Ndzima Ya Vukhume-n’we

“Mi Nga Tshembi Vanhu Va Xiyimo Xa Le Henhla”

Esaya 50:1-11

 1, 2. (a) Hi xihi xitsundzuxo lexi huhuteriweke lexi Vayuda va nga xi yingisangiki, naswona ku ve ni vuyelo byihi? (b) Ha yini Yehovha a vutise a ku: “Ri kwihi papila ro dlaya vukati?”

“MI NGA tshembi vanhu va xiyimo xa le henhla, hambi ku ri n’wana wa munhu wa nyama, loyi a tsandzekaka ku ponisa. . . . Wa tsaka loyi Xikwembu xa Yakobe xi nga mupfuni wa yena, loyi ntshembo wakwe wu nga eka Yehovha Xikwembu xakwe, Muendli wa tilo ni misava.” (Pisalema 146:3-6) Mawaku loko Vayuda lava a va hanya enkarhini wa Esaya a va lo endla hilaha mupisalema a tsundzuxeke hakona! A va ta tivula lava katekeke loko va tshemba “Xikwembu xa Yakobe,” ku nga ri tiko ra Egipta kumbe tiko rin’wana ra vahedeni! Kutani, loko valala va Yuda va n’wi hlasela, Yehovha a a ta teka goza a n’wi sirhelela. Kambe, Yuda u arile ku hundzukela eka Yehovha leswaku a kuma mpfuno. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha a a ta tshika Yerusalema a lovisiwa kutani vaaki va Yuda va rhwariwa va ya fumbiwa evuhlongeni eBabilona.

² Yuda a a nga ta komba un’wana hi rintiho, kambe a a fanele a tivona nandzu yena n’wini. A a nga ri na xona xivangelo xo vula leswaku u lovisiwe hikwalaho ka leswi Yehovha a n’wi kanganyiseke kumbe hi ku va a bakanye ntwanano lowu a wu endleke ni tiko leri. Muvumbi a nga wu tluli ntwanano wakwe. (Yeremiya 31:32; Daniyele 9:27; Nhlavutelo 15:4) Ku kandziyisa yinhla leyi, Yehovha u vutise Vayuda: “Kutani, ri kwihi papila ro dlaya vukati ra mana wa n’wina, loyi ndzi n’wi fambiseke?” (Esaya 50:1a) Ehansi ka Nawu wa Muxe, wanuna la tshikaka nsati a a fanele a n’wi nyika papila ro dlaya vukati. Kutani, a a ta va a ntshunxekile ku tekiwa hi wanuna un’wana. (Deteronoma 24:1, 2) Hi ndlela yo fanekisela, Yehovha u humese papila ro tano a ri nyika makwavo wa Yuda hi tlhelo ra mfumo, ku nga Israyele, kambe a nga n’wi nyikanga Yuda.a Wa ha ri “wanuna la nga n’wini” wa yena. (Yeremiya 3:8, 14) Kunene Yuda a a nga ntshunxekanga leswaku a endla vunakulobye ni matiko ya vuhedeni. Vuxaka byakwe na Yehovha a byi ta ya emahlweni “kukondza ku fika Xilo [ku nga Mesiya].”—Genesa 49:10.

 3. Hikwalaho ka yini Yehovha a ‘xavise’ vanhu vakwe?

³ Nakambe Yehovha u vutise Yuda: “Hi wihi eka valondzi va mina loyi ndzi mi xaviseke eka yena?” (Esaya 50:1b) Vayuda a va nga ta rhumeriwa evukhumbini le Babilona va ya riha xikweleti xo karhi lexi koxiwaka hi Yehovha. Yehovha a nga fani ni Muisrayele la nga xisiwana loyi a a fanele a xavisa vana vakwe eka mulondzi leswaku a hakela swikweleti. (Eksoda 21:7) Ematshan’weni ya sweswo, Yehovha u boxa nchumu lowu a wu ta vangela vanhu vakwe ku ya evuhlongeni: “Maswivo! Mi xavisiwile hikwalaho ka swihoxo swa n’wina, naswona mana wa n’wina u hlongoriwile hikwalaho ka ku tlula nawu ka n’wina.” (Esaya 50:1c) Vayuda hi vona lava tshikeke Yehovha; yena a nga va tshikanga.

 4, 5. Xana Yehovha u ri kombise njhani rirhandzu leri a a ri na rona eka vanhu va yena, kambe Yuda u angule njhani?

⁴ Xivutiso xa Yehovha lexi landzelaka xi ri kombisa kahle rirhandzu leri a nga na rona eka vanhu va yena: “Hikwalaho ka yini ndzi nga kumanga munhu loko ndzi fika? Loko ndzi vitana, a ku hlamulanga munhu?” (Esaya 50:2a) Hi ku tirhisa malandza yakwe ya vaprofeta, Yehovha u fike ekaya ra vanhu vakwe hi ndlela yo fanekisela, leswaku a ta va kombela ku tlhelela eka yena hi timbilu ta vona hinkwato. Kambe a va angulanga. Vayuda va hlawule ku lava nseketelo wa munhu wa laha misaveni, minkarhi yin’wana va lava nseketelo wa Vaegipta.—Esaya 30:2; 31:1-3; Yeremiya 37:5-7.

⁵ Xana Egipta i muponisi la tshembekaka ngopfu ku tlula Yehovha? Swi vonaka onge Vayuda volavo lava nga tshembekangiki va rivale swiendlakalo leswi vangeke ku velekiwa ka tiko ra vona eka malembe-xidzana lama hundzeke. Yehovha u va vutisile: “Xana voko ra mina ri kome ngopfu lerova a ri nge kutsuli, kumbe, xana a ndzi na wona matimba yo kutsula? Waswivo! Hi ku tshinya ka mina ndzi omisa lwandle; ndzi endla milambu yi va mananga. Tinhlampfi ta yona ta nun’hwa hi ku pfumaleka ka mati, ta fa hi torha. Matilo ndzi ma ambexa xiphume, naswona ndzi endla nguvu yo khwaxa yi va nguvu ya wona.”—Esaya 50:2b, 3.

 6, 7. Xana Yehovha u ma kombise njhani matimba yakwe ya ku ponisa emahlweni ka nxungeto wa Vaegipta?

⁶ Hi 1513 B.C.E., Egipta a a ri mutshikileri—a ku nga languteriwanga yena leswaku a va mukutsuri—wa vanhu va Xikwembu. Vaisrayele a va ri mahlonga etikweni rero ra vahedeni. Kambe Yehovha u va kutsurile, naswona ku kutsula koloko ku ve loku tsakisaka ngopfu! Xo sungula, u tise Makhombo ya Khume etikweni. Endzhaku ka khombo lerikulu ra vukhume, Faro wa Egipta u kombele Vaisrayele leswaku va huma etikweni. (Eksoda 7:14–12:31) Kambe, endzhakunyana ka ku huma ka vona, Faro u cince leswi a swi ri embilwini yakwe. U hlengelete masocha yakwe kutani a ma rhuma leswaku ma ya sindzisa Vaisrayele leswaku va tlhelela aEgipta. (Eksoda 14:5-9) Vaisrayele a va nga ha xi tivi lexi va nga xi endlaka, tanihi leswi a va sariwe ndzhaku hi masocha yo tala ya le Egipta kasi emahlweni ka vona a ku ri ni Lwandle ro Tshwuka! Kambe Yehovha a a ri kwalaho leswaku a va lwela.

⁷ Yehovha u yimise Vaegipta eku hlaseleni ka vona hi ku veka papa exikarhi ka vona ni Vaisrayele. Hala tlhelweni ra papa a ku ri ni Vaegipta lava a va ngwingwa emunyameni; kasi hala a ku ri ni Vaisrayele, a ku ri ni ku vonakala. (Eksoda 14:20) Kutani, loko vuthu ra Egipta ri pfaleriwe ekhonweni, Yehovha “[u endle] leswaku lwandle ri tlherisiwa hi mheho ya matimba ya le vuxeni vusiku hinkwabyo naswona a hundzula lwandle ri va misava leyi omeke.” (Eksoda 14:21) Loko mati ma avanile, vanhu hinkwavo—vavanuna, vavasati ni vana—va swi kotile ku tsemakanya Lwandle ro Tshwuka va hlayisekile. Loko vanhu vakwe va ri kusuhi ni ku pelela eribuweni lerin’wana, Yehovha u suse papa leriya. Vaegipta lava tshwukiseke ni mahlo a va ha yima-yimanga, va lo namba va nghena elwandle, va va sala endzhaku. Loko vanhu vakwe va fike eribuweni ra lwandle, Yehovha u ntshunxe mati, a nwerisa Faro ni mavuthu yakwe ematini. Hikwalaho, Yehovha u lwele vanhu vakwe. Xexo i xikhutazo lexikulu eka Vakreste namuntlha!—Eksoda 14:23-28.

 8. Xana hi swihi switsundzuxo leswi vaaki va Yuda va swi honiseke leswi endleke leswaku va hetelela va ye evuhlongeni?

⁸ Enkarhini wa Esaya, se a ku hundze malembe ya 700 ku sukela loko ku ve ni ku hlula koloko. Sweswi Yuda a ri faneleka ku va tiko leri tiyimeleke. Minkarhi yin’wana a ri kanerisana ni tihulumendhe timbe, to tanihi ta Asiriya na Egipta. Kambe varhangeri va matiko lawa ya vuhedeni a va nga tshembekanga. Minkarhi hinkwayo a ma teka swilaveko swa wona swa vutianakanyi swi ri swa nkoka ku tlula mintwanano hinkwayo leyi a ma yi endle na Yuda. Vaprofeta va vulavule hi vito ra Yehovha va lemukisa tiko leswaku ri nga tshembi vanhu volavo, kambe tiko ri tipfale tindleve ri nga lavi ku twa nchumu hi vaprofeta. Eku heteleleni, Vayuda a va ta rhwariwa va ya fumbiwa evuhlongeni eBabilona ku ringana malembe ya 70. (Yeremiya 25:11) Hambiswiritano, Yehovha a a nga ta va rivala vanhu vakwe, naswona a a nga ta va fularhela hilaha ku nga heriki. Hi nkarhi lowu a wu vekeke, a a ta va tsundzuka, naswona a a ta va pfulela ndlela yo tlhelela etikweni ra ka vona ku ya pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke. Hi xikongomelo xihi? Leswaku va lunghiselela ku ta ka Xilo, loyi vanhu hinkwavo a va ta yingisa yena!

Xilo A Fika

 9. I mani Xilo, naswona i mudyondzisi wa muxaka muni?

⁹ Ku hundze malembe-xidzana yo tala. “Nkarhi lowu pimiweke” wu herile, naswona loyi a vitaniwaka Xilo, ku nga Hosi Yesu Kreste, u tile emisaveni. (Vagalatiya 4:4; Vaheveru 1:1, 2) Leswi Yehovha a kombiseke vunghana byakwe lebyikulu tanihi Muvulavuleri wa Vayuda swi kombisa rirhandzu lerikulu leri Yehovha a nga na rona eka vanhu vakwe. Xana Yesu i muvulavuleri wa vanhu vakwe wa muxaka muni? I muvulavuleri wa xiyimo xa le henhla swinene! Yesu a ngo va muvulavuleri ntsena, i mudyondzisi—Mudyondzisi Lonkulu. Sweswo a swi hlamarisi, hikuva u ni Muleteri lonene—Yehovha Xikwembu hi byakwe. (Yohane 5:30; 6:45; 7:15, 16, 46; 8:26) Leswi swi tiyisekisiwa hi leswi Yesu a swi vuleke hi nomu wa Esaya hi tlhelo ra vuprofeta: “Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ndzi nyike ririmi ra lava dyondzisiweke, leswaku ndzi tiva ku angula loyi a karhaleke. Mixo wun’wana ni wun’wana wa pfuka; u pfuxa ndleve ya mina leswaku yi twa ku fana ni lava dyondzisiweke.”—Esaya 50:4.b

10. Xana Yesu u ri kombise njhani rirhandzu ra Yehovha eka vanhu va Yena, naswona vanhu va angule njhani eka Yesu?

¹⁰ Yesu a a tirha swin’we ni Tata wakwe etilweni, a nga si ta emisaveni. Vuxaka lebyinene lebyi nga kona exikarhi ka Tatana ni N’wana byi hlamuseriwa hi ndlela yo phata eka Swivuriso 8:30: “A ndzi ri etlhelo ka [Yehovha] ndzi ri mutirhi la nga ni vuswikoti, . . . ndzi tsakile emahlweni ka yena nkarhi hinkwawo.” Swi n’wi tsakise ngopfu Yesu ku yingisa Tata wakwe. A a rhandza “vana va vanhu” kukota Tata wa yena. (Swivuriso 8:31) Loko Yesu a ta emisaveni, u angule “loyi a karhaleke.” U sungule vutirheli byakwe hi ku hlaya ndzimana leyi chavelelaka ya vuprofeta bya Esaya: “Moya wa Yehovha wu le henhla ka mina, hikuva u ndzi tote leswaku ndzi vula mahungu lamanene eka swisiwana, . . . ku ntshunxa lava tshikileriweke va tifambela.” (Luka 4:18; Esaya 61:1) Lawa a ma ri mahungu lamanene eka lava nga swisiwana! A ma ri marito lama phyuphyisaka eka lava heleke matimba! Xitiviso lexi xi fanele xi tisele vanhu ntsako lowukulu! Van’wana va tsakile—kambe a hi hinkwavo. Eku heteleleni, vo tala va ale ku swi amukela leswaku Yesu hi yena loyi a dyondzisiweke hi Yehovha.

11. I vamani lava nghenaka ehansi ka joko swin’we na Yesu, naswona va tokota yini?

¹¹ Kambe, van’wana va lave ku twa leswi engetelekeke. Va xi amukele hi ntsako xirhambo xa Yesu lexi nge: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa. Tlhandlekani joko ra mina ehenhla ka n’wina mi tlhela mi dyondza eka mina, hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata, kutani mi ta kumela mimoya-xiviri ya n’wina ku phyuphya.” (Matewu 11:28, 29) Van’wana lava yeke eka Yesu i vavanuna lava veke vaapostola vakwe. A va swi tiva leswaku ku nghena ehansi ka joko swin’we na Yesu, a swi vula ku kulula u n’watseka. Ntirho lowu wu katsa ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ku ya fika evugimamusi bya misava. (Matewu 24:14) Loko vaapostola ni vadyondzisiwa van’wana va endla ntirho lowu, va kume leswaku wu phyuphyisa mimoya-xiviri ya vona hakunene. Ntirho lowu fanaka wu endliwa hi Vakreste lavo tshembeka namuntlha, kutani na vona va kuma ntsako lowu fanaka loko va hlanganyela eka wona.

A A Nga Ri Munhu Wo Xandzuka

12. Xana Yesu u swi kombise njhani leswaku u yingisa Tata wakwe?

¹² Yesu a nga xi rivalanga xikongomelo xa ku ta kakwe laha misaveni—xa ku ta endla ku rhandza ka Xikwembu. Ku profetiwile hi langutelo rakwe ra timhaka: “Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u pfule ndleve ya mina, kutani loko ku ri mina, a ndzi xandzukanga. A ndzi hundzulukelanga eka tlhelo lerin’wana.” (Esaya 50:5) Minkarhi hinkwayo Yesu a a yingisa Xikwembu. Kunene, u kale a vula a ku: “N’wana a nge endli xilo ni xin’we hi ku tisungulela, kambe u endla ntsena lexi a vonaka Tatana a xi endla.” (Yohane 5:19) Loko a nga si va munhu wa nyama, swi nga ha endleka Yesu a tirhe ni Tata wakwe malembe ya timiliyoni, hambi ku ri magidi ya timiliyoni. U ye emahlweni a landzela swiletelo swa Yehovha loko se a ri emisaveni. Hina valandzeri va Kreste lava nga hetisekangiki hi fanele hi tinyiketela hi matimba eku landzeleni ka vukongomisi bya Yehovha!

13. I yini lexi a xi ri emahlweni ka Yesu, kambe u tikombise njhani a ri ni xivindzi?

¹³ Van’wana lava va bakanyeke N’wana la nga swakwe wa Yehovha va n’wi khomise xo tika, naswona swoleswo a swi profetiwile: “Nhlana wa mina ndzi wu nyike lava baka, marhama ya mina ndzi ma nyika lava hlurhulaka misisi. Xikandza xa mina a ndzi xi tumbetanga eka swilo leswi tsongahataka ni ku tshwuteleriwa.” (Esaya 50:6) Hi ku ya hi vuprofeta, Mesiya a a ta twisiwa ku vava ni ku tsongahatiwa hi vakaneti. Yesu a a swi tiva sweswo. Naswona a a swi tiva leswaku nxaniso lowu wu ta helela kwihi. Kambe, loko nkarhi wakwe emisaveni wu tshinela emakumu, a nga chavisiwanga hi nchumu. Hi ku tiyimisela loku tiyeke kukota ribye, u kongome eYerusalema, laha a a ta dlayeriwa kona tanihi munhu wa nyama. Loko Yesu a khome ndlela a kongoma kona, u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Hi hina lava, hi tlhandlukela eYerusalema, naswona N’wana wa munhu u ta nyiketiwa eka vaprista lavakulu ni le ka vatsari, kutani va ta n’wi gwevela rifu, naswona va ta n’wi nyiketa eka vanhu va matiko, va ta endla xihlekiso ha yena, va n’wi tshwutelela, va n’wi ba naswona va n’wi dlaya, kambe hi siku ra vunharhu u ta pfuka.” (Marka 10:33, 34) Nsele lowu a wu ta pfindlusiwa hi vanhu lava nga ni vutivi—ku nga vaprista lavakulu ni vatsari.

14, 15. Xana ma hetiseke njhani marito ya Esaya ya leswaku Yesu u ta biwa ni ku tsongahatiwa?

¹⁴ Hi vusiku bya Nisan 14, 33 C.E., Yesu a a ri entangeni wa Getsemani swin’we ni valandzeri vakwe van’wana. A a ri karhi a khongela. Hi xitshuketa, ku humelele ntshungu wa vapfukeri kutani va n’wi khoma. Kambe a nga chavisiwanga hi nchumu. A a swi tiva leswaku Yehovha u na yena. Yesu u tiyisekise vaapostola vakwe lava a va nga ha tikoti hi ku chava, leswaku loko a a swi rhandza, a a ta kombela Tata wakwe a rhumela mavandla ya tintsumi yo tlula 12 ma ta n’wi ponisa, kambe u ye emahlweni a ku: “Mayelana ni leswi, xana Matsalwa ma ta hetiseka njhani?”—Matewu 26:36, 47, 53, 54.

¹⁵ Hinkwaswo leswi profetiweke malunghana ni miringo ni rifu ra Mesiya swi hetisekile. Endzhaku ko tengisiwa hi vukanganyisi hi huvo ya Sanedri, Yesu u konanisiwe hi Pontiyo Pilato, loyi a leriseke leswaku a biwa. Hiloko masocha ya Varhoma ma “n’wi ba enhlokweni hi rihlanga, ma n’wi tshwutelela.” Kutani ku hetiseke marito ya Esaya. (Marka 14:65; 15:19; Matewu 26:67, 68) Hambileswi Bibele yi nga vuliki leswaku malepfu man’wana ya Yesu ma tsuvuriwile hi ku kongoma—ku nga xikombiso xa ku delela—handle ko tipfinyinga leswi swi humelerile, hilaha Esaya a profeteke hakona.c—Nehemiya 13:25.

16. Loko a langutane ni ntshikilelo lowukulu, xana Yesu u tikhome njhani, naswona ha yini a nga khomiwanga hi tingana?

¹⁶ Loko Yesu a yime emahlweni ka Pilato, a nga kombelanga leswaku vutomi bya yena byi tsetseleriwa kambe u tikhomile, a tiva leswaku u fanele a fa leswaku ku hetiseka Matsalwa. Loko ndhuna-nkulu ya Murhoma yi vula leswaku yi ni matimba ya ku gwevela Yesu rifu kumbe ya ku n’wi ntshunxa, handle ko khomiwa hi rhumbu Yesu u hlamule a ku: “A wu nga ta va ni matimba nikatsongo eka mina loko a wu nga nyikiwanga wona ma huma hi le henhla.” (Yohane 19:11) Masocha ya Pilato ma khome Yesu hi tihanyi, kambe ma tsandzeke ku n’wi khomisa tingana. A a ta khomiwa hi tingana ta yini? A a nga xupuriwi hi ku va a dye xa munhu. Ematshan’weni ya sweswo, a a xaniseriwa ku lulama. Emhakeni leyi, ku hetiseke marito man’wana ya vuprofeta bya Esaya: “Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ta ndzi pfuna. Hi yona mhaka leyi ndzi nga titwiki ndzi tsongahatekile. Hi yona mhaka leyi ndzi vekeke xikandza xa mina kukota ribye ro tiya, ndza swi tiva leswaku a ndzi nge khomiwi hi tingana.”—Esaya 50:7.

17. Xana Yehovha u seketele Yesu evutirhelini byakwe hinkwabyo hi tindlela tihi?

¹⁷ Yesu u ve ni xivindzi hileswi a a tshemba Yehovha hi ku helela. Ndlela leyi a tikhomeke ha yona yi kombisa leswaku a a pfumelelana hi ku helela ni marito ya Esaya: “Loyi a ndzi vulaka la lulameke u le kusuhi. I mani loyi a nga kanetanaka na mina? A hi yimeni swin’we. I mani loyi a nga ta kanetana na mina ehubyeni? A a tshinele eka mina. Waswivo! Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ta ndzi pfuna. I mani loyi a nga ta ndzi vula lowo homboloka? Waswivo! Hinkwavo ka vona va ta hlakala, ku fana ni nguvu. Va ta dyiwa hi nsumba yinene.” (Esaya 50:8, 9) Hi siku ra ku khuvuriwa ka Yesu, Yehovha u n’wi vule la lulameke tanihi n’wana wa Xikwembu wa moya. Entiyisweni, ku twakale rito ra Xikwembu enkarhini wolowo, ri ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.” (Matewu 3:17) Endzhutini wa rifu rakwe loko a ha ri emisaveni, Yesu u nkhinsame a khongela entangeni wa Getsemani, hiloko “ntsumi leyi humaka etilweni yi humelela eka yena, yi n’wi tiyisa.” (Luka 22:41-43) Kutani Yesu u swi tivile leswaku Tata wakwe a a yi amukela ndlela yakwe ya vutomi. N’wana loyi a hetisekeke wa Xikwembu a a nga endlanga xidyoho. (1 Petro 2:22) Valala vakwe va n’wi mbyindle hi xihehlo xa leswaku i mutluri wa Savata, i xidakwa naswona u ni madimona, kambe Yesu a nga khomisiwanga tingana hi mavunwa ya vona. Xikwembu xi ve na yena, kutani, i mani loyi a a ta n’wi yimisela ntshiva?—Luka 7:34; Yohane 5:18; 7:20; Varhoma 8:31; Vaheveru 12:3.

18, 19. Hi yihi mintokoto leyi fanaka ni ya Yesu leyi Vakreste lava totiweke va veke na yona?

¹⁸ Yesu u lemukise vadyondzisiwa vakwe a ku: “Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.” (Yohane 15:20) Leswi endlekeke endzhakunyana swi tiyisekise mhaka leyi. Hi Pentekosta ya 33 C.E., moya lowo kwetsima wu xikele ehenhla ka vadyondzisiwa va Yesu lava tshembekeke, kutani ku simekiwa vandlha ra Vukreste. Hi nkarhinyana wolowo, varhangeri va vukhongeri va ringete ku yimisa ntirho wa ku chumayela wa vavanuna ni vavasati lava vo tshembeka, lava se a va ri ni vun’we na Yesu tanihi swirho swa “mbewu ya Abrahama,” naswona a va amukeriwe va va vana va Xikwembu va moya. (Vagalatiya 3:26, 29; 4:5, 6) Ku sukela eka lembe-xidzana ro sungula ku fikela sweswi, Vakreste lava totiweke, loko va ri karhi va yimela ntiyiso handle ko tsekatseka, a va boheka ku lwisana ni vunwa byo chavisa lebyi a va phyarhekiwa byona kun’we ni ku tshamiwa ehenhla hi valala va Yesu.

¹⁹ Kambe va tsundzuke marito ya Yesu lama khutazaka: “Ma tsaka n’wina loko vanhu va mi rhukana ni ku mi xanisa ni ku mi hembela hi swilo hinkwaswo swo homboloka hikwalaho ka mina. Tsakani mi khana, hikuva hakelo ya n’wina i yikulu ematilweni.” (Matewu 5:11, 12) Kutani, hambi ku ri ehansi ka nhlaselo lowukulu, Vakreste lava totiweke va tshame va yimise tinhloko. Ku nga khathariseki leswi vakaneti va vona va nga swi vulaka, va swi tiva leswaku Xikwembu xi va vula lava lulameke. Emahlweni ka xona, “a va soleki naswona va pfumala xihehlo xihi ni xihi.”—Vakolosa 1:21, 22.

20. (a) I vamani lava seketelaka Vakreste lava totiweke, naswona va tokote yini? (b) Xana Vakreste lava totiweke ni “tinyimpfu tin’wana” va ve ni ririmi ra lava dyondzisiweke hi ndlela yihi?

²⁰ Eminkarhini ya namuntlha, Vakreste lava totiweke va seketeriwa hi “ntshungu lowukulu” wa “tinyimpfu tin’wana.” Lava na vona va lwela vululami. Xisweswo, va xaniseke swin’we ni vamakwavo lava totiweke naswona va “hlantswe tinguvu ta vona to leha va ti endla to basa hi ngati ya Xinyimpfana.” Yehovha u va vule lava lulameke hi mianakanyo ya leswaku va ta pona “enhlomulweni lowukulu.” (Nhlavutelo 7:9, 14, 15; Yohane 10:16; Yakobo 2:23) Hambiloko vakaneti va vona va vonaka va ri ni matimba sweswi, vuprofeta bya Esaya byi vula leswaku hi nkarhi wa Xikwembu lowu faneleke, vakaneti volavo va ta fana ni nguvu leyi dyiweke hi nsumba, leyi faneleke ku cukumetiwa. Hi nkarhi lowu fanaka, Vakreste lava totiweke swin’we ni “tinyimpfu tin’wana,” va hambeta va va ni matimba hi ku nga tshiki ku khongela, va dyondza Rito ra Xikwembu ni ku va kona eminhlanganweni ya vugandzeri. Hikwalaho, va dyondzisiwa hi Yehovha naswona va dyondza ku vulavula hi ririmi ra lava dyondzisiweke.

Tshemba Vito Ra Yehovha

21. (a) I vamani lava fambaka emunyameni, naswona va ta langutana ni makumu wahi? (b) Ku ta humelela yini hi lava va fambaka emunyameni?

²¹ Sweswi vona ku hambana loku nga kona: “I mani loyi a chavaka Yehovha exikarhi ka n’wina, loyi a yingisaka rito ra nandza wakwe, loyi a fambeke emunyameni lowu tshamaka wu ri kona, loyi a nga ku kumangiki ku vangama? A a tshembe vito ra Yehovha kutani a tiseketela hi Xikwembu xakwe.” (Esaya 50:10) Lava va yingisaka rito ra Nandza wa Xikwembu, Yesu Kreste, va famba eku vonakaleni. (Yohane 3:21) A va tirhisi ntsena vito ra Xikwembu leri nge Yehovha, kambe va tlhela va tshemba n’wini wa vito rero. Hambiloko va tshame va ngwingwa emunyameni, sweswi a va ha va chavi vanhu. Va titshega hi Xikwembu. Kambe, lava va hambetaka va ngwingwa emunyameni, va chava vanhu. Swi ve tano hi Pontiyo Pilato. Hambileswi a a swi tiva leswaku Yesu a a nga ri na nandzu eka swihehlo swa mavunwa leswi va n’wi mbyindleke swona, ku chava ku sivele mufumi yoloye wa Murhoma ku ntshunxa Yesu. Masocha ya Varhoma ma dlaye N’wana wa Xikwembu, kambe Yehovha u n’wi pfuxile, a n’wi dzunisa ni ku n’wi komba xichavo. Ku vuriwa yini hi Pilato? Hi ku ya hi n’wamatimu wa Muyuda Flavius Josephus, endzhaku ka malembe ya mune ntsena Yesu a file, Pilato u tekeriwe xikhundla xakwe tanihi ndhuna-nkulu ya Murhoma kutani a lerisiwa ku tlhelela eRhoma, a ya hlaya swidyoho leswi a hehliwaka ha swona ha xin’we-xin’we. Ku vuriwa yini hi Vayuda lava vangeke ku dlayiwa ka Yesu? Ku nga si hela ni malembe ya 40, mavuthu ya Rhoma ma lovise Yerusalema, ma yayarhela vaaka-tiko va wona kumbe ma va teka ma ya va fumba evuhlongeni. Lava va rhandzaka munyama va ta khawula!—Yohane 3:19.

22. Ha yini ku ri vuphukuphuku lebyikulu ku tshemba ku ponisiwa hi vanhu?

²² Ku tshemba vanhu leswaku va hi ponisa i vuphukuphuku lebyikulu. Vuprofeta bya Esaya bya hlamusela: “Vonani! N’wina hinkwenu lava lumekaka ndzilo, mi voningisa tinhlahle, fambani eku vonakaleni ka ndzilo wa n’wina ni le xikarhi ka tinhlahle leti mi ti lumekeke. Kunene evokweni ra mina mi ta va ni leswi: Mi ta etlela hi ku vaviseka lokukulu.” (Esaya 50:11) Vafumi lava nga vanhu a va tlhaveriwi hi dyambu. Munhu wa migilo a nga ha fumbarhela mianakanyo ya vanhu swa xinkarhana. Kambe, hambi ku ri munhu la tiyimiseleke hi mbilu hinkwayo a nga na matimba ya ku endla hinkwaswo leswi a swi lavaka. Ematshan’weni ya ku lumeka ndzilo lowu nga timekiki, hilaha vaseketeri vakwe va languteleke hakona, a nga endla “tinhlahle” ti nga ri tingani leti nga voningiki helo, leti timekaka ni ku hisa ti nga si hisa. Kasi hi hala tlhelo, lava va tshembeka Xilo, ku nga Mesiya la tshembisiweke hi Xikwembu, va nge pfuki va we mapa.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 155]

Vayuda a va tshembe vafumi lava nga vanhu ematshan’weni ya Yehovha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 156, 157]

ELwandle ro Tshwuka, Yehovha u sirhelele vanhu vakwe hi ku veka papa exikarhi ka vona ni Vaegipta