U Nga Swi Kota Ku “[Hluvula] Vumunhu Bya Khale”

 1. A wu hanya njhani loko u nga si sungula ku dyondza Bibele?

A WU HANYA njhani loko u nga si sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha? Kumbexana ni ku hlamuseleka a swi hlamuseleki. Vo tala va hina kumbexana a ho tihanyela ku fana ni vanhu va misava leyi lava nga tiviki leswinene ni leswo biha. Loko ku ve vutomi bya hina a byi ri tano, a hi “nga ri na ntshembo naswona a [hi] nga tivi Xikwembu emisaveni.” (Efe. 2:12) Ku dyondza Bibele swi hi pfunile!

 2. U kume yini loko u ri karhi u dyondza Bibele?

² Loko u ri karhi u dyondza Bibele, u dyondze leswaku u ni Tatana wa le tilweni loyi a ku rhandzaka ngopfu. U xiye leswaku loko u lava ku tsakisa Yehovha ni ku va un’wana wa vagandzeri vakwe, u fanele u cinca mahanyelo ya wena ni ndlela leyi u ehleketaka ha yona. U dyondze ku hanya hi milawu yakwe leyi tlakukeke.—Efe. 5:3-5.

 3. Hi ku ya hi Vakolosa 3:9, 10, Yehovha u lava leswaku hi endla yini naswona hi ta kambisisa yini eka nhlokomhaka leyi?

³ Yehovha Muvumbi ni Tata wa hina la nga le matilweni u ni mfanelo yo byela swirho swa ndyangu wakwe ndlela leyi swi faneleke swi hanya hayona. U lava leswaku loko hi nga si khuvuriwa hi tikarhatela ku “[hluvula] vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona.”b (Hlaya Vakolosa 3:9, 10.) Nhlokomhaka leyi yi ta pfuna lava lavaka ku khuvuriwa ku hlamula swivutiso leswinharhu leswi nge: (1) I yini “vumunhu bya khale”? (2) Hikwalahokayini Yehovha a lava hi byi tshika? (3) Hi nga byi tshika njhani? Nhlokomhaka leyi yi ta pfuna na hina lava se hi nga khuvuriwa leswaku hi nga tlheleli eka vumunhu bya khale.

 4. Munhu loyi a lawuriwaka hi “vumunhu bya khale” u tikhoma njhani?

⁴ Munhu loyi a lawuriwaka hi “vumunhu bya khale” hi ntolovelo u ehleketa ni ku endla swilo hi ku kuceteriwa hi xidyoho lexi a tswariweke na xona. A nga ehleketeleli vanhu van’wana, u hatla a hlundzuka, a nga khensi naswona u ni makatla. Kumbexana u tsakisiwa hi ku hlalela timhaka ta masangu ni tifilimi leti nga ni madzolonga. A swi kanakanisi leswaku ku ni swilo leswinene leswi a swi endlaka kahle naswona kumbexana u titwa nandzu hikwalaho ka swilo swo biha leswi a swi endlaka kumbe a swi vulaka. Kambe a nga tikarhati leswaku a cinca mahanyelo yakwe ni ndlela leyi a ehleketaka hayona.—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

 5. Hi rihi langutelo leri hi faneleke hi va na rona loko swi ta emhakeni yo hluvula vumunhu bya khale? (Mitirho 3:19)

⁵ Hi velekiwe hi ri ni xidyoho, kutani a hi nge swi koti ku tshika ku ehleketa hi swilo swo biha hilaha ku heleleke ni ku susa ku navela ko biha etimbilwini ta hina. Mikarhi yin’wana hi vula ni ku endla swilo leswi hi salaka hi tisola. (Yer. 17:9; Yak. 3:2) Loko hi tshika vumunhu bya khale, a hi nge he lawuriwi hi mikhuva ni swiendlo swo biha. Hi ta va vanhu lavanene.—Esa. 55:7; hlaya Mitirho 3:19.

 6. Hikwalahokayini Yehovha a lava hi tshika ku ehleketa ni ku endla swilo swo biha?

⁶ Yehovha u lava leswaku hi tshika ku endla swilo swo biha ni ku ehleketa hi swona hikuva wa hi rhandza swinene naswona u lava hi tiphina hi vutomi. (Esa. 48:17, 18) Wa swi tiva leswaku lava pfumelelaka ku lawuriwa hi ku navela ko biha va tivavisa va tlhela va vavisa ni van’wana. Swi n’wi twisa ku vava loko a vona hi tivavisa hi tlhela hi vavisa ni van’wana.

 7. Hi ku ya hi Varhoma 12:1, 2, hi nga hlawula ku endla yini?

⁷ Van’wana va vanghana ni mindyangu ya hina va nga hi hleka loko hi cinca mahanyelo ya hina. (1 Pet. 4:3, 4) Va nga hi byela leswaku hi fanele hi tihlawulela ndlela leyi hi lavaka ku hanya hayona hi nga pfumeleli van’wana va hi hlawulela. Kambe entiyisweni lava nga hanyiki hi milawu ya Yehovha va va va lawuriwa hi misava ya Sathana. (Hlaya Varhoma 12:1, 2.) Hi nga ha hlawula ku nga byi tshiki vumunhu bya hina bya khale lebyi lawuriwaka hi xidyoho ni misava ya Sathana kumbe hi hlawula ku pfumelela Yehovha a hi cinca hi va vanhu lavanene.—Esa. 64:8.

 8. I yini leswi nga ta hi pfuna ku papalata ku ehleketa ni ku endla swilo swo biha?

⁸ Yehovha wa swi tiva leswaku a swi hi oloveli ku papalata ku endla swilo swo biha ni ku ehleketa hi swona. (Ps. 103:13, 14) Kambe hi ku tirhisa Rito rakwe, moya lowo kwetsima ni nhlangano wakwe Yehovha u hi nyika vutlhari, matimba ni ku tlhela a hi seketela leswaku hi cinca vumunhu bya hina. Swi le rivaleni leswaku se u ku pfunile. Sweswi a hi buleni hi swin’wana swa leswi u nga swi endlaka leswaku u kota ku tshika vumunhu bya khale ni ku fanelekela ku khuvuriwa.

 9. Rito ra Xikwembu ri nga ku pfuna njhani?

⁹ Tirhisa Bibele ku tikambisisa. Rito ra Xikwembu ri fana ni xivoni; ri nga ku pfuna leswaku u kambela ndlela leyi u ehleketaka, u vulavulaka ni ku endla swilo hayona. (Yak. 1:22-25) Mudyondzisi wa wena wa Bibele ni vamakwerhu lava nga ni ntokoto va nga ku pfuna. Hi xikombiso, va nga tirhisa Matsalwa leswaku va ku pfuna u tiva laha u faneleke u antswisa kona. Va nga ku dyondzisa ndlela yo kuma rungula ra le Bibeleni leri nga ku pfunaka leswaku u tshika mikhuva yo biha. Nakambe Yehovha u tshama a lunghekele ku ku pfuna. Wa yi tiva ndlela leyi a nga ku pfunaka hayona; ni leswi nga embilwini ya wena. (Swiv. 14:10; 15:11) Hikwalaho titolovete ku khongela eka yena ni ku dyondza Rito rakwe masiku hinkwawo.

10. U dyondze yini eka mhaka ya Elie?

¹⁰ Tiyiseka leswaku milawu ya Yehovha i yinene. Hinkwaswo leswi Yehovha a lavaka hi swi endla swa hi pfuna. Lava hanyaka hi milawu yakwe va va ni xindzhuti, va swi tiva leswaku va hanyela yini naswona va tsaka. (Ps. 19:7-11) Kambe, lava nga hanyiki hi milawu ya Yehovha va kuma vuyelo byo biha hileswi va hanyaka hi xidyoho. Twana leswi wanuna la vuriwaka Elie a swi vulaka mayelana ni vuyelo lebyi kumiwaka hi vanhu lava nga hanyiki hi milawu ya Xikwembu. U kurisiwe hi vatswari lava rhandzaka Yehovha. Elie u hlawule vanghana vo biha loko a ha ri muntshwa. U sungule ku tirhisa tidraksi, a tikhoma ku biha ni ku tlhela a yiva. Elie u vula leswaku se a a ri munhu wa ku tshama a kwatile ni ku tlhela a va ni madzolonga. U ri: “Kahle-kahle, ndzi endle hinkwaswo leswi a ndzi dyondzisiwe leswaku Mukreste a nga fanelanga a swi endla.” Kambe Elie a nga swi rivalanga leswi a nga dyondzisiwa swona loko a ha ri ntsongo. U tlhele a sungula ku dyondza Bibele. U kulule a n’watseka leswaku a tshika mahanyelo yakwe yo biha ivi a khuvuriwa hi 2000. Swi n’wi pfune njhani ku hanya hi milawu ya Yehovha? Elie u ri: “Sweswi ndzi ni ku rhula ka mianakanyo ni ripfalo leri baseke.”c Mhaka ya Elie yi hi dyondzisa leswaku lava nga hanyiki hi milawu ya Yehovha va tivavisa. Nilokoswiritano, Yehovha u lava ku va pfuna va cinca.

11. Hi swihi swilo leswi Yehovha a swi vengaka?

¹¹ Dyondza ku venga leswi Yehovha a swi vengaka. (Ps. 97:10) Bibele yi vula leswaku Yehovha u venga “ku tikukumuxa, ku hemba ni ku halata ngati leyi nga riki na nandzu.” (Swiv. 6:16, 17) Nakambe u “venga vanhu va madzolonga ni va vuxisi.” (Ps. 5:6) Yehovha u swi venga ngopfu swilo leswi lerova u kale a lovisa vanhu vo biha enkarhini wa Nowa hileswi a va tate misava hi madzolonga. (Gen. 6:13) Twana xikombiso xin’wana. Hi ku tirhisa muprofeta Malakiya, Yehovha u vule leswaku wa va venga lava tirhisaka vukanganyisi ku dlaya vukati. Hambi va n’wi gandzela, sweswo a swi vuli nchumu eka Yehovha naswona u ta va avanyisa.—Mal. 2:13-16; Hev. 13:4.

12. Swi vula yini ku “[venga] swilo swo homboloka”?

¹² Yehovha u lava hi “[venga] swilo swo homboloka.” (Rhom. 12:9) Rito ku “venga” ri vula ku nyenya nchumu wo karhi lerova wu ku hlambisa ni timbilu loko u ehleketa hi wona. Ehleketa leswaku a wu ta ku yini loko wo phameriwa swakudya leswi boleke. Kumbexana ku va u ehleketa hi swona ntsena swi ku hlambisa ni timbilu. Hilaha ku fanaka, swilo leswi Yehovha a nge swi bihile loko hi ku swi khumbuu, swi fanele swi hi nyenyetsa.

13. Hikwalahokayini hi fanele hi papalata ku ehleketa hi swilo swo biha?

¹³ Papalata ku ehleketa hi swilo swo biha. Hi endla leswi hi tshamelaka ku ehleketa ha swona. Hi yona mhaka leyi Yesu a hi dyondziseke leswaku hi papalata ku ehleketa hi swilo leswi nga ta hi endlisa xidyoho. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Hi lava ku tsakisa Tata wa hina wa le tilweni. Hikwalaho, i swa nkoka leswaku loko hi teriwa hi miehleketo yo biha hi namba hi ku yi thyaa!

14. Mavulavulelo ya hina ma kombisa yini naswona hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi hlamula?

¹⁴ Lawula mavulavulelo ya wena. Yesu u te: “Leswi humaka enon’wini swi huma embilwini.” (Mat. 15:18) Mavulavulelo ya hina ma paluxa leswi hi nga swona. Tivutise: ‘Xana ndzi vulavula ntiyiso hambiloko ku endla tano swi ta ndzi khela matluka? Loko ku ve u catile, xana wa swi papalata ku tlanga hi rirhandzu ni vanhu van’wana? Xana ndzi ma papalata hi ku helela mavulavulelo lama thyakeke? Xana ndzi hlamula kahle hambiloko un’wana a ndzi kwatisile?’ Swi ta ku pfuna ku ehleketa hi swivutiso leswi. Mavulavulelo ya wena ma nga fanisiwa ni tikunupu ta hembe. Loko u tikunupulula swi ta ku olovela ku hluvula hembe yoleyo. Hilaha ku fanaka loko u tshika ku hemba ni mavulavulelo lama nga basangiki swi ta ku olovela ku tshika vumunhu bya khale.

15. Swi vula yini ku belela vumunhu bya khale “emhandzini”?

¹⁵ Tiyimisele ku hatla u teka goza. Muapostola Pawulo u tirhise xikombiso lexi tlhontlhaka miehleketo ku kombisa ndlela leyi mhaka ya ku cinca vumunhu bya hina yi nga ya nkoka hayona. U tsale leswaku hi fanele hi belela vumunhu bya hina bya khale “emhandzini.” (Rhom. 6:6) Hi lava ku tekelela xikombiso xa Kreste. Hi fanele hi tshika mahanyelo lama Yehovha a ma vengaka. Loko ntsena hi endla leswi, a hi nge biwi hi ripfalo naswona hi ta tiphina hi vutomi hilaha ku nga heriki. (Yoh. 17:3; 1 Pet. 3:21) Tsundzuka leswaku Yehovha a nge yi cinci milawu yakwe leswaku yi fambisana na hina. Kambe hi hina hi faneleke hi cinca mahanyelo leswaku hi fambisana ni milawu yakwe.—Esa. 1:16-18; 55:9.

16. Hikwalahokayini u fanele u ya emahlweni u lwa ni ku navela ko biha loku u nga na kona?

¹⁶ U nga tshiki ku lwisana ni ku navela ko biha. Hambiloko u khuvuriwile, swa ha ta lava leswaku u ya emahlweni u lwisana ni ku navela ko biha. Xiya leswi endlekeleke wanuna la vuriwaka Maurício. Loko a ha ri ntsongo u sungule ku va gay. Hi ku famba ka nkarhi u hlangane ni vanhu va Yehovha ivi a sungula ku dyondza Bibele. U khuvuriwe hi 2002 endzhaku ka loko a cince mahanyelo. Hambileswi se a nga ni malembe yo tala a tirhela Yehovha, Maurício u ri: “Minkarhi yin’wana ndza pfumela leswaku a ndzi fanele ndzi lwisana ni ku navela loku nga riki kahle.” Kambe a nga swi pfumeleli sweswo swi n’wi heta matimba. U ri: “Kambe ndzi ni xivindzi hi ku tiva leswaku hi ku nga hlawuli ku endla hi ku landza ku navela koloko, ndzi nga va loyi a tsakeriwaka hi Yehovha.”d

17. U tsakisa hi yini eka mhaka ya Nabiha?

¹⁷ Kombela Yehovha hi xikhongelo leswaku a ku pfuna, u tlhela u titshega hi moya wakwe lowo kwetsima ku nga ri hi matimba ya wena. (Gal. 5:22; Filp. 4:6) Leswaku hi tshika vumunhu bya khale naswona hi nga ha tlheleli eka byona, hi fanele hi tiyimisela. Twana leswi endlekeleke wansati la vuriwaka Nabiha. Loko a ri ni malembe ya tsevu bava wa yena u fambe a va siya. U ri: “Sweswo swi ndzi tseme nhlana ni ku endla leswaku ndzi tshikileleka swinene.” Loko a kula a ri munhu wa ximbilwambilwana ni ku tshama a kwatile. U sungule ku xavisa tidraksi, a khomiwa ni ku pfaleriwa ejele malembe yo karhi. Timbhoni leti endzeleke ejele ti sungule ku dyondza na yena Bibele. U sungule ku cinca mahanyelo. U ri: “Swi ndzi oloverile ku tshika mahanyelo manʼwana ya mina yo biha. Kambe swi ndzi tikele swinene ku tshika ku dzaha.” U lwe na swona ku tlula lembe kambe eku heteleleni u swi kotile ku tshika. U swi kote njhani? U ri: “Ku hambeta ndzi khongela swi ndzi pfunile leswaku ndzi ri tshika.” U khutaza van’wana a ku: “Ndza tiyiseka leswaku leswi ndzi koteke ku hundzuka leswaku ndzi tsakisa Yehovha, un’wana ni un’wana a nga swi kota!”e

18. Hi ku ya hi 1 Vakorinto 6:9-11, i yini leswi malandza yo tala ya Xikwembu ma koteke ku swi endla?

¹⁸ Emikarhini ya vaapostola, van’wana va vanhu lava Yehovha a va hlawuleke leswaku va fuma na Kreste va tshame va hanya hi swilo swo biha. Hi xikombiso, van’wana a va oswa, va rhandzana ni vanhu va rimbewu ro fana ni ra vona va tlhela va yiva. Kambe va swi kotile ku cinca mahanyelo ya vona hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Hlaya 1 Vakorinto 6:9-11.) Ninamuntlha, Bibele yi pfune vanhu va timiliyoni leswaku va cinca mahanyelo.f Va tshike mikhuva leyi a yi dzime timitsu. Leswi endlekeke eka vona, swi kombisa leswaku na wena u nga swi kota ku cinca ivi u fanelekela ku khuvuriwa.

19. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi landzelaka?

¹⁹ A swo helela eka ku va munhu a tshika vumunhu bya khale kambe lava lavaka ku khuvuriwa va fanele va tikarhatela ku ambala vumunhu lebyintshwa. Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hileswaku hi nga swi endlisa ku yini sweswo ni ndlela leyi van’wana va nga hi pfunaka hayona.