Ndzima 16
Ndlela Leyi U Nga Tshinelaka Ha Yona Eka Xikwembu
1. Hi kwihi ku fana loku nga kona evukhongerini byo tala?
MUFAMBI loyi a endzeleke tiko rin’wana ra le Vuxeni u hlamarisiwe hi mihivahivana ya vukhongeri leyi a yi voneke etempeleni ya Mabudha. Hambi leswi swifaniso swa kona a swi nga ri swa Mariya kumbe swa Kreste, mihivahivana yo tala a yi fana ni ya kereke leyi a nghenaka yona etikweni ra ka vona. Hi xikombiso, u vone ku tirhisiwa ka tincindha ni ku phindha-phindhiwa ka swikhongelo. Van’wana na vona va xiye swilo leswi fanaka. EVuxeni kumbe eVupela-dyambu, tindlela leti vanhu lava va tinyiketeleke va ringetaka ku tshinela eka Xikwembu ha tona kumbe eka swilo leswi va swi gandzelaka ti fana ngopfu hi ndlela leyi hlamarisaka.
2. Xana xikhongelo xi hlamuseriwe njhani, naswona ha yini vanhu vo tala va khongela?
2 Ngopfu-ngopfu vo tala va ringeta ku tshinela eka Xikwembu hi ku khongela eka xona. Xikhongelo xi hlamuseriwa tanihi “xiendlo xa ku vulavula exikarhi ka munhu swin’we ni lowo kwetsima—Xikwembu, swikwembu, xivandla xa le henhla-henhla, kumbe matimba yo tlula ya ntumbuluko.” (The New Encyclopædia Britannica) Hambi swi ri tano, loko van’wana va tshinela eka Xikwembu hi xikhongelo, va ehleketa ntsena hi leswi va nga swi kumaka eka xona. Hi xikombiso, wanuna un’wana u tshame a vutisa un’wana wa Timbhoni ta Yehovha a ku: “Loko mo ndzi khongelela, xana swiphiqo leswi ndzi nga na swona endyangwini wa mina, entirhweni ni le rihanyweni ra mina swi nga hela?” Swi nga ha endleka leswaku wanuna loyi a ehleketa leswaku swi ta va tano, kambe vo tala va khongela ivi va kuma leswaku swiphiqo swa vona swa ha ya emahlweni. Kutani hi nga ha vutisa, ‘Loko swi ri tano ha yini hi fanele hi tshinela eka Xikwembu?’
MHAKA LEYI HA YONA HI FANELEKE KU TSHINELA EKA XIKWEMBU
3. Xana swikhongelo swa hina swi fanele swi yisiwa eka mani, naswona ha yini?
3 Xikhongelo a hi mukhuva lowu nga pfuniki nchumu, naswona a hi ndlela yo kuma nchumu wo karhi ntsena. Xivangelo lexikulu xa ku tshinela eka Xikwembu i xa ku va ni vuxaka lebyikulu na xona. Hikwalaho swikhongelo swa hina swi fanele ku yisiwa eka Yehovha Xikwembu. Mupisalema Davhida u te: “Yehova o le kusuhi ni hikwav̌o la’v̌a ṅwi khongelaka.” (Pisalema 145:18) Yehovha u hi rhamba leswaku hi va ni vuxaka lebyi rhuleke na yena. (Esaya 1:18) Lava amukelaka xirhambo lexi va pfumelelana ni mupisalema loyi a nga te: “Loko nḍi ri mina, ku ṭhinelela Šikwembu, i rifuwo ra mina.” Ha yini? Hikuva lava tshinelaka eka Yehovha Xikwembu va ta kuma ntsako wa ntiyiso ni ku rhula ka mianakanyo.—Pisalema 73:28.
4, 5. (a) Ha yini swi ri swa nkoka ku khongela eka Xikwembu? (b) Xana hi nga aka vuxaka byihi ni Xikwembu hi xikhongelo?
4 Ha yini hi fanele ku khongelela ku pfuniwa hi Xikwembu loko xi ‘swi tiva leswi hi swi lavaka hi nga si xi kombela’? (Matewu 6:8; Pisalema 139:4) Xikhongelo xi kombisa leswaku ha pfumela eka Xikwembu ni leswaku hi xi languta tanihi Xihlovo xa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyo saseka ni minkateko hinkwayo leyi hetisekeke.” (Yakobo 1:17; Vaheveru 11:6) Yehovha u tsakela swikhongelo swa hina. (Swivuriso 15:8) U tsakela ku twa marito ya hina ya nkoka ya ku tlangela ni ku dzunisa, ku kotisa tatana la tsakelaka ku twa n’wana wakwe lontsongo a vula marito lamanene ya ku nkhensa. (Pisalema 119:108) Laha ku nga ni vuxaka lebyinene exikarhi ka tatana ni n’wana, ku vulavurisana loku akaka ku va kona. N’wana la rhandziwaka u tsakela ku vulavula ni tata wakwe. Sweswo swi tano ni le ka vuxaka bya hina ni Xikwembu. Loko hi swi tlangela hakunene leswi hi swi dyondzaka hi Yehovha ni rirhandzu leri a hi kombiseke rona, hi ta swi tsakela swinene ku tiphofula eka yena hi xikhongelo.—1 Yohane 4:16-18.
5 Loko hi tshinelela Xikwembu xa le Henhla-henhla, hi fanele hi kombisa xichavo, hambi leswi hi nga fanelangiki hi karhateka ku tlula mpimo hi marito lama kongomeke lawa hi ma tirhisaka. (Vaheveru 4:16) Nkarhi hinkwawo hi nga vulavula na Yehovha. Naswona mawaku lunghelo leri hi nga na rona ro kota ku ‘pfula timbilu ta hina’ eka Xikwembu hi xikhongelo! (Pisalema 62:8) Ku tlangela Yehovha swi yisa eka vuxaka lebyinene na yena, ku fana ni lebyi Abrahama a veke na byona tanihi munghana wa Xikwembu. (Yakobo 2:23) Kambe loko hi khongela eka Hosi Leyikulu ya vuako hinkwabyo, hi fanele hi pfumelelana ni swilaveko swa yona swa ku yi tshinelela.
SWILAVEKO SWA KU TSHINELELA XIKWEMBU
6, 7. Hambi leswi Xikwembu xi nga swi laviki ku hakeriwa leswaku xi yingisa swikhongelo swa hina, xana xi lava yini eka hina loko hi khongela?
6 Xana ku laveka mali leswaku hi tshinelela Xikwembu? Vanhu vo tala va hakela vafundhisi leswaku va va khongelela. Van’wana va anakanya ni leswaku swikhongelo swa vona swi ta twiwa hi ku ya hi ntsengo wa nhlengo lowu va wu humesaka. Hambi swi ri tano, Rito ra Xikwembu a ri vuli leswaku ku laveka nyiko ya mali leswaku hi tshinelela Yehovha hi xikhongelo. Malunghiselelo ya yena ya moya ni mikateko yo kuma vuxaka na yena hi xikhongelo ma kumeka handle ka nxavo.—Esaya 55:1, 2.
7 Kutani i yini lexi lavekaka? Xilaveko xin’wana i xiyimo lexinene xa mbilu. (2 Tikronika 6:29, 30; Swivuriso 15:11) Etimbilwini ta hina hi fanele ku va ni ripfumelo eka Yehovha Xikwembu tanihi “l’a yingisaka mikhongelo” ni “leswaku [u] hakela lava va [n’wi] lavaka.” (Pisalema 65:2; Vaheveru 11:6) Nakambe hi fanele ku va ni mbilu ya ku titsongahata. (2 Tihosi 22:19; Pisalema 51:17) Eka xin’wana xa swikombiso swakwe, Yesu Kreste u kombise leswaku muluvisi loyi a ri ni mbilu leyi titsongahataka, loko a tshinelela Xikwembu, u ve ni ku lulama lokukulu ku tlula Mufarisi loyi a a tikurisa. (Luka 18:10-14) Loko hi tshinelela Xikwembu hi xikhongelo, a hi tsundzukeni leswaku “uṅwana ni uṅwana l’a tikurisaka hi mbilu, i manyala e ka Yehova.”—Swivuriso 16:5.
8. Loko hi lava leswaku Xikwembu xi hlamula swikhongelo swa hina, xana hi fanele hi tibasisa eka yini?
8 Loko hi navela leswaku Xikwembu xi hlamula swikhongelo swa hina, hi fanele ku tibasisa emahanyelweni ya vudyoho. Loko mudyondzisiwa Yakobo a khutaza van’wana leswaku va tshinela eka Xikwembu, u engeterile: “Hlambani mandla ya n’wina, n’wina vadyohi, mi basisa timbilu ta n’wina, n’wina vanhu va miehleketo mimbirhi.” (Yakobo 4:8) Hambi ku ri vadyohi va nga kuma vuxaka bya ku rhula na Yehovha loko va hundzuka va tlhela va tshika ndlela leyi a va hanya ha yona. (Swivuriso 28:13) Yehovha a nge hi yingiseli loko hi tiendla onge hi tibasisile kasi a hi tibasisanga. Rito ra Xikwembu ri ri: “Mahlo ya Hosi ma tsakela lavo lulama, ni tindleve ta yona ti pfulekele swikhongelo swa vona, kambe Hosi yi fularhela lava endlaka swo biha.”—1 Petro 3:12.
9. Xana i mani loyi hi faneleke hi tshinelela Yehovha ha yena, naswona ha yini?
9 Bibele yi ri: “A ku na munhu wo tlhariha e misav̌eni l’a nga dyohiki ni siku riṅwe.” (Eklesiasta 7:20) Hikwalaho u nga ha vutisa: ‘Kutani, xana hi nga n’wi tshinelela njhani Yehovha Xikwembu?’ Bibele ya hlamula: “Loko un’wana a tshuka a dyoha, hi ni muyimeri eka Tatana, a nga Yesu Kriste la lulameke.” (1 Yohane 2:1) Hambi leswi hi nga vadyohi, hi nga tshinelela Xikwembu hi ku vulavula hi ntshunxekile ha Yesu Kreste, loyi a feke a va nkutsulo wa hina. (Matewu 20:28) Hi yena ntsena a nga ndlela leyi hi nga tshinelelaka Yehovha Xikwembu ha yona. (Yohane 14:6) A hi fanelanga hi honisa nkoka wa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu ni ku endla xidyoho hi vomu. (Vaheveru 10:26) Hambi swi ri tano, loko hi tikarhatela ku papalata leswo biha kambe hi endla swihoxo minkarhi yin’wana, hi nga hundzuka kutani hi kombela ku rivaleriwa hi Xikwembu. Loko hi xi tshinelela hi mbilu leyi titsongahataka, xi ta hi twa.—Luka 11:4.
MINKARHI YA KU VULAVULA NI XIKWEMBU
10. Emhakeni ya xikhongelo, xana hi nga n’wi tekelela njhani Yesu, naswona hi yihi minkarhi yin’wana ya xikhongelo xa le xihundleni?
10 Yesu Kreste a a byi teka byi ri bya nkoka vuxaka byakwe na Yehovha. Hikwalaho, Yesu u tinyike nkarhi wa ku vulavula ni Xikwembu hi xikhongelo xa le xihundleni. (Marka 1:35; Luka 22:40-46) Hi ta va hi endla kahle loko hi tekelela xikombiso xa Yesu hi tlhela hi khongela eka Xikwembu nkarhi na nkarhi. (Varhoma 12:12) Swi fanerile leswaku hi sungula siku hi marito ya xikhongelo, naswona loko hi nga si etlela, hi nga nkhensa Yehovha mayelana ni ntirho wa siku rero. Ni nhlikanhi, tiyimisele ku tshinelela Xikwembu “minkarhi hinkwayo.” (Vaefesa 6:18) Nakambe hi nga khongela hi mbilu, hi ri karhi hi swi tiva leswaku Yehovha u ta hi twa. Ku vulavula ni Xikwembu exihundleni swi hi pfuna leswaku hi tiyisa vuxaka bya hina na xona, naswona ku khongela eka Yehovha siku na siku swi hi pfuna leswaku hi tshinela swinene eka yena.
11. (a) Ha yini mindyangu yi fanele ku khongela swin’we? (b) Xana swi vula yini loko u ku “Amen” emakumu ka xikhongelo?
11 Yehovha nakambe u yingisa swikhongelo leswi endleriwaka mintlawa ya vanhu. (1 Tihosi 8:22-53) Hi nga tshinela eka Xikwembu tanihi ndyangu, nhloko ya muti ku va yona yi khongelaka. Leswi swi tiyisa xiboho xa ndyangu, naswona Yehovha u va wa xiviri eka vana loko va twa vatswari va vona va khongela eka Xikwembu hi ku titsongahata. Ku vuriwa yini loko un’wana a yimela ntlawa hi xikhongelo, kumbexana enhlanganweni wa Timbhoni ta Yehovha? Loko hi ri van’wana va vayingiseri, a hi rhiyeni ndleve leswaku emakumu ka xikhongelo, hi kota ku vula hi mbilu hinkwayo hi ku “Amen,” leswi vulaka leswaku “A swi ve tano.”—1 Vakorinto 14:16.
SWIKHONGELO LESWI YEHOVHA A SWI YINGISAKA
12. (a) Ha yini Xikwembu xi nga swi hlamuli swikhongelo swin’wana? (b) Ha yini hi nga fanelanga hi ehleketa hi swilaveko swa hina ntsena loko hi khongela?
12 Van’wana va nga ha ehleketa leswaku Xikwembu a xi swi hlamuli swikhongelo swa vona hambi loko va khongela eka xona ha Kreste. Hambi swi ri tano, muapostola Yohane u te: “Loko hi kombela xilo xihi na xihi hilaha [Xikwembu xi] rhandzaka hakona, xa hi twa.” (1 Yohane 5:14) Kutani, hi fanele ku kombela hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu. Tanihi leswi xi tsakelaka leswaku hi hlayiseka emoyeni, xin’wana ni xin’wana lexi khumbaka vumoya bya hina swa fanela leswaku hi xi khongelela. Hi fanele ku papalata ndzingo wa ku anakanya ngopfu hi swilaveko swa nyama. Hi xikombiso, hambi leswi swi faneleke ku khongelela vutlharhi ni matimba yo langutana ni vuvabyi, ku karhateka hikwalaho ka rihanyo a ku fanelanga ku pfala swilaveko swa moya. (Pisalema 41:1-3) Wansati un’wana wa Mukreste loko a xiya leswaku a karhateka ku tlula mpimo hi rihanyo rakwe, u kombele mpfuno wa Yehovha leswaku a va ni langutelo leri faneleke hi vuvabyi byakwe. Hikwalaho, swiphiqo swakwe swa rihanyo a swi vanga mhaka leyikulu naswona u titwe a ri ni “matimba lamakulu.” (2 Vakorinto 4:7) Ku navela ka yena leswaku a pfuna van’wana emoyeni ku kurile, naswona u ve muhuweleri wa Mfumo wa nkarhi hinkwawo.
13. Hi laha swi kombisiweke ha kona eka Matewu 6:9-13, hi tihi timhaka tin’wana leti faneleke leti hi nga ti katsaka eswikhongelweni swa hina?
13 Xana i yini leswi hi nga swi nghenisaka eswikhongelweni swa hina leswaku Yehovha a tsakela ku swi yingisa? Yesu Kreste u dyondzise vadyondzisiwa vakwe ndlela yo khongela. Exikhongelweni xa xikombiso lexi tsariweke eka Matewu 6:9-13, u longoloxe swilo leswi swi nga vaka swinene leswaku hi swi khongelela. Xana i yini lexi faneleke xi va mhaka leyikulu eswikhongelweni swa hina? Leswi faneleke ku rhangisiwa emahlweni i vito ra Yehovha Xikwembu ni Mfumo wakwe. Ku khongelela swilaveko swa hina swa swilo leswi vonakaka swi fanerile. Nakambe i swa nkoka leswaku hi kombela ndzivalelo wa swidyoho swa hina ni ku kutsuriwa emiringweni ni le ka lowo biha, Sathana Diyavulosi. Yesu a a nga languteli leswaku hi phindha-phindha xikhongelo lexi kumbe hi xi vuyelela, hi xi vula hi nga anakanyi hi leswi xi vulaka swona. (Matewu 6:7) Loko n’wana a tshamela ku tirhisa marito lama fanaka loko a vulavula ni tata wakwe, xana a ku ta va ni vuxaka bya njhani?
14. Handle ka swikombelo, hi swihi swikhongelo leswi hi faneleke ku swi endla?
14 Handle ka swikombelo ni marito ya ku titsongahata lama humaka embilwini, hi fanele ku endla ni swikhongelo swa ku dzunisa ni swa ku nkhensa. (Pisalema 34:1; 92:1; 1 Vatesalonika 5:18) Hi nga tlhela hi khongelela ni van’wana. Swikhongelo leswi khumbaka vamakwerhu va moya va xinuna ni va xisati lava karhatekaka kumbe lava xanisiwaka swi kombisa leswaku ha khathala ha vona, naswona Yehovha wa tsaka loko a twa hi phofula ku khumbeka koloko. (Luka 22:32; Yohane 17:20; 1 Vatesalonika 5:25) Entiyisweni, muapostola Pawulo u tsarile: “Mi nga vileli ha nchumu; kambe etimhakeni hinkwato, khongelani, mi tivisa Xikwembu leswi mi swi pfumalaka, mi kombela mi ri karhi mi nkhensa; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka ku twisisa hinkwako, ku ta hlayisa timbilu ta n’wina ni mianakanyo ya n’wina eka Kriste Yesu.”—Vafilipiya 4:6, 7.
PHIKELELA EKU KHONGELENI
15. Xana hi fanele ku tsundzuka yini loko swi tikomba onge swikhongelo swa hina a swi hlamuriwi?
15 Hambi leswi u kumaka vutivi malunghana ni Xikwembu, u nga ha vona onge swikhongelo swa wena a swi hlamuriwi minkarhi yin’wana. Sweswo swi nga ha va swi vangiwa hi ku va ku nga si fika nkarhi wa leswaku Xikwembu xi hlamula xikhongelo xa kona. (Eklesiasta 3:1-9) Yehovha a nga ha pfumelela xiyimo xi ya emahlweni nkarhinyana, kambe swikhongelo wa swi hlamula naswona u tiva nkarhi lowunene wa ku swi hlamula.—2 Vakorinto 12:7-9.
16. Ha yini hi fanele hi phikelela eku khongeleni, naswona ku endla sweswo swi nga byi khumba njhani vuxaka bya hina ni Xikwembu?
16 Ku phikelela ka hina exikhongelweni ku paluxa ku tsakela ka hina loku humaka embilwini eka leswi hi swi vulaka eka Xikwembu. (Luka 18:1-8) Hi xikombiso, hi nga ha kombela Yehovha leswaku a hi pfuna hi hlula ku tsana ko karhi. Hi ku phikelela exikhongelweni ni ku endla hi ku pfumelelana ni swikombelo swa hina, hi kombisa ku tshembeka ka hina. Hi fanele ku ba nhloko ya mhaka ni ku vula ntiyiso eka swikombelo swa hina. I swa nkoka swinene ku khongela hi vuenti loko hi langutane ni ndzingo. (Matewu 6:13) Loko hi ya emahlweni hi khongela hi ri karhi hi ringeta ku tikhoma eka minsusumeto ya hina ya vudyoho, hi ta vona ndlela leyi Yehovha a hi pfunaka ha yona. Leswi swi ta aka ripfumelo ra hina ni ku tiyisa vuxaka bya hina na yena.—1 Vakorinto 10:13; Vafilipiya 4:13.
17. Xana hi nga vuyeriwa hi ndlela yihi loko hi ri ni moya wa ku khongela entirhweni wa Xikwembu?
17 Loko hi hlakulela moya wa ku khongelela ku endla ntirho wo kwetsima wa Yehovha Xikwembu, hi ta xiya leswaku matimba ya ku n’wi tirhela a ma humi eka hina. Yehovha hi yena a hi nyikaka matimba yo tirha. (1 Vakorinto 4:7) Ku amukela leswi swi ta hi pfuna leswaku hi titsongahata naswona swi ta fuwisa vuxaka bya hina na yena. (1 Petro 5:5, 6) Ina, hi ni swivangelo leswi twalaka swa ku phikelela eku khongeleni. Swikhongelo swa hina leswi enteke ni vutivi bya risima bya ndlela yo tshinela eka Tata werhu wa rirhandzu wa le tilweni swi ta endla vutomi bya hina byi tsakisa hakunene.
KU VULAVURISANA NA YEHOVHA SWI KATSA NI SWIN’WANA
18. Xana Xikwembu hi nga xi yingisela hi ndlela yihi?
18 Loko hi lava leswaku Xikwembu xi yingisa swikhongelo swa hina, hi fanele ku yingisa leswi xi swi vulaka. (Zakariya 7:13) Marungula ya xona a xa ha ma rhumeli hi vaprofeta lava huhuteriweke hi xona naswona entiyisweni vungoma a xi byi tirhisi. (Deteronoma 18:10-12) Kambe hi nga yingisa Xikwembu hi ku dyondza Rito ra xona, ku nga Bibele. (Varhoma 15:4; 2 Timotiya 3:16, 17) Tanihi leswi hi nga ha lavaka ku tiva nantswo wa swakudya swa nyama leswi nga swinene eka hina, hi khutaziwa ku “navela ntswamba lowu tengeke wa moya.” Hlakulela ku navela swakudya swa moya hi ku hlaya Rito ra Xikwembu siku na siku.—1 Petro 2:2, 3; Mintirho 17:11.
19. Xana ku anakanyisisa hi leswi u swi hlayaka eBibeleni swi ni vuyelo byihi?
19 Anakanyisisa hi leswi u swi hlayaka eBibeleni. (Pisalema 1:1-3; 77:11, 12) Sweswo swi vula ku anakanyisisa hi mhaka. Leswi u nga ha swi fanisa ni ku gayela swakudya. U nga ha gayela swakudya swa moya hi ku anakanya leswaku leswi u swi hlayaka swi yelana njhani ni leswi se u swi tivaka. Anakanya hi ndlela leyi mhaka ya kona yi khumbaka vutomi bya wena ha yona, kumbe u anakanya hi leswi yi swi paluxaka hi timfanelo ni mintirho ya Yehovha. Xisweswo hi ku tirhisa dyondzo ya munhu hi xiyexe, u nga kuma swakudya swa moya leswi Yehovha a swi phamelaka. Leswi swi ta ku tshineta eka Xikwembu naswona swi ta ku pfuna leswaku u hlula swiphiqo swa siku na siku.
20. Xana ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste swi hi pfuna njhani leswaku hi tshinela eka Xikwembu?
20 Nakambe u nga tshinela eka Xikwembu hi ku yingisa Rito ra xona loko ri hlamuseriwa eminhlanganweni ya Vukreste, hi laha Vaisrayele a va yingisa ha kona loko va hlengeletanele ku twa ku hlayiwa ka Nawu wa Xikwembu erivaleni. Valeteri va nkarhi wolowo a va endla ku hlaya ka vona Nawu ku twisiseka, xisweswo va pfuna vayingiseri va vona leswaku va twisisa ni ku susumeteleka ku tirhisa leswi va swi tweke. Leswi swi tise ntsako lowukulu. (Nehemiya 8:8, 12) Kutani tiendlele mukhuva wa ku va kona eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha. (Vaheveru 10:24, 25) Leswi swi ta ku pfuna leswaku u twisisa kutani u tirhisa vutivi bya Xikwembu evuton’wini bya wena naswona swi ta ku nyika ntsako. Ku va xiphemu xa vumakwerhu bya Vukreste bya misava hinkwayo swi ta ku pfuna leswaku u tshama u ri ekusuhi na Yehovha. Naswona hi laha hi nga ta vona ha kona, u nga kuma nsirhelelo wa ntiyiso exikarhi ka vanhu va Xikwembu.
KAMBELA VUTIVI BYA WENA
Ha yini swi fanerile leswaku u tshinela eka Yehovha?
Hi swihi swilaveko swin’wana swa ku tshinela eka Xikwembu?
Xana i yini leswi u nga swi katsaka eswikhongelweni swa wena?
Ha yini u fanele ku phikelela eku khongeleni?
Xana u nga n’wi yingisela njhani Yehovha namuntlha?
[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 157]