‘Lonene U Amukeriwa Hi Xikwembu’

VUTOMI hinkwabyo byi tumbuluxiwe hi Yehovha Xikwembu. (Pisalema 36:9) Ina, “ha xona hi ni vutomi, ha famba hi tlhela hi va kona.” (Mintirho 17:28) Naswona xana timbilu ta hina a ti tali hi ku tlangela loko hi xiya hakelo leyi a yi nyikaka lava nga ni vuxaka lebyikulu na yena? Phela,“nyiko leyi nyikiwaka hi Xikwembu i vutomi lebyi nga heriki.” (Varhoma 6:23) Wa nga vona ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona leswaku hi lava ku amukeriwa hi Yehovha!

Mupisalema wa hi tiyisekisa leswaku ‘Xikwembu xi nyika tintswalo.’ (Pisalema 84:11) Xana xi ti nyika vamani? Hakanyingi vanhu namuntlha va tsakela vanhu van’wana hikwalaho ka leswi va nga dyondzeka, va nga fuma, hikwalaho ka muvala wa nhlonge, xivongo ni swin’wana leswi fanaka na swona. Xana Xikwembu xi tsakela vamani? Hosi Solomoni wa le Israyele wa khale wa hlamula: “Lonene u amukeriwa hi Yehovha, kambe munhu wa mianakanyo yo homboloka u vuriwa wo homboloka.”—Swivuriso 12:2.

Swi le rivaleni leswaku Yehovha u tsakela munhu lonene—ku nga munhu la tengeke. Timfanelo ta munhu lonene ti katsa ku titshinya, vukala-tlhelo, ku tshembeka, ntwela vusiwana ni vuswikoti byo anakanya. Miehleketo ya yena yi lulamile, marito ya yena ya khutaza, swiendlo swa yena swa vuyerisa. Xiphemu xo sungula xa ndzima ya vu-12 ya buku ya Bibele ya Swivuriso xi hi kombisa ndlela leyi vunene byi faneleke byi hi lawula ha yona siku na siku ni ku kombisa vuyelo lebyi hi nga vaka na byona loko hi kombisa mfanelo leyi. Loko hi xiya leswi tsariweke eka yona swi ta hi nyika “ku twisisa ku endla leswinene.” (Pisalema 36:3) Loko hi tirhisa ndzayo ya yona ya vutlhari swi ta hi pfuna leswaku hi amukeriwa hi Xikwembu.

Ndzayo I Ya Nkoka

Solomoni u ri: “Loyi a rhandzaka ndzayo u rhandza vutivi, kambe loyi a vengaka ku tshinyiwa a nga anakanyi.” (Swivuriso 12:1) Munhu lonene u lava ndzayo hikwalaho ka leswi a navelaka ku endla nhluvuko. U hatlisa a tirhisa ndzayo leyi a yi kumeke eminhlanganweni ya Vukreste kumbe loko a bula na van’wana. Marito lama nga eMatsalweni ni le ka tibuku leti sekeriweke eBibeleni ya fana ni tinsungunu leti n’wi susumeteleke ku landzela ndlela leyinene. U lava vutivi kutani a byi tirhisa ku ololoxa tindlela ta yena. Ina, loyi a rhandzaka ndzayo u tlhela a rhandza vutivi.

Hakunene vagandzeri va ntiyiso va fanele va layiwa—ngopfu-ngopfu va fanele va tilaya! Hi nga navela ku va ni vutivi lebyi enteke bya Rito ra Xikwembu. Hi nga navela ku va lava humelelaka swinene evutirhelini bya Vukreste ni ku va vadyondzisi lavanene va Rito ra Xikwembu. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Kambe leswaku ku navela koloko ku humelela u fanele u tilaya. U fanele u tlhela u titshinya etimhakeni tin’wana evuton’wini. Hi xikombiso, namuntlha swi tele swilo leswi endleriweke ku pfuxa ku navela loko biha. Xana a ku laveki leswaku munhu a titshinya leswaku a lawula tihlo ra yena leswaku ri nga languti swilo leswi nga fanelangiki? Ku tlula kwalaho, leswi “mboyamelo wa mbilu ya munhu wu [biheke] ku sukela evuntshweni byakwe,” hakunene munhu a nga ha va ni mianakanyo yo biha. (Genesa 8:21) Hi fanele hi titshinya leswaku hi nga vi ni mianakanyo yo tano.

Hi hala tlhelo, loyi a vengaka ku tshinyiwa a nga yi rhandzi ndzayo kumbe vutivi. Leswi a pfumelelaka mboyamelo wa vudyoho wo venga ku tshinyiwa, u tisusa xindzhuti ku fana ni xiharhi lexi nga anakanyiki—xivandzana—lexi nga riki na mahanyelo. Hi fanele hi lwisana swinene ni mboyamelo lowu.

“Timitsu Leti Nga Taka Ti Nga Tsuvuriwi”

Ina, munhu lonene a nge vi lowo homboloka. Kutani leswaku u ta tsakeriwa hi Yehovha u fanele u va lonene. Hosi Davhida u yimbelerile: “Wena u ta katekisa un’wana ni un’wana la lulameke, Wena Yehovha; ku fana ni xitlhangu lexikulu, u ta va rhendzela hi tintswalo.” (Pisalema 5:12) Loko a kombisa ku hambana exikarhi ka lavo lulama ni lavo homboloka, Solomoni u ri: “A nga kona munhu loyi a nga simekiwaka a tiya hi swo homboloka; kambe loko ku ri rimitsu ra xisekelo ra lavo lulama, a ri nge tsekatsekisiwi.”—Swivuriso 12:3.

Lavo homboloka va nga vonaka onge swilo swi va fambela kahle. Anakanya hi mhaka ya mupisalema Asafa. U ri: “Loko ku ri mina, a ku sele katsongo milenge ya mina yi hambuka, ku sele katsongo milenge ya mina yi rhetemuka.” Ha yini? Asafa wa hlamula: “Ndzi navele lava tibumaka, loko ndzi vona ku rhula ka vanhu vo homboloka.” (Pisalema 73:2, 3) Kambe loko a hambeta a ta exikwetsimisisweni xa tempele ya Xikwembu, u swi xiyile leswaku Yehovha u va veke endhawini leyi rhetaka. (Pisalema 73:17, 18) Lavo homboloka va nga ha tikomba va humelela swa xinkarhana. A swi pfuni nchumu ku va navela.

Ku hambana ni sweswo, loyi a amukeriwaka hi Yehovha u tshama a tiyile. Loko a tirhisa xifaniso xa rimitsu leri tiyeke ra murhi, Solomoni u ri: “Vavanuna lavanene va ni timitsu leti nga taka ti nga tsuvuriwi.” (Swivuriso 12:3, The New English Bible) Timitsu leti nga vonakiki ta murhi lowukulu, wo tanihi muphayini wa le California, ti nga ha leha tihekitara ta 1,5 naswona ti nga tiyisela tindhambhi ni swidzedze leswikulu. Muphayini lowukulu wu nga pona ku tsekatseka lokukulu ka misava.

Ku fana ni timitsu toleto leti nga emisaveni leyi noneke, mianakanyo ni timbilu ta hina swi fanele swi cela swinene eRitweni ra Xikwembu kutani swi vuyeriwa eka mati ya rona lama nyikaka vutomi. Kutani ripfumelo ra hina ra tiya swinene ni ntshembo wa hina wa tiya. (Vaheveru 6:19) A hi nge “[yingayingisiwi] hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa [mavunwa].” (Vaefesa 4:14) Ina, hi ta byi twa vuyelo bya miringo leyikulu leyi kotisaka bubutsa naswona hi nga ha tsekatseka loko hi langutane ni maxangu. Kambe ‘rimitsu ra hina ra xisekelo a ri nge tsekatsekisiwi.’

“Wansati La Nga Ni Vuswikoti I Harhi Eka N’wini Wakwe”

Vanhu vo tala va swi tiva leswaku, “Wanuna un’wana ni un’wana la humelelaka u seketeriwa hi nsati wa yena lonene.” Loko a kombetela eka nkoka wa wansati loyi a tshembekaka, Solomoni u ri: “Wansati la nga ni vuswikoti i harhi eka n’wini wakwe, kambe loyi a nyumisaka u fana ni ku bola emarhambyini yakwe.” (Swivuriso 12:4) Rito leri nge “vuswikoti” ri vula swilo swo tala leswinene. Timfanelo ta wansati lonene, hilaha ti hlamuseriweke hakona eka Swivuriso ndzima 31, ti katsa ku gingiriteka, vutshembeki ni vutlhari. Wansati loyi a nga ni timfanelo leti i harhi eka n’wini wa yena hikuva mahanyelo ya yena lamanene ma nyika nuna wa yena xindzhuti. A nga lavi ku va ni ndhuma kumbe a lava ku phikizana na yena. Ematshan’weni ya sweswo i mupfuni lonene wa nuna wa yena.

Xana wansati a nga va loyi a nyumisaka hi ndlela yihi naswona ku nga va ni vuyelo byihi? Mahanyelo lawa lama nyumisaka ku nga ha va ku rhandza timholovo ni vuoswi. (Swivuriso 7:10-23; 19:13) Swiendlo swo tano swa wansati swi nga ha susa xindzhuti xa nuna wa yena. Buku yin’wana yi vula leswaku u fana ni “ku bola emarhambyini yakwe” naswona xidyondzi xin’wana xi vula leswaku “u n’wi susa xindzhuti, ku fana ni vuvabyi lebyi tsanisaka miri.” Kasi buku yin’wana yi vula leswaku, “vuvabyi lebyi fanaka na byebyo bya manguva lawa ku nga ha va ‘khensa’—ku nga vuvabyi lebyi hetaka matimba ya munhu.” Onge vavasati lava nga Vakreste va nga tikarhatela ku amukeriwa hi Xikwembu hi ku kombisa timfanelo ta wansati loyi a nga ni vuswikoti.

Ku Anakanya, Ku Endla Ni Vuyelo Bya Kona

Munhu u rhanga a anakanya ivi a endla leswi a swi anakanyeke kutani a kuma vuyelo bya kona. Solomoni sweswi u hlamusela ku yelana ka mianakanyo ni swiendlo, a kombisa ku hambana exikarhi ka vanhu vo lulama ni lavo homboloka. U ri: “Miehleketo ya lavo lulama i vuavanyisi; ku lawuriwa hi lavo homboloka i vuxisi. Marito ya lavo homboloka ma tumbelela ngati, kambe nomu wa lavo lulama hi wona wu nga ta va kutsula.”—Swivuriso 12:5, 6.

Mianakanyo ya vanhu lavanene i yinene naswona yi kongomisiwe eka leswi lulameke. Leswi vanhu lavanene va susumetiwaka hi ku rhandza Xikwembu ni vanhu-kulobye, makungu ya vona i manene. Hi hala tlhelo, vanhu lavo homboloka va susumetiwa hi vutianakanyi. Xisweswo, makungu ya vona—maendlelo ya vona yo lava ku fikelela swikongomelo swa vona— i ya vukanganyisi. Swiendlo swa vona i swa vukanganyisi. A va kanakani ku vekela loyi a nga riki na nandzu xirimbana, kumbe ku n’wi lumbeta hi mavunwa ehubyeni ya nawu. Marito ya vona “ma tumbelela ngati” hikuva va lava ku vavisa vanhu lava nga riki na nandzu. Lavo lulama, leswi va tivaka marhengu ya lavo homboloka va tlhela va va ni vutlharhi lebyi byo va ni vuxiyaxiya, va swi kota ku papalata khombo leri. Va nga ha swi kota hambi ku ri ku lemukisa lava nga ri xalamukelangiki khombo ni ku va ponisa eka marhengu lama xisaka ya lavo homboloka.

Xana ku ta humelela yini eka lavanene ni lavo homboloka? Solomoni wa hlamula: “Lavo homboloka va hluriwa, naswona a va ha ri kona, kambe yindlu ya lavo lulama yi ta tshama yi ri kona.” (Swivuriso 12:7) Buku yin’wana yi ri yindlu “yi yimela vandyangu ni xilo xin’wana ni xin’wana xa risima eka munhu, entiyisweni yi endla leswaku a swi kota ku tshama eka yona.” Yi nga ha kombetela eka ndyangu ni vatukulu va lavo lulama. Ku tlula kwalaho, yinhla ya xivuriso lexi yi le rivaleni: Lavo lulama va ta yima va tiyile ehansi ka maxangu.

Lava Titsongahataka Va Ta Va Va Le Henhla

Loko yi kandziyisa nkoka wa ku twisisa, hosi ya le Israyele yi te: “Hikuva munhu u ta dzunisiwa hikwalaho ka nomu wakwe wa vutlhari, kambe loyi a hombolokeke embilwini u ta hlekuriwa.” (Swivuriso 12:8) Munhu loyi a twisisaka a nga hatliseli ku vulavula marito man’wana ni man’wana. U sungula a ehleketa loko a nga si vulavula naswona u tiphina hi vuxaka lebyinene ni van’wana hikuva ‘nomu wa vutlhari’ wu n’wi endla a hlawula marito ya yena hi vukheta. Loko a langutana ni swivutiso swa vuhunguki kumbe swo mbambela, munhu la twisisaka wa swi kota ku ‘hlwela ku vula marito yakwe.’ (Swivuriso 17:27) Munhu wo tano wa dzunisiwa naswona u tsakisa Yehovha. Hakunene u hambanile ni munhu loyi a nga ni mavonelo lama hombolokeke lama vangiwaka hi ‘mbilu leyi hombolokeke’!

Ina, munhu la tlhariheke wa dzunisiwa, kambe xivuriso lexi landzelaka xi hi dyondzisa nkoka wa ku titsongahata. Xi ri: “Wa antswa loyi a pfumalaka xindzhuti kambe a ri ni nandza ku ri ni loyi a tidzunisaka kambe a pfumala xinkwa.” (Swivuriso 12:9) Swi tikomba onge Solomoni u vula leswaku swa antswa ku va munhu wa xiyimo xa le hansi, u va ni nandza un’we ntsena, ematshan’weni yo tirhisa swilo swa nkoka evuton’wini hi xikongomelo xo fikelela xikhundlha lexi tlakukeke ntsena. Hakunene leyi i ndzayo leyi twisisekaka eka hina—yo hanya hi leswi hi nga na swona!

Vutomi Bya Van’wamapurasi Byi Dyondzisa Dyondzo Leyinene

Hi ku tirhisa ndlela yo rima evuton’wini tanihi xifaniso, Solomoni u hi dyondzisa tidyondzo timbirhi ta vunene. U ri: “Lowo lulama u khathalela moya-xiviri wa xifuwo xakwe, kambe tintswalo ta lavo homboloka ti ni tihanyi.” (Swivuriso 12:10) Munhu wo lulama u swi khoma kahle swifuwo swakwe. U tiva leswi swi lavaka swona naswona wa khathala hi vuhlayiseki bya swona. Munhu wo homboloka a nga ha vula leswaku wa swi khathalela swifuwo kambe a nga ri na mhaka na swilaveko swa swona. U ni vutianakanyi naswona u fuwa swifuwo leswi leswaku a ta vuyeriwa ntsena. Leswi munhu loyi a swi tekaka swi ri nkhathalelo lowunene wa swiharhi kahle-kahle ku nga ha va ku ri ku swi khoma hi tihanyi.

Nsinya wa nawu wo khoma swifuwo kahle wu tirha ni le ka ku khoma swifuwo swa le ndlwini hi ndlela leyinene. Hakunene ku ta va ku ri tihanyi ku fuwa swifuwo kutani u swi tshika swi xaniseka hikuva u nga ri na mhaka na swona kumbe u swi xanisa! Kasi loko xifuwo xi xaniseka swinene hikwalaho ka vuvabyi kumbe ku vaviseka u ta va u xi kombisa tintswalo loko wo xi dlaya.

Loko hi tirhisa mhaka yin’wana ya swa ku fuwa—ku nga ku rima misava—Solomoni u ri: “Loyi a rimaka misava yakwe u ta eneriseka hi xinkwa.” Entiyisweni, ku tirha hi matimba swa vuyerisa. “Kambe loyi a hlongorisaka swilo leswi nga pfuniki nchumu u ni mbilu yo hunguka.” (Swivuriso 12:11) Leswi a pfumalaka langutelo lerinene kumbe ku twisisa, loyi a nga “ni mbilu yo hunguka” u endla swilo leswi nga pfuniki nchumu ni leswi tikombaka swi vuyerisa kambe swi nga ni khombo. Tidyondzo leti nga eka tindzimana leti timbirhi ti le rivaleni: Vana ni tintswalo naswona u gingiriteka.

Lowo Lulama Wa Humelela

Hosi yo tlhariha yi ri: “Lowo homboloka u navele xilo lexi phasiweke hi vanhu vo biha.” (Swivuriso 12:12a) Xana lowo homboloka u swi endlisa ku yini sweswo? U endla sweswo hi ku navela ku vuyeriwa hi ndlela yo homboloka.

Xana ku nga vuriwa yini hi loyi a lulameke? Munhu wo tano u rhandza ku titshinya naswona u tiye swinene eripfumelweni. U lulamile, u tlharihile naswona wa titsongahata, u ni ntwela-vusiwana a tlhela a gingiriteka. Kutani Hosi Solomoni u ri: “Loko ku ri rimitsu ra lavo lulama, ri veka mihandzu.” (Swivuriso 12:12b) An American Translation yi ri: “Rimitsu ra lowo lulama ri ta tshama hilaha ku nga heriki.” Munhu wo tano u tiyile swinene naswona u sirhelelekile. Hakunene, ‘lonene u amukeriwa hi Xikwembu.’ Kutani a hi ‘tshembeni Yehovha hi endla leswinene.’—Pisalema 37:3.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Ku fana ni murhi lowu hanyeke kahle, ripfumelo ra munhu wo lulama ri tiyile swinene