U ‘Fambe Ni Xikwembu Xa Ntiyiso’

1, 2. Xana Nowa ni ndyangu wakwe a va ri eka tsima rihi naswona hi swihi swihinga leswi va langutaneke na swona?

NOWA u tiolola nhlana kutani a tiolola misiha yakwe leyi vavaka. N’wi vone hi tihlo ra mianakanyo a tshame emhandzini yo anama leyi vatliweke, a wise entirhweni wakwe a ri karhi a langute xifaniso lexikulu xa ngalava. Risema ra xikontiri xo hisa leri nga ni matimba a ri ri emoyeni; switirhisiwa swa mapulanga a swi endla mpfumawulo wa matimba. Laha a tshame kona, Nowa a a kota ku vona vana vakwe va majaha va ri karhi va tirha hi matimba eka swiphemu swo hambana-hambana swa marimba lamakulu ya timhandzi. Vana vakwe, vasati va vona ni nsati wakwe loyi a n’wi rhandzaka hinkwavo ka vona a va tirha na yena eka tsima leri ku ringana makume ya malembe. A va hete xiphemu xa ngalava, kambe a ka ha ri ni swo tala leswi faneleke swi endliwa leswaku yi hetiwa!

² Vanhu va xifundzha lexi a va tshama eka xona a va ehleketa leswaku hinkwavo ka vona a va ri swiphukuphuku. Loko Nowa ni vana vakwe va majaha va ri karhi va aka ngalava, vanhu va hleke mhaka ya leswaku ndhambi a yi ta funengeta misava hinkwayo. Mhangu leyi Nowa a a tshamela ku va lemukisa ha yona a yi vonaka yi ri leyi nga ta ka yi nga humeleli naswona yi ri leyi nga twaliki! A va nga swi twisisi leswaku ha yini wanuna yoloye a tidyela nkarhi—ni ndyangu wakwe—eka ku tikarhata ko tano ka vuphukuphuku. Hambiswiritano, Xikwembu xa Nowa, ku nga Yehovha, a xi n’wi tekanga tanihi xiphukuphuku.

 3. Xana Nowa u fambe ni Xikwembu hi ndlela yihi?

³ Rito ra Xikwembu ri ri: “Nowa a a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.” (Hlaya Genesa 6:9.) Xana sweswo a swi vula yini? A swi vuli swona leswaku Xikwembu xi fambe emisaveni kumbe leswaku Nowa hi ndlela yo karhi u ye etilweni. Ematshan’weni ya sweswo, Nowa u yingise Xikwembu hi ku helela a tlhela a xi rhandza hi mbilu yakwe hinkwayo lerova swi fana ni loko yena na Yehovha va famba swin’we tanihi vanghana. Endzhaku ka magidi ya malembe, Bibele yi vule leswi malunghana na Nowa: “Hi ripfumelo [rakwe] u gweve misava.” (Hev. 11:7) Xana Nowa u gweve misava hi ndlela yihi hi ripfumelo rakwe? Xana hina namuntlha hi nga dyondza yini eka ripfumelo rakwe?

4, 5. Xana misava a yi nyanyile evubihini bya yona hi ndlela yihi enkarhini wa Nowa?

⁴ Nowa u kulele emisaveni leyi a yi nyanya evubihini bya yona. A ku ri ni vubihi emasikwini ya kokwana-xinguwe wakwe Enoko, wanuna un’wana wo lulama loyi a fambeke ni Xikwembu. Enoko a profete leswaku siku ra vuavanyisi a ri ta wela vanhu va le misaveni yoleyo lava nga xi chaviki Xikwembu. Sweswi enkarhini wa Nowa, vubihi a byi nyanyile. Entiyisweni, hi ku ya hi langutelo ra Yehovha, misava a yi onhakile, hikuva a yi tele hi madzolonga. (Gen. 5:22; 6:11; Yudha 14, 15) I yini lexi endleke leswaku swilo swi ya swi nyanya ku biha?

⁵ Swilo a swi sungule ku famba ximatsi exikarhi ka vana va Xikwembu va moya, ku nga tintsumi. Wun’wana wa vona ana se a xandzukele Yehovha, a va Sathana Diyavulosi hi ku lumbeta Xikwembu ni ku endla leswaku Adamu na Evha va wela exidyohweni. Enkarhini wa Nowa, tintsumi tin’wana na tona ti sungule ku xandzukela vulawuri bya Yehovha. Loko tintsumi ti tshika swiavelo swa tona etilweni, ti te emisaveni, ti ambala xivumbeko xa munhu wa nyama kutani ti titekela vavasati vo saseka tanihi vasati va tona. Tintsumi teto leti tikukumuxaka ti tlhela ti va ni vutianakanyi a ti ri ni nkucetelo wo biha exikarhi ka vanhu.—Gen. 6:1, 2; Yudha 6, 7.

 6. Xana Manefilimi a ma endla leswaku swiyimo swi nyanya ku biha hi ndlela yihi emisaveni naswona xana Yehovha u endle xiboho xihi?

⁶ Ku tlula kwalaho, vuxaka byebyo lebyi nga riki bya ntumbuluko exikarhi ka tintsumi leti tihundzuleke vanhu ni vavasati lava nga vanhu va nyama byi endle leswaku va veleka vana lava leheke va tlhela va va ni matimba hi ndlela leyi nga tolovelekangiki. Bibele yi va vitana Manefilimi, leswi vulaka leswaku “Vawisi”—lava wisaka van’wana. Manefilimi lawa a ma ri ni nsele wo chavisa, ma endle leswaku swiyimo emisaveni swi nyanya. Hikwalaho ka sweswo Muvumbi u vone “vubihi bya munhu byi andzile emisaveni nileswaku mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe wu bihile nkarhi hinkwawo.” Yehovha u endle xiboho xa leswaku a a ta lovisa vanhu volavo vo homboloka ku nga si hela malembe ya 120.—Hlaya Genesa 6:3-5.

 7. Xana Nowa ni ndyangu wakwe a va hlangavetana ni ku tika kwihi leswaku va sirhelela vana va vona eka minkucetelo yo biha leyi a yi ri kona?

⁷ Ehleketa ndlela leyi a swi tika ha yona ku wundla ndyangu emisaveni yo tano! Kambe Nowa u endle tano. A a ri ni nsati lonene. Endzhaku ka loko Nowa a ve ni malembe ya 500 hi vukhale, nsati wakwe u n’wi velekele vana vanharhu va majaha—Xeme, Hamu na Yafeta.a Vatswari a va fanele va sirhelela majaha ya vona eka minkucetelo yo biha leyi a yi va rhendzerile. Hakanyingi swifanyetana swi tsakisiwa ni ku hlamarisiwa hi lava nga ni “matimba” ni “vavanuna va ndhuma”—kutani a swi ta olova leswaku vana lava va tsakisiwa hi Manefilimi. Nowa ni nsati wakwe a swi va tikela ku sirhelela vana va vona eka xiviko xin’wana ni xin’wana malunghana ni ku dyelela ka swihontlovila sweswo, kambe va va dyondzise ntiyiso wo tsakisa malunghana na Yehovha Xikwembu, loyi a vengaka vuhomboloki hinkwabyo. A va fanele va pfuna majaha ya vona leswaku ma vona leswaku Yehovha u twa ku vava hikwalaho ka madzolonga ni ku xandzuka ka misava.—Gen. 6:6.

 8. Xana vatswari lava tlhariheke va nga n’wi tekelela njhani Nowa ni nsati wakwe?

⁸ Namuntlha vatswari va nga swi twisisa kahle leswi Nowa ni nsati wakwe va langutaneke na swona. Hilaha ku fanaka, misava yi tele hi madzolonga ni ku xandzuka. Hakanyingi emadorobeni ku tele vantshwa lava nga mintlawa leyi vangaka hasahasa. Hambi ku ri vuhungasi lebyi endleriweke vana byi nga ha va ni madzolonga ni ku xandzuka. Vatswari lava tlhariheke va endla leswi nga ematimbeni ya vona ku lwisana ni minkucetelo hi ku dyondzisa vana va vona malunghana ni Xikwembu xa ku rhula, ku nga Yehovha, loyi siku rin’wana a nga ta herisa madzolonga hinkwawo. (Ps. 11:5; 37:10, 11) Swa koteka leswaku vana va dyondza ku endla nchumu lowu nga wunene, hambi ku ri emisaveni yo homboloka. Nowa ni nsati wakwe va swi kotile ku va dyondzisa. Majaha ya vona ma kule ma va vavanuna lavanene naswona ma teke vasati lava na vona a va tiyimisele ku rhangisa Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha, evuton’wini bya vona.

9, 10. (a) Xana hi xihi xileriso lexi humaka eka Yehovha lexi cinceke vutomi bya Nowa hi ku helela? (b) Xana Yehovha u n’wi byele yini Nowa malunghana ni ndlela leyi ngalava a yi fanele yi va ha yona ni xikongomelo xo va yi akiwa?

⁹ Siku rin’wana, vutomi bya Nowa byi cince hi ku helela. Yehovha u vulavule ni nandza loyi a rhandzekaka kutani a n’wi byela hi xikongomelo Xakwe xo herisa misava ya nkarhi wolowo. Xikwembu xi lerise Nowa xi ku: “Tiendlele ngalava hi ntsandza wa murhi wa nhlaka.”—Gen. 6:14.

¹⁰ Ngalava a yi nga ri xikepe, hilaha van’wana va nga ehleketaka hakona. A yi nga ri xikepe xa muxaka wo karhi, kambe a yi ri bokisi leri a ri kota ku papamala. Kahle-kahle a ku ri bokisi lerikulu. Yehovha u nyike Nowa swiletelo leswi kongomeke swa ndlela leyi ngalava a yi fanele yi va yi kule ha yona, ndlela leyi a yi fanele yi languteka ha yona ni ndlela leyi a a fanele a yi penda ha yona endzeni ni le handle hi xikontiri. Naswona u byele Nowa xivangelo xa kona a ku: “Ndzi tisa ndhambi ya mati ehenhla ka misava . . . Hinkwaswo leswi nga emisaveni swi ta lova.” Hambiswiritano, Yehovha u nyike Nowa nkongomiso lowu: “U ta nghena engalaveni, wena ni vana va wena ni nsati wa wena ni vasati va vana va wena lava nga na wena.” Nowa a a fanele a tlhela a nghenisa mixaka ya swiharhi hinkwaswo. Leswi a swi nghenisiwe engalaveni hi swona ntsena leswi a swi ta pona Ndhambi leyi a yi ri eku teni.—Gen. 6:17-20.

11, 12. Nowa a a langutane ni ntirho wihi lowukulu naswona u angule njhani eka wona?

¹¹ Nowa a a langutane ni ntirho lowukulu. Ngalava leyi a yi ri yikulu—a yi lehe timitara ta kwalomu ka 133 yi anama timitara ta 22 yi tlhela yi leha timitara ta 13. A yi kule ku tlula ni swikepe leswikulu swa mapulanga leswi fambaka elwandle leswi akiweke hambi eminkarhini ya manguva lawa. Xana Nowa u ringete ku papalata xiavelo lexi, a gungula hileswaku xa tika kumbe a cinca ndlela leyi a yi fanele yi va ha yona leswaku swi ta n’wi olovela ku yi aka? Bibele ya hlamula: “Nowa a endla hinkwaswo hilaha Xikwembu xi n’wi leriseke hakona. U endle tano.”—Gen. 6:22.

¹² Ntirho wu teke makume ya malembe, kumbexana 40 ku ya eka 50 wa malembe. A ku fanele ku tsemiwa mirhi, ku rhwariwa mintsandza, ku beleriwa timhandzi ivi ti hlanganisiwa. Ngalava a yi fanele yi va ni swithezi swinharhu, yi va ni makamara yi tlhela yi va ni nyangwa etlhelo. Entiyisweni, a ku ri ni mafasitere le henhla swin’we ni lwangu leri voyameleke ematlhelo leswaku mati ya kota ku khuluka.—Gen. 6:14-16.

13. I yini lexi swi nga ha endlekaka a swi tika ku tlula ku aka ngalava eka Nowa naswona vanhu va angule njhani eka xona?

¹³ Loko malembe ya ri karhi ya hundza ni ngalava yi ri karhi yi hela, swi nga ha endleka leswaku swi n’wi tsakisile Nowa leswi ndyangu wakwe wu n’wi seketeleke! Ku ni nchumu wun’wana hi ntirho lowu, lowu swi nga ha endlekaka leswaku a wu tika ku tlula ku aka ngalava. Bibele yi hi byela leswaku Nowa a a ri “muchumayeri wa leswo lulama.” (Hlaya 2 Petro 2:5.) Kutani hi xivindzi u rhangerile eku ringeteni ku lemukisa vanhu vo homboloka lava nga chaviki Xikwembu hi ndzoviso lowu a wu ri eku teni. Xana vanhu va endle yini loko va twa xilemukiso xexo? Endzhakunyana Yesu Kreste u tsundzuke nkarhi wolowo, hi ku vula leswaku vanhu volavo a va ‘lemukanga nchumu.’ U vule leswaku a va khomekile hi mintirho ya siku ni siku ya vutomi—va dya, va nwa naswona vavanuna va teka vavasati—a va n’wi yingisanga Nowa. (Mat. 24:37-39) Swi le rivaleni leswaku vo tala va n’wi hlekurile yena ni ndyangu wakwe; van’wana va nga ha va va n’wi xungetile ni ku n’wi kaneta. Swi nga ha endleka va ringete ni ku kavanyeta ntirho wo aka.

14. Xana mindyangu leyi nga Vakreste namuntlha yi nga dyondza yini eka Nowa ni ndyangu wakwe?

¹⁴ Kambe, Nowa ni ndyangu wakwe a va tshikanga. Hambileswi a va hanya emisaveni leyi a yi lava ku titsakisa, Nowa ni ndyangu wakwe va hambete va aka ngalava hambileswi vanhu va le ndhawini yoleyo a va anakanya leswaku a swi nga nyawuli naswona a ku ri vuphukuphuku. Mindyangu ya Vakreste namuntlha yi nga dyondza swo tala eka ripfumelo ra Nowa ni ndyangu wakwe. Phela hi hanya eminkarhini leyi Bibele yi yi vitanaka “[masiku] yo hetelela” ya mafambiselo ya misava leyi. (2 Tim. 3:1) Yesu u vule leswaku nkarhi wa hina wu ta fana ni nkarhi lowu Nowa a akeke ngalava ha wona. Loko vanhu va nga ri tsakeli rungula leri vulavulaka hi Mfumo wa Xikwembu, va hlekula kumbe hambi ku ri ku xanisa vanhu, i swinene leswaku Vakreste va tsundzuka Nowa. A hi vona vo sungula ku langutana ni swiphiqo swo tano.

15. Xana Nowa u langutane na yini loko a ri ekusuhi ni ku va ni malembe ya 600?

¹⁵ Loko makume ya malembe ya ri karhi ya hundza, ngalava na yona a yi ri eku heleni. Loko Nowa a ri karhi a fika eka malembe ya 600, u feriwe hi lava a va rhandzaka. Tata wakwe Lameke u file.b Endzhaku ka malembe ya ntlhanu, tata wa Lameke, kokwa wa Nowa wa xinuna Metusela, u fe a ri ni malembe ya 969—ku nga yena munhu loyi a hanyeke malembe yo tala eka rhekhodo ya le Bibeleni. (Gen. 5:27) Metusela na Lameke va hanye hi nkarhi wun’we na Adamu, wanuna wo sungula.

16, 17. (a) Xana Nowa u kume rungula rihi loko a ri ekusuhi ni ku va ni malembe ya 600? (b) Hlamusela xiendlakalo lexi nga rivalekiki lexi Nowa ni ndyangu wakwe va xi voneke.

¹⁶ Hi lembe rero, kokwa wa hina Nowa u kume rungula lerintshwa leri humaka eka Yehovha Xikwembu leri nge: “Nghena engalaveni, wena ni hinkwavo vandyangu wa wena.” Hi nkarhi wolowo, Xikwembu xi byele Nowa leswaku a nghenisa swiharhi swa mixaka hinkwayo engalaveni—swa nkombo eka leswi tengeke, leswi fanelaka ku nyikeriwa tanihi switlhavelo ni swimbirhi eka leswin’wana.—Gen. 7:1-3.

¹⁷ Xi fanele xi ve xiendlakalo lexi nga rivalekiki. Swiharhi swa madzana swi nghenile—leswi fambaka hi milenge ni leswi hahaka—hinkwaswo hi ku hambana-hambana ka swona. Anakanya ndlela leyi swi nga ha vaka swi n’wi tikele ha yona Nowa ku ringeta ku pfuna swiharhi sweswo leswaku swi kota ku nghena endhawini leyi nga yitsongo endzeni ka ngalava. Rungula ri vula leswaku “swi nghena . . . endzeni ka ngalava, eka Nowa.”—Gen. 7:9.

18, 19. (a) Xana hi nga swi teka njhani swivutiso leswi vaxopaxopi va swi vutisaka malunghana ni swiendlakalo swa rungula ra Nowa? (b) Xana vutlhari bya Yehovha hi byi vona njhani eka ndlela leyi a hlawuleke ku ponisa swiharhi leswi a swi tumbuluxeke?

¹⁸ Vaxopaxopi van’wana va nga ha vutisa va ku: ‘Xana swilo swo tano swi endleke njhani? Naswona swi nga kotekisa ku yini leswaku swiharhi sweswo hinkwaswo swi kota ku tshama hi ku rhula endhawini yoleyo leyitsongo?’ Xiya: Xana hakunene Muvumbi wa vuako hinkwabyo a nge swi koti ku lawula swivumbiwa swakwe leswi a swi vumbeke hambi ku ri ku swi letela kumbe ku swi endla swi dyondziseka hi ku olova loko swi laveka? Tsundzuka, Yehovha i Xikwembu lexi vumbeke swiharhi. Endzhakunyana, u avanyise Lwandle ro Tshwuka a tlhela a yimisa dyambu. Xana a nga ta swi kota ku hetisisa xiendlakalo xin’wana ni xin’wana lexi hlamuseriweke eka rungula ra Nowa? Hakunene a ta swi kota naswona u swi endlile!

¹⁹ I ntiyiso leswaku Xikwembu a xi ta va xi hlawule ku ponisa swiharhi swa xona leswi xi swi vumbeke hi ndlela yo karhi. Hambiswiritano, hi vutlhari xi hlawule ndlela leyi leswaku xi hi tsundzuxa ndlela leyi ku sukela eku sunguleni a xi nyike vanhu vutihlamuleri byo khathalela swilo hinkwaswo leswi hanyaka emisaveni leyi. (Gen. 1:28) Vatswari vo tala namuntlha va tirhisa rungula ra Nowa ku dyondzisa vana va vona leswaku Yehovha u swi teka swi ri swa nkoka swiharhi ni vanhu lava a va vumbeke.

20. Xana swi nga endleka Nowa ni ndyangu wakwe a va khomeke hi yini hi vhiki ro hetelela emahlweni ka Ndhambi?

²⁰ Yehovha u byele Nowa leswaku Ndhambi a yi ta fika vhiki rero. Swi nga ha endleka leswaku ndyangu a wu khomeke ngopfu hi vhiki leri. Anakanya ndlela leyi ntirho wa ku nghenisa swiharhi ni swakudya hinkwaswo a wu ri ha yona ni ku nghenisa nhundzu ya ndyangu endzeni ka ngalava. Nsati wa Nowa ni vasati va Xeme, Hamu na Yafeta swi nga ha endleka a va khomekile hi ku endla leswaku ngalava yi tshamiseka ku fana ni le kaya.

21, 22. (a) Ha yini hi nga fanelanga hi hlamala hileswi vanhu va le nkarhini wa Nowa a va nga ri na mhaka ni leswi a swi humelela? (b) Xana ku hlekuriwa ka Nowa ni ndyangu wakwe hi vaakelani va vona swi hele rini?

²¹ Xana vanhu lava a va va rhendzerile a va endla yini? A va swi “lemukangi”—hambi ku ri vumbhoni hinkwabyo bya leswaku Yehovha a katekisa Nowa ni matshalatshala yakwe. Va swi vonile swiharhi loko swi ri karhi swi khitikanela engalaveni. Kambe a hi fanelanga hi hlamarisiwa hileswi a va nga ri na mhaka ni leswi a swi humelela. Hilaha ku fanaka ninamuntlha vanhu a va byi xiyi vumbhoni bya leswaku hi hanya emasikwini yo hetelela ya mafambiselo lawa ya swilo ya misava. Hilaha muapostola Petro a profeteke hakona, vahlekuri va hlekula ni ku vungunya lava yingisaka xilemukiso xa Xikwembu. (Hlaya 2 Petro 3:3-6.) Hilaha ku fanaka, hakunene vanhu va hlekule Nowa ni ndyangu wakwe.

²² Xana ku hlekula koloko ku hele rini? Rungula ri hi byela leswaku loko Nowa a nghenise ndyangu wakwe ni swiharhi endzeni ka ngalava, “Yehovha a n’wi pfalela nyangwa.” Loko ku ri leswaku a ku ri ni vahlekuri ekusuhi, a swi kanakanisi leswaku xiendlo xolexo lexi endleke hi Xikwembu xi va pfale milomu. Loko xi nga va pfalanga, mpfula yi va pfarile, hikuva yi nile! Yi nile yi nga yimi—ku va ni ndhambi emisaveni hinkwayo hilaha Yehovha a vule hakona.—Gen. 7:16-21.

23. (a) Xana hi swi tiva njhani leswaku Yehovha a nga tsakisiwanga hi ku vona vanhu vo homboloka va fa enkarhini wa Nowa? (b) Ha yini ku ri vutlhari ku tekelela ripfumelo ra Nowa namuntlha?

²³ Xana Yehovha u tsakile hi ku fa ka vanhu volavo vo homboloka? Doo! (Ezek. 33:11) A a va nyike nkarhi wo cinca tindlela ta vona kutani va endla leswinene. Xana a va ta swi kota ku swi endla? Ndlela leyi Nowa a hanyeke ha yona yi hlamula xivutiso lexi. Hi ku va a famba na Yehovha a tlhela a yingisa Xikwembu xakwe eka swilo hinkwaswo, Nowa u kombise leswaku ku ponisiwa a swi ta koteka. Hi ndlela yoleyo, ripfumelo rakwe ri gweve misava ya le nkarhini wakwe; ri endle swi va erivaleni leswaku vanhu lava hanyeke hi nkarhi wakwe a va hombolokile naswona a va sihalala. Ripfumelo rakwe ri endle leswaku yena ni ndyangu wakwe va pona. Loko u tekelela ripfumelo ra Nowa, hilaha ku fanaka na wena u nga ha tiponisa swin’we ni lava u va rhandzaka. Ku fana na Nowa, u nga famba na Yehovha Xikwembu tanihi Munghana wa wena. Vunghana byolebyo byi nga tshama hilaha ku nga heriki!