Yehova—U N’wi Tiva Ntsena Kumbe I Munghana Wa Wena?

“JOHN, xana ndzi nga ku tivisa eka munghana wa mina? Loyi i—ndzi khomele, kamabe vito ra wena i mani?”

Xana u tshama u twa ku vulavula ka muxaka lowu loku hoxeke? Ku nyikela xikombiso xa ndlela leyi ha yona, vanhu van’wana va tirhisaka rito “munghana,” hi ndlela leyi hoxeke. Hi xiviri va vula “munhu ntsena” kumbe swin’wana handle ka sweswo. Ku tolovelana na Nkulukumba Nghunghunyana loyi a tshamaka etlhelo ka xitarata i nchumu wun’wana; ku va munghana na yena na swona i nchumu wun’wana.

Dikixinari yin’wana yi hlamusele “munhu loyi u n’wi toloveleke” tanihi “munhu loyi u nga tshama u tivana na yena kambe mi nga tivani hi vuenti.” Swi kombisa, “ku nga tolovelani ngopfu, ku nga tivani kahle, ku nga endzelani ngopfu vunakulobye ni ku navelelana leswinene ntsena kambe a nga ri MUNGHANA.”

Ku nga tivani hi vuenti ku hi pfuna ku twisisa leswaku ha yini minkarhi hinkwayo hi nyikelaka nyingiso wutsongo eka leswi humelelaka vanhu ntsena, hi hala tlhelo hi ri karhi hi katseka swinene eka vutomi bya vanghana va hina. Hi avelana eka mintsako ni maxangu ya vona, hi swi pfumelela leswaku swi hi khumba hi laha ku enteke. Kavula, hi fanele hi xiya leswaku hi nga tshuki hi pfumelela mintlhaveko yi hi endla leswaku hi nghenelela eka timhaka ta vona ta munhu hi xiyexe.—1 Petro 4:15.

Ku rhandza vanghana va hina hi mbilu hinkwayo naswona swi hi endla hi twisisa leswaku ha yini ntolovelo hi ringeta ku va tsakisa. Loko munhu loyi hi n’wi toloveleke a kuma mahanyelo ya hina ma nga tsakisi kumbe ma nga fanelanga, ku nga tsaki ka yena ha wona hakanyingi a ku hi susumeteli leswaku hi cinca. Kambe munghana a nga va ni nkucetelo wa matimba hakunene, ku nga va etimhakeni ta maambalelo, mahanyelo, kumbe eka langutelo ra hina.

Malunghana ni ku tshemba, rirhandzu, xichavo ni vutshembeki, vunghana byi lava mpimo wa le henhla wa vutihlamuleri ku tlula leswi ku tolovelana swi lavaka swona. Loyi a lavaka vunghana ntsena, ku ri hava vutihlamuleri lebyi katsekaka, kahle-kahle u lava ku tolovela munhu ntsena, ku nga ri munghana. Vanghana va le kusuhi va tsakela ku hetisisa vutihlamuleri lebyi tisiwaka hi vunghana bya le kusuhi, hi ku xiya leswaku leswi swi va nyika nkarhi wo kombisa vunghana bya vona.

Vunghana Ni Xikwembu

Tanihi Muvumbi, Yehova i Tatana wa le tilweni wa vanhu naswona u fanele a rhandziwa, a yingisiwa naswona a xiximiwa. Kambe u lava leswaku vanhu va endla leswi hikwalaho ka ku n’wi rhandza hi mbilu hinkwayo, ku nga ri hikwalaho ka ku vona swi boha ntsena. (Matewu 22:37) U lava leswaku va n’wi rhandza tanihi Munghana. (Psalma 18:1) Tanihi leswi a nga ‘rhanga a hi rhandza,’ u veke masungulo lamanene ya xinghana xo tano.—1 Yohane 4:19.

Vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha, a va tolovelane na Yehova. Xivutiso a a xi ri lexi: Xana a a va ta byi amukela vunghana byakwe? Lexi khomisaka gome, a va byi amukelanga. Ku wutla ka vona vutilawuri eka Xikwembu hi vutianakanyi, swi kombisa leswaku a va nga xi rhandzi hi mbilu hinkwayo. Va tshike ku amukela mikateko ya xinghana leyi a a va nyika yona, kambe a va nga swi rhandzi ku hetisisa vutihlamuleri bya yona. Swi tikombe onge a va lava ku tiphina hi ntshamiseko ni nsirhelelo eParadeyisini ya vona leyi tsakisaka leyi fanaka ni kaya, kambe va nga swi lavi ku hakela rhente.

Hinkwerhu ka hina, van’wana hi mpimo lowukulu ku tlula van’wana, hi kume moya lowu wa ku pfumala ku khensa ni wa vutilawuri hi ndzhaka. (Genesa 8:21) Hi xikombiso, vantshwa van’wana, va pfumelele ku navela ka vona ka ntumbuluko, ko lava ntshunxeko, ku va endla va nga khensi vatswari va vona. Leswi swi vange ku hohloka ka xinghana lexinene lexi a xi fanele xi ye emahlweni exikarhi ka vona ni vatswari va vona evuton’wini bya vona hinkwabyo. Hambi leswi leswi swi khomisaka gome, ku hohloka ka xinghana xa hina ni Tata wa hina wa le tilweni i mhaka leyikulu swinene. Entiyisweni, swi nga va leswi dlayaka!

Swilaveko Swa Vunghana

Loko ku ri hava ku tshembana, ku hava vunghana lebyi nga tlhaveriwaka hi dyambu, exikarhi ka vanhu kumbe eka Xikwembu. Mupatriarka Abrahama u swi twisisile leswi naswona leswi swi n’wi endle leswaku a tshemba Xikwembu hi ku helela. Hlaya Genesa 12:1-5 na 22:1-18 kutani u vona swikombiso swimbirhi leswi xiyekaka swa ku tshemba ka yena Yehova. Ina, “Abrahama u pfumerile eka [Yehova, NW] kutani [u] n’wi hlayile la lulameke.” Hikwalaho ka sweswo “u vuriwile nakulobye wa Xikwembu.”—Yakobo 2:23.

Xilaveko xin’wana xa vunghana ni Xikwembu i ku fikelela timfanelo ta leswi vunghana lebyi byi lavaka swona. Hikokwalaho ka leswi hi nga ehansi swinene loko hi pimanisiwa na Yehova, timfanelo leti swi le rivaleni leswaku ti tlula swinene letiya ta vunghana ni munhu. Ti lava swo tala ku tlula ku n’wi tsakisa hi swilo swin’wana—hi laha a swi ta va ha kona eka munghana wa munhu. Ti katsa ku lava ka hina ku n’wi tsakisa eka swilo hinkwaswo. Yesu, N’wana wa Xikwembu ni munghana lonkulu wa xona, u swi kombisile leswi loko a te hi Yehova: “Masiku hinkwawo ndzi endla leswi swi n’wi tsakisaka.”—Yohane 8:29.

Xisweswo, vunghana na Yehova kumbe ni N’wana wa yena, a byi kumeki eka swisekelo leswi nga tiyangiki; swi titshega hi ku hanya ka hina hi ku ya hi swilaveko swa vunghana leswi va swi vekeke. (Vona Psalma 15:1-5.) Leswi, Yesu u swi veke erivaleni loko a vulavurisana ni vadyondzisiwa va yena. U va byerile a ku: “Mi vanakulorhi loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.”—Yohane 15:14.

Xilaveko xin’wana xa xinghana i ku vulavurisana ka le rivaleni loku kongomeke. Hi siku ra rifu ra yena, Yesu u byele vaapostola va yena lava tshembekaka, a ku: “A ndza ha mi vuri malandza, hikuva nandza a nga tivi lexi n’wini wa yena a xi endlaka; kambe ndzi mi vurile vanakulorhi, hikuva ndzi mi tivisile hinkwaswo leswi ndzi swi tweke eka Tata wa mina.” (Yohane 15:15) Loko a vulavurisana ni vanghana va yena, Yesu a a landzela xikombiso xa Tata wa yena wa le tilweni, loyi Amos 3:7 hi yena yi nge: “Hikuv̌a Hosi, Yehova, a nga endli ntšhumu a nga si kombisa makungu ya yena e ka malanḍa ya yena v̌a nga v̌aprofeta.”

Xana leswi a swi tolovelekanga exikarhi ka vanghana? Hi nga titwa hi nga swi rhandzi ku avelana mintokoto ya hina na nkulukumba Nghunghunyana loyi a tshamaka etlhelo ka xitarata. Handle ko kanakana, a hi nge swi lavi ku n’wi byela vuenti bya mianakanyo ya hina swin’we ni mintlhaveko ya hina. Phela, wo va munhu ntsena. Kambe, swi nga hi nonon’hwela ku ka hi nga va byeli vanghana va hina swilo swo tano!

Swi fana ni vunghana bya hina ni Xikwembu. Swi nga nonon’hwa ku ka hi nga xi tshineleli hi xikhongelo, hi xi paluxela swilaveko, ku rhandza ni mintlaveko ya hina ya le ndzeni. Kavula, loko ku vulavurisana ku ri etlhelweni rin’we ntsena, xinghana xi nga fa hi ku hatlisa. Kutani hi fanele hi pfumelela Xikwembu xi vulavula na hina. Leswi hi swi endla hi ku yingisela Rito ra xona leri tsariweke hi vukheta, hi yingisa swileriso swa xona ni ku swi tirhisa hi laha hi nga kotaka ha kona.

Xinghana Xa Yehova I Xa Nkoka Wo Fikela Kwihi Eka Wena?

Ku ku pfuna ku hlamula xivutiso lexi, xiya muxaka lowu hlawulekeke wa xinghana xa munhu. Loko u ri muntshwa, kumbexana u tsakela xinghana lexi nga yisaka eka ku nghenela vukati. Kavula, wa swi tiva leswaku ku tolovelana ntsena ni munhu loyi u lavaka a va munghana wa wena, a swi vuli swona leswaku i xisekelo lexinene xa vukati. Ku tolovelana ku fanele ku hundzuka vunghana. Kutani vunghana lebyi byi nga kurisiwa naswona byi hundzuriwa byi va vunghana lebyikulu lebyi eku heteleni byi nga vumbaka xisekelo lexinene xa vukati, lebyi nga ni ntsako.

Sweswi, xiya. I matshalatshala yo tanihi kwihi lawa vanhu vo tala va ma endlekaka ku kurisa vunghana bya muxaka lowu? Va heta nkarhi ni mali yo tanihi kwihi leswaku va byi sungula ni ku byi hlayisa? I nkarhi wo tanihi kwihi lowu va wu hetaka va ri karhi va anakanya ha byona? Va endla makungu yo fikela kwihi—kumbe ku tiyimisela ku cinca makungu—leswaku va antswisa kumbe ku hlayisa vunghana lebyi?

Kutani tivutise: ‘Xana leswi swi fana njhani ni matshalatshala ya mina yo aka vunghana ni Muvumbi wa mina kumbe ku byi antswisa ni ku byi tiyisa? I nkarhi wo tanihi kwihi lowu ndzi wu hetaka ndzi ri karhi ndzi endla tano? Xana vunghana bya mina na Yehova byi nghenelela eka mianakanyo ya mina ya siku na siku ku fikela kwihi? Xana ndzi endla makungu ku fikela kwihi—kumbe ku tiyimisela ku cinca makungu—hi xikongomelo xo antswisa ndzi tlhela ndzi hlayisa vunghana lebyi?’

Vantshwa va Vakriste va fanele va swi lemuka swinene leswaku vunghana hinkwabyo ni vanhu, ku katsa ni lebyi eku heteleleni byi nga yisaka eka ku nghenela vukati, byi teka xiyimo xa vumbirhi eka vunghana bya nkoka lebyi va faneleke va va na byona ni Muvumbi wa vona. Hi swona leswi va khutaziwaka swona eka Eklesiasta 12:1: “Anakanya Muv̌umbi wa wena hi masiku ya v̌untšhwa bya wena.” Vo tala va endla leswi hi ku tirha erivaleni tanihi malandza ya Xikwembu, nhlayo ya vona leyi engetelekaka yi tirha tanihi vachumayeri va nkarhi hinkwawo kumbe maphayona.

Ku nga khathariseki ku kula ka ku kala ntshembo ni ku honisiwa ka vukhongeri loku va rhendzeleke, va lwela Yehova hi xivindzi loko va twa mavunwa ni swihehlo leswi a hehliwaka ha swona. Xana a hi swona leswi Yehova a faneleke a swi langutela eka vanghana va yena? Xana a hi swona leswi hi faneleke hi swi langutela eka vanghana va hina? Xana a swi nge endli leswaku timbilu ta hina ti tsaka loko hi vona vanghana va hina va ri karhi va swi endla hi ku chivirika na hi ku khorwiseka?—Ringanisa Swivuriso 27:11.

Ina xinghana ni Xikwembu—ku fana ni xa vanhu—xi tisa vutihlamuleri lebyi faneleke byi hetisisiwa loko vunghana byebyo byi ta tlhaveriwa hi dyambu. Munhu loyi a nga rhandziki ku amukela vutihlamuleri lebyi, kumbe loyi a nga tiyimiselangiki ku tinyikela eka Xikwembu ni ku byi yisa emahlweni, munhu wo tano wo tiva Yehova ntsena. Kambe, wa ha boheka ku tokota mintsako yo va Munghana wa Yena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Abrahama a a tshemba Xikwembu hikokwalaho u vuriwe munghana wa Yehova