Ririmi Leri Tengeke Eka Matiko Hinkwawo
“Nḍi ta hunḍula milomu ya matiko, yi v̌a leyi tengeke, ma ta v̌itana hikwawo e vito ra Yehova, ma ṅwi tirela hi mbilu yi ri yiṅwe.”—SOFONIA 3:9.
1, 2. (a) Eku hetisekeni ka Sofonia 3:9, i yini leswi Yehova a swi endlaka esikwini ra hina? (b) Leswaku hi twisisa ndlela leyi vuprofeta bya Sofoniya byi hi khumbaka ha yona, i swivutiso swihi leswi faneleke ku hlamuriwa?
ESIKWINI ra hina Yehova Xikwembu hakunene u hetisisa ntirho lowu hlamarisaka. U hlanganisa vanhu va matiko hinkwawo. Hi laha khale a vhumbeke ha kona eRitweni ra yena lero Kwetsima, u swi endla hi ku va dyondzisa ririmi leri tengeke.—Sofonia 3:9.
2 Hi rihi ririmi rero? Ha yini ri ri ra nkoka? Xana ku ri dyondza swi lava yini eka hina hi hexe?
Nyiko Ya Ririmi
3. (a) Adamu u nyikiwe nyiko yihi leyi hlamarisaka? (b) Hi rihi ririmi leri a ri vulavuriwa hi Adamu?
3 Vuswikoti byo vulavula hi ku tirhisa ririmi i nyiko ya Xikwembu leyi kombisaka ku hlawuleka ka vanhu exikarhi ka swivumbiwa hinkwaswo swa swiharhi. Munhu wo sungula, Adamu, u vumbiwe a ri ni byongo lebyi a byi swi kota ku anakanya hi vutlhari. U nyikiwe rito, ririmi ni nomu leswi nga tirhisiwaka ku vulavula, swin’we ni vutivi bya xisekelo ni vuswikoti byo vumba marito lamantshwa. Adamu a a ta swi kota ku twisisa loko Yehova a vulavula na yena, naswona Adamu hi ku fanana, a a ta phofula miehleketo ya yena hi marito. (Genesa 1:28-30; 2:16, 17, 19-23) Ririmi leri nyikiweke Adamu handle ko kanakana hi leri endzhakunyana ri tiviweke tanihi Xiheveru. Kwalomu ka malembe yo sungula ya 1 757 ya vukona bya vanhu, vanhu hinkwavo va ye emahlweni va vulavula ririmi rin’we.—Genesa 11:1.
4. Swiendlakalo swa le masikwini ya Nimirodi swi khumbe ririmi ra vanhu hi ndlela yihi?
4 Kutani ke, emasikwini ya Nimirodi, leswaku a herisa matshalatshala ya vanhu vo biha, Yehova u pfilunganye ririmi ra hinkwavo lava pfumeleke ku hlanganisiwa leswaku va hlanganyela eku akeni ka xihondzo xa Babele. (Genesa 11:3-9) Xo sungula Yehova u suse miehleketo ya vona hinkwayo ya ririmi leri tolovelekeke ra nkarhi lowu hundzeke ivi a nghenisa tindzimi letintshwa emiehleketweni ya vona. Leswi a swi katsanga marito lamantshwa ntsena kambe ni mavulavulelo lamantshwa ni swikombiso leswintshwa swa miehleketo. Eka tindzimi leti Yehova a ti sunguleke eBabele, tin’wana ti vumbiwile hakantsongo-ntsongo ku ta fikela namuntlha, hi ku ya hi tidyondzo ta tindzimi, tindzimi ta kwalomu ka magidi nharhu ta vulavuriwa emisaveni hinkwayo.
5. Hi nga swi hlamusela njhani leswi ‘ku cincela eka ririmi leri tengeke’ ku swi katsaka?
5 Eka vanhu lava vulavulaka tindzimi leti hinkwato, xana ‘ku cincela eka ririmi leri tengeke’ a swi ta lava leswaku va tshika ririmi ra ka vona ivi va dyondza ririmi ro sungula leri Xikwembu xi ri nyikeke Adamu? Swiyimo leswi a swi ri kona loko ku nyikiwa vuprofeta swi pfuna ku hlamula swivutiso sweswo.
Xilaveko Xa Ririmi Leri Tengeke
6-8. (a) I xiyimo xihi xa vukhongeri lexi a a xi andzile eYuda emahlweni ka ku nyikiwa ka vuprofeta bya Sofonia 3:9? (b) I langutelo rihi leri hlohloteleke matiko lama rhendzeleke Yuda?
6 Hi nkarhinyana wolowo mfumo wa Yuda ro sungula a wu lawuriwa hi Manase ivi endzhaku ka sweswo hi Amoni, loyi a akeleke Baal tialtari, a tirhise ku vhumba, naswona a khutazeke vungoma. (2 Tihosi 21:1-6; 2 Tikronika 33:21-23) Hikwalaho, hi nkarhi wa ku fuma ka n’wana ni mudyandzhaka wa Amoni, Yosiya, Yehova u lerise muprofeta wa yena Sofoniya ku tsundzuxa leswaku ku avanyisa ka Xikwembu a ku ta humeseriwa etikweni rero.—Sofonia 1:1, 2.
7 Hambi leswi Vayuda a va swi tiva hi matimu ya vona vini ni le Matsalweni lama huhuteriweke leswaku Yehova i Xikwembu xa ntiyiso, a va nghenela mihiva-hivana ya thyaka ya vugandzeri bya Baal. Va nkhinsamele dyambu ni n’weti ni nhlengeleto wa swirimele, leswi a ku ri ku tluriwa ka nawu wa Xikwembu hi ku kongoma. (Deuteronoma 4:19; 2 Tihosi 23:5) Ku tlula kwalaho, a a va hlanganyela eku hlanganiseni ka ripfumelo, va endla onge hi loko vukhongeri hinkwabyo byi ri lebyi fanaka, va hlambanya eka Yehova na hi vito ra Malkamu xikwembu xa mavunwa. Langutelo ra vona a ku ri leswaku “Yehova a nga na ku endla ŝinene, ni loko ku ri ku endla hi ku biha.” (Sofonia 1:4-6, 12) Mayelana ni matiko lama rhendzeleke Yuda, hinkwawo ka wona ma ve ni rhekhodo ya ku kaneta Yehova ni vanhu va yena, kutani na vona a a va ri enxaxamelweni wa ku avanyisiwa hi Xikwembu.—Sofonia 2:4-15.
8 Hi le henhla ka xisekelo xo tano xa swiendlakalo laha Yehova a vhumbeke leswaku u ta ‘endla vanhu va cincela eka ririmi leri tengeke, leswaku va ta vitana vito ra Yehova, leswaku va ta n’wi tirhela hi vun’we.’ (Sofonia 3:9) Kutani ke, i yini ririmi rero leri tengeke?
9. (a) Ha yini ririmi leri tengeke ri nga ri Xiheveru kumbe Rito ra Xikwembu leri tsariweke ntsena? (b) Ririmi rero leri tengeke i yini, naswona ri khumba vutomi bya lava va ri vulavulaka hi ndlela yihi?
9 Xana i ririmi ra Xiheveru? E-e; vanhu va Yuda ana a va ri na rona rero, kambe swilo leswi a va swi vula ni ku swi endla a swi nga tenganga ni ku lulama emahlweni ya Yehova. Naswona ririmi leri tengeke a hi Rito ra Xikwembu leri tsariweke. Na rona a va ri na rona. Kambe leswi a va swi pfumala a ku ri ku twisisa lokunene ka ntiyiso mayelana ni Xikwembu kun’we ni swikongomelo swa xona, naswona i Yehova ntsena loyi a a ta lunghiselela sweswo hi ku tirhisa moya wa yena. Loko va dyondze ku vulavula ririmi rero leri tengeke, mianakanyo ya vona, ku vulavula ka vona, mahanyelo ya vona, hinkwaswo a swi ta fambisana ni ku xiya mhaka ya leswaku Yehova i Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso. (Sofonia 2:3) A va ta veka ntshembo wa vona eka Yehova naswona va seketela vuhosi bya yena hi xitalo. Leswi i swa nkoka lowu hlawulekeke eka hina namuntlha. Ha yini?
Lava Va Nyikiweke Ririmi Leri Tengeke
10. Vuprofeta bya Sofonia 3:9 a a byi fanele ku hetiseka hi nguva yihi?
10 Loko yi kombetela eku hetisekeni ka vuprofeta hi nkarhi wo karhi, Sofonia 3:9 yi ri: ‘Kutani hi nkarhi wolowo ndzi ta endla vanhu va cincela eka ririmi leri tengeke.’ Wu ta va rini? Ndzimana 8 ya hlamula leswaku i nkarhi lowu Yehova a ‘hlengeletaka matiko’ ha wona, a nga si ‘chela henhla ka wona vukari bya yena,’ laha a endlaka vatitsongahati va misava va cincela eka ririmi leri tengeke.
11. (a) I ku hetiseka kwihi kumbirhi loku Sofonia 3:9 yi veke na kona emahlweni ka minkarhi ya manguva lawa? (b) Ku hetiseka ka yona ku hambane njhani namuntlha?
11 Emasikwini ya Hosi Yosiyasi, loko Yehova a nga si pfumelela mavuthu ya Babilona leswaku ya tisa ku avanyisa, vo tala va tshike vugandzeri bya mavunwa naswona ematshan’wini ya sweswo va tirhele Yehova. (2 Tikronika 34:3-33) Nakambe, hi lembe xidzana ro sungula C.E., Yerusalema wu nga si herisiwa hi Varhoma, magidi ya vanhu ma dyondze ntiyiso hi Xikwembu ni xikongomelo xa xona ivi ma hlanganisiwa entirhweni wa xona. Hi nkarhi wolowo ririmi ra ntiyiso ri fuwisiwile swinene hi swilo leswi Yesu Kriste a swi endleke ku hetisisa xikongomelo xa Yehova. Kambe hi le sikwini ra hina laha vuprofeta bya Sofoniya byi hetisekaka kona hi mpimo wa misava hinkwayo. Matiko hinkwawo sweswi ma karhi ma hlengeleteriwa nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo eArmagedoni. (Nhlavutelo 16:14, 16) Ku hlengeleta koloko a ku ri karhi ku ya emahlweni ku sukela loko Mfumo wu tswariwa hi 1914. Naswona hi le nkarhini lowu laha Yehova a a ri karhi a endla vanhu emisaveni hinkwayo leswaku va cincela eka ririmi leri tengeke eku hetisekeni ka vuprofeta lebyi. Ku dyondza ririmi rero i swa nkoka swinene hi mhaka ya leswi lava nga ta pona nhlomulo lowukulu lowu taka va nga ta va vanhu lava hakunene va endleke ririmi rero leri tengeke ri va ra vona.—Yoel 2:32.
12. (a) Xivono lexi rhekhodiweke eka Esaya 6 xi na nhlamuselo yihi eka vuprofeta malunghana ni ririmi leri tengeke? (b) Ha yini masalela lama totiweke ma lave mpfuno loko ma ta ya emahlweni ma amukeleka entirhweni wa Yehova?
12 Ku pfumelelana ni leswi, a ku ri eku sunguleni ka nguva leyi landzelaka Nyimpi yo Sungula ya Misava laha Yehova a sunguleke ku pfula mahlo ya ku twisisa ya malandza ya yena lama totiweke eka xivono lexi hlamarisaka lexi rhekhodiweke eka Esaya ndzima 6. (Tindzimana 1-4) Xivono lexi xi kandziyisa nkoka wa ku basisa milomu ya hina leswaku yi ta tirhela Yehova hi ndlela leyi amukelekaka. Xi kombisa leswaku Yehova, wa kwetsima hi ndlela leyi tlakukeke swinene. Malandza ya yena na wona ma fanele ma yi kombisa mfanelo yoleyo. (1 Petro 1:15, 16) Kambe masalela lama totiweke a ma lava mpfuno emhakeni leyi. Hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava, hi mpimo wo karhi a va tipfumelele ku thyakisiwa hi ku katseka etimhakeni ta misava. “Xichavo xa Yehova xi tengile,” kumbe xi basile, kambe va pfumelele ku chava vanhu ni tinhlengeletano ta vanhu swi khumba milomu ya vona, ku miyeta ku huwelela ka Rito ra Xikwembu hi mpimo lowukulu. (Psalma 19:9) Hi ku hlangana ni Vujagana, masalela a ma ha thyakisiwe hi yin’wana ya mikhuva ni mintirho ya byona.
13, 14. (a) Masalela ma ri kombise njhani langutelo lerinene, naswona Yehova u teke goza rihi leswaku a ma pfuna? (b) Xana Yehova u nyike masalela ririmi leri tengeke hi ndlela yihi?
13 Hi ku xiya xiyimo xa vona, tanihi muprofeta Esaya, masalela ma te: “Yo mina! nḍi lov̌ile! Hikuv̌a nḍi munhu wa milomu ya tšhyaka, nḍi akile šikari ka tiko ra milomu ya tšhyaka, kutani mahlo ya mina ma v̌onile Hosi, Yehova wa tinyimpi!” (Esaya 6:5) Ma xiye leswaku xiyimo xa wona a xi nga amukeleki. A ma hambetanga ni ndlela leyi hoxeke hikwalaho ka ku tsana kumbe hi ku sihalala ma ala ku amukela ndzayo ya Yehova. A ma va joyinanga vafundhisi tanihi leswi vona va nyikelaka ntirho wa nomu ntsena eMfun’weni wa Xikwembu ivi va seketela Ntwanano wa Matiko onge hi loko wu ri Mfumo wolowo.
14 Hikwalaho ka langutelo ra ku hundzuka ra masalela wolawo lama titsongahataka, hi tintswalo ta yena leti nga fanelangiki, Yehova u hambete a basisisa milomu ya vona. Esaya 6:6, 7 ya hi byela: “Kambe yiṅwana ya tiserafimi yi hahela ka mina, yi khomile khala le’ro v̌uv̌umela, leri yi ri okeke ganḍelweni hi ritlawa. Kutani yi khumba nomu wa mina hi rona, yi ku: V̌ona, khala leri ri khumbile milomu ya wena, hikwalaho ku homboloka ka wena ku susiwile, šidyoho ša wena ši rihiwile.” A ku ri rungula ra ku basisa ro huma eRitweni ra Xikwembu leri heriseke mikhuva ya tidyondzo ta vanhu ku fana ni ndzilo. Ri herise ku chava vanhu etimbilwini ta vona ivi ri ku siva hi ku chivirika lokukulu ko tirhisa milomu ya vona ku dzunisa Yehova. Xisweswo Yehova a a hetisisa xitshembiso xa yena xo ‘endla vanhu va cincela eka ririmi leri tengeke [hi ku kongoma, nomu lowu baseke], leswaku hinkwavo va ta vitana vito ra Yehova.’—Sofonia 3:9.
15. Xana nhlamulo ya masalela a yi ri njhani hi ku pfumelelana ni xivangelo lexi Yehova a ma nyikeke ririmi leri tengeke ha xona?
15 Kutani loko ntlawa wa Esaya wa manguva lawa wu sungule ku twa rito ra Yehova ri vutisa, hi laha ri rhekhodiweke ha kona eka Esaya 6:8: “Nḍi ta ruma mani, i mani l’a nga ta famba emaṭhan’weni ya hina?” hi ku tsaka va hlamurile va ku: “Hi mina loyi, nḍi rume.” A swi nga olovi eka hinkwavo ku sungula vutirheli bya le tilweni, kambe a va swi lava ku tirhisiwa hi Xikwembu tanihi vanhu va vito ra xona. Moya wa xona wu va tiyisile. Nhlayo ya vona yi kurile.
16. (a) Ku chumayela ka masalela ku humese vuyelo byihi lebyi nga languteriwangiki? (b) Ntshungu lowukulu wu nyika vumbhoni bya leswaku na wona sweswi wu vulavula ririmi leri tengeke hi ndlela yihi?
16 Hi ku famba ka nkarhi swi ve erivaleni leswaku ku chumayela ka vona a ku tswala vuyelo lebyi nga rindzeriwangiki. Hi ku tirhisa vona, Yehova a a pfuna ntlawa wun’wana leswaku wu dyondza ririmi leri tengeke. (Esaya 55:5) Lava a va hlanganyelanga eka ntshembo wa vutomi bya le tilweni, kambe va swi teke ku ri lunghelo ku va vanghana va masalela ya vadya-ndzhaka va Mfumo ni ku tirhisana na vona hi vun’we tanihi vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu. Hi ku landzelelana, lava va huma eka ‘matiko hinkwawo, ni tinxaka hinkwato, ni swivongo hinkwaswo, ni tindzimi hinkwato,’ kukondza sweswi va vumba “ntshungu lowukulu” lowu hlayiwaka hi timiliyoni. Ririmi leri humaka emilon’wini ya vona a hi ra muxaka lowu a wu ta va hlawula hi mianakanyo yihi na yihi leyi avaneke ya misava. A va vekanga mintshembo ya vona eka munhu wihi na wihi kumbe nhlengeletano yihi na yihi ya vanhu. Ematshan’wini ya sweswo, “va huwelela hi marito lama tlakukeke, va ku: Ku hlayiseka i ka Xikwembu xa hina lexi tshameke xiluvelweni, ni ka Xinyimpfana.”—Nhlavutelo 7:9, 10.
Leswi Ku Dyondza Ririmi Rero Swi Swi Lavaka Eka Hina
17. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku na hina hi ri dyondza kahle ririmi leri tengeke naswona hi antswisa vuswikoti bya hina byo ri tirhisa?
17 Ku nga khathariseki leswaku hi na nkarhi wo tanihi kwihi hi hlanganyela ni nhlengeletano ya Yehova, ku na swo tala leswi hi nga swi endlaka leswaku hi kurisa vutivi bya hina bya ririmi leri tengeke ni vuswikoti bya hina byo ri tirhisa kahle. I swa nkoka ku endla matshalatshala yo endla sweswo. Ha yini? Hikuva lexi i xikombiso xa ku rhandza ka hina ntiyiso.
18, 19. (a) Ku sukela eku sunguleni, ha yini swi ri swa nkoka ku hlakulela rirhandzu ra matimba ra ntiyiso? (b) Ha yini swi ri swa nkoka ku ya emahlweni hi nghenisa rirhandzu rero?
18 Xo sungula, rirhandzu ro tano ri pfuna ku pfula mianakanyo ni mbilu ya munhu leswaku a swi kota ku twisisa leswi nga ematsalweni lawa a kombisiwaka wona; ri n’wi susumetela ku tshinelela Yehova ni ku tlangela nhlengeletano ya Yena. Xisweswo, ku rhandza ntiyiso i xilotlelo xo ntshunxeka eka tinketana ta vukhongeri bya mavunwa. Vanhu van’wana va kombisa ku tsakela rungula ra Bibele kambe va nga hambani na byona vukhongeri bya mavunwa ni ndlela ya byona ya vutomi bya ku tilawula. Ha yini? Hi laha swi hlamuseriweke ha kona eka 2 Vatesalonika 2:10, a va ku ‘amukeli ku rhandza ntiyiso leswaku va ponisiwa.’ I swa nkoka swonghasi leswaku hi va ni ri rirhandzu rero!
19 Loko hi amukele ntiyiso, ku nghenisa ka hina rirhandzu rero i mhaka-nkulu eku kuleni ka hina hi tlhelo ra moya. Tsundzuka leswaku Yehova u kombetela ntiyiso tanihi “ririmi.” Loko munhu a dyondza ririmi lerintshwa, u fanele a endla matshalatshala lamakulu leswaku a engetela marito ya ririmi rero, a vitana marito kahle, a dyondza vuxokoxoko bya ririmi ni swin’wana. Ku rhandza ririmi lerintshwa ni vanhu lava ri vulavulaka swi ta n’wi pfuna leswaku a hambeta a endla nhluvuko. A nga swi kota ku vulavula ririmi hi mpimo wo karhi hi tin’hweti ti nga ri tingani, kambe ku ri vulavula tanihi ra ka vona swi heta malembe ya ku tinyiketela. Matshalatshala ya muxaka wo tano ma laveka ku tiva ririmi leri tengeke.
20. (a) I yini lexi endlaka ririmi leri tengeke ri tenga hakunene? (b) Ha yini nkhathalelo lowukulu wu laveka exiphen’wini xa un’wana ni un’wana wa hina?
20 Ngopfu-ngopfu swa xiyeka leswaku ririmi leri Xikwembu xi ri nyikaka malandza ya xona ri vuriwa leri tengeke. Leswi i ntiyiso, hayi hikwalaho ka mavekelo ya ririmi, kambe hi mhaka ya leswi ri nyikaka vumbhoni bya ku basa emahanyelweni ni le moyeni. Eka ririmi leri ku hemba, ku xisa kumbe ririmi ra vukanganyisi a swi pfumeleriwi. Lava vulavulaka ririmi leri minkarhi hinkwayo va fanele ku vulavula ntiyiso. (Sofonia 3:13; Vaefesa 4:25) Ririmi ra vona hi ku fanana ri fanele ku kombisa mimpimanyeto leyi tlakukeke ya Yehova malunghana ni mahanyelo ya rimbewu. (Vaefesa 5:3, 4) Matsalwa nakambe ma hi xalamukisa leswaku xin’wana ni xin’wana lexi hlanganeke na Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavun’wa, a xi basanga. (Nhlavutelo 18:2-4) Swikombiso swa swikwembu swa byona swi vuriwa “swifaniso [swa thyaka].” (Yeremia 50:2) Kutani ke, hi laha ku faneleke lava va dyondzaka ririmi leri tengeke va fanele va lahla swilo leswi vonakaka swa vugandzeri bya mavunwa, va ala tidyondzo ta byona, va hambana ni minkhuvo ya byona, naswona va herisa ririmi leri kombisaka mianakanyo leyi hoxeke eka ririmi ra vona. Handle ka leswi, eka Nhlavutelo 16:13-16, ha tivisiwa leswaku minakanyo ya vukanganyisi leyi hlengeletaka matiko ku lwisana ni Mfumo wa Xikwembu na yona a yi basanga, yi kuceteriwa hi mademona. Xisweswo hi fanele ku xalamuka, hi nga pfumeleli xihi na xihi xa swilo leswi leswi thyakeke swi thyakisa ririmi ra hina.
21. I yini leswi nga kona eka ririmi leri tengeke ku engetela ni le ka marito lama vulavuriwaka?
21 Leswi hi swi dyondzaka swi vuriwa ririmi, naswona swa fanela swinene, kambe sweswo a swi vuli swona leswaku lava va ri dyondzaka va dyondza ntsena ndlela yo tirhisa swiga swo karhi leswi tolovelekeke eka vanhu va Yehova ntsena. Mpfumawulo wa rito, ku languteka ka xikandza ni ku ninginisa miri na swona i swa nkoka. Leswi swi nga ha humesa marungula lawa ririmi hi roxe ri nga ma humesiki. Hi xitalo swi kombisa leswi hi nga xiswona endzeni. Swi nga kota ku kombisa loko mavondzo, ku vilela ni vukari hi swi susile, hinkwaswo leswi i mintirho ya nyama leyi nga ni vudyoho. Loko moya wa Xikwembu wu tirha hi ku ntshunxeka evuton’wini bya hina, mihandzu ya wona yi vonaka hi ndlela leyi hi vulavulaka ni van’wana ha yona.—Vagalatiya 5:19-23; Vaefesa 4:31, 32.
22. Loko hi ri dyondza kahle ririmi leri tengeke, xana ri khumba njhani ku endla ka hina swiboho?
22 Mani na mani la dyondzeke ririmi leri ntshwa wa swi tiva leswaku xiyimo xa nkoka xi fikeleriwile loko a tikuma a ehleketa hi ririmi lerintshwa hi xiviri, ematshan’wini yo hundzuluxela ku suka eka ririmi ra ka vona. Kutani ke, loko hi dyondza ntiyiso, hi endla matshalatshala ya xiviri yo wu tirhisa evuton’wini bya hina naswona hi wu avela van’wana nkarhi na nkarhi, hi ti kuma hakantsongo-ntsongo hi ehleketa hi ndlela ya ntiyiso. A hi tshameli ku pimanisa swa khale ni leswintshwa, ni ku lwela ku hlawula. Hambi ku ri eka swilo leswintsongo, misinya ya milawu ya Bibele ha yi tsundzuka ivi yi hi nyika nkongomiso lowu hi wu pfumalaka.—Swivuriso 4:1-12.
23. Ku nga khathariseki leswaku ririmi ra ka vona hi rihi, i yini lexi kombisaka leswaku Timbhoni ta Yehova hinkwato emisaveni hinkwayo ti vulavula ririmi leri tengeke?
23 I ntiyiso leswaku ku ni magidi ya tindzimi leti tirhisiwaka hi vanhu, kambe ririmi leri tengeke ri nga vulavuriwa eka tindzimi hinkwato. Timbhoni ta Yehova, hi vun’we, emisaveni hinkwayo, ti tirhisa swinene ririmi leri tengeke tanihi leswi ti tirhaka hi vun’we eku nyikeleni ka vumbhoni bya le rivaleni lebyi dzunisaka Yehova, Xikwembu xa hina lexi rhandzekaka.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ I yini lexi katsekaka eka nyiko ya ririmi?
◻ Ririmi leri tengeke i yini?
◻ Sofonia 3:9 yi hetiseke ehenhla ka vamani?
◻ Hi nga byi nyikela njhani vumbhoni bya leswaku hakunene hi rhandza ririmi leri tengeke?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Lava va tivaka ririmi leri tengeke va avelana rona ni van’wana
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Ku nga khathariseki ririmi ra ka vona, Timbhoni ta Yehova emisaveni hinkwayo ti vulavula ririmi leri tengeke