Ndzima Ya Vutsevu

Pfuna N’wana Wa Wena Wa Kondlo-a-ndzi-dyi Leswaku A Endla Nhluvuko

 1, 2. Hi yihi mintlhontlho ni mintsako leyi malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi ma nga yi tisaka?

KU VA ni n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi endlwini swi hambane ngopfu ni ku va ni n’wana wa ntlhanu wa malembe kumbe hambi ku ri wa khume ra malembe hi vukhale. Malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi, ma tisa mintlhontlho ni swiphiqo swa wona, kambe ma nga ha tlhela ma tisa mintsako ni tihakelo. Swikombiso swo tanihi Yosefa, Davhida, Yosiyasi na Timotiya swi kombisa leswaku vantshwa va nga swi kota ku byarha vutihlamuleri ni ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha. (Genesa 37:2-11; 1 Samuwele 16:11-13; 2 Tihosi 22:3-7; Mintirho 16:1, 2) Vana vo tala va kondlo-a-ndzi-dyi namuntlha va endla leswi fanaka. Kumbexana u tiva van’wana va vona.

² Kambe, eka van’wana, malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi ma va pfilunganya swinene. Vana va kondlo-a-ndzi-dyi va langutana ni ku cinca-cinca ka mintlhaveko. Vafana ni vanhwanyana va malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi va nga ha lava ku va lava ntshunxekeke swinene, naswona va nga ha venga swipimelo leswi va swi vekeriweke hi vatswari va vona. Kambe, vantshwa vo tano va hava ntokoto naswona va lava mpfuno wa rirhandzu wa vatswari va vona ni ku lehisa mbilu. Ina, malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi ma nga va lama tsakisaka, kambe hi nkarhi lowu fanaka ma nga ha va lama pfilunganyaka—eka vatswari ni le ka vana va kondlo-a-ndzi-dyi. Xana vantshwa va nga pfuniwa njhani hi nkarhi wa malembe lawa?

 3. Xana vatswari va nga nyika vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi nkarhi lowunene evuton’wini hi ndlela yihi?

³ Vatswari lava landzelelaka ndzayo ya Bibele va nyika vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi nkarhi lowunene lowu nga kumekaka, leswaku va langutana ni miringo yoleyo hi ndlela leyi humelelaka va kondza va va vanhu lava kuleke lava nga ni vutihlamuleri. Ematikweni hinkwawo naswona eka tinguva hinkwato, vatswari ni vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava tirhiseke misinya ya milawu ya Bibele swin’we, va katekisiwe hi ku humelela.—Pisalema 119:1.

KU VULAVURISANA KAHLE NI HI KU NTSHUNXEKA

 4. Ha yini marito ya xitsundzuxo ma ri ya nkoka ngopfu-ngopfu emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi?

⁴ Bibele yi ri: “Makungu ma hluleka laha ku nga riki na marito ya ku tsundzuxana.” (Swivuriso 15:22, NW) Loko marito ya ku tsundzuxana a a ma laveka loko vana va ha ri vatsongo, swi vula leswaku i ya nkoka swinene emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi—ku nga nkarhi lowu hakanyingi vantshwa va hetaka nkarhi wutsongo va ri ekaya naswona va hetaka nkarhi wo tala va ri ni vanghana va xikolo kumbe ni tintangha tin’wana. Loko marito ya xitsundzuxo ma nga ri kona—ku vulavurisana lokunene ni loku ntshunxekeke exikarhi ka vana ni vatswari—vana va kondlo-a-ndzi-dyi va nga hundzuka vanhu vambe ekaya. Kutani ke, xana mbulavurisano wu nga hlayisiwa njhani wu ri kona?

 5. Xana vana va kondlo-a-ndzi-dyi va khutaziwa leswaku va ku languta njhani ku vulavurisana ni vatswari va vona?

⁵ Vana va kondlo-a-ndzi-dyi swin’we ni vatswari va vona va fanele va hetisisa xiphemu xa vona emhakeni leyi. I ntiyiso, vana va kondlo-a-ndzi-dyi va nga ha swi kuma swi nonon’hwa ku vulavula ni vatswari va vona ku hambana ni loko va ha ri vatsongo. Hambiswiritano, tsundzuka leswaku “tiko ri wisiwa hi ku pfumala ŝiṭunḍušo, ku hlayiseka ku kona loko v̌aṭunḍuši v̌a tele.” (Swivuriso 11:14) Marito lawa ma tirha eka hinkwerhu, lavatsongo ni lavakulu hi laha ku fanaka. Vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava swi xiyaka leswi va ta swi twisisa leswaku va ha wu lava nkongomiso wa vutlhari, tanihi leswi se va langutaneke ni mintlhontlho leyi rharhanganeke ku tlula eku sunguleni. Va fanele va swi xiya leswaku vatswari va vona lava nga vapfumeri i vatsundzuxi lava nga ni vuswikoti hikuva va ni ntokoto swinene evuton’wini naswona va kombise nkhathalelo wa vona wa rirhandzu hi malembe yo tala. Hikwalaho, enkarhini lowu wa vutomi bya vona, vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava tlhariheke a va nge va fularheli vatswari va vona.

 6. Hi rihi langutelo leri vatswari lava tlhariheke ni lava nga ni rirhandzu va nga na rona hi vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi?

⁶ Ku vulavurisana hi ndlela leyi ntshunxekeke swi vula leswaku mutswari u ta ringeta hi matimba leswaku a tinyika nkarhi loko n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi a titwa a lava ku vulavula. Loko u ri mutswari, tiyiseka leswaku ku vulavurisana ku kona ngopfu-ngopfu eka wena. Sweswo swi nga ha endleka swi nga olovi. Bibele yi vula leswaku “nkari wu kona wa ku miyela, wu kona nkari wa ku v̌ulav̌ula.” (Eklesiasta 3:7) Loko n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi a vona ku ri nkarhi wo vulavula, swi nga ha endleka ku ri nkarhi wa wena wo miyela. Kumbexana u tivekele nkarhi wolowo leswaku u endla dyondzo ya wena ya munhu hi xiyexe, u wisa kumbe u tirha-tirha ekaya. Hambiswiritano, loko n’wana wa wena a lava ku vulavula na wena, ringeta ku cinca makungu ya wena ivi u yingisa. Loko u nga endli sweswo, swi nga ha endleka a nga ha ringeti nakambe. Tsundzuka xikombiso xa Yesu. Eka xiendlakalo xin’wana, a a tivekele nkarhi wo wisa. Kambe loko vanhu va ta va n’wi rhendzela va lava ku n’wi yingisa, u tshike ku wisa ivi a va dyondzisa. (Marka 6:30-34) Vana vo tala va kondlo-a-ndzi-dyi va swi xiya leswaku vatswari va vona va hanya vutomi lebyi khomekeke swinene, kambe va swi lava ku tiyisekisiwa leswaku vatswari va vona va tiyimiserile ku va yingisa loko va va lava. Hikwalaho, tiendle u kumeka naswona va na la twisisaka.

 7. I yini lexi vatswari va faneleke va xi papalata?

⁷ Ringeta ku tsundzuka leswaku a swi ri njhani loko wena wa ha ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, naswona u nga tshiki ku hleka loko ku ri ni lexi hlekisaka! Vatswari va fanele va swi tsakela ku va ni vana va vona. Loko ku ri ni nkarhi lowu pfulekeke, xana vatswari va wu tirhisa hi ndlela yihi? Loko minkarhi hinkwayo va lava ku tirhisa nkarhi wa vona lowu pfulekeke va endla swilo leswi nga katsiki ndyangu wa vona, vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi va ta hatla va swi xiya sweswo. Loko vana va kondlo-a-ndzi-dyi va fikelela makumu ya leswaku vanghana va vona va le xikolweni va twelana na vona swinene ku tlula vatswari va vona, handle ko kanakana va ta va ni swiphiqo.

SWO BULA HA SWONA

 8. Xana ku rhandza vutshembeki, ku tirha hi matimba ni mahanyelo lamanene swi nga nghenisiwa njhani eka vana?

⁸ Loko vatswari va nga si va dyondzisa vana va vona ku rhandza ku tshembeka ni ku tirha hi matimba, handle ko kanakana va fanele va va dyondzisa emalembeni ya vona ya kondlo-a-ndzi-dyi. (1 Vatesalonika 4:11; 2 Vatesalonika 3:10) Nakambe va fanele va tiyiseka leswaku vana va vona hi mbilu hinkwayo va wu vona nkoka wa ku hanya mahanyelo lamanene, lama baseke. (Swivuriso 20:11) Etimhakeni leti mutswari u dyondzisa ngopfu hi ku va xikombiso lexinene. Tanihi leswi vavanuna lava nga pfumeriki va nga “kokiwa, handle ko vulavula hi nomu, hi mahanyelo ya vavasati va vona,” xisweswo vana va kondlo-a-ndzi-dyi va nga dyondza misinya ya milawu leyinene eka mahanyelo ya vatswari va vona. (1 Petro 3:1, NW) Hambiswiritano, xikombiso xi ri xoxe a xi enelanga, tanihi leswi vana na vona va vonaka swikombiso swo tala leswi biheke ni mavunwa ya ntsandza-vahlayi lama navetisaka ehandle ka le kaya. Hikwalaho, vatswari lava khathalelaka va fanele va tiva langutelo ra vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi malunghana ni leswi va swi vonaka ni ku swi twa, leswi swi lava leswaku ku va ni nkarhi lowu eneleke wo vulavurisana.—Swivuriso 20:5.

 9, 10. Ha yini vatswari va fanele va tiyiseka leswaku va dyondzisa vana va vona hi timhaka ta rimbewu, naswona xana va nga swi endlisa ku yini leswi?

⁹ Leswi i swa nkoka swinene loko swi ta etimhakeni ta rimbewu. Vatswari, xana ma nyuma ku vulavula hi ta rimbewu ni vana va n’wina? Hambiloko mi nyuma, endlani matshalatshala yo endla tano, hikuva handle ko kanakana vana va n’wina va ta dyondza ha rona eka un’wana. Loko va nga dyondzisiwi hi n’wina, xana mi tiva ha yini loko va nga ta kuma rungula leri hoxeke? EBibeleni, Yehovha a nga ti papalati timhaka leti fambelanaka ni rimbewu, ni vatswari va fanele va endla tano.—Swivuriso 4:1-4; 5:1-21.

¹⁰ Lexi tsakisaka, Bibele yi tamele nkongomiso lowu nga erivaleni emhakeni ya ku tikhoma hi tlhelo ra rimbewu, naswona Sosayiti ya Watchtower yi kandziyise rungula ro tala leri pfunaka, yi kombisa leswaku nkongomiso lowu wa ha tirha ni le misaveni ya manguva lawa. Ha yini u nga wu tirhisi mpfuno lowu? Hi xikombiso, ha yini u nga pfuxeti swin’we ni n’wana wa wena wa jaha kumbe wa nhwanyana xiyenge lexi nge “Rimbewu Ni Mahanyelo” ebukwini leyi nge Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka? U nga tsakisiwa swinene hi vuyelo bya kona.

11. Hi yihi ndlela leyi humelelaka swinene leyi vatswari va nga yi tirhisaka ku dyondzisa vana va vona ndlela yo tirhela Yehovha?

¹¹ Hi yihi mhaka ya nkoka swinene leyi vatswari ni vana va faneleke va vulavula ha yona? Muapostola Pawulo u vulavule ha yona loko a tsarile a ku: “Mi va kurisa [vana va n’wina], hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.” (Vaefesa 6:4) Vana va fanele va hambeta va dyondza ha Yehovha. Ngopfu-ngopfu va fanele va dyondza ku n’wi rhandza, naswona va fanele va tiyimisela ku n’wi tirhela. Ni laha, swo tala swi nga dyondzisiwa hi ku va xikombiso lexinene. Loko vana va kondlo-a-ndzi-dyi va vona leswaku vatswari va vona va xi rhandza Xikwembu ‘hi mbilu ya vona hinkwayo ni hi moya-xiviri wa vona hinkwawo na hi mianakanyo ya vona hinkwayo’ ni leswaku leswi swi humesa mihandzu leyinene evuton’wini bya vatswari va vona, va nga ha susumeteleka ku endla leswi fanaka. (Matewu 22:37) Hi laha ku fanaka, loko vantshwa va vona vatswari va vona va ringanisela eka swilo leswi vonakaka, va rhangisa Mfumo wa Xikwembu, va ta swi kota ku aka langutelo ra mianakanyo leri fanaka.—Eklesiasta 7:12; Matewu 6:31-33.

12, 13. Hi tihi tinhla leti faneleke ti tsundzukiwa loko dyondzo ya ndyangu yi ta va leyi humelelaka?

¹² Dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki ya ndyangu i mpfuno lowukulu eku dyondziseni ka vantshwa mimpimanyeto leyinene ya moya. (Pisalema 119:33, 34; Swivuriso 4:20-23) Ku va ni dyondzo yo tano nkarhi na nkarhi i swa nkoka. (Pisalema 1:1-3) Vatswari ni vana va vona va fanele va swi xiya leswaku swilo swin’wana swi fanele swi vekeriwa minkarhi leyi nga lwisaniki ni dyondzo ya ndyangu. Ku tlula kwalaho, langutelo lerinene ra laveka loko dyondzo ya ndyangu yi ta humelela. Tatana un’wana u te: “Xilotlelo hi leswaku mufambisi wa dyondzo u fanele a endla xiyimo xi va lexi ntshunxekeke ni lexi xiximekaka hi nkarhi wa dyondzo ya ndyangu—xi ntshunxeka kambe xi nga ntshunxeki ku tlula mpimo. Xiyimo lexi nga xona xi nga ha tika ku xi hlayisa, naswona vana lavantsongo nkarhi na nkarhi va ta lava leswaku langutelo ra vona ri lulamisiwa. Loko swilo swi tshuka swi nga fambi kahle kan’we kumbe kambirhi, tiyisela ivi u rindzela nkarhi lowu taka.” Tatana yoloye u vule leswaku eka xikhongelo xakwe emahlweni ka dyondzo yin’wana ni yin’wana, a a kombela mpfuno wa Yehovha hi ku kongoma leswaku hinkwavo lava nga kona va va ni langutelo lerinene.—Pisalema 119:66.

¹³ Ku fambisa dyondzo ya ndyangu i vutihlamuleri bya vatswari lava pfumelaka. Ina, swi nga ha endleka vatswari van’wana va nga nyikiwanga eku dyondziseni, naswona swi nga ha va tikela ku kuma tindlela to endla dyondzo ya ndyangu yi tsakisa. Hambiswiritano, loko u va rhandza vana va wena va kondlo-a-ndzi-dyi “hi mintirho ni ntiyiso,” u ta navela ku va pfuna hi ku titsongahata ni hi ku tshembeka leswaku va kula emoyeni. (1 Yohane 3:18) Minkarhi yin’wana va nga ha gungula, kambe entiyisweni va ta swi vona leswaku wa khathala swinene hi vuhlayiseki bya vona.

14. Xana Deteronoma 11:18, 19 yi nga tirhisiwa njhani loko ku dyondzisiwa vana va kondlo-a-ndzi-dyi swilo swa moya?

¹⁴ Dyondzo ya ndyangu a hi wona ntsena nkarhi wo dyondzisa timhaka ta nkoka, ta moya. Xana wa xi tsundzuka xileriso xa Yehovha eka vatswari? U te: “Nghenisani marito lawa nḍi mi byelaka wona, e timbilwini ta ṅwina ne mimoyeni ya ṅwina; mi yi boha e mav̌okweni ya ṅwina ši v̌a šiṭunḍušo ša ṅwina, ni šikombiso e šikari ka mahlo ya ṅwina; u ta ma dyonḍisa v̌ana v̌a wena, u v̌ulav̌ula ha wona hambi loko u ri ndlwini, ne ku fambeni ka wena, ni loko u ya ku etleleni, ni loko u pfuka.” (Deteronoma 11:18, 19; nakambe vona Deteronoma 6:6, 7.) Leswi a swi vuli swona leswaku vatswari va fanele va tshamela ku chumayela vana va vona. Kambe nhloko ya ndyangu leyi nga ni rirhandzu hi minkarhi hinkwayo yi fanele yi xalamukela minkarhi yo aka vumoya bya ndyangu wa yona.

NDZAYO NI XICHAVO

15, 16. (a) Xana ndzayo i yini? (b) I mani a nga ni vutihlamuleri byo nyikela ndzayo, naswona i mani loyi a nga ni vutihlamuleri byo tiyiseka leswaku ya yingisiwa?

¹⁵ Ku laya i ndzetelo lowu ololoxaka, naswona ku katsa ku vulavurisana. Ndzayo yi talele eku lulamiseni ku tlula eku xupuleni—hambileswi nxupulo wu nga ha lavekaka minkarhi yin’wana. Vana va wena a va yi lava ndzayo loko va ha ri vatsongo, sweswi se i vana va kondlo-a-ndzi-dyi, va ha yi lava hi ndlela yo karhi, kumbexana ku tlula eku sunguleni. Vana va kondlo-a-ndzi-dyi vo tlhariha va swi tiva sweswo leswaku i ntiyiso.

¹⁶ Bibele yi ri: “Šihunguki ši monya dyonḍo ya tata wa šona, kambe l’a yingiselaka ku layiwa wa tlhariha.” (Swivuriso 15:5) Hi dyondza swo tala eka tsalwa leri. Ri kombisa leswaku ndzayo yi ta nyikeriwa. N’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi a nge yi ‘tivi ndzayo’ loko a nga nyikiwi yona. Yehovha u nyika vatswari vutihlamuleri byo nyikela ndzayo, ngopfu-ngopfu tatana. Hambiswiritano, n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi u ni vutihlamuleri byo yingisa ndzayo yoleyo. U ta dyondza swo tala ni ku endla swihoxo leswitsongo swinene loko a yingisa ndzayo ya tata wakwe ni mana wakwe. (Swivuriso 1:8) Bibele yi ri: “V̌usiwana ni tingana i ŝa l’a alaka ku layiwa, kambe l’a amukelaka ku tshinyiwa o ta ḍunisiwa.”—Swivuriso 13:18.

17. Hi kwihi ku ringanisela loku vatswari va faneleke va va na kona loko va nyikela ndzayo?

¹⁷ Loko va laya vana va kondlo-a-ndzi-dyi, vatswari va fanele va ringanisela. Va fanelaka va papalata ku tiyisa ka vona ngopfu lerova va kondza va dyisa vana mbitsi, kumbexana hambi ku ri ku endla vana va nga ha titshembi. (Vakolosa 3:21) Hi nkarhi lowu fanaka, vatswari a va fanelanga va debyisa voko swinene lerova vana va vona va lahlekeriwa hi ndzetelo lowu wa nkoka. Ku debyisa voko ko tano ku nga va ni khombo. Swivuriso 29:17 yi ri: “Laya ṅwana wa wena, o ta ku nyika ku wisa, o ta ṭakisa moya wa wena.” Hambiswiritano, ndzimana 21 yi ri: “Khumbi loko ri risiwa hi ku olov̌a ra ha ri riṭongo, e nḍaku ri ta tiendla uṅwana wa v̌ana va wena.” Hambileswi ndzimana leyi yi vulavulaka hi nandza, yi ni nhlamuselo leyi fanaka eka muntshwa wihi na wihi la nga le ndyangwini.

18. Xana ndzayo yi kombisa yini, naswona i yini lexi papalatiwaka loko vatswari va hamba va nyikela ndzayo?

¹⁸ Kahle-kahle, ndzayo leyi faneleke i xikombiso xa rirhandzu ra mutswari eka n’wana wakwe. (Vaheveru 12:6, 11) Loko u ri mutswari, wa swi tiva leswaku swa tika ku nyikela ndzayo nkarhi na nkarhi, leyi fanelekeke. Leswaku ku va ni ku rhula, swi nga vonaka swi olova ku tshika n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, la omeke nhloko, leswaku a tiendlela leswi a swi rhandzaka. Kambe, hi ku famba ka nkarhi, mutswari la endlaka sweswo u ta tshovela ndyangu lowu nga lawulekiki.—Swivuriso 29:15; Vagalatiya 6:9.

NTIRHO NI KU TLANGA

19, 20. Xana vatswari va nga byi tirhisa njhani vutlhari emhakeni ya vutihungasi bya vana va vona?

¹⁹ Eminkarhini ya khale vana hi ntolovelo a ku languteriwe leswaku va pfuneta ekaya kumbe emasin’wini. Namuntlha vana vo tala va kondlo-a-ndzi-dyi va ni nkarhi wo tala lowu engetelekeke lowu nga languteriwiki hi munhu. Leswaku va tirhisa nkarhi wolowo, va ta mabindzu va humesa vuhungasi bya ntsandza-vahlayi. Eka leswi, tlhandleka mhaka ya leswaku misava yi yi langutela ehansi mimpimanyeto ya Bibele ya mahanyelo, kutani leswi swi endla leswaku ku va ni mpfangano lowu nga ni khombo swinene.

²⁰ Hikwalaho, mutswari la tlhariheke u tirhisa mfanelo ya yena yo endla swiboho malunghana ni vuhungasi. Kambe, u nga rivali leswaku n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi u karhi wa kula. Lembe na lembe, handle ko kanakana u ta lava ku khomiwa tanihi munhu-nkulu. Xisweswo, i vutlhari leswaku mutswari a pfumelelanyana n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi a tihlawulela vuhungasi loko a ya a kula—ntsena loko minhlawulo yoleyo yi kombisa ku kula hi tlhelo ra moya. Minkarhi yin’wana, n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi a nga ha endla minhlawulo ya vuhunguki eka vuyimbeleri, vanghana ni swin’wana. Loko sweswo swi humelela, swi fanele swi kaneriwa na yena n’wana loyi wa kondlo-a-ndzi-dyi leswaku a ta endla minhlawulo leyinene enkarhini lowu taka.

21. Xana ku ringanisela eka mpimo wa nkarhi lowu hetiwaka eka vutihungasi ku nga n’wi sirhelela njhani n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi?

²¹ I nkarhi wo tanihi kwihi lowu faneleke wu nyikiwa vuhungasi? Ematikweni man’wana vana va kondlo-a-ndzi-dyi va endliwa va vona onge i mfanelo ya vona ku tshama va ri eku tlangeni. Xisweswo, n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi a nga hlela xiyimiso xakwe leswaku a tshama a ri eku “titsakis[eni].” I vutihlamuleri bya vatswari ku dyondzisa leswaku nkarhi wun’wana wu fanele wu hetiwa eka swilo swin’wana, swo tanihi ndyangu, dyondzo ya munhu hi xiyexe, ku tinyika nkarhi wo va ni vanhu lava wupfuke emoyeni, minhlangano ya Vukreste ni mintirho ya le kaya. Leswi swi ta endla leswaku “ku titsakisa hi swa vutomi lebyi” swi nga kavanyeti Rito ra Xikwembu.—Luka 8:11-15.

22. Xana vutihungasi byi nga fambisana na yini evuton’wini bya n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi?

²² Hosi Solomoni u te: “Hikwalaho nḍa ŝi tiv̌a leŝaku a ku na v̌unene ka v̌ona, loko ku nga ri ku tiṭakela ni ku tiendlela v̌unene e ku hanyeni ka v̌ona. Ni leŝaku loko munhu a dya, a nwa, a ṭakela ntiro hikwawo wa ku tikarata ka yena, na ŝona i ku nyika ka Šikwembu.” (Eklesiasta 3:12, 13) Ina, ku tsaka i xiphemu xa vutomi lebyi ringaniseriweke. Kambe swi tano na hi ku tirha hi matimba. Vana vo tala va kondlo-a-ndzi-dyi namuntlha, a va ku kumi ku eneriseka loku tisiwaka hi ku tirha hi matimba kumbe ku tiendla va xiximeka hi ku langutana ni xiphiqo kumbe ku xi tlhantlha. Van’wana a va nyikiwanga nkarhi wo antswisa vutshila kumbe ntirho lowu va nga tiwundlaka ha wona loko se va kurile. Wolowo i ntlhontlho wa xiviri eka mutswari. Xana u ta tiyiseka leswaku n’wana wa wena wa wu kuma nkarhi wolowo? Loko wo humelela eku dyondziseni ka n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi ku teka ku tirha hi matimba ku ri nchumu wa nkoka ni ku n’wi endla a wu tsakela, u ta va ni langutelo lerinene leri nga ta n’wi endla a hanya vutomi lebyi vuyerisaka.

KU SUKA EKA MALEMBE YA KONDLO-A-NDZI-DYI KU YA EKA VUKULU

23. Xana vatswari va nga va khutaza njhani vana va vona va kondlo-a-ndzi-dyi?

²³ Hambi loko u ri na swiphiqo ni n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi, matsalwa ma ha pfuna kwalaho: “Rirhandzu a ri heli, ni siku ni rin’we.” (1 Vakorinto 13:8) U nga tshuki u tshika ku kombisa rirhandzu leri handle ko kanakana u nga na rona. Tivutise, ‘Xana n’wana un’wana ni un’wana ndza n’wi nkhensa hi ndlela leyi a humeleleke ha yona ku tlhantlha swiphiqo kumbe ku hlula swihinga? Xana ndza yi tirhisa minkarhi yo kombisa rirhandzu ra mina eka vana va mina ni ku va tlangela, nkarhi wolowo wu nga si ndzi helela?’ Hambileswi minkarhi yin’wana ku nga ha vaka ni ku nga twisisani, loko vana va kondlo-a-ndzi-dyi va tiyiseka leswaku wa va rhandza, va ta ku kombisa rirhandzu ro tano na vona.

24. Hi yihi misinya ya milawu ya Matsalwa leyi tirhaka eku kuriseni ka vana, kambe i yini lexi faneleke xi tsundzukiwa?

²⁴ Kavula, loko vana va ya va kula, va ta hetelela va endle swiboho leswikulu hi voxe. Minkarhi yin’wana vatswari a va nge swi rhandzi swiboho swa kona. Ku vuriwa yini loko n’wana a boha leswaku a nga ha swi lavi ku ya emahlweni a tirhela Yehovha Xikwembu? Sweswo swi nga humelela. Hambi ku ri van’wana va vana va Yehovha va moya va xi arile xitsundzuxo xakwe ivi va xandzuka. (Genesa 6:2; Yuda 6) Vana a hi tikhompyuta, leti ti nga endliwaka leswaku ti tirha hi laha hi lavaka ha kona. I swivumbiwa leswi nga ni vuswikoti byo tihlawulela, leswi tihlamulelaka emahlweni ka Yehovha hi swiboho leswi swi swi endlaka. Hambiswiritano, Swivuriso 22:6 yi ni nkongomiso lowu tirhaka: “Dyonḍisa džaha e ndleleni leyi a fanelaka ku famba ha yona; ni loko a dyuhele a nga ka a nga hambuki.”

25. Hi yihi ndlela leyinene leyi vatswari va nga kombisaka ha yona ku tlangela Yehovha hi lunghelo ra ku va mutswari?

²⁵ Kutani ke, kombisa vana va wena rirhandzu lerikulu. Endla hi matimba hinkwawo leswaku u landzelela misinya ya milawu ya Bibele yo kurisa vana. Veka xikombiso lexinene malunghana ni mahanyelo ya vukwembu. Xisweswo u ta nyika vana va wena nkarhi lowunene wo va vanhu lava kuleke, lava nga ni vutihlamuleri, lava chavaka Xikwembu. Leyi i ndlela leyinene ya vatswari yo kombisa ku tlangela ka vona eka Yehovha hi lunghelo ra ku va mutswari.

XANA MISINYA LEYI YA MILAWU YA BIBELE YI NGA VA PFUNA NJHANI . . . VATSWARI LESWAKU VA KURISA VANA VA VONA VA KONDLO-A-NDZI-DYI?

Mbulavurisano wa laveka.—Swivuriso 15:22.

Hi fanele hi kambisisa Rito ra Xikwembu hi minkarhi hinkwayo.—Pisalema 1:1, 2.

Munhu wa vutlhari wa yi yingisa ndzayo.—Swivuriso 15:5.

Ntirho ni ku tlanga swi ni ndhawu ya swona.—Eklesiasta 3:12, 13.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 67]

Tiendle u kumeka loko n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi a lava ku vulavula

[Xifaniso lexi nga eka tluka 69]

Dyondzo ya nkarhi na nkarhi ya Bibele i ya nkoka endyangwini

[Xifaniso lexi nga eka tluka 70]

Kombisa vana va wena rirhandzu ni ku va tlangela