Ndzayo Ya Manana Ya Vutlhari

“N’wananga, yingisa ndzayo ya tata wa wena, naswona u nga wu fularheli nawu wa mana wa wena.”—Swivuriso 1:8.

VATSWARI va hina—ku nga tatana na manana—va nga va xihlovo xa nkoka xa xikhutazo, nseketelo ni ndzayo. Buku ya Bibele ya Swivuriso yi hi byela hi hosi yin’wana leyintsongo, ku nga Lemuwele, leyi kumeke “rungula ra ntikelo” ra ‘ku tshinyiwa’ leri humaka eka mana wa yona. Marito lawa ma tsariwe eka Swivuriso ndzima 31, kutani na hina hi nga vuyeriwa eka ndzayo leyi ya manana ya vutlhari.—Swivuriso 31:1.

Ndzayo Leyi Fanelaka Hosi

Mana wa Lemuwele u sungula hi swivutiso swo hlayanyana leswi hi endlaka hi lava ku tiva: “Xana mina ndzi ri yini, Wena n’wananga, naswona i yini, Wena n’wana wa khwiri ra mina, naswona i yini, Wena n’wana wa switshembiso swa mina leswi hlambanyiweke?” Xikombelo xa manana lexi phindhiweke kanharhu xi kombisa ku karhatekela ka yena swinene leswaku n’wana loyi a nyikela nyingiso eka marito ya yena. (Swivuriso 31:2) Ku karhatekela vuhlayiseki bya moya bya vana va yena i xikombiso lexinene eka vatswari lava nga Vakreste namuntlha.

Malunghana ni vuhlayiseki bya n’wana wa yena, i yini xin’wana lexi nga vilerisaka manana loko ku nga ri minkhuvo ya huwa ni ku tikhoma loko biha leswi vangiwaka hi vhinyo, vavasati ni ku yimbelela? Mana wa Lemuwele u ba nhloko ya mhaka a ku: “U nga nyiki vavasati ntamu wa wena lowukulu.” U hlamusela leswaku ku tikhoma loko biha hi kona loku “vangaka ku herisiwa ka tihosi.”—Swivuriso 31:3.

Ku nwa ku tlula mpimo a swi fanelanga. Wa tsundzuxa: “A hi swa tihosi, Wena Lemuwele, a hi swa tihosi ku nwa vhinyo.” Xana hosi yi nga avanyisa njhani hi ndlela leyi twalaka ni leyi kongomeke yi tlhela yi nga ‘rivali leswi lerisiweke kutani yi soholota mhaka ya vana lava xanisekaka,’ loko yi tshama yi pyopyiwile?—Swivuriso 31:4-7.

Ku hambana ni sweswo, loko hosi yi nga swi endli swilo sweswo swo biha, yi ta swi kota ku “avanyisa hi ku lulama, [yi] rivalela nandzu wa la xanisekaka ni la nga xisiwana.”—Swivuriso 31:8, 9.

Hambileswi vantshwa lava nga Vakreste va nga ta ka va nga vi “tihosi” namuntlha, ndzayo ya vutlhari ya mana wa Lemuwele yi le nkarhini swinene. Masiku lawa vantshwa va tala ku tirhisa swakunwa swa xihoko hi ndlela yo biha, va dzaha fole va tlhela va tikhoma hi ndlela yo biha hi tlhelo ra rimbewu, naswona i swa nkoka leswaku vantshwa lava nga Vakreste va yingisa loko vatswari va vona va va nyika ‘marungula ya nkoka.’

Nsati La Fanelekaka

Vamanana va karhateka hilaha ku faneleke hi vasati lava nga ta tekiwa hi vana va vona lava kulaka. Endzhaku ka sweswo mana wa Lemuwele u yisa nyingiso wa yena eka timfanelo ta nsati wa xiviri. A swi kanakanisi leswaku jaha ri nga vuyeriwa swinene loko ro rhanga ri twa ntokoto wa vavasati emhakeni leyi ya nkoka.

Eka ndzimana 10, “nsati la fanelekaka” u fanisiwa ni tikorala leti kalaka naswona ti nga ta nkoka, leti eminkarhini ya Bibele a ti kumiwa ntsena hi ku va munhu a ti dzukela nyuku. Hi ndlela leyi fanaka, ku kuma nsati la fanelekaka swi lava matshalatshala. Ematshan’weni yo tsutsumela ku nghenela vukati, jaha ri ta va ri endla kahle loko ri tinyika nkarhi ri hlawula kahle. Kutani, a swi kanakanisi leswaku nsati loyi ri nga ta n’wi teka ri ta n’wi languta a ri wa risima swinene.

Lemuwele u byeriwa leswi malunghana ni nsati la fanelekaka: “Mbilu ya n’wini wakwe ya n’wi tshemba.” (Ndzimana 11) Hi marito man’wana, a nga fanelanga a sindzisa nsati wa yena leswaku eka xin’wana ni xin’wana lexi a xi endlaka u fanele a rhanga a kuma mpfumelelo eka yena. Ina, vanhu lava tekaneke va fanele va vulavurisana loko va nga si endla swiboho leswikulu, swo tanihi ku xava swilo swo durha kumbe ku kurisa vana va vona. Mbulavurisano eka swiyimo leswi wu kurisa vuxaka bya vona.

Ina, nsati la fanelekaka u ni swilo swo tala swo swi endla. Eka ndzimana 13 ku ya eka 27 ku xaxametiwe ndzayo ni misinya ya milawu leyi nga tirhisiwaka hi vavasati hinkwavo leswaku mindyangu ya vona yi vuyeriwa. Hi xikombiso, leswi minxavo ya swiambalo ni fanichara yi tlakukaka, nsati la fanelekaka u dyondza ku tirha hi mavoko ni ku londzovota swilo leswaku ndyangu wa yena wu ambala hi ndlela leyinene ni leyi fanelekaka. (Tindzimana 13, 19, 21, 22) Leswaku a londzovota mali leyi tirhiseriwaka swakudya swa ndyangu, u byala leswi a nga swi kotaka naswona a xava hi vukheta.—Tindzimana 14, 16.

Swi le rivaleni leswaku wansati loyi a nga xi dyi “xinkwa xa vulolo.” U tirha hi matimba naswona u kongomisa mintirho ya ndyangu wa yena hilaha ku humelelaka. (Ndzimana 27) U tikhama “masenge hi ntamu,” leswi vulaka leswaku u tilulamisela ku endla mintirho yo tika. (Ndzimana 17) U pfuka dyambu ri nga si huma leswaku a sungula ku tirha mintirho ya siku, naswona u tirha hi ku hiseka kukondza ku va vusiku. Swi fana ni loko rivoni leri voningelaka ntirho wa yena ri tshama ri ri ku pfurheni.—Tindzimana 15, 18.

Ku tlula kwalaho, nsati la fanelekaka i munhu la rhandzaka swilo swa moya. U chava Xikwembu naswona u xi gandzela hi xichavo lexikulu. (Ndzimana 30) Nakambe u pfuna nuna wa yena ku letela vana va vona leswaku va endla leswi fanaka. Ndzimana 26 yi ri: “Hi vutlhari,” u dyondzisa vana va yena, naswona “nawu wa musa wa rirhandzu wu le ririmini rakwe.”

Wanuna La Fanelekaka

Leswaku a koka nsati la fanelekaka, Lemuwele a ta fanela ku fikelela swilaveko swa wanuna la fanelekaka. Mana wa Lemuwele u n’wi tsundzuxa hi swin’wana swa leswi.

Nuna la fanelekaka u ta va ni ndhuma leyinene eka “vakulukumba va tiko.” (Swivuriso 31:23) Sweswo swi vula leswaku u ta va la nga ni vuswikoti, la nga ni ntiyiso, la tshembekaka ni la chavaka Xikwembu. (Eksoda 18:21; Deteronoma 16:18-20) Hikwalaho, u ta ‘tiviwa etinyangweni,’ laha vavanuna lava xiximekaka a va hlengeletana kona leswaku va tamela timhaka ta muti. Leswaku a ‘tiviwa’ tanihi wanuna la chavaka Xikwembu, a a fanele a anakanyela ni ku tirhisana ni vakulukumba va “tiko,” kumbexana leswi vulaka muganga kumbe xifundzha.

A swi kanakanisi leswaku hi ku vulavula hi leswi n’wi humeleleke, mana wa Lemuwele u tsundzuxa n’wana wa yena malunghana ni nkoka wa ku tlangela loyi a nga ta va nsati wa yena. A ku na un’wana laha misaveni loyi a nga n’wi rhandzaka ku fana na yena. Kutani anakanya ntlhaveko lowu enteke wa rito ra yena loko a tiphofula emahlweni ka vanhu hinkwavo: “Ku ni vanhwanyana vo tala lava tikombiseke va faneleka, kambe wena—u le henhla ka vona hinkwavo.”—Swivuriso 31:29.

Swi le rivaleni leswaku Lemuwele u twisise ndzayo ya mana wakwe ya vutlhari. Hi xikombiso, ha swi xiya leswaku eka ndzimana 1, u vulavula hi marito ya mana wakwe onge i ya yena. Hikwalaho, u yingise ‘ndzayo’ ya yena naswona xitsundzuxo xa yena xi n’wi pfunile. Onge na hina hi nga vuyeriwa eka “rungula [leri] ra ntikelo” hi ku tirhisa misinya ya milawu ya rona evuton’wini bya hina.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Nsati la fanelekaka a nga xi dyi “xinkwa xa vulolo”