Hambeta U Chumayela Hi Xihatla
“Chumayela rito, u va eka rona hi xihatla.”—2 TIM. 4:2.
XANA U NGA HLAMUSELA?
Ha yini Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va chumayele hi xihatla?
Hi nga hambeta wu teka wu ri wa xihatla hi ndlela yihi ntirho wo chumayela?
Ha yini ntirho wo chumayela hi Mfumo wu ri wa xihatla sweswi ku tlula rini na rini?
1, 2. Hi swihi swivutiso leswi tlakukaka malunghana ni xikhutazo xa Pawulo xa leswaku hi ‘chumayela hi xihatla’?
HI NTOLOVELO vatirhi va swilamulela mhangu va tirha hi xihatla. Hi xikombiso, vatimeri va ndzilo loko va beriwe riqingho va hatla va teka goza hikuva va swi tiva leswaku vutomi bya vanhu byi nga ha va ekhombyeni.
2 Leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha, hi lava ku pfuna vanhu leswaku va ponisiwa. Hi yona mhaka leyi hi wu tekaka wu ri wa nkoka ntirho wa hina wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo. Hambiswiritano, a hi wu endli hi magugu handle ko anakanya. Kutani, muapostola Pawulo a a vula yini loko a nyikela xitsundzuxo lexi nge: “Chumayela rito, u va eka rona hi xihatla”? (2 Tim. 4:2) Hi nga chumayela njhani hi xihatla? Naswona ha yini ntirho wa hina wu ri wa xihatla?
HA YINI NTIRHO WA HINA WO CHUMAYELA WU RI WA XIHATLA?
3. Hi byihi vuyelo lebyi nga ta kumiwa hi vanhu lava amukelaka rungula ra Mfumo kumbe lava nga ri amukeliki?
3 Loko u ehleketisisa hi ndlela leyi ntirho wa hina wo chumayela wu nga ponisaka vanhu ha yona, a swi kanakanisi leswaku u susumeteleka ku byela van’wana mahungu lamanene. (Rhom. 10:13, 14) Rito ra Xikwembu ri ri: “Loko ndzi byela lowo homboloka ndzi ku: ‘Kunene u ta fa,’ kutani a tlhela exidyohweni xakwe, a kombisa vululami ni ku tshembeka, . . . kunene u ta hambeta a hanya. A nga ka a nga fi. Swidyoho leswi a swi endleke swi nga ka swi nga ha tsundzukiwi eka yena.” (Ezek. 33:14-16) Entiyisweni, Bibele yi byela vanhu lava chumayelaka rungula ra Mfumo yi ku: ‘Mi ta tiponisa n’wina swin’we ni lava va mi yingisaka.’—1 Tim. 4:16; Ezek. 3:17-21.
4. Ha yini vugwinehi byi endle leswaku ntirho wo chumayela wu va wa xihatla hi lembe-xidzana ro sungula?
4 Leswaku hi twisisa xivangelo lexi endleke Pawulo a khutaza Timotiya leswaku a chumayela hi xihatla, hi fanele hi kambisisa mongo wa tsalwa leri xihloko xa hina xi sekeriweke eka rona. Rona ri ri: “Chumayela rito, u va eka rona hi xihatla hi nguva leyinene, hi nguva ya ku karhateka, u tshinya, u holovela, u khongotela, hi mbilu yo leha leyi heleleke ni vutshila byo dyondzisa. Hikuva ku ta va ni nkarhi lowu va nga ta ka va nga tiyiseli eka dyondzo leyi hanyisaka, kambe, hi ku landza ku navela ka vona, va ta tihlengeletela vadyondzisi leswaku tindleve ta vona ti ta nyangalatiwa; naswona va ta hundzuluxela tindleve ta vona ekule ni ntiyiso.” (2 Tim. 4:2-4) Yesu u profete leswaku a ku ta va ni vugwinehi. (Mat. 13:24, 25, 38) Hikwalaho, Timotiya a a fanele a “chumayela rito” hi xihatla hambi ku ri evandlheni leswaku Vakreste va nga kanganyisiwi hi tidyondzo ta mavunwa ta vagwinehi. Vutomi bya vona a byi ri ekhombyeni. Ku vuriwa yini hi hina namuntlha?
5, 6. Hi tihi tidyondzo leti dumeke leti vanhu lava hi hlanganaka na vona ensin’wini va pfumelaka eka tona?
5 Vagwinehi lava humaka evugandzerini bya ntiyiso se va tele naswona va hangalake hinkwako-nkwako. (2 Tes. 2:3, 8) Hi tihi tidyondzo leti nyangalataka tindleve ta vanhu namuntlha? Etindhawini to tala, vanhu va dyondzisa dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo hi ku hiseka swinene onge hiloko yi ri dyondzo ya vukhongeri. Hambileswi dyondzo leyi yi nga ya sayense, swi vonaka onge i ya vukhongeri, kambe yona a yi vulavuli hi Xikwembu. Dyondzo yin’wana leyi dumeke swinene i ya leswaku Xikwembu a xi khathali hi hina; xisweswo, na hina a hi fanelanga hi va ni mhaka na xona. Ha yini tidyondzo leti ti koka rinoko ra vanhu va timiliyoni lerova ti va etlerisa hi tlhelo ra moya? Hatimbirhi ka tona ti khutaza vanhu leswaku va endla xin’wana ni xin’wana lexi va xi lavaka hikuva ku hava loyi a nga ta va avanyisa. Hakunene mhaka leyi yi nyangalata tindleve ta vanhu vo tala.—Hlaya Pisalema 10:4.
6 Kambe ku ni tindlela tin’wana leti vanhu va nyangalatiwaka tindleve ha tona. Van’wana lava ha nghenaka tikereke va tsaka loko vafundhisi va va byela va ku, ‘Ku nga khathariseki leswaku u endla yini, Xikwembu xa ku rhandza.’ Vafundhisi va nyangalata tindleve ta van’wana hi ku va byela leswaku minkhuvo, Timasa, ku tlangela tiholideyi ta vukhongeri ni ku gandzela swifaniso swi ta va tisela mikateko ya Xikwembu. Vanhu volavo a va swi xiyi leswaku va le khombyeni lerikulu hi tlhelo ra moya. (Ps. 115:4-8) Kambe loko ho va pfuxa hi tlhelo ra moya leswaku va twisisa rungula ra ntiyiso leri nga eBibeleni, va nga kuma mikateko ehansi ka Mfumo wa Xikwembu.
SWI VULA YINI KU CHUMAYELA HI XIHATLA?
7. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi teka ntirho wa hina wu ri wa xihatla?
7 Dokodela loyi a endlaka vuhandzuri u fanele a dzikisa mianakanyo yakwe hi ku helela entirhweni wakwe hikuva vutomi bya muvabyi byi le khombyeni. Loko hi ri ensin’wini, hi nga kombisa leswaku hi teka ntirho wa hina wu ri wa xihatla hi ku va hi dzikisa mianakanyo ya hina eka wona. Hi nga endla sweswo hi ku anakanyisisa hi timhaka, swivutiso kumbe rungula leri nga ha kokaka rinoko ra vanhu lava hi hlanganaka na vona. Nakambe langutelo rero ri nga ha hi susumetela ku cinca xiyimiso xa hina leswaku hi ta endzela vanhu hi nkarhi lowunene lowu va nga ta tinyika nkarhi wo hi yingisela.—Rhom. 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.
8. Ku chumayela hi xihatla swi katsa yini?
8 Nakambe ku chumayela hi xihatla swi katsa ku rhangisa swilo swa nkoka. (Hlaya Genesa 19:15.) Hi xikombiso, a hi nge endzhaku ka loko dokodela a kume mbuyelo wa vuvabyi lebyi a wu kamberiwe byona, u ku vitanela ehofisini yakwe kutani a ku byela a ku: “U khomiwe hi vuvabyi lebyi nga ni khombo kutani u fanele u teka goza hi xihatla ku nga si hela na n’hweti.” A swi kanakanisi leswaku a wu nga ta huma hi ku tsutsuma ehofisini yakwe ku fana ni mutimeri wa ndzilo loko a ya eku timeleni ka ndzilo endhawini yo karhi. Kambe a wu ta n’wi yingisela hi vurhon’wana loko a ku byela leswi a ringanyetaka leswaku u swi endla kutani u tlhelela ekaya leswaku u ya ehleketisisa hi xiboho lexi u faneleke u xi endla.
9. Ha yini hi nga vulaka leswaku Pawulo u chumayele hi xihatla loko a ri aEfesa?
9 Marito lawa Pawulo a ma byeleke vakulu va le Efesa malunghana ni ntirho wakwe wo chumayela mahungu lamanene emugangeni wa Asiya ma nga hi pfuna hi xiya ndlela leyi a a wu teka wu ri wa xihatla ha yona ntirho wolowo. (Hlaya Mintirho 20:18-21.) Swi tikomba onge hi siku leri a fikeke ha rona kwalaho, u nambe a sungula ku chumayela vanhu mahungu lamanene hi yindlu ni yindlu. Ku engetela kwalaho, “siku ni siku a [a] nyikela tinkulumo eholweni ya xikolo xa Tirano” ku ringana malembe mambirhi. (Mint. 19:1, 8-10) Swi le rivaleni leswaku leswi Pawulo a a wu teka wu ri wa xihatla ntirho wolowo swi n’wi susumetele ku va a wu endla siku ni siku. Xikhutazo xa leswaku hi ‘chumayela hi xihatla’ a xi fanelanga xi hi endla hi titwa onge hi rhwexiwe ndzhwalo wo tika. Kambe xi fanele xi hi susumetela ku rhangisa ntirho wo chumayela evuton’wini bya hina.
10. Ha yini swi hi tsakisa leswi Swichudeni swa Bibele swi chumayeleke hi xihatla emalembeni ya kwalomu ka dzana lama hundzeke?
10 Xikombiso xa ntlawa lowutsongo wa Swichudeni swa Bibele leswi emahlweni ka 1914 swi sunguleke tsima ro chumayela mahungu lamanene, xi kombisa leswi ku chumayela hi xihatla swi vulaka swona. Hambileswi a swi ri magidi ma nga ri mangani ntsena, a swi swi tiva leswaku swi hanya eminkarhini ya nkoka kutani swi sungule ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo hi ku hiseka. Swi kandziyise tinkulumo eka maphepha-hungu ya madzana naswona a swi hlalerisa vanhu vhidiyo ya tisilayidi ta mivalavala leyi vuriwaka “Photo-Drama of Creation.” Hi ndlela yoleyo, swi kote ku fikelela vanhu va timiliyoni hi mahungu lamanene. Loko a swi nga chumayelanga hi xihatla, i vangani exikarhi ka hina lava a va ta va va twe rungula ra Mfumo?—Hlaya Pisalema 119:60.
YANA EMAHLWENI U CHUMAYELA HI XIHATLA
11. I yini leswi kuceteleke van’wana leswaku va sungula ku koka milenge?
11 Swikavanyeto swi nga endla leswaku munhu a tshika ku ehleketa hi ndlela leyi ntirho wo chumayela wu nga wa nkoka ha yona. Sathana u tirhisa mafambiselo lawa ya swilo leswaku ma hi endla hi khomeka ngopfu hi timhaka ta hina vini ni hi swilo leswi nga riki swa nkoka. (1 Pet. 5:8; 1 Yoh. 2:15-17) Van’wana lava tshameke va rhangisa ntirho wa Yehovha evuton’wini bya vona va sungule ku koka milenge. Hi xikombiso, Demasi, Mukreste un’wana wa hi lembe-xidzana ro sungula, u tshame a va ‘mutirhi-kulobye’ na Pawulo, kambe u kavanyetiwe hi swilo swa misava. Ematshan’weni yo va Demasi a hambeta a khutaza Pawulo eminkarhini yo nonon’hwa, u n’wi fularherile.—Film. 23, 24; 2 Tim. 4:10.
12. Hi rihi lunghelo leri hi nga na rona sweswi naswona i yini leswi hi nga ta tiphina ha swona hi masiku?
12 Loko hi lava ku hambeta hi wu teka wu ri wa xihatla ntirho wa hina wo chumayela, hi fanele hi lwisana ni ku navela ka hina ko lava ku titlonya hi vutomi. Hi fanele hi tikarhatela ku “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri.” (1 Tim. 6:18, 19) Handle ko kanakana, wa pfumela leswaku ku hanya hilaha ku nga heriki ehansi ka Mfumo wa Xikwembu swi ta endla leswaku hi tiphina hi mintirho leyi tsakisaka hi masiku. Kambe a hi nge he pfuki hi ve na rona lunghelo leri hi nga na rona sweswi ro pfuna van’wana leswaku va pona Armagedoni.
13. I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi hambeta hi wu teka wu ri wa xihatla ntirho wo chumayela?
13 Tanihi leswi vanhu vo tala emisaveni va etleleke hi tlhelo ra moya, i yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi hambeta hi wu teka wu ri wa xihatla ntirho wo chumayela? Hi fanele hi tsundzuka leswaku na hina hi tshame hi etlela emunyameni hi ndlela yo fanekisela. Kambe hi pfuxiwile naswona Kreste u hi voningerile, hilaha Pawulo a vuleke hakona. Kambe sweswi hi byarhisiwe vutihlamuleri byo voningela van’wana. (Hlaya Vaefesa 5:14.) Endzhaku ko vula sweswo, Pawulo u te: “Tshamani mi ri karhi mi languta leswaku ndlela leyi mi fambaka ha yona a yi fani ni ya lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha, mi tixavela nkarhi lowunene, hikuva masiku ma hombolokile.” (Efe. 5:15, 16) Emisaveni leyi yo homboloka, a hi ‘tixaveleni nkarhi’ wo endla mintirho leyi nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi xalamukile hi tlhelo ra moya.
HI HANYA EMINKARHINI YA NKOKA SWINENE
14-16. I yini lexi endlaka leswaku ntirho wo chumayela wu va wa xihatla sweswi ku tlula rini na rini?
14 Ntirho wo chumayela i khale wu ri wa xihatla, kambe sweswi i wa xihatla ku tlula rini na rini. Ku sukela hi 1914, hi vona swiendlakalo swo tala leswi humelelaka emisaveni hilaha Bibele yi profeteke hakona. (Mat. 24:3-51) Vanhu va xungetiwa hi makhombo ku tlula rini na rini. Hambileswi matiko lama nga ni matimba swinene emisaveni ma endleke mintwanano ya ku rhula sweswinyana, ma ni matlhari ya nyutliya ya kwalomu ka 2 000 lama lunghekeleke ku tirhisiwa. Valawuri va vike swiendlakalo swa madzana swa ku nyamalala ka switirhisiwa swo endla matlhari ya nyutliya. Xana swi nga ha endleka leswaku swin’wana swa switirhisiwa sweswo swi yiviwe hi matherorisi? Van’wana va vula leswaku vanhu hinkwavo va nga lovisiwa hi ku olova hi nyimpi leyi nga ha sunguriwaka hi matherorisi. Hambiswiritano, nyimpi a hi yona ntsena leyi xungetaka vutomi bya vanhu.
15 Xiviko xa 2009 xa magazini wa The Lancet ni xa Yunivhesiti ya College London xi te: “Ku cinca ka maxelo i xiphiqo lexikulu lexi xungetaka rihanyo ra vanhu emisaveni hinkwayo.” Xi tlhele xi ku: “Vuyelo bya ku cinca ka maxelo byi ta khumba rihanyo ra vanhu vo tala ni ku hoxa vutomi bya vanhu va tibiliyoni ekhombyeni eka makume ya malembe lama taka.” Tindhawu to tala ti nga ha onhaka hikwalaho ka ku tlakuka ka mati ya le lwandle, dyandza, tindhambhi, mintungu, swidzedze ni tinyimpi to lwela swakudya leswi kayivelaka. Hakunene, tinyimpi ni timhangu swi xungeta vutomi bya vanhu.
16 Vanhu van’wana va nga ha anakanya leswaku nxungeto wa nyimpi ya nyutliya wu nga endla leswaku ku hetiseka vuprofeta bya masiku ya makumu. Hambiswiritano, vanhu vo tala a va swi twisisi leswi vuprofeta bya Yesu byi vulaka swona. Se i khale hi vona swiendlakalo leswi kombisaka leswaku vukona bya Kreste i bya xiviri nileswaku makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma kwala nyongeni. (Mat. 24:3) Swiendlakalo swo tala swa vuprofeta bya masiku ya makumu se swi hetiseka hi ku helela ku tlula rini na rini. Lowu i nkarhi wa leswaku vanhu va pfuka evurhongweni bya moya. Ntirho wa hina wo chumayela wu nga va pfuna leswaku va pfuka.
17, 18. (a) Ku tiva “nguva ya kona” swi hi khumba njhani? (b) I yini leswi nga susumetelaka vanhu leswaku va tsakela rungula ra Mfumo?
17 Hi saleriwe hi nkarhi wo koma leswaku hi kombisa ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ha yona Yehovha ni ku heta ntirho wo chumayela lowu a hi nyikeke wona leswaku hi wu endla emasikwini lawa yo hetelela. Marito lawa Pawulo a ma byeleke Vakreste va le Rhoma i ya nkoka swinene ni le ka hina namuntlha: “Mi tiva nguva ya kona, leswaku ana se i nkarhi wo xalamuka evurhongweni, hikuva sweswi ku ponisiwa ka hina ku le kusuhi swinene ku tlula hi nkarhi lowu hi veke vapfumeri ha wona.”—Rhom. 13:11.
18 Swiendlakalo swa masiku yo hetelela leswi ku profetiweke ha swona, swi nga xalamukisa vanhu leswaku va va ni vuxaka ni Xikwembu. Van’wana va sungula ku tsakela rungula ra Mfumo loko va vona ndlela leyi tihulumendhe ta vanhu ti tsandzekaka ha yona ku tlhantlha swiphiqo swa ku wa ka ikhonomi, nxungeto wa matlhari ya nyutliya, vugevenga lebyi tsemaka nhlana kumbe ku onhiwa ka mbango. Kasi van’wanyana va sungula ku tsakela rungula ra Mfumo hikwalaho ka swiphiqo swa le mindyangwini ya vona swo fana ni mavabyi, ku dlaya vukati kumbe ku feriwa hi vanhu lava va va rhandzaka. Kutani loko hi ya ensin’wini, hi nga kota ku pfuna vanhu vo tano.
KU TEKA NTIRHO WO CHUMAYELA WU RI WA XIHATLA SWI VA SUSUMETELE KU TEKA GOZA
19, 20. Ku teka ntirho wo chumayela wu ri wa xihatla swi susumetele Vakreste vo tala leswaku va olovisa vutomi bya vona hi ndlela yihi?
19 Vakreste vo tala va sungule ku hlanganyela hi xitalo ensin’wini hikwalaho ka leswi va tekaka ntirho wo chumayela wu ri wa xihatla. Hi xikombiso, vatekani lava ha riki vantshwa va le tikweni ra Ecuador va endle xiboho xo olovisa vutomi bya vona endzhaku ko ya enhlengeletanweni ya siku ro hlawuleka ya hi 2006 leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Hlayisa Tihlo Ra Wena Ri Olova.” Va tsale nxaxamelo wa swilo leswi a va nga ha swi lavi naswona ku nga si hela tin’hweti tinharhu va rhurhe endlwini ya vona ya makamara manharhu va ya tshama endlwini leyi nga ni kamara rin’we. Va xavise ni swilo swin’wana kutani va hakela swikweleti swa vona hinkwaswo. Hi ku hatlisa va teke vuphayona bya nkarhinyana naswona va endle hilaha mulanguteri wa xifundzha a va khutazeke hakona leswaku va rhurhela evandlheni leri nga ni xilaveko lexikulu.
20 Makwerhu un’wana wa le United States u tsale a ku: “Loko mina ni nkatanga hi ye enhlengeletanweni hi 2006, se a hi ri ni malembe ya 30 hi khuvuriwile. Loko ndzi ri karhi ndzi chayela hi tlhelela ekaya endzhaku ka nhlengeletano yoleyo, hi vulavule hi ndlela leyi hi nga byi olovisaka ha yona vutomi bya hina hilaha hi khutaziweke hakona. (Mat. 6:19-22) A hi ri ni tiyindlu tinharhu, xitandi, timovha ta mavayivayi, byatso lebyi fambaka hi njhini ni movha leyi nga ni kharavhani. Leswi a hi ehleketa leswaku hi tlangise nkarhi ni matimba ya hina hi hlongorisa swilo leswi vonakaka, hi tivekele pakani yo va maphayona. Hi 2008 hi ve maphayona ya nkarhi hinkwawo hi joyina n’wana wa hina wa nhwanyana. Hakunene a swi tsakisa ku tirha swin’we ni vamakwerhu nkarhi wo tala! Hi kote ku ya tirha laha a ku ri ni xilaveko lexikulu. Nakambe ku endlela Yehovha ntirho lowu engetelekeke swi hi endle hi va ni vuxaka lebyikulu na yena. Leswi hi tsakiseke ngopfu a ku ri ku vona ndlela leyi vanhu a va tsaka ha yona loko va twa ni ku twisisa tidyondzo ta Rito ra Xikwembu.”
21. Hi byihi vutivi lebyi hi susumetelaka ku chumayela hi xihatla?
21 Ha swi tiva leswaku mafambiselo lawa yo biha ya swilo ma ta lovisiwa ku nga ri khale loko ku fika “siku ra vuavanyisi ni ra ndzoviso wa vanhu lava va nga xi xiximiki Xikwembu.” (2 Pet. 3:7) Kutani vutivi lebyi hi nga na byona hi Rito ra Xikwembu byi hi susumetela ku chumayela hi ku hiseka malunghana ni nhlomulo lowukulu lowu taka swin’we ni misava leyintshwa. Hi hambeta hi chumayela hi xihatla leswaku hi byela vanhu hi ntshembo wa xiviri hi vumundzuku. Loko hi hlanganyela hi xitalo eka ntirho lowu wa xihatla, hi va hi kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu ni vanhu.