Bibele—I Buku Leyi Nga Ni Vuprofeta Lebyi Pakanisaka—Xiyenge 4

Bibele Yi Profete Leswaku Kreste A A Ta Xanisiwa A Tlhela A Dlayiwa

Nhloko-mhaka leyi, leyi nga ni swiyenge swa nhungu leswi tlhandlamanaka eka magazini lowu wa “Xalamuka!” yi kambisisa xiphemu xo hlamarisa xa Bibele, ku nga vuprofeta kumbe timhaka ta yona leti bvumbiweke. Swihloko leswi swi ta ku pfuna ku hlamula swivutiso leswi nge: Xana vuprofeta lebyi nga eBibeleni ko va timhaka leti bvumbiweke hi vanhu vo tlhariha ntsena? Xana xi kona xivangelo xo tshemba leswaku byi huhuteriwe hi Xikwembu? Ha ku kombela leswaku u kambisisa vumbhoni bya kona.

LOKO Yesu Kreste a ha ri laha misaveni kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke, a a swi tiva leswaku a a ta dlayiwa hi ndlela ya tihanyi hi valala vakwe. Ha yini Yesu a a swi tiva sweswo? Hikuva a a byi tiva swinene vuprofeta lebyi vulavulaka hi yena lebyi tsariweke eMatsalweni ya Xiheveru kumbe “Testamente ya Khale.” Byo tala bya byona a byi tsariwe hi muprofeta Esaya emalembeni lama tlulaka 700 emahlweni ko va Yesu a velekiwa. Hi nga tiyiseka njhani leswaku vuprofeta bya Esaya byi tsariwe emahlweni ko va swiendlakalo leswi byi vulavulaka ha swona swi endleka?

Hi 1947, endhawini ya West Bank, murisi un’wana wa Mubedouin u kume tibuku-nsongwa leti a ti fihliwe ebakweni ra le Qumran, en’walungu-vupela-dyambu bya ribuwa ra Lwandle Leri Feke. Tibuku-nsongwa teto swin’we ni tin’wana leti kumiweke emabakweni lama nga ekusuhi ni kwalaho ti thyiwe vito leri nge Tibuku-nsongwa Ta Lwandle Leri Feke. Yin’wana ya tona i kopi leyi heleleke ya buku ya Esaya.a Kopi yoleyo yi tsariwe kwalomu ka lembe-xidzana ra vumbirhi loko Yesu a nga si velekiwa. Hikokwalaho, leswi Esaya a swi tsaleke a ku ri vuprofeta. I yini leswi a swi profeteke malunghana ni ku xanisiwa ka Kreste kumbe Mesiya?b Kambisisa vuprofeta byimbirhi bya Esaya.

Bibele Yi Profete Leswaku Mesiya A A Ta Xanisiwa

Vuprofeta Byo Sungula: “Nhlana wa mina ndzi wu nyike lava baka.”—Esaya 50:6.c

Ku hetiseka ka byona: Hi lembe ra 33 C.E, Vayuda lava a va ri valala va Yesu va n’wi yise eka Ndhuna-nkulu ya Murhoma Pontiyo Pilato leswaku a ta n’wi tengisa. Pilato u ringete ku n’wi ntshunxa hikuva u xiye leswaku Yesu a a nga ri na nandzu. Hambiswiritano, leswi Vayuda a va lava leswaku Yesu a dlayiwa, Pilato “[u humese] xiboho xa leswaku ku endliwa leswi va swi koxaka” ivi a nyiketa Yesu leswaku a beleriwa. (Luka 23:13-24) Hambiswiritano, u rhange hi ku “teka Yesu a n’wi ba” hi ximoko kumbe hi ku lerisa van’wana leswaku va n’wi ba swinene hi ximoko. (Yohane 19:1) Hilaha Esaya a profeteke hakona, Yesu a nga lwanga na vona kambe ‘u nyikele nhlana wakwe eka lava baka.’

Leswi matimu ma swi vulaka:

● Matimu ma tiyisekisa mhaka ya leswaku Varhoma hi ntolovelo a va rhanga hi ku ba vanhu hi ximoko loko va nga si va dlaya. Hi ku ya hi buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele, “vanhu a va biwa hi ximoko lexi endliweke hi tingoti to hlayanyana ta dzovo leti a ti hoxiwa swiphemu swa ntsopfu kumbe tinsimbi to tontswa. Munhu a a . . . biwa enhlaneni a nga ambalanga nchumu . . . kukondza nyama yi handzuka. Minkarhi yin’wana vanhu a va fa hikwalaho ko biwa hi ximoko.” Hambiswiritano, Yesu a nga fanga loko a ri karhi a biwa hi ximoko.

Bibele Yi Profete Hi Rifu Ra Yesu

Vuprofeta Bya Vumbirhi: ‘U chulule moya-xiviri wakwe eku feni.’ (Esaya 53:12)d Loko Pisalema 22:16 yi vula leswi engetelekeke hi vuprofeta lebyi yi ri: ‘Vandla ra lavo biha ri ndzi rhendzerile; va ndzi tlhavile eswandleni swa mina ni le mikondzweni ya mina.’—Bibele Ya Xitsonga.

Ku hetiseka ka byona: Marka 15:15 yi ri: “Kuteloko Yesu a biwile hi ximoko, [Pilato] a n’wi nyiketa leswaku a beleriwa.” Emhakeni ya Yesu, muxaka lowu wa ku gweveriwa rifu a wu katsa ku beleriwa mavoko ni milenge emhandzini. (Yohane 20:25) Endzhaku ka tiawara to hlayanyana, “Yesu [u huwelele] hi matimba, kutani a timeka.”—Marka 15:37.

Leswi matimu ma swi vulaka:

● Hambileswi tibuku ta matimu ti nga vuliki swo tala malunghana ni ndlela leyi Yesu a dlayiweke ha yona, Tacitus, n’wamatimu wa Murhoma loyi a a xiximiwa swinene, loyi a velekiweke kwalomu ka lembe ra 55 C.E., u tsale leswaku “Kreste loyi vito leri nge [Vakreste] ri humaka eka yena, u dlayiwile hi nkarhi wa ku fuma ka Tiberiyo hi yin’wana ya tindhuna-nkulu ta hina, Pontiyo Pilato.”e Marito ya Tacitus ma pfumelelana hi ku helela ni leswi vuriwaka hi tibuku ta Tievhangeli, leti na tona ti boxaka Khezari Tiberiyo, Pontiyo Pilato ni vatirhela-mfumo van’wana.—Luka 3:1; 23:1-33; Yohane 19:1-24.

Matimu ma tlhela ma tiyisekisa leswaku Varhoma a va belela mahlonga ni vanhu lava a va va teka tanihi swigevenga leswi vengiwaka. Minkarhi yin’wana Varhoma a va boha swigevenga emhandzini. Kasi minkarhi yin’wana a va swi belela. Buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele yi vula leswaku “swigevenga a swi beleriwa swipikiri emavokweni ni le milengeni emhandzini ivi swi tshikiwa eka yona swi ri karhi swi twa ku vava lokukulu” naswona swi khomiwe hi “torha lerikulu ni vusindza.”

Hilaha swi vuriweke hakona eku sunguleni ka xihloko lexi, Yesu a a swi tiva ka ha ri emahlweni leswaku a a ta dlayiwa hi ndlela ya tihanyi. Hikokwalaho, loko siku leri a a ta dlayiwa ha rona ri tshinela, u byele vadyondzisiwa vakwe vo tshembeka a ku: “Hi tlhandlukela eYerusalema, naswona N’wana wa munhu u ta nyiketiwa eka vaprista lavakulu ni le ka vatsari, kutani va ta n’wi gwevela rifu, naswona va ta n’wi nyiketa eka vanhu va matiko leswaku va endla xihlekiso ha yena ni ku n’wi ba kutani va n’wi belela.” (Matewu 20:18, 19) Kambe van’wana va tivutisa leswaku ha yini Yesu a a fanele a fa? Nhlamulo ya xivutiso lexi ya hi khumba hinkwerhu naswona yi hi nyika mahungu lamanene.

‘U Pfotlosiwe Hikwalaho Ka Swidyoho Swa Hina’

Tanihi leswi hi nga hetisekangiki, hakanyingi hi endla swilo leswi hoxeke. Bibele yi vula leswaku ku endla sweswo i xidyoho. Xidyoho xi nga fanisiwa ni swiribyana endzeni ka njhini. Eku heteleleni, swiribyana sweswo swi ta endla leswaku njhini yoleyo yi hlakala yi tlhela yi nga ha tirhi. Hilaha ku fanaka, xidyoho xi endla leswaku hi dyuhala, hi vabya naswona hi fa. Varhoma 6:23 yi ri: “Hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho i rifu.” Hambiswiritano, rifu ra Kreste ri endla leswaku hi kota ku ntshunxiwa exiyin’weni xexo lexi nga ni khombo. Hi ndlela yihi? Eka vuprofeta byin’wana lebyi hlamarisaka, Esaya u tsale malunghana na Kreste leswaku a a ta fa “hikwalaho ka ku tlula ka hina nawu,” “a pfotlosiwa hikwalaho ka swidyoho swa hina,” nileswaku “hikwalaho ka timbanga takwe hina hi horisiwile.”f—Esaya 53:5.

Vuprofeta bya Esaya byi hi tsundzuxa marito ya Yesu lama tsariweke eka Yohane 3:16 lama nge: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”

U nga va ni ripfumelo eka Yesu hi ndlela yihi? Hi ku dyondza ha yena. Loko Yesu a khongela u te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Vutivi byebyo bya risima byi kumeka eBibeleni.—2 Timotiya 3:16.

Swa twisiseka leswi Yesu a lavaka leswaku vanhu vo tala swinene va kuma vutomi lebyi nga heriki. Hikwalaho, emahlweninyana ka rifu rakwe u profete mhaka leyi yo hlamarisa a ku: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo [hulumendhe ya Xikwembu leyi nga ta tisela vanhu mikateko ya gandzelo ra Kreste] ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo.” (Matewu 24:14) Hilaha hi nga ta swi vona hakona eswihlokweni swimbirhi leswi nga ta landzela eka nxaxamelo lowu, vuprofeta byebyo byi tlhele byi tikombisa byi ri lebyi pakanisaka swinene.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

SWILO LESWI A SWI FANEKISELA RIFU RA KRESTE LERI NGA GANDZELO

Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Vaisrayele a wu katsa milawu leyi a yi fanekisela kumbe leyi a yi ri xikombiso xa leswi Mesiya a a ta swi endla hi ku famba ka nkarhi. Hi xikombiso, loko Muisrayele a dyohile kumbe a tlule nawu wa Xikwembu, a a fanele a endla gandzelo hi xiharhi lexi hanyeke kahle. (Levhitika 17:11; 22:21) Xana magandzelo ya swiharhi a ma ta herisa swidyoho swa vanhu hi ku helela? E-e. (Vaheveru 10:4) Kambe a ma fanekisela gandzelo leri a ri ta herisa swidyoho, ku nga gandzelo ra “Xinyimpfana xa Xikwembu lexi susaka xidyoho xa misava.” (Yohane 1:29; Vaheveru 10:1, 5-10) Kutani hinkwavo lava kombisaka ripfumelo eka Xinyimpfana xexo xo fanekisela, ku nga Yesu Kreste, va ni ntshembo wa risima wo kuma vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 6:40.