Vulavula Ni N’wana Wa Wena Wa Kondlo-a-ndzi-dyi—Handle Ko Holova Na Yena

Loko u ri mutswari loyi a nga ni n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, ku holova ku nga ha va xin’wana xa swiphiqo swo tika swinene leswi u langutanaka na swona—naswona swi nga ha lava leswaku u lehisa mbilu swinene. Maria, manana wa n’wana loyi a nga ni malembe ya 14 wa le Brazil u ri: “Loko n’wana wa mina wa nhwanyana a lwisana ni vulawuri bya mina, swa ndzi hlundzukisa swinene. Ha pfilunganyeka lerova hi sungula ku hoxana hi marito.” Carmela, wa le Italy, u langutana ni xiphiqo lexi fanaka. U ri: “Minkarhi hinkwayo ndzi holova ni n’wana wa mina wa jaha naswona sweswo swi endla leswaku a hetelela a tipfalela ekamareni rakwe.”

Ha yini vana van’wana va vonaka va rhandza timholovo? Xana ku fanele ku soriwa tintangha ta vona? Kumbexana. Bibele yi vula leswaku vanhu lava munhu a tihlanganisaka na vona va nga ha va ni nkucetelo lowukulu, lowunene kumbe lowu nga riki wunene. (Swivuriso 13:20; 1 Vakorinto 15:33) Nakambe vuhungasi byo tala lebyi vantshwa va byi rhandzaka namuntlha byi endla leswaku va teka ku xandzuka ni ku pfumala xichavo tanihi nchumu lowu amukelekaka.

Kambe ku ni timhaka tin’wana leti u faneleke u titekela enhlokweni—timhaka leti swi nga tikiki ku langutana na tona loko se u twisisa ndlela leyi ti nga n’wi khumbaka ha yona n’wana wa wena. Xiya swikombiso swin’wana.

Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi vulavula tanihi xihlangi, ndzi ehleketa tanihi xihlangi, ndzi anakanya tanihi xihlangi; kambe leswi sweswi ndzi nga wanuna, ndzi tshike mikhuva ya xihlangi.” (1 Vakorinto 13:11) Hilaha marito ya Pawulo ma kombisaka hakona, vana ni vanhu lavakulu va ehleketa hi ndlela leyi nga faniki. Hi ndlela yihi?

Vana va ehleketa leswaku swilo hinkwaswo i swinene kumbe swi hoxile. Ku hambana na vona, hakanyingi vanhu lavakulu va swi kota ku twisisa timhaka leti nga twisisekiki hi ku olova ni ku tlhela va anakanyisisa swinene loko va endla swiboho. Hi xikombiso, vanhu lavakulu va tala ku kambisisa timhaka leti khumbaka mahanyelo lamanene ni ku ehleketa hi ndlela leyi swiendlo swa vona swi nga ta va khumba ha yona van’wana. Swi nga ha endleka va swi toloverile ku ehleketa hi ndlela yoleyo. Kasi vana hi kona va sungula ku tolovelana ni maendlelo wolawo.

Bibele yi khutaza vantshwa ku hlakulela “vuswikoti byo ehleketa.” (Swivuriso 1:4) Entiyisweni, Bibele yi khutaza Vakreste hinkwavo ku tirhisa ‘matimba ya vona ya ku anakanya.’ (Varhoma 12:1, 2; Vaheveru 5:14) Kambe minkarhi yin’wana vuswikoti byo ehleketa lebyi n’wana wa wena a nga na byona byi nga ha n’wi endla a holova na wena, hambi ku ri emhakeni leyi nga nyawuriki.b Kumbe a nga ha boxa vonelo leri eka wena ri vonakaka ri ri leri hoxeke. (Swivuriso 14:12) Eka xiyimo xo tano, xana u nga burisana na yena njhani ematshan’weni yo holova na yena?

Xiya: Loko u burisana ni n’wana wa wena, u nga ehleketi leswaku u fanele u kombisa leswaku leswi u swi vulaka i swinene. Hambiloko swi vonaka onge leswi u n’wi byelaka swona a nga swi twi, n’wana wa wena a nga ha va a swi twisisa swinene leswi u n’wi byeleke swona ku tlula hilaha a wu langutele hakona—kumbe ku tlula ndlela leyi a wu anakanya leswaku u ta pfumelelana na swona. Swi nga ku hlamarisi loko eka masiku ma nga ri mangani, n’wana wa wena a yima ni vonelo ra wena—kumbexana hambi ku ri ku vula leswaku i vonelo rakwe.

“Minkarhi yin’wana mina ni n’wana wa mina wa jaha hi holovisiwa hi swilo leswi nga nyawuriki—hi xikombiso, loko a tlangisa swilo kumbe ku vungunya ndzisana yakwe ya xisati. Kambe hakanyingi u vonaka a lava leswaku mina ndzi n’wi vutisa leswaku u ehleketa yini ni ku kombisa leswaku ndza n’wi twisisa kutani ndzi ku, ‘Oho, hileswi xiyimo xi nga xiswona’ kumbe ‘Kutani sweswo hileswi u swi ehleketaka.’ Loko ndzi ehleketa leswi endlekeke enkarhini lowu nga hundza, ndza swi vona leswaku loko a ndzi lo vula marito yo fana ni lawa, kumbexana a hi ta va hi papalate timholovo to tala leti hi veke na tona.”—Kenji wa le Japani.

Xiphemu lexikulu xo kurisa n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi i ku n’wi lunghiselela siku leri a nga ta kota ku suka ekaya ni ku hanya tanihi munhu lonkulu loyi a nga ni vutihlamuleri. (Genesa 2:24) Xin’wana lexi katsekaka i ku endla leswaku a va ni vumunhu—mahanyelo ni milawu leswi nga ta kombisa leswaku i munhu wa njhani. Loko a kuceteriwa ku endla swilo swo biha, n’wana wa wena loyi ana se a endleke xiboho xa leswaku u lava ku va munhu wa njhani u ta endla leswi engetelekeke ematshan’weni yo ehleketa hi swi ta ndzhaku. U ta tlhela a tivutisa a ku: ‘Xana ndzi munhu wa muxaka muni? Xana ndzi hlayisa milawu yihi? Xana munhu loyi a hlayisaka milawu yo tano a ta endla yini exiyin’weni lexi?’—2 Petro 3:11.

Bibele yi hi byela hi Yosefa, jaha leri a ri ri ni mahanyelo lamanene. Hi xikombiso, loko nsati wa Potifaro a n’wi kombele ku endla timhaka ta masangu na yena, Yosefa u hlamule a ku: “Ndzi nga byi endlisa ku yini vubihi lebyi lebyikulu ndzi dyohela Xikwembu hakunene?” (Genesa 39:9) Hambileswi Vaisrayele a va nga si nyikiwa nawu lowu yirisaka vuoswi, Yosefa u namarhele vonelo ra Xikwembu emhakeni yoleyo. Ku engetela kwalaho, marito lama nge “ndzi nga byi” ma kombisa leswaku u tirhise vonelo ra Xikwembu—ri va xiphemu xa mahanyelo yakwe.—Vaefesa 5:1.

N’wana wa wena na yena u le ku dyondzeni ku va ni mahanyelo lamanene. Leswi i swinene, swi ta n’wi pfuna ku langutana ni ntshikilelo wa tintangha ta yena ni ku kota ku tiyimela loko a ri na tona. (Swivuriso 1:10-15) Hi hala tlhelo, mahanyelo wolawo ma nga ha endla leswaku a tiyimelela. Loko sweswo swi endleka, i yini leswi u nga swi endlaka?

Ku hlakulela ku va ni mahanyelo lamanene a hi leswi tolovelekeke ntsena kambe swi tlhela swi vuyerisa. Phela, Bibele yi vula leswaku Vakreste a va fanelanga va fana ni vana lava ‘ndlengandlengisiwaka hi magandlati ni ku yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa.’ (Vaefesa 4:14) Kutani khutaza n’wana wa wena leswaku a hlakulela mahanyelo lamanene.

“Loko ndzi kombisa vana va mina va vanhwanyana leswaku ndzi tiyimisele ku va yingisela, va tala ku amukela vonelo ra mina, hambiloko ri hambane ni ra vona. A ndzi va sindzisi leswaku va amukela vonelo ra mina kambe ndzi va tshika va tiendlela swiboho.”—Ivana wa le Czech Republic.

Ku fana ni vana lavatsongo, vana van’wana va kondlo-a-ndzi-dyi va dyondze vutshila byo kombela vatswari va vona swilo hi ku phindha-phindha ku endlela leswaku va lan’wa va va nyika swona. Loko sweswo swi tshamela ku humelela endyangwini wa wena, vana ni vuxiyaxiya. Hambileswi swi nga ha ku endlaka u titwa u lo hefu, swa xinkarhana, swi dyondzisa n’wana wa wena leswaku ku holova i ndlela yo kuma leswi a swi lavaka. Xana u nga xi tlhantlha njhani xiphiqo lexi? Landzela ndzayo ya Yesu leyi nge: “Kambe ntsena Ina wa n’wina a a ve Ina, E-e wa n’wina a va E-e.” (Matewu 5:37) A swi talanga leswaku vana va holova na wena loko va tiva leswaku a wu nge cinci leswi u swi vuleke.

Hi nkarhi lowu fanaka, vana la anakanyelaka. Hi xikombiso, pfumelela n’wana wa wena a hlamusela leswaku ha yini a vona onge nkarhi lowu a vekeriweke wona wa ku vuya ekaya wu fanele wu engeteriwa. Emhakeni yoleyo, a wu le ku tivangeleni ka ntshikilelo kambe u landzela ndzayo ya Bibele leyi nge: “Ku anakanyela ka n’wina a ku tiviwe.”—Vafilipiya 4:5.

I ntiyiso leswaku ku hava mutswari loyi a hetisekeke. Bibele yi ri: “Hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala.” (Yakobo 3:2) Loko u kuma leswaku u hoxe xandla eka mholovo, u nga kanakani ku kombela ku rivaleriwa eka n’wana wa wena. Ku pfumela xihoxo xa wena swi kombisa ku titsongahata naswona swi ta endla leswaku ni n’wana wa wena a endla tano.

“Endzhaku ko holova, loko se ndzi verhamile, ndzi kombele ku rivaleriwa eka n’wana wa mina wa jaha leswi ndzi n’wi holoveleke. Leswi swi n’wi pfune leswaku na yena a verhama naswona swi endle leswaku swi n’wi olovela ku ndzi yingisa.”—Kenji wa le Japani.