U Nga Byi Antswisa Vuswikoti Bya Wena Byo Tsundzuka

YEHOVHA XIKWEMBU u endle byongo bya munhu byi ri ni vuswikoti lebyi hlamarisaka byo tsundzuka. U byi endle byi va xihlovo lexi u nga kelelaka eka xona kambe xi tshama xi ri karhi xi pfelela. Ndlela leyi byongo byi endliweke ha yona yi pfumelelana ni xikongomelo xa Xikwembu xa leswaku vanhu a va fanele va hanya hi laha ku nga heriki.—Ps. 139:14; Yoh. 17:3.

Kambe u nga ha vona onge vunyingi bya swilo leswi u swi nghenisaka emianakanyweni ya wena swa lahleka. A wu swi kumi loko u swi lava. Xana u nga endla yini leswaku u antswisa vuswikoti bya wena byo tsundzuka?

Vuxiyaxiya i nchumu wa risima eku antswiseni ka vuswikoti byo tsundzuka. Loko hi titoloveta ku va lava xiyaxiyaka, hi rhandza vanhu ni leswi humelelaka ekusuhi na hina, mianakanyo ya hina ya phyuphya. Kutani swi ta olova leswaku hi nyikela nyingiso lowu fanaka loko hi hlaya kumbe hi twa nchumu lowu nga hi pfunaka nkarhi wo leha.

Swi tolovelekile leswaku munhu a rivala mavito ya vanhu. Kambe, tanihi Vakreste, ha swi tiva leswaku vanhu i va nkoka—Vakreste-kulorhi, lava hi nyikelaka vumbhoni eka vona, ni van’wana lava hi hlanganaka na vona loko hi khathalela timhaka leti tolovelekeke ta vutomi. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi tsundzuka mavito lawa swi bohaka leswaku hi ma tsundzuka? Muapostola Pawulo u xaxamete mavito ya vanhu va 26 va vandlha leri a ri tsaleleke. Ku va tsakela ka yena ku kombisiwe hi leswi a nga boxangiki mavito ya vona ntsena kambe a tlheleke a nyikela vuxokoxoko hi vo tala va vona. (Rhom. 16:3-16) Valanguteri lava famba-fambaka va masiku lawa, lava nga Timbhoni ta Yehovha, va ringeta swinene ku tsundzuka mavito ya vanhu, hambileswi va sukaka eka vandlha rin’wana va ya eka rin’wana vhiki na vhiki. Va pfuniwa hi yini? Swi nga ha endleka leswaku va swi endla mukhuva ku tirhisa vito ra munhu minkarhi yo hlayanyana loko va sungula ku vulavula na yena. Va endla matshalatshala yo tsundzuka vito ra munhu ni leswaku u langutekisa ku yini exikandzeni. Ku tlhandlekela kwalaho, va heta nkarhi wo karhi ni vanhu vo hambana-hambana ensin’wini ni loko va dya swin’we swakudya. Loko u hlangana ni munhu, xana u nga ri tsundzuka vito rakwe enkarhini lowu taka? Sungula hi ku tinyika xivangelo lexinene xo tsundzuka vito ra yena; kutani u ringeta swin’wana swa swiringanyeto leswi nga laha henhla.

Nakambe i swinene ku tsundzuka leswi u swi hlayaka. U nga pfuniwa hi yini leswaku u antswisa emhakeni leyi? Ku tiyimisela ni ku twisisa swa pfuna. U fanele u swi tsakela leswi u swi hlayaka loko u ta kota ku nyikela nyingiso eka swona. U nge swi koti ku hlayisa rungula loko mianakanyo ya wena yi teka leti ni letiya, kasi hi hala tlhelo u ringeta ku hlaya. Swa olova ku twisisa mhaka loko rungula ra kona u ri pimanisa ni swin’wana leswi u swi tivaka kumbe vutivi lebyi u nga na byona. Tivutise: ‘Xana ndzi nga ri tirhisa njhani rungula leri evuton’wini bya mina naswona ndzi nga ri tirhisa rini? Ndzi nga ri tirhisa njhani ku pfuna un’wana?’ Swa olova ku twisisa mhaka loko u hlaya swiga ku ri ni ku hlaya rito ha rin’we. Swi ta ku olovela ku twisisa mongo ni ku vona tinhla-nkulu naswona leswi swi ta endla leswaku u tsundzuka hi ku olova.

Vativi va ta ku dyondzisa va vula leswaku mpfuxeto i nchumu wa nkoka. Eka nkambisiso wun’wana, profesa wa kholichi yin’wana u kombise leswaku loko u heta minete u endla mpfuxeto wa xihatla, swi ta endla leswaku u tsundzuka rungula ro tala. Kutani ke, endzhakunyana ko heta ku hlaya—kumbe endzhaku ko hlaya rungula ro nyawulanyana—pfuxeta tinhla-nkulu emianakanyweni ya wena, leswaku ti dzika emianakanyweni ya wena. Anakanya leswaku tinhla letintshwa leti u ti dyondzeke u nga ti hlamusela njhani hi marito ya wena n’wini. Loko wo kambela vuswikoti bya wena byo tsundzuka endzhaku ko hlaya yinhla yo karhi, u ta lehisa nkarhi wa ku tsundzuka leswi u swi hlayeke.

Kutani eka masiku ma nga ri mangani lama landzelaka, ringeta ku kuma nkarhi wo pfuxeta leswi u swi hlayeke hi ku byela un’wana rungula rero. Sweswo u nga ha swi endla ni xirho xa ndyangu, un’wana evandlheni, mutirhi-kuloni, mudyondzi-kuloni, muakelani, kumbe munhu loyi u n’wi kumaka ensin’wini. Ringeta ku phindha tinhla-nkulu ni tinhlamuselo ta Matsalwa leti ti seketelaka tinhla leti. Loko wo endla leswi u ta vuyeriwa, u ta kota ku nghenisa rungula ra nkoka emianakanyweni ya wena; naswona swi ta vuyerisa ni van’wana.

Ku tlhandlekela emhakeni yo pfuxeta leswi u swi hlayeke ni ku swi byela van’wana, u ta kuma leswaku ku anakanyisisa hi swilo swa nkoka leswi u swi dyondzeke swa pfuna. Asafa na Davhida vatsari va Bibele va swi endlile sweswo. Asafa u te: “Ndzi ta tsundzuka leswi Yah a a swi endla; hikuva ndzi ta tsundzuka leswi u swi endleke swo hlamarisa swa khale swinene. Kunene ndzi ta anakanyisisa hi mintirho ya wena hinkwayo, ndzi ta ehleketa hi ntirhisano wa wena.” (Ps. 77:11, 12) Davhida na yena u tsarile: “Ndzi anakanyisisa ha wena exikarhi ka ku rindza ka nivusiku,” naswona “ndzi tsundzuke masiku ya khale swinene; ndzi anakanyisise hi ntirho wa wena hinkwawo.” (Ps. 63:6; 143:5) Xana wa swi endla sweswo?

Ku anakanyisisa koloko loku enteke, u ehleketa hi mintirho ya Yehovha, timfanelo takwe ni marito lama vulavulaka hi ku rhandza kakwe, a swi nge ku pfuni ku tsundzuka mintiyiso ntsena. Loko ku anakanyisisa ko tano ku va mukhuva eka wena, u ta nghenisa swilo swa nkoka swinene embilwini ya wena. Swi ta cinca muxaka wa munhu loyi u nga yena endzeni. Timhaka leti u nga ta ti tsundzuka ti ta kombisa mianakanyo ya wena ya le ndzeni.—Ps. 119:16.

Loko hi lava ku tsundzuka mintiyiso malunghana ni mintirho ya Yehovha ni swilo leswi vuriweke hi Yesu Kreste, xi kona lexi nga hi pfunaka. Hi vusiku bya le mahlweni ka rifu rakwe, Yesu u byele valandzeri vakwe a ku: “Loko ndza ha ri na n’wina ndzi mi byele swilo leswi. Kambe mupfuni, la nga moya lowo kwetsima, loyi Tatana a nga ta n’wi rhumela hi vito ra mina, u ta mi dyondzisa swilo hinkwaswo ni ku mi tsundzuxa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi byeleke swona.” (Yoh. 14:25, 26) Matewu na Yohane na vona a va ri kona. Xana moya lowo kwetsima wu va pfunile? Ina, wu va pfunile! Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka nhungu, Matewu u hete ku tsala rungula ro sungula leri nga ni vuxokoxoko bya vutomi bya Kreste, ku katsa ni swilo swa risima leswi a swi tsundzukeke swo fana ni Nkulumo ya le Ntshaveni ni xikombiso xa vukona bya Kreste ni xa ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo. Malembe ya 65 endzhaku ka ku fa ka Yesu, muapostola Yohane u tsale Evhangeli yakwe, ku katsa ni vuxokoxoko bya leswi Yesu a swi vuleke malunghana ni vusiku byo hetelela lebyi vaapostola va byi heteke ni Hosi yi nga si fa. A swi kanakanisi leswaku Matewu na Yohane a va swi tsundzuka kahle leswi Yesu a swi vuleke ni ku swi endla loko a ha ri na vona, kambe moya lowo kwetsima hi wona wu va pfuneke swinene leswaku va nga byi rivali vuxokoxoko bya nkoka lebyi Yehovha a a lava leswaku byi nghena eRitweni rakwe leri tsariwaka.

Xana moya lowo kwetsima wa ha ri mupfuni wa malandza ya Xikwembu ni namuntlha? Ina! I ntiyiso leswaku moya lowo kwetsima a wu swi nghenisi emianakanyweni ya hina swilo leswi hi nga swi hlayangiki, kambe wa hi pfuna leswaku hi tsundzuka swilo swa nkoka leswi hi tshameke hi swi hlaya. (Luka 11:13; 1 Yoh. 5:14) Kutani, loko ku ri ni xilaveko, mianakanyo ya hina ya swi kota ku “tsundzuka marito lama vuriweke khale hi vaprofeta vo kwetsima ni xileriso xa Hosi tlhelo Muponisi.”—2 Pet. 3:1, 2.

Hi ku phindha-phindha Yehovha u tsundzuxe Israyele a ku: “U nga rivali.” A a nga langutelanga leswaku va tsundzuka hinkwaswo hi ku hetiseka. Kambe a va nga fanelanga va khomeka swinene hi timhaka ta vona vini lerova va nga ha swi tsundzuki swilo leswi Yehovha a va endleleke swona. Minkarhi hinkwayo a va fanele ku tshama va tsundzuka ndlela leyi Yehovha a va kutsuleke ha yona loko ntsumi yakwe yi dlaya mativula hinkwawo ya le Egipta ni loko Yehovha a pfula Lwandle ro Tshwuka a tlhela a ri pfala, ri dya Faro ni vuthu rakwe. Vaisrayele a va fanele va tsundzuka leswaku Xikwembu xi va nyike Nawu wa xona eNtshaveni ya Sinayi ni leswaku xi va rhangerile emananga kukondza va ya nghena eTikweni leri Tshembisiweke. A va fanele va nga rivali, leswi vulaka leswaku ku tsundzuka ka vona swilo leswi a ku fanele ku hambeta ku byi khumba swinene vutomi bya vona bya siku ni siku.—Det. 4:9, 10; 8:10-18; Eks. 12:24-27; Ps. 136:15.

Na hina hi fanele hi tivonela leswaku hi nga rivali. Loko hi ri karhi hi dodombisana ni swiphiqo swa vutomi, hi fanele hi tsundzuka Yehovha, hi tsundzuka leswaku i Xikwembu xa muxaka muni ni rirhandzu leri xi ri kombiseke hi ku nyikela hi N’wana wa xona, loyi a veke nkutsulo wa swidyoho swa hina leswaku hi ta kuma vutomi lebyi hetisekeke hi laha ku nga heriki. (Ps. 103:2, 8; 106:7, 13; Yoh. 3:16; Rhom. 6:23) Ku hamba hi hlaya Bibele ni ku va ni xiphemu eminhlanganweni ya vandlha ni le vutirhelini bya nsimu swi ta endla leswaku mintiyiso leyi ya risima yi tshama yi ri kona eka hina.

Loko u langutane ni ku endla swiboho, ku nga khathariseki leswaku i swikulu kumbe i switsongo, tsundzuka mintiyiso leyi ya nkoka kutani u yi pfumelela yi lawula mianakanyo ya wena. U nga rivali. Kombela nkongomiso eka Yehovha. Ematshan’weni yo languta timhaka hi ndlela ya nyama ntsena kumbe ku lawuriwa hi mboyamelo wa mbilu leyi nga hetisekangiki, tivutise, ‘Hi wihi nsinya wa nawu wo huma eRitweni ra Xikwembu lowu faneleke wu lawula xiboho xa mina?’ (Swiv. 3:5-7; 28:26) A wu nge swi tsundzuki swilo leswi u nga si tshamaka u swi hlaya kumbe ku swi twa. Kambe loko u ya u va ni vutivi lebyi kongomeke ni ku rhandza Yehovha, vutivi lebyi u byi kumeke, lebyi moya wa Xikwembu wu nga ta ku pfuna leswaku u byi tsundzuka, byi ta kula naswona rirhandzu ra wena ha Yehovha, leri kulaka, ri ta ku susumetela leswaku u hanya hi ku pfumelelana na byona.