Ndzima Ya Vunkombo

Khombo Eka Nsimu Ya Vhinya Leyi Nga Tshembekiki!

Esaya 5:1-30

1, 2. Xana “murhandziwa” u rima yini, kambe swi heta matimba hi ndlela yihi?

“EMHAKENI ya vuxongi bya ririmi ni vuswikoti byo hlawuleka bya ku andlala mhaka, kahle-kahle xifaniso lexi xi swi tlula ekule swifaniso swin’wana.” Sweswo swi vuriwe hi muhlamuseri un’wana wa Bibele, loko a kombetela eka marito yo rhanga ya Esaya ndzima 5. Ematshan’weni ya vuxongi bya wona ntsena, marito lawa ya Esaya ma nyika nhlamuselo leyi khumbaka mbilu ya nkhathalelo wa rirhandzu lowu Yehovha a wu kombaka vanhu vakwe. Hi nkarhi lowu fanaka, marito lawa ma hi tsundzuxa swilo leswi a nga swi tsakeriki.

² Xifaniso xa Esaya xi sungurisa xileswi: “Ndzi kombela ku yimbelelela murhandziwa wanga risimu leri nga ra murhandziwa wanga, malunghana ni nsimu yakwe ya vhinya. A ku ri ni nsimu ya vhinya leyi murhandziwa wanga a a ri na yona exitsungeni lexi noneke. Hiloko a sungula ku cela a susa maribye kutani a byala vhinya yo tshwuka leyi hlawulekeke, a aka xihondzo exikarhi ka yona. Nakambe a ku ri ni xikamelo xa madiriva lexi a xi celeke eka yona. Naswona a a tshama a langutele leswaku yi ta humesa madiriva lamanene, kambe yi ya emahlweni yi humesa madiriva yo biha.”—Esaya 5:1, 2; ringanisa Marka 12:1.

Ku Khathalela Nsimu Ya Vhinya

3, 4. Xana nsimu ya vhinya yi khathaleriwa njhani hi rirhandzu?

³ Ku nga khathariseki leswaku xifaniso lexi Esaya u xi yimbelelela vayingiseri vakwe kumbe e-e, xi koka nyingiso wa vona. Swi le rivaleni leswaku vo tala va wu toloverile ntirho wa ku rima nsimu ya vhinya, kutani nhlamuselo ya Esaya ya twala naswona i ya xiviri. Ku fana ni lava byalaka mirhi ya vhinya namuntlha, n’wini wa nsimu leyi ya vhinya loko a byala, a nga byali tinyungu ta madiriva, kambe u byala “vhinya yo tshwuka” kumbe “leyi hlawulekeke”—ku nga rhavi leri tsemiweke kumbe xihluke lexi humaka emurhini wun’wana wa vhinya. Hilaha ku faneleke u rima nsimu leyi ya vhinya “exitsungeni lexi noneke,” ku nga ndhawu leyi nsimu ya vhinya yi nga ta veka mihandzu.

⁴ Nsimu ya vhinya yi fanele yi tirhiwa kahle leswaku yi ta veka mihandzu. Esaya u hlamusela leswaku n’wini wa yona u ‘cela ehansi a susa maribye’—ku nga ntirho wo tika, lowu vangaka ni matshimbi! Swi nga ha endleka leswaku a tirhisa maribye lamakulu leswaku a “aka xihondzo.” Eminkarhini ya khale swihondzo swo tano a swi ri tindhawu ta varindzi lava a va rindza swibyariwa leswaku swi nga dyiwi hi swiharhi ni ku yiviwa.a Nakambe, u aka rirhangu ematlhelo ka nsimu ya vhinya. (Esaya 5:5) Sweswo a swi tala ku endliwa leswaku misava leyi noneke yi nga kukuriwi hi mati.

 5. Xana i yini leswi n’wini wa nsimu ya vhinya a swi langutelaka hi mfanelo, kambe u kuma yini?

⁵ Leswi a tikarhateke ngopfu leswaku a hlayisa nsimu yakwe ya vhinya, swi fanerile leswaku n’wini wa yona a langutela leswaku yi humesa mihandzu. Leswi a languteleke sweswo, u cela xikamelo xa madiriva. Kambe, xana ntshovelo lowu a wu languteleke wu va kona? Doo, nsimu leyi ya vhinya yi humesa madiriva yo biha.

Nsimu Ya Vhinya Ni N’wini Wa Yona

6, 7. (a) I mani n’wini wa nsimu ya vhinya, naswona nsimu ya vhinya i yini? (b) Xana i ku avanyisa kwihi loku n’wini wa yona a ku lavaka?

⁶ N’wini wa nsimu ya vhinya i mani, naswona yona yi yimela yini? N’wini wa nsimu ya vhinya u kombisa tinhlamulo ta swivutiso leswi hi ku vula a ku: “Sweswi, N’wina vaaki va Yerusalema na n’wina vanhu va Yuda, ndzi kombela mi avanyisa exikarhi ka mina ni nsimu ya mina ya vhinya. I yini lexi xa ha lavaka ku endliwa ensin’wini ya mina ya vhinya lexi ndzi nga siki xi endlaka? Hikokwalaho ka yini ndzi langutele leswaku yi humesa madiriva lamanene, kambe yi humese madiriva yo biha? Kutani sweswi ndzi kombela ku mi tivisa leswi ndzi swi endlaka hi nsimu ya mina ya vhinya: Ku ta susiwa rihlampfu ra yona, kutani yi fanele yi hisiwa. Ku fanele ku mbundzumuxiwa rirhangu ra yona, naswona yi fanele yi va ndhawu leyi nga ta kandziyeriwa.”—Esaya 5:3-5.

⁷ Ina, Yehovha hi yena n’wini wa nsimu leyi ya vhinya, kutani hi ndlela yo fanekisela, u tinghenise ehubyeni, a kombela leswaku ku avanyisiwa exikarhi ka yena ni nsimu yakwe ya vhinya leyi hetaka mongo. Kutani, xana nsimu leyi ya vhinya i yini? N’wini wa yona wa hlamusela a ku: “Nsimu ya vhinya ya Yehovha wa mavuthu i yindlu ya Israyele, vanhu va Yuda i swibyariwa leswi a a swi tsakela.”—Esaya 5:7a.

 8. I yini lexi nga xa nkoka hileswi Esaya a vitanaka Yehovha a ku “murhandziwa wanga”?

⁸ Esaya u vitana Yehovha, n’wini wa nsimu ya vhinya, a ku i “murhandziwa wanga.” (Esaya 5:1) Esaya a nga vulavula hi Xikwembu hi ndlela yoleyo ya rirhandzu hikuva u ni vuxaka lebyikulu na xona. (Ringanisa Yobo 29:4; Pisalema 25:14.) Hambiswiritano, rirhandzu leri muprofeta loyi a ri kombisaka eka Xikwembu a ri nyawuli loko ri ringanisiwa ni rirhandzu leri Xikwembu xi ri kombiseke eka “nsimu ya vhinya” ya xona—tiko leri xi ri ‘simekeke.’—Ringanisa Eksoda 15:17; Pisalema 80:8, 9.

 9. Xana Yehovha u ri khome njhani tiko rakwe kukota nsimu ya vhinya ya risima?

⁹ Yehovha u ‘simeke’ tiko rakwe eKanana kutani a va nyika milawu ni swileriso swakwe, leswi a swi kotisa rirhangu leri ri va sirhelelaka leswaku va nga onhiwi hi matiko man’wana. (Eksoda 19:5, 6; Pisalema 147:19, 20; Vaefesa 2:14) Ku tlula kwalaho, Yehovha u va nyike vaavanyisi, vaprista ni vaprofeta leswaku va va letela. (2 Tihosi 17:13; Malakiya 2:7; Mintirho 13:20) Loko tiko ra Israyele ri xungetiwa hi nhlaselo wa mavuthu, Yehovha u veke vakutsuri. (Vaheveru 11:32, 33) Hi xivangelo lexinene, Yehovha wa vutisa: “I yini lexi xa ha lavaka ku endliwa ensin’wini ya mina ya vhinya lexi ndzi nga siki xi endlaka?”

Ku Vona Nsimu Ya Vhinya Ya Xikwembu Namuntlha

10. Hi xihi xifaniso lexi vuriweke hi Yesu malunghana ni nsimu ya vhinya?

¹⁰ Swi nga ha endleka leswaku Yesu a a anakanya hi marito ya Esaya loko a vulavula hi xifaniso xa varimi lava dlayaka: “A ku ri ni munhu wo karhi, n’wini wa yindlu, loyi a a rime nsimu ya vhinya, a yi biyela hi rihlampfu, a cela xikamelo xa vhinya eka yona, a yimisa xihondzo, kutani a yi vekisa eka varimi, a endzela etikweni ra le kule.” Lexi twisaka ku vava, varimi lava va kanganyise n’wini wa nsimu ya vhinya, va tlhela va dlaya n’wana wakwe. Yesu u ye emahlweni a kombisa leswaku xifaniso lexi a xi nga katsi Vaisrayele va xiviri ntsena loko a ku: “Mfumo wa Xikwembu wu ta tekiwa eka n’wina [Israyele wa nyama] wu nyikiwa tiko leri humesaka mihandzu ya wona.”—Matewu 21:33-41, 43.

11. Hi yihi nsimu ya vhinya leyi a yi ri kona eka lembe-xidzana ro sungula, kambe ku endleke yini endzhaku ka ku fa ka vaapostola?

¹¹ “Tiko” rero lerintshwa a ku ri “Israyele wa Xikwembu”—tiko ra moya ra Vakreste lava totiweke lava endlaka nhlayo ya 144 000. (Vagalatiya 6:16; 1 Petro 2:9, 10; Nhlavutelo 7:3, 4) Yesu u fanise vadyondzisiwa lava ni “marhavi” lama nga eka “murhi wa vhinya wa ntiyiso,” ku nga yena hi xiviri. Hi ntolovelo, marhavi lawa ma languteriwe leswaku ma humesa mihandzu. (Yohane 15:1-5) Va fanele va kombisa timfanelo to fana ni ta Kreste naswona va hlanganyela eku chumayeleni ka “mahungu lamanene lawa ya mfumo.” (Matewu 24:14; Vagalatiya 5:22, 23) Kambe ku sukela loko vaapostola va 12 va file, vunyingi bya lava va tivulaka marhavi ya “murhi wa vhinya wa ntiyiso” a va ri va vukanganyisi—a va humesa madiriva yo biha ku nga ri yo nandziha.—Matewu 13:24-30, 38, 39.

12. Xana marito ya Esaya ma byi avanyisa njhani Vujagana, naswona Vakreste va ntiyiso va dyondza yini eka wona?

¹² Hikwalaho, marito ya Esaya yo sola vanhu va Yuda, namuntlha ma tirha eka Vujagana. Ku kamba matimu ya byona—mivango ya byona, tinyimpi ta byona ta nkutsulo ni Minkonaniso ya byona—swi paluxa ku biha ka mihandzu ya byona! Nilokoswiritano, Vakreste lava totiweke, lava yimeriwaka hi nsimu ya vhinya ya ntiyiso, swin’we ni vanakulobye va “ntshungu lowukulu” na vona va fanele va yingisa marito ya Esaya. (Nhlavutelo 7:9) Leswaku va tsakisa n’wini wa nsimu ya vhinya, ha un’we-un’we ni loko va ri ntlawa, va fanele va humesa mihandzu leyi yi n’wi tsakisaka.

“Madiriva Yo Biha”

13. Xana Yehovha u ta endla yini hi nsimu yakwe ya vhinya leswi yi humesaka mihandzu yo biha?

¹³ Leswi Yehovha a tirheke hi matimba leswaku a hlayisa ni ku hlakulela nsimu leyi ya vhinya, swi fanerile leswi a langutelaka leswaku yi va “nsimu ya vhinya, ya vhinyo leyi vilaka!” (Esaya 27:2) Hambiswiritano, ematshan’weni ya ku humesa mihandzu leyi nga tirhisiwaka, yi humesa “madiriva yo biha,” hi ku kongoma “swilo swo nun’hwa” kumbe “swidzungela swo kurha (bola).” (Esaya 5:2, nhlamuselo ya le hansi ya NW; Yeremiya 2:21) Hikwalaho, Yehovha u vula leswaku u ta susa “rihlampfu” leri rhendzeleke tiko. Tiko ri ta ‘kotisa nchumu lowu lovisiweke’ naswona ri ta tshikiwa, ri va ni dyandza. (Hlaya Esaya 5:6.) Muxe a a va tsundzuxile leswaku a va ta langutana ni swilo sweswo loko va nga wu yingisi Nawu wa Xikwembu.—Deteronoma 11:17; 28:63, 64; 29:22, 23.

14. Xana Yehovha u langutele mihandzu yihi etikweni rakwe, kambe rona ri humesa yini?

¹⁴ Xikwembu xi langutele leswaku tiko leri ri humesa mihandzu leyinene. Mikiya loyi a a hanya hi nkarhi wa Esaya u ri: “Xana Yehovha u kombela leswaku u n’wi tlherisela yini, loko ku nga ri ku kombisa vululami ni ku rhandza musa ni ku titsongahata loko u famba ni Xikwembu xa wena?” (Mikiya 6:8; Zakariya 7:9) Hambiswiritano, tiko ri tsandzeka ku yingisa xikhongotelo xa Yehovha. “[Xikwembu a xi] tshama [xi] langutele vuavanyisi, kambe waswivo, ku ni ku tlula nawu; a [xi] langutele ku lulama, kambe waswivo, ku ni xirilo.” (Esaya 5:7b) Muxe u vule ka ha ri emahlweni leswaku tiko leri nga tshembekiki a ri ta humesa madiriva ya vuxungu “emurhini wa vhinya wa Sodoma.” (Deteronoma 32:32) Kutani, ku tikhoma loko biha ka rimbewu, ku katsa ni vusodoma, ku ve xiphemu xa ku hambuka ka vona eNawini wa Xikwembu. (Levhitika 18:22) Marito lama nge “ku tlula nawu” ma nga ha hundzuluxeriwa ma ku, “ku halaka ka ngati.” Ku khomiwa ko tano ka tihanyi a swi kanakanisi leswaku ku vange “xirilo” eka lava va xanisiwaka—xirilo lexi xi fikeke etindleveni ta Murimi wa nsimu ya vhinya.—Ringanisa Yobo 34:28.

15, 16. Xana Vakreste va ntiyiso va nga swi papalata njhani ku humesa mihandzu yo biha leyi humesiweke hi Israyele?

¹⁵ Yehovha Xikwembu “u rhandza ku tshembeka ni vululami.” (Pisalema 33:5) U lerise Vayuda a ku: “Mi nga tshuki mi avanyisa hi ku kala vululami. U nga tshuki u va ni xihlawuhlawu eka la nga xisiwana naswona u nga tshuki u tsakela munhu wa xiyimo xa le henhla. U fanele u avanyisa munhu-kuloni hi vululami.” (Levhitika 19:15) Hikwalaho hi fanele hi papalata xihlawuhlawu loko hi tirhisana ni van’wana, a hi fanelanga hi pfumelela swilo swo kota rixaka, malembe, rifuwo kumbe vusweti swi khumba ndlela leyi hi va langutaka ha yona van’wana. (Yakobo 2:1-4) I swa nkoka swinene leswaku valanguteri ‘va nga endli nchumu hi mboyamelo wa ku ya hi nghohe,’ nkarhi hinkwawo va fanele va lava ku twa mhaka hi xiheri va nga si avanyisa.—1 Timotiya 5:21; Swivuriso 18:13.

¹⁶ Ku tlula kwalaho, swi nga olova leswaku Vakreste va va ni langutelo leri hoxeke kumbe ra ku xandzuka malunghana ni mimpimanyeto ya Xikwembu tanihi leswi va hanyaka emisaveni yo kala nawu. Kambe Vakreste va fanele va ‘tiyimisela ku yingisa’ milawu ya Xikwembu. (Yakobo 3:17) Ku nga khathariseki ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu ka “mafambiselo ya swilo ya sweswi lama hombolokeke,” va fanele va ‘tshama va ri karhi va languta leswaku ndlela leyi va fambaka ha yona a yi fani ni ya lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha.’ (Vagalatiya 1:4; Vaefesa 5:15) Va fanele va papalata mavonelo yo hambuka ya rimbewu, naswona loko ku tshuka ku va ni timholovo, va fanele va ti lulamisa handle ka “ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha.” (Vaefesa 4:31) Hi ku hlakulela ku lulama, Vakreste va ntiyiso va kombisa xichavo eka Xikwembu naswona va kuma tintswalo ta xona.

Vuyelo Bya Makwanga

17. Hi kwihi ku tikhoma ko biha loku soriweke hi khombo ro sungula ra Esaya?

¹⁷ Eka ndzimana 8, Esaya a nga ha tshahi marito ya Yehovha. Loko a sola man’wana ya “madiriva yo biha” lama humesiwaka hi tiko ra Yuda, yena hi byakwe u twarisa khombo ro sungula eka makhombo ya tsevu: “Khombo eka lava hlanganisaka yindlu ni yindlu, ni lava hlanganisaka nhova ni nhova kukondza ndhawu yi nga ha vi kona naswona n’wina mi tshamisisiwe mi ri swenu exikarhi ka tiko! Etindleveni ta mina Yehovha wa mavuthu u hlambanyile leswaku tindlu to tala, hambileswi ti nga tikulu nileswi ti nga tinene, ti ta va xilo xo hlamariwa, ti ri hava vaaki. Hikuva hambi tiekere ta khume ta nsimu ya vhinya ti ta humesa mpimo wun’we ntsena wa bati, mpimo wa homere wa mbewu wu ta humesa mpimo wa efa ntsena.”—Esaya 5:8-10.

18, 19. Xana lava va hanyeke enkarhini wa Esaya va yi honise njhani milawu ya Yehovha malunghana ni ndzhaka, naswona vuyelo bya vona byi ta va byihi?

¹⁸ Le Israyele wa khale tiko hinkwaro kahle-kahle a ri ri ra Yehovha. Ndyangu wun’wana ni wun’wana a wu ri ni ndzhaka leyi humaka eka Xikwembu, leyi a wu fanele wu yi qachisa kumbe ku yi lombisa kambe a wu nga fanelanga wu yi xavisela “makumu.” (Levhitika 25:23) Nawu lowu a wu sivela vukanganyisi, tanihi ku lawuriwa ka miako hi munhu un’we. Nakambe a wu sivela mindyangu leswaku yi nga ngheni evuswetini. Hambiswiritano, van’wana etikweni ra Yuda a va tlula nawu wa Xikwembu hi makwanga malunghana ni ndzhaka. Mikiya u tsarile a ku: “Va navele masimu kutani va ma teka; ni tindlu, va ti teka; va dyelele munhu la tiyeke emirini ni ndyangu wakwe, munhu swin’we ni ndzhaka yakwe.” (Mikiya 2:2) Kambe Swivuriso 20:21 ya tsundzuxa: “Ndzhaka yi kumiwa hi makwanga eku sunguleni, kambe vumundzuku bya yona a byi nge katekisiwi.”

¹⁹ Yehovha u tshembisa leswaku u ta teka leswi kumiweke hi vanhu lava va makwanga hi vukanganyisi. Tindlu leti va ti dyelelaka ti ta va “ti ri hava vaaki.” Matiko lawa va ma navelaka ma ta humesa xiphemunyana xa leswi ma nga kotaka ku swi humesa. Leswaku ndzhukano lowu wu ta hetiseka njhani naswona rini a swi boxiwi. Hi ndlela yo karhi, swi nga ha endleka leswaku wu vula swiyimo leswi nga ta vangiwa hi vukhumbi bya le Babilona enkarhini lowu taka.—Esaya 27:10.

20. Xana Vakreste namuntlha va nga swi papalatisa ku yini ku tekelela langutelo leri kombisiweke hi Vaisrayele van’wana?

²⁰ Vakreste namuntlha va fanele va venga makwanga yo biha yo fana ni lama kombisiweke hi Vaisrayele van’wana enkarhini lowu hundzeke. (Swivuriso 27:20) Loko swilo leswi vonakaka swi tekiwa swi ri swa nkoka ngopfu, swa olova ku tirhisa tindlela to homboloka ta ku kuma mali. Munhu a nga ha phasiwa hi ku olova hi ku endla bindzu hi ndlela leyi nga riki yinene kumbe marhengu ya le tlhelo ya ku lava ku fuwa hi xihatla. “Loyi a hatliselaka ku kuma rifuwo a nge tshami a nga ri na nandzu.” (Swivuriso 28:20) Kutani, i swa nkoka swinene leswaku hi eneriseka hi leswi hi nga na swona!—1 Timotiya 6:8.

Ntlhamu Wa Vuhungasi Lebyi Sorisaka

21. Hi swihi swidyoho leswi soriwaka hi khombo ra vumbirhi ra Esaya?

²¹ Sweswi ku ta khombo ra vumbirhi ra Esaya: “Khombo eka lava pfukaka nimpundzu swinene va lava swakunwa leswi pyopyaka, lava tshamaka kukondza ku va vusiku, va kala va hisiwa hi vhinyo! Kutani eminkhubyeni ya vona ku kumeka haripa ni xitende, xingomana ni xitiringo ni vhinyo; kambe ntirho wa Yehovha a va wu languti ni ntirho wa mavoko ya yena a va wu vonanga.”—Esaya 5:11, 12.

22. Hi kwihi ku pfumala ku tikhoma loku kombisiwaka hi Israyele, naswona ku ta va ni vuyelo byihi etikweni?

²² Yehovha i “Xikwembu lexi tsakeke” naswona a nga ma tsoni malandza yakwe vuhungasi lebyinene. (1 Timotiya 1:11) Hambiswiritano, vanhu lava va hlongorisaka ntsako va swi endla hilaha ku tlurisaka! Bibele yi ri: “Lava dakwaka va tala ku dakwa nivusiku.” (1 Vatesalonika 5:7) Kambe hi ku ya hi vuprofeta lebyi, lava baka huwa eka vuprofeta lebyi va sungula ku nwa loko dyambu ri tlhava kutani va tshamela ku nwa kukondza ku va madyambu! Va tikhoma onge hiloko ku nga ri na Xikwembu, va endla onge xi nga va tshika va nga tihlamuleli eka swiendlo swa vona. Esaya u vula leswaku volavo va ta va ni vumundzuku byo biha. “Vanhu va mina va ta ya evukhumbini hi ku pfumala vutivi; naswona vanhu lava tidzunisaka ha vona va ta dlawa hi ndlala ni ntshungu wa vona wu ta dlawa hi torha.” (Esaya 5:13) Hi ku ala ku endla hi ku landza vutivi bya ntiyiso, vanhu lava Xikwembu xi endleke ntwanano na vona—lava tlakukeke ni va le hansi—va ta ya eSheol.—Hlaya Esaya 5:14-17.

23, 24. Hi kwihi ku tikhoma ni ku ringanisela loku Vakreste va faneleke va ku kombisa?

²³ “Minkhuvo ya huwa,” kumbe “swinkhubyana swa pongo,” a swi ri xiphiqo ni le ka Vakreste van’wana eka lembe-xidzana ro sungula. (Vagalatiya 5:21, Byington; 2 Petro 2:13) Hikwalaho a swi hlamarisi leswi Vakreste van’wana lava tinyiketeleke namuntlha va endleke swiboho leswi hoxeke loko va ri eswinkhubyanini. Ku nwa swakunwa swa xihoko handle ko ringanisela swi vange leswaku van’wana va ba huwa. (Swivuriso 20:1) Nakambe va kona lava tshameke va tikhoma hi ndlela yo biha hikwalaho ka ku nwa ngopfu xihoko, naswona swinkhubyana swin’wana swi kale swi teka vusiku hinkwabyo, swi kavanyeta mintirho ya Vukreste ya siku leri tlhandlamaka.

²⁴ Hambiswiritano, Vakreste lava ringaniselaka va kombisa mihandzu ya vukwembu naswona va tikhoma va tlhela va ringanisela eku hlawuleni ka vuhungasi. Va yingisa xitsundzuxo xa Pawulo lexi kumekaka eka Varhoma 13:13: “A hi fambeni hi ku tenga tanihi loko ku ri nhlikanhi, hi nga yi eminkhubyeni ya huwa, hi nga tinyiketeli eku dakweni.”

Ku Venga Xidyoho Ni Ku Rhandza Ntiyiso

25, 26. Hi swihi swidyoho swa Vaisrayele leswi paluxiwaka eka khombo ra vunharhu ni ra vumune leri vuriwaka hi Esaya?

²⁵ Sweswi twana khombo ra vunharhu ni ra vumune ra Esaya: “Khombo eka lava kokaka xihoxo hi mapindza ya leswi nga riki ntiyiso, ni xidyoho onge hiloko va xi koka hi tintambhu ta golonyi; lava nge: ‘Ntirho wakwe a wu hatlise; a wu te hi ku anghwetla, leswaku hi ta wu vona; naswona xitsundzuxo xa Mukwetsimi wa Israyele a xi tshinele, a xi te, leswaku hi ta xi tiva!’ Khombo eka lava vulaka leswaku leswinene swi bihile nileswaku leswo biha i swinene, lava vekaka munyama ematshan’weni ya ku vonakala ni ku vonakala ematshan’weni ya munyama, lava vekaka leswo bava ematshan’weni ya leswo tsokombela ni leswo tsokombela ematshan’weni ya leswo bava!”—Esaya 5:18-20.

²⁶ Kunene sweswo swi va hlamusela khwatsi lava va endlaka xidyoho! Va boheleriwe exidyohweni ku fana ni swifuwo loko swi boheleriwe etigolonyini. Vadyohi lava a va ri chavi siku ra ku avanyisa leri taka. Va hehla va ku: “[Ntirho wa Xikwembu] a wu te hi ku anghwetla!” Ematshan’weni ya ku yingisa Nawu wa Xikwembu, va soholota swilo, va vula leswaku “leswinene swi bihile nileswaku leswo biha i swinene.”—Ringanisa Yeremiya 6:15; 2 Petro 3:3-7.

27. Xana Vakreste namuntlha va nga ri papalata njhani langutelo ro fana ni ra Vaisrayele?

²⁷ Vakreste namuntlha va fanele va ri papalata hi ku helela langutelo rero. Hi xikombiso, a va ri amukeli langutelo ra misava malunghana ni vumbhisa ni vusodoma. (Vaefesa 4:18, 19) Ina, Mukreste a nga ha “teka goza leri hoxeke” leri nga vangaka leswaku a endla xidyoho lexikulu. (Vagalatiya 6:1) Vakulu evandlheni va swi lunghekerile ku pfuna lava va weleke exidyohweni, lava lavaka ku pfuniwa. (Yakobo 5:14, 15) Hi ku pfuniwa hi swikhongelo ni ndzayo leyi humaka eBibeleni, swi nga koteka leswaku munhu a hlakarhela emoyeni. Handle ka sweswo, ku nga va ni khombo ra ku va “hlonga ra xidyoho.” (Yohane 8:34) Ematshan’weni ya ku hlekula Xikwembu ni ku honisa siku leri taka ra ku avanyisa, Vakreste va tikarhatela ku tshama va ri “lava pfumalaka xivati, lava nga solekiki” emahlweni ka Yehovha.—2 Petro 3:14; Vagalatiya 6:7, 8.

28. Hi swihi swidyoho leswi soriwaka hi makhombo yo hetelela lama vuriwaka hi Esaya, naswona Vakreste namuntlha va nga swi papalata njhani swidyoho swo tano?

²⁸ Hilaha ku faneleke, Esaya u tlhandlekela makhombo lawa yo hetelela: “Khombo eka lavo tlhariha ematihlweni ya vona ni lavo tlhariha emahlweni ka swikandza swa vona! Khombo eka lava nga ni matimba eku nweni ka vhinyo, ni le ka vanhu va ntamu lowukulu wo pfanganisa swakunwa leswi pyopyaka, lava vulaka leswaku lowo homboloka u lulamile hi ku lava xifumbarheriso, ni lava tekelaka lowo lulama ku lulama ka yena!” (Esaya 5:21-23) Swi le rivaleni leswaku marito wolawo a ma byeriwa lava a va ri vaavanyisi etikweni rero. Vakulu va vandlha namuntlha va papalata ku languteka va ri “lavo tlhariha ematihlweni ya vona.” Hi ku titsongahata va amukela ndzayo ya vakulu van’wana ni ku landzelerisisa swiletelo swa nhlengeletano. (Swivuriso 1:5; 1 Vakorinto 14:33) Va tirhisa swakunwa swa xihoko hi ku ringanisela, a va nwi swakunwa swa xihoko loko va ta tamela timhaka ta vandlha. (Hosiya 4:11) Vakulu va tlhela va papalata ku vonaka va ri ni xihlawuhlawu. (Yakobo 2:9) Kunene va hambane ngopfu ni vafundhisi va Vujagana! Vo tala va vona va fihla vadyohi lava nga ni nkucetelo ni lava fuweke exikarhi ka vona, ku hambana ni switsundzuxo swa Pawulo eka Varhoma 1:18, 26, 27; 1 Vakorinto 6:9, 10; na Vaefesa 5:3-5.

29. Hi byihi vuyelo bya khombo lebyi nga ta wela nsimu ya vhinya ya Israyele ya Yehovha?

²⁹ Esaya u gimeta rungula leri ra vuprofeta hi ku hlamusela vuyelo lebyi nga ni khombo bya lava “va bakanye[ke] nawu wa Yehovha” kutani va tsandzeka ku veka mihandzu yo lulama. (Esaya 5:24, 25; Hosiya 9:16; Malakiya 4:1) U ri: “[Yehovha] u yimise xikombiso etikweni lerikulu ra le kule, a ri vitana a ri emakumu ya misava; kutani waswivo, hi ku anghwetla ri ta fika hi rivilo.”—Esaya 5:26; Deteronoma 28:49; Yeremiya 5:15.

30. I mani la nga ta susumetela ‘tiko lerikulu’ leswaku ri lwa ni vanhu va Yehovha, naswona vuyelo byi ta va byihi?

³⁰ Eminkarhini ya khale, mhandzi leyi dzimiweke endhawini leyi tlakukeke a yi va “xikombiso,” kumbe ndhawu yo balekela eka yona, ya vanhu kumbe mavuthu. (Ringanisa Esaya 18:3; Yeremiya 51:27.) Kutani Yehovha hi byakwe u ta susumetela ‘tiko lerikulu’ leri nga boxiwangiki leswaku ri tisa ku avanyisa kakwe.b U ta “ri vitana,” a koka nyingiso wa rona wu ya eka vanhu vakwe lava hambukeke lava faneleke ku hluriwa. Endzhaku ka sweswo muprofeta u hlamusela nhlaselo wa xihatla, lowu chavisaka wa vahluri lava vo kotisa tinghala lava nga ta “khoma lexi hlaseriwaka,” ku nga tiko ra Xikwembu, “va xi teka khwatsi” xi ya evukhumbini. (Hlaya Esaya 5:27-30a.) Vona vuyelo lebyi khomisaka gome swonghasi eka vanhu va Yehovha! “Munhu u ta languta tiko, kutani waswivo, ku ni munyama lowu vangaka ku karhateka; ni ku vonakala ku hundzuke munyama hikwalaho ka mathonsi lawa ma ri thonelaka.”—Esaya 5:30b.

31. Xana Vakreste va ntiyiso va nga wu papalatisa ku yini nxupulo lowu langutaneke ni nsimu ya vhinya ya Israyele ya Yehovha?

³¹ Ina, nsimu ya vhinya leyi Xikwembu xi yi byaleke kahle a yi humesi mihandzu—yi lulameriwe hi ku lovisiwa ntsena. Kunene i dyondzo ya matimba leyi kumekaka eka marito ya Esaya eka hinkwavo lava tirhelaka Yehovha namuntlha! Onge va nga tikarhatela ku kombisa mihandzu yo lulama, va dzunisa Yehovha leswaku va ta ponisiwa!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 83]

Mudyohi u boheleriwe exidyohweni ku fana ni xifuwo lexi kokaka golonyi leyi xi boheleriweke na yona

[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 85]