, ku ni vo tala lava tlangelaka leswi Timbhoni ti va pfuneke leswaku va twisisa Bibele. Ku tiyimisela ka Timbhoni ta Yehovha i ku hambeta ti chumayela ku kondza Yehovha hi yexe a kombisa kahle leswaku ntirho lowu wu herile.

Ematshan’wini ya ku hela matimba, entiyisweni nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha ya misava hinkwayo yi hambete yi tiya entirhweni wo chumayela. Hi 1982 xiviko xa lembe xa misava hinkwayo xi kombise leswaku ku tirhisiwe tiawara ta 384 856 662 evutirhelini bya nsimu. Endzhaku ka malembe ya khume (hi 1992) ku tirhiwe tiawara ta 1 024 910 434 entirhweni lowu. I yini lexi vangeleke ku andza konghasi entirhweni lowu?

I ntiyiso leswaku nhlayo ya Timbhoni ta Yehovha yi andzile. Kambe hayi hi ndlela yoleyo. Hi nkarhi wolowo, loko nhlayo ya Timbhoni yi andze hi tiphesente ta 80, nhlayo ya maphayona yi kule hi 250 wa tiphesente. Hi avhareji, un’we eka Timbhoni ta Yehovha ta 7 emisaveni hinkwayo a a ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo wo chumayela n’hweti yin’wana ni yin’wana.

Xana i vamani lava hlanganyeleke entirhweni wo tano wa vuphayona? Hi xikombiso, le Riphabliki ra Korea, Timbhoni to tala i vavasati lava nga tirhiki. Vutihlamuleri bya ndyangu byi nga ha va alela ku phayona hinkwavo ka vona swa nkarhi hinkwawo, kambe vo tala va tirhise nkarhi lowo leha wo wisa wa xikolo wa xixika tanihi nkarhi wa ntirho wa vuphayona bya nkarhinyana. Hikwalaho ka sweswo, tiphesente ta 53 eka Timbhoni hinkwato ta le Riphabliki ra Korea a ti ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo hi ndlela yo karhi hi January 1990.

Emalembeni yo sungula, i moya wa ku hisekela vuphayona lowu endleke Timbhoni ta le Filipino leswaku ti fikelela madzana ya vaaki va le swihlaleni le Philippines hi rungula ra Mfumo. Ku sukela kwalaho ku hiseka koloko ku vonake swinene. Hi 1992, hi avhareji ya nh’weti yin’wana ni yin’wana, vahuweleri va 22 205 va hlanganyerile evutirhelini bya nsimu tanihi maphayona le Philippines. Exikarhi ka vona a ku ri ni vantshwa vo tala lava hlawuleke ku ‘tsundzuka Muvumbi wa vona’ ni ku tirhisa matimba ya vona ya vuntshwa entirhweni wa yena. (Ekl. 12:1) Endzhaku ka malembe ya khume ya ku phayona, un’wana wa vantshwa vo tano u te: “Ndzi dyondze ku lehisa mbilu, ku hanya vutomi byo olova, ku titshega hi Yehovha ni ku titsongahata. I ntiyiso leswaku a ndzi tikeriwa ni ku hela matimba, kambe sweswo hinkwaswo a hi nchumu loko swi ringanisiwa ni mikateko leyi ndzi yi kumeke hikwalaho ko phayona.”

Hi April na May hi 1989, Xihondzo xo Rindza xi paluxe Babilona Lonkulu, ku nga vukhongeri bya mavunwa, hi swivumbeko swa byona swo tala emisaveni hinkwayo. Swihloko leswi swi humesiwe xikan’we hi tindzimi ta 39 ivi swi hangalasiwa swinene. Le Japani, laha nhlayo ya Timbhoni leti phayonaka hakanyingi yi nga va ehenhla ka 40 wa tiphesente, nhlohlorhi leyintshwa ya maphayona yo pfuna ya 41 055 ya tsarisile leswaku ya pfuna hi ntirho hi April yoleyo. Le Ntsindza wa Osaka, eMutini wa Takatsuki, eVandlheni ra Otsuka, vahuweleri va rona va 73 eka lava 77 lava khuvuriweke a va ri entirhweni wa vuphayona byo karhi n’hweti yoleyo. Hi April 8, loko vahuweleri hinkwavo va le Japani va khutaziwe ku hlanganyela entirhweni lowu wa ku hangalasa rungula leri ra nkoka, madzana ya mavandlha yo tanihi Vandlha ra Ushioda, le Mutini wa Yokohama, ma lunghiselele ku endla ntirho wa le xitarateni ni wa yindlu hi yindlu siku hinkwaro, ku suka hi 7:00 ni mpundzu ku fika hi 8:00 ni madyambu, leswaku va fikelela un’wana ni un’wana loyi swi kotekaka ku n’wi kuma endhawini yoleyo.

Hi laha swi nga ha kona etindhawini hinkwato, Timbhoni ta Yehovha le Mexico ta tirha leswaku ti fikelela swilaveko swa tona swa swilo leswi vonakaka. Hambi swi ri tano, n’hweti yin’wana ni yin’wana hi 1992, hi avhareji Timbhoni ta Yehovha ta 50 095 na kona ti hlele swiyimo swa tona hikwalaho ka ntirho wa vuphayona leswaku ti pfuna vanhu lava nga ni ndlala ya ntiyiso leswaku va dyondza hi ta Mfumo wa Xikwembu. Eka mindyangu yin’wana hinkwavo endyangwini va tirhisanile leswaku va pfuna ntlawa hinkwawo leswaku wu phayona, kumbe leswaku van’wana va vona va phayona. Va tsakela vutirheli lebyi humesaka mihandzu. Hi 1992 Timbhoni ta Yehovha le Mexico a ti fambisa tidyondzo ta Bibele ta 502 017 nkarhi hinkwawo ni vanhu ni mintlawa ya ndyangu.

Vakulu lava khathalelaka swilaveko swa mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha va ni vutihlamuleri lebyikulu. Vo tala va vakulu va le Nigeria i vavanuna lava nga ni mindyangu, naswona swoleswo swi tano hi vakulu lava nga eka tindhawu tin’wana. Kambe, ku engetela eka ku lunghisela ku hlanganyela eka minhlangano ya vandlha, xikan’we ni ku endla vurisi lebyi faneleke eka ntlhambi wa Xikwembu, van’wana va vavanuna lava va phayona. Va swi kotisa ku yini? Ku hlela nkarhi hi vukheta ni ntirhisano lowunene wa ndyangu hakanyingi i swivangelo swa nkoka.

Swi le rivaleni leswaku, Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo ti hlayise xikhutazo xa Yesu lexi nge ‘hambetani mi tilavela Mfumo ku sungula.’ (Mt. 6:33) Leswi va swi endlaka i xikombiso lexi humaka embilwini xa ku rhandza ka vona Yehovha ni ku tlangela ka vona vuhosi bya yena. Ku fana na mupisalema Davhida, va ri: “Nḍi ta ku kurisa, Šikwembu ša mina, Hosi ya nga! Nḍi ta v̌onga v̌ito ra wena hi mikari le’yi nga yiki helo.”—Ps. 145:1.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 292]

Vutihlamuleri bya ku nyikela vumbhoni byi kandziyisiwa hi laha ku engetelekeke

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 293]

Va languta ku nyikela vumbhoni hi yindlu na yindlu tanihi lunghelo ra risima

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 294]

Ku twisisa leswi ntirho wa moya-xiviri hinkwawo wu vulaka swona

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 295]

Leswi ‘ku rhanga u tilavela mfumo’ entiyisweni swi vulaka swona

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 301]

Timbhoni leti hisekaka ti rhangisa swilo swa Mfumo emahlweni ka ntirho wo tihanyisa ni ku tihungasa

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 288]

“Lava Va 9 Va Kwihi Xana?”

Eka Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste, hi 1928, hinkwavo lava a va ri kona va nyikiwe xiphephana lexi nge “Where Are the Nine?” Nhlamuselo ya xona ya Luka 17:11-19 yi khumbe mbilu ya Claude Goodman ivi yi n’wi susumetela ku nghenela ntirho wa vukhalipotiya, kumbe vuphayona ni leswaku a khomelela eka ntirho wolowo.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 296, 297]

Ntirho Wa Le Bethele

Hi 1992, a ku ri ni lava nga entirhweni wa le Bethele va 12 974 ematikweni ya 99

[Swifaniso]

Dyondzo ya munhu hi xiyexe i ya nkoka eka swirho swa ndyangu wa Bethele

Spain

Eka Kaya rin’wana ni rin’wana ra Bethele, siku ri sunguriwa hi nhlamuselo ya dzimana ya Bibele

Finland

Hi laha swi nga ha kona hi Timbhoni ta Yehovha hinkwako, swirho swa ndyangu wa Bethele swa hlanganyela entirhweni wa nsimu

Switzerland

Hi Musumbunuku wun’wana ni wun’wana ndyangu wa Bethele wu dyondza “Xihondzo xo Rindza” swin’we

Italy

Ntirho wa hambana, kambe hinkwawo wu endleriwa ku seketela ku huweleriwa ka Mfumo wa Xikwembu

Furwa

Papua New Guinea

United States

Jarimani

Philippines

Mexico

Britain

Nigeria

Netherlands

Brazil

Japani

Afrika Dzonga

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 298]

Va Nga Ri Vangani Lava Nga Ni Tirhekhodo To Leha Ta Ntirho Wa Le Bethele

F. W. Franz—United States (1920-92)

Heinrich Dwenger—Jarimani (kwalomu ka malembe ya 15 ya 1911-33), Hungary (1933-35), Czechoslovakia (1936-39), kutani a ya le Switzerland (1939-83)

George Phillips—Afrika Dzonga (1924-66, 1976-82)

Vamakwavo va nyama (Kathryn Bogard na Grace DeCecca) lava tirheke malembe ya 136 loko ma hlanganile eka ntirho wa le Bethele—United States

[Grafu leyi nga eka tluka 303]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Ku Andza Ka Tiphesente!

Maphayona

Vahuweleri

Ku Engeteleka Ka Tiphesente Ku Sukela Hi 1982

250%

200%

150%

100%

50%

1982 1984 1986 1988 1990 1992

[Xifaniso lexi nga eka tluka 284]

Makwerhu wa xisati Early u fambe tindhawu to tala le New Zealand hi xikanyakanya leswaku a avela van’wana rungula ra Mfumo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 285]

Hi malembe ya 76—loko a titshamela yexe, a ri evukatini naswona endzhaku a ri noni—Malinda Keefer u tinyiketele eka vutirheli bya nkarhi hinkwawo

[Swifaniso leswi nga eka tluka 286]

Tikharavhani leti nga nyawuriki a ti tirhisiwa tanihi ndhawu yo tshama ya maphayona man’wana ya khale loko ma ri karhi ma rhurhela etindhawini to hambana-hambana

Canada

India

[Xifaniso lexi nga eka tluka 287]

Frank Rice (la yimeke exineneni), Clem Deschamp (la tshameke emahlweni ka Frank, na Jean nsati wa Clem, ekusuhi na vona), ni ntlawa wa le Java ku katsa ni Timbhoni-kulobye ni vanhu lava ha ku tsakelaka

[Swifaniso leswi nga eka tluka 288]

Vutomi bya Claude Goodman bya vutirheli bya nkarhi hinkwawo byi n’wi yise entirhweni le India ni le matikweni man’wana ya nkombo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 289]

Loko Ben Brickell a ri ni rihanyo lerinene, u tsakele ku ri tirhisa entirhweni wa Yehovha; emalembeni ya le ndzhaku swiphiqo leswikulu swa rihanyo a swi n’wi tshikisanga

[Xifaniso lexi nga eka tluka 290]

Kathe Palm u chumayele eka masimu ya tinxaka hinkwato, ku sukela eka miako ya tihofisi ya le dorobeni ku ya eka tindhawu ta le matiko-xikaya ta mayini ni le tikampeni ta tinyimpfu le Chile

[Xifaniso lexi nga eka tluka 291]

Ku tiyimisela ka Martin na Gertrud Poetzinger ku hlamuseriwa hi marito lawa: ‘Ndzi endla xilo xin’we—ku lava Mfumo ku sungula’

[Xifaniso lexi nga eka tluka 300]

Xikolo xa Ntirho wa Vuphayona (hi laha xi kombisiweke ha kona laha eJapani) xi nyikele ndzetelo lowu hlawulekeke eka makume ya magidi ya vatirhi lava hisekaka