Ndzima Ya Vukhume-nkombo
Vanhu Vambe Va Hlengeletiwa eNdlwini Ya Xikwembu Ya Xikhongelo
1, 2. Hi xihi xitiviso lexi nyanyulaka lexi tivisiweke hi 1935, naswona a xi ri xiphemu xa yini?
HI RAVUNTLHANU, May 31, 1935, Joseph F. Rutherford u vulavule ni ntshungu lowu tsombaneke eWashington, D.C. U hlamusele leswaku i vamani “ntshungu lowukulu” kumbe “vunyingi lebyikulu” lebyi muapostola Yohane a byi voneke exivonweni. Loko Makwerhu Rutherford a gimeta nkulumo ya yena, u te: “Hi kombela leswaku hinkwavo lava nga ni ntshembo wa ku hanya hi masiku emisaveni va suka va yima!” Hi ku ya hi un’wana wa lava a va ri kona, “ku tlula hafu ya vayingiseri va suke va yima.” Hiloko xivulavuri xi ku: “Vonani! Vunyingi lebyikulu!” Un’wana loyi a a ri kona wa tsundzuka: “Eku sunguleni ku te whii, kutani ku landzela huwa ya ntsako leyi mbvungunyeke nkarhi wo leha.”—Nhlavutelo 7:9; King James Version.
2 Lowu a wu ri nkarhi wo hlawuleka eku hetisekeni loku hambeteke ka vuprofeta lebyi tsariweke khale, kwalomu ka malembe ya 2 700, lebyi eTibibeleni ta hina byi kumekaka eka Esaya ndzima 56. Ku fana ni vuprofeta byin’wana byo tala bya Esaya, vuprofeta lebyi byi fumbarhele switshembiso leswi sulaka vanhu mihloti ni switsundzuxo leswi nga jikajikiki. Eku sunguleni, a byi kongomisiwe eka vanhu lava Xikwembu xi endleke ntwanano na vona va le nkarhini wa Esaya, kambe byi tame byi hetiseka hi madzana ya malembe, ku ta fikela enkarhini wa hina.
Leswi Lavekaka Leswaku Munhu A Ponisiwa
3. Vayuda a va fanele va endla yini loko va lava ku ponisiwa hi Xikwembu?
3 Esaya ndzima 56 yi sungula hi xitsundzuxo lexi kongomisiweke eka Vayuda. Hambiswiritano, vagandzeri hinkwavo va ntiyiso va fanele va yingisa leswi muprofeta a swi tsaleke. Ha hlaya: “Yehovha u te: ‘Hlayisani vululami, mi endla leswi lulameke. Hikuva ku ponisa ka mina ku le kusuhi swinene ni ku fika, ku lulama ka mina ku ta hlavuteriwa. Wa tsaka munhu wa nyama la endlaka leswi, ni n’wana wa vanhu loyi a swi khomaka, a hlayisaka savata leswaku a nga yi nyamisi, a hlayisaka ni voko rakwe leswaku a nga endli vubihi bya muxaka wihi ni wihi.’” (Esaya 56:1, 2) Vaaki va Yuda lava a va lava ku ponisiwa hi Xikwembu a va fanele va yingisa Nawu wa Muxe, va tirhisa vululami ni ku hanya vutomi lebyinene. Ha yini? Hikuva Yehovha hi byakwe u lulamile. Lava va namarhelaka vululami va kuma ntsako hileswi va amukelekaka eka Yehovha.—Pisalema 144:15b.
4. Ha yini ku hlayisa Savata a ku ri mhaka ya nkoka eIsrayele?
4 Vuprofeta lebyi a byi kandziyisa ku hlayisa Savata, hikuva Savata a yi ri nchumu wa nkoka eNawini wa Muxe. Phela, xivangelo xin’wana xa ku va vaaki va le Yuda va boheke ku ya evuhlongeni a ku ri ku honisa ka vona Savata. (Levhitika 26:34, 35; 2 Tikronika 36:20, 21) Savata a yi ri xikombiso xa vuxaka byo hlawuleka lebyi Yehovha a a ri na byona na Vayuda, naswona lava a va hlayisa Savata a va kombisa leswaku va xixima vuxaka byebyo. (Eksoda 31:13) Ku tlula kwalaho, ku hlayisa Savata a ku ta tsundzuxa varikwavo va Esaya leswaku Yehovha hi yena Muvumbi wa vona. Ku yi hlayisa nakambe a ku ta va tsundzuxa tintswalo leti a va kombeke tona. (Eksoda 20:8-11; Deteronoma 5:12-15) Xo hetelela, ku hlayisa Savata a ku ta va xisekelo xa lunghiselelo ra ku gandzela Yehovha. Ku wisa kan’we hi vhiki entirhweni lowu tolovelekeke a ku ta nyika vaaki va Yuda nkarhi wa ku khongela, ku dyondza ni ku anakanyisisa.
5. Kahle-kahle, Vakreste va nga xi tirhisa njhani xitsundzuxo xa ku hlayisa Savata?
5 Kambe ku vuriwa yini hi Vakreste? Xana xikhutazo xa ku hlayisa Savata xi tirha ni le ka vona? Kahle-kahle a xi tirhi eka Vakreste, tanihi leswi va nga riki ehansi ka Nawu, kutani a va lerisiwanga ku hlayisa Savata. (Vakolosa 2:16, 17) Kambe muapostola Pawulo u hlamusele leswaku Vakreste lava tshembekaka va ni “ku wisa hi savata.” “Ku wisa [loku] hi savata” ku katsa ku va ni ripfumelo egandzelweni ra Yesu ra nkutsulo, hi xikongomelo xa ku ponisiwa ni ku tshika ku titshega hi mintirho ntsena. (Vaheveru 4:6-10) Hikwalaho, marito ya vuprofeta bya Esaya mayelana ni Savata ma tsundzuxa malandza ya Yehovha namuntlha hi ta xilaveko lexikulu xa ku va ni ripfumelo elunghiselelweni ra Xikwembu ra ku ponisa. Nakambe i xitsundzuxo lexinene xa xilaveko xa ku hlakulela vuxaka lebyikulu na Yehovha ni ku hambeta hi gandzela yena.
Ku Chaveleriwa Ka Munhu Wumbe Ni Mutsheniwa
6. Hi yihi mintlawa yimbirhi leyi nyikiwaka nyingiso?
6 Endzhaku Yehovha u vulavule ni mintlawa yimbirhi leyi a yi lava ku n’wi tirhela, kambe leyi Nawu wa Muxe a wu yi sivela ku va swirho swa nhlengeletano ya Vayuda. Ha hlaya: “Munhu wumbe loyi a tihlanganiseke na Yehovha a nga tshuki a vula a ku, ‘Handle ko kanakana Yehovha u ta ndzi hambanisa ni vanhu vakwe.’ Ni mutsheniwa a nga tshuki a ku, ‘Waswivo! Ndzi murhi lowu omeke.’” (Esaya 56:3) Lexi munhu wumbe a a chava xona a ku ri ku huduriwa a hambanisiwa na Israyele. Lexi mutsheniwa a a karhateka ha xona hileswaku a a nga ta pfuka a ve ni vana lava nga ta hlayisa xivongo xakwe. Mintlawa leyi yimbirhi a yi fanele yi tiya mbilu. Hi nga si vona xivangelo xa kona, a hi xiyeni xiyimo lexi a va ri na xona ehansi ka Nawu, loko va ringanisiwa ni tiko ra Israyele.
7. Hi swihi swipimelo leswi Nawu a wu swi vekele vanhu vambe le Israyele?
7 Vanhu vambe lava nga yimbangiki a va nga pfumeleriwi ku hlanganyela swin’we ni Vaisrayele evugandzerini. Hi xikombiso, a va nga pfumeleriwi ku hlanganyela eka Paseka. (Eksoda 12:43) Vanhu vambe lava a va nga tluli milawu ya tiko hi vomu, a va kombiwa vululami ni malwandla, kambe a va nga ri na vuxaka lebyi heleleke ni tiko. Ina, van’wana a va wu namarhela swinene Nawu, kutani leswi a swi kombisiwa hi ku va vavanuna va yimbisiwa. Endzhaku ka sweswo a va vuriwa vaproselita, va ri ni lunghelo ra ku gandzela exivaveni xa yindlu ya Yehovha, naswona a va tekiwa va ri swirho swa nhlengeletano ya Vaisrayele. (Levhitika 17:10-14; 20:2; 24:22) Hambiswiritano, na vona vaproselita a va nga hlanganyeli hi xitalo eka ntwanano lowu Yehovha a wu endleke na Israyele, naswona a va nga ri na ndhawu leyi va yi kumeke hi ndzhaka eTikweni leri Tshembisiweke. Vanhu vambe lavan’wana a va swi kota ku ya etempeleni va ya khongela, naswona swi tikomba onge a va nyikela switlhavelo hi ku tirhisa vaprista, ntsendze loko switlhavelo swa kona swi pfumelelana ni Nawu. (Levhitika 22:25; 1 Tihosi 8:41-43) Kambe Vaisrayele a va nga fanelanga va tihlanganisa ngopfu na vona.
Vatsheniwa Va Kuma Vito Leri Nga Ta Tshama Hi Masiku
8. (a) Ehansi ka Nawu, xana vatsheniwa a va langutiwa njhani? (b) Vatsheniwa a va tirhisiwa njhani ematikweni ya vuhedeni, naswona rito leri nge “mutsheniwa” minkarhi yin’wana ri nga vula yini?
8 Vatsheniwa, hambiloko va velekiwe hi vatswari lava nga Vayuda, a va nga ta va swirho leswi heleleke swa tiko ra Israyele.a (Deteronoma 23:1) Eka matiko man’wana ya vahedeni ya le minkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, vatsheniwa a va ri ni ndhawu ya vona, naswona hi xintu a va tshena vana van’wana lava khomiweke enyimpini. Vatsheniwa a va vekiwa ku va valanguteri va tindlu ta vuhosi. Mutsheniwa a a va “murindzi wa vavasati,” “murindzi wa vasati lavatsongo” kumbe mulanguteri wa hosi ya xisati. (Estere 2:3, 12-15; 4:4-6, 9) A byi kona vumbhoni bya leswaku Vaisrayele a va landzela mikhuva yo tano kumbe bya leswaku vatsheniwa a va laveriwa ku thoriwa leswaku va tirhela tihosi ta Israyele ntsena.b
9. Hi wahi marito lama chavelelaka lawa Yehovha a ma byeleke vatsheniwa va xiviri?
9 Handle ko kota ku hlanganyela hi ndlela leyi hikiweke swinene evugandzerini bya Xikwembu xa ntiyiso, vatsheniwa va xiviri eIsrayele a va tlhela va susiwa xindzhuti hileswi a va nga koti ku va ni vana lava a va ta va hlayisela xivongo. Kutani ma chavelela swinene marito lama landzelaka ya vuprofeta! Ha hlaya: “Yehovha u byele vatsheniwa lava hlayisaka tisavata ta mina ni lava hlawuleke leswi ndzi swi tsakeleke ni lava khomaka ntwanano wa mina, a ku: ‘Ndzi ta va nyika endlwini ya mina ni le ndzeni ka marhangu ya mina, ribye ra xitsundzuxo ni vito, nchumu lowu antswaka ku tlula vana va majaha ni va vanhwanyana. Ndzi ta va nyika vito hilaha ku nga riki na makumu, leri nga ta ka ri nga herisiwi.’”—Esaya 56:4, 5.
10. Xana xiyimo xa vatsheniwa xi cince rini, naswona va pfulekeriwe hi lunghelo rihi ku sukela enkarhini wolowo?
10 Ina, a wu ta fika nkarhi lowu ku va mutsheniwa wa xiviri a ku nga ha ta va xihinga xa ku amukeriwa hi ku helela tanihi nandza wa Yehovha. Loko va yingisa, vatsheniwa a va ta va ni “xitsundzuxo” kumbe ndhawu endlwini ni le vitweni ra Yehovha, lexi tlulaka vana va xinuna ni va xisati. Xana leswi swi endleke rini? Swi endleke endzhaku ka ku fa ka Yesu Kreste. Hi nkarhi wolowo, ntwanano wa khale wa Nawu wu siviwe hi ntwanano lowuntshwa, naswona Israyele wa nyama u siviwe hi “Israyele wa Xikwembu.” (Vagalatiya 6:16) Ku sukela enkarhini wolowo, hinkwavo lava kombiseke ripfumelo va kote ku gandzela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka. Swihlawulekiso swa nyama ni xiyimo xa miri a swi nga ha vuli nchumu. Lava a va tiyisela hi ku tshembeka, ku nga khathariseki xiyimo xa miri wa vona, a va ta va ni “vito hilaha ku nga riki na makumu, leri nga ta ka ri nga herisiwi.” Yehovha a a nga ta va rivala. Mavito ya vona a ma ta tsariwa eka “buku ya xitsundzuxo” ya Xikwembu, naswona hi nkarhi wa xona lowu faneleke, a va ta kuma vutomi lebyi nga heriki.—Malakiya 3:16; Swivuriso 22:1; 1 Yohane 2:17.
Vanhu Vambe Va Gandzela Swin’we Ni Vanhu Va Xikwembu
11. Leswaku va kuma mikateko, xana vanhu vambe va khutaziwe ku endla yini?
11 Kambe ku vuriwa yini hi vanhu vambe? Sweswi vuprofeta byi tlhela byi vulavula ha vona, naswona Yehovha u va khomele marito lama chavelelaka swinene. Esaya wa tsala: “Vanhu vambe lava tihlanganiseke na Yehovha leswaku va n’wi tirhela ni ku rhandza vito ra Yehovha, leswaku va va malandza yakwe, hinkwavo lava hlayisaka savata leswaku va nga yi nyamisi, va hlayisa ntwanano wa mina, ndzi ta tlhela ndzi va tisa entshaveni ya mina yo kwetsima ndzi va endla va tsaka endlwini ya mina ya xikhongelo. Magandzelo ya vona yo hisiwa lama heleleke ni switlhavelo swa vona swi ta amukeriwa ehenhla ka alitari ya mina. Hikuva yindlu ya mina yi ta vuriwa yindlu ya xikhongelo ya vanhu hinkwavo.”—Esaya 56:6, 7.
12. Eku sunguleni vuprofeta bya Yesu bya “tinyimpfu tin’wana” a byi twisisiwa hi ndlela yihi?
12 Enkarhini wa hina, “vanhu vambe” va humelele hakatsongo-tsongo. Emahlweni ka nyimpi yo sungula ya misava, a ku lemukiwe leswaku a ku ta ponisiwa vanhu vo tala ku tlula lava a va ri ni ntshembo wa ku ya fuma etilweni swin’we na Yesu—lava namuntlha va tiviwaka va ri Israyele wa Xikwembu. Swichudeni swa Bibele a swi ma tiva marito ya Yesu lama tsariweke eka Yohane 10:16: “Ndzi ni tinyimpfu tin’wana, leti nga riki ta tshanga leri; na tona ndzi fanele ku ti tisa, ti ta yingisa rito ra mina, ti ta va ntlhambi wun’we, murisi a va un’we.” “Tinyimpfu [leti] tin’wana” a ti twisisiwa ti ri ntlawa lowu nga ni ntshembo wa ku hanya emisaveni. Kambe swichudeni swo tala swa Bibele a swi pfumela leswaku tinyimpfu tin’wana a ti ta humelela hi nkarhi wa Ku Fuma ka Yesu Kreste ka Gidi ra Malembe.
13. Ha yini a ku anakanyiwa leswaku tinyimpfu ta Matewu ndzima 25 ti fanele ti humelela enkarhini wo hetelela wa mafambiselo lawa ya swilo?
13 Eku heteleleni, ku antswisiwe matwisiselo ya tsalwa leri yelanaka ni leri, leri vulavulaka hi tinyimpfu. Eka Matewu ndzima 25, ku ni rungula ra xifaniso xa Yesu xa tinyimpfu ni timbuti. Hi ku ya hi xifaniso xa kona, tinyimpfu ti ta kuma vutomi lebyi nga heriki hileswi ti seketelaka vamakwavo va Yesu. Hikwalaho, a hi ntlawa wun’we ni vamakwavo lava totiweke va Kreste. Hi 1923, entsombanweni lowu khomeriweke eLos Angeles, California, U.S.A., ku hlamuseriwe leswaku tinyimpfu teto a ti nga ta humelela hi nkarhi wa Gidi ra Malembe, kambe hi nkarhi wo hetelela wa mafambiselo lawa ya swilo. Ha yini? Hikuva Yesu u nyikele xifaniso lexi tanihi xiphemu xa nhlamuselo ya xivutiso lexi nge: “Xana swilo leswi swi ta endleka rini, naswona xi ta va xihi xikombiso xa vukona bya wena ni xa makumu ya mafambiselo ya swilo?”—Matewu 24:3.
14, 15. Xana ma antswisiwe njhani matwisiselo ya xiyimo xa tinyimpfu tin’wana enkarhini wa makumu?
14 Hi va-1920, vanhu van’wana lava a va hlanganyela ni Swichudeni swa Bibele va sungule ku titwa leswaku moya wa Yehovha a wu nga va tiyisekisi leswaku va rhamberiwe ku ya etilweni. Kambe a va ri malandza lama hisekaka ya Xikwembu xa le Henhla-henhla. Hi 1931, xiyimo xa vona xi twisisiwe ku antswa loko ku humesiwa buku leyi nge Vindication. Leswi a yi hlamusela ndzimana hi ndzimana ya buku ya Bibele ya Ezekiyele, buku leyi nge Vindication yi hlamusele xivono xa “munhu” loyi a a ri ni rimhondzo ra mutsari ro chela inki. (Ezekiyele 9:1-11) “Munhu” loyi u voniwa a tsemakanya muti wa Yerusalema, a fungha mimombo ya lava va nga ni nhlomulo ni lava kalakalaka hikwalaho ka manyala lawa a ma endliwa kwalaho. “Munhu” loyi u yimela vamakwavo va Yesu, masalela ya Vakreste lava totiweke lava hanyaka emisaveni hi nkarhi wa ku avanyisiwa ka Yerusalema wo fanekisela, ku nga Vujagana. Lava va funghiweke i tinyimpfu tin’wana leti a ti hanya hi nkarhi wolowo. Exivonweni lexi, va tsetseleriwa loko vadlayi lava rhumiweke hi Yehovha va tirihisela eka muti wolowo lowu gwineheke.
15 Hi 1932, matwisiselo lama enteke ya xiendlakalo xa vuprofeta xa Hosi Yehu wa le Israyele na Yonadabu, museketeri wakwe loyi a a nga ri Muisrayele, ma kombise ndlela leyi tinyimpfu leti tin’wana ti seketelaka vamakwavo va Kreste lava totiweke ha yona—ku fana ni leswi Yonadabu a yeke a ya seketela Yehu loko a yimbela vugandzeri bya Bali. Eku heteleleni, hi 1935 tinyimpfu tin’wana leti hanyaka enkarhini wa makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ti lemukiwe ti ri ntshungu lowukulu lowu muapostola Yohane a wu voneke exivonweni. Leswi swi hlamuseriwe ro sungula entsombanweni lowu boxiweke laha henhla le Washington, D.C., loko Joseph F. Rutherford a kombise leswaku lava va nga ni ntshembo wa ku hanya emisaveni i “vunyingi lebyikulu.”
16. Hi wahi malunghelo ni vutihlamuleri lebyi “vanhu vambe” va nga na byona?
16 Kutani swi lemukiwe hakatsongo-tsongo leswaku “vanhu vambe” i va nkoka swinene eswikongomelweni swa Yehovha emasikwini lawa ya makumu. Va tihlanganise na Israyele wa Xikwembu leswaku va gandzela Yehovha. (Zakariya 8:23) Kun’we ni tiko rero ra moya, va nyikela switlhavelo leswi amukelekaka eka Xikwembu, kutani va nghena eku wiseni ka savata. (Vaheveru 13:15, 16) Ku tlula kwalaho, va gandzela Xikwembu etempeleni ya xona ya moya, leyi, ku fana ni tempele ya le Yerusalema, yi nga “yindlu ya xikhongelo ya matiko hinkwawo.” (Marka 11:17) Va kombisa ripfumelo egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu Kreste, ‘va hlantswa tinguvu ta vona, va ti endla to basa hi ngati ya Xinyimpfana.’ Naswona va tirhela Yehovha nkarhi na nkarhi, “va [n’wi] endlela ntirho wo kwetsima nhlikanhi ni vusiku.”—Nhlavutelo 7:14, 15.
17. Xana vanhu vambe va manguva lawa va hlayisa ntwanano lowuntshwa hi ndlela yihi?
17 Vanhu lava vambe va manguva lawa va hlayisa ntwanano lowuntshwa hileswi va pfunekaka ni ku kuma mikateko ya ntwanano lowuntshwa, leswi vangiwaka hi ku va va tihlanganisa na Israyele wa Xikwembu. Hambiloko va nga hlanganyeli eka ntwanano wolowo, va titsongahata hi mbilu hinkwayo eka milawu leyi fambisanaka na wona. Hikwalaho, nawu wa Yehovha wu le timbilwini ta vona, kutani va teka Yehovha a ri Tata wa vona wa le tilweni ni Hosi leyi tlakukeke.—Yeremiya 31:33, 34; Matewu 6:9; Yohane 17:3.
18. Hi wihi ntirho wa ku hlengeleta lowu endliwaka enkarhini lowu wa makumu?
18 Vuprofeta bya Esaya byi ya emahlweni byi ku: “Marito ya Yehovha, Hosi leyi Lawulaka, loyi a hlengeletaka lava hangalakeke va Israyele, hi lawa: ‘Ndzi ta va hlengeletela eka yena van’wana handle ka vanhu va yena lava ana va hlengeletiweke.’” (Esaya 56:8) Hi nkarhi wa makumu, Yehovha u hlengelete “lava hangalakeke va Israyele,” masalela lama totiweke. Tlhandlakambirhi, u hlengeleta ni van’wana, ku nga ntshungu lowukulu. Va gandzela swin’we hi ku rhula ni ntwanano ehansi ka vulanguteri bya Yehovha na Kreste Yesu, ku nga Hosi leyi a yi vekeke exiluvelweni. Hikwalaho ka ku tshembeka ka vona eka hulumendhe ya Yehovha leyi nga ehansi ka Kreste, Murisi Lonene u va endle ntlhambi lowu hlanganeke, lowu tsakeke.
Varindzi Lava Feke Mahlo, Timbyana Leti Feke Rito
19. Swiharhi swa nhova ni swa le khwatini swi vitaneriwa ku ta endla yini?
19 Marito lama nga eka tindzimana leti hundzeke, lama chavelelaka ni ku aka, ma landzeriwa hi marito lama himetelaka swi twala ma tlhela ma tsuvula ni misisi. Yehovha u tiyimisele ku kombisa tintswalo eka vanhu vambe ni vatsheniwa. Kambe vo tala lava tivulaka swirho swa vandlha ra Xikwembu va bakanyeriwa etlhelo naswona va langutane ni ku avanyisiwa. Onge hi loko sweswo swi ri switsongo, a va faneriwi ni hi ku lahliwa hi ndlela leyi xiximekaka, kambe xa vona ku ta va ku kakatluriwa hi swivandzana leswi levisiwaka hi ndlala. Kutani ha hlaya: “N’wina hinkwenu swiharhi swa nhova, tanani mi ta dya, hinkwenu n’wina swiharhi leswi nga ekhwatini.” (Esaya 56:9) Xana swiharhi leswi swa nhova swi ya tiphina hi yini? Vuprofeta byi ta hlamusela. Eka nhlamuselo ya byona, byi nga hi tsundzuxa nkhavi lowu nga ta kumiwa hi lava va kanetaka Xikwembu, loko ku fika nyimpi ya Armagedoni leyi taka yi tile, lava mintsumbu ya vona yi tshikeriwaka tinyanyana ta le tilweni leswaku ti tiphina hi yona.—Nhlavutelo 19:17, 18.
20, 21. I ku tsandzeka kwihi loku endlaka leswaku varhangeri va vukhongeri va nga pfuni nchumu tanihi vakongomisi eka timhaka ta moya?
20 Vuprofeta byi ya emahlweni byi ku: “Varindzi va yena va fe mahlo. Ku hava lava lemukeke exikarhi ka vona. Hinkwavo ka vona i timbyana leti nga vulavuriki; a va swi koti ku vukula, va hefemulela ehenhla, va etlela, va rhandza ku khudzehela. Kahle-kahle i timbyana leti wu navelaka swinene moya-xiviri; a va eneriseki. Nakambe i varisi lava nga twisisiki. Hinkwavo va hundzulukele endleleni ya vona, un’wana ni un’wana empindzulweni wakwe wo biha endzilakaneni wa yena: ‘Tanani! Inge ndzi teka vhinyonyana; naswona a hi nweni swakunwa leswi pyopyaka kukondza hi kolwa. Kunene siku ra mundzuku ri ta fana ni ra namuntlha, ri ta va rikulu swinene.’”—Esaya 56:10-12.
21 Varhangeri va vukhongeri bya Vayuda a va tivula vagandzeri va Yehovha. A va tivula “varindzi va yena.” Kambe a va ri mabofu hi tlhelo ra moya, a va fe rito naswona mahlo ya vona a ma phimpheriwe hi vurhongo. Loko va tsandzeka ku tshama va rindzile ni ku ba hungwe loko ku ta khombo, xana a va pfuna yini? Varindzi vo tano va vukhongeri a va fe dzano, a va nga faneleki ku nyikela vukongomisi bya moya eka vanhu lava fanaka ni tinyimpfu. Ku tlula kwalaho, mahanyelo ya vona a ma nyakapfarile. A va nga kolwi hi ku tshwekatshwekela swilo swa vutianakanyi. Ematshan’weni ya ku landzela vukongomisi bya Yehovha, a va lava ku famba hi tindlela ta vona, va lava ku bindzula hi ndlela yo biha, va kukutlela byalwa byi kala byi va humba mano ni ku kucetela van’wana leswaku va endla swilo swo tano. A va nga toviwi helo hi ku avanyisa ka Xikwembu loku taka ku tile, lerova a va byeletela vanhu leswaku swilo swi ta lungha.
22. Xana varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa Yesu a va fana njhani ni va tiko ra khale ra Yuda?
22 Eku sunguleni evuprofeteni byakwe, Esaya u tirhise mavekelo lama fanaka loko a hlamusela varhangeri lava a va nga tshembekanga va vukhongeri bya Vayuda—a va pyopyiwile hi tlhelo ra moya, va vonaka onge va hundze muti ri xile. A va tikisela van’wana hi milawu ya vanhu, va phyaphyarha mavunwa ya vukhongeri ni ku tshemba ku pfuniwa hi Vaasiriya ku ri ni ku tshemba ku pfuniwa hi Xikwembu. (2 Tihosi 16:5-9; Esaya 29:1, 9-14) Va vonaka va nga dyondzanga nchumu. Lexi hlomulaka mbilu, varhangeri lava fanaka a va ri kona eka lembe-xidzana ro sungula. Ematshan’weni ya ku amukela mahungu lamanene lawa va tiseriweke wona hi N’wana wa Xikwembu, a va nga lavi ku byeriwa nchumu hi Yesu, naswona va dye xikungu xa ku n’wi dlaya. Yesu u vule a nga jikajiki leswaku varhangeri lava i “vakongomisi lava feke mahlo,” a tlhandlekela leswaku loko “munhu la feke mahlo a kongomisa munhu la feke mahlo, havambirhi va ta wela emugodini.”—Matewu 15:14.
Varindzi Va Namuntlha
23. Hi byihi vuprofeta bya Petro malunghana ni varhangeri va vukhongeri lebyi hetisekeke?
23 Muapostola Petro u lemukise leswaku a ku ta tangunuka vadyondzisi va mavunwa lava a va ta kendlukisa Vakreste. U tsarile: “Ni vaprofeta va mavunwa va ve kona exikarhi ka vanhu [va Israyele], hilaha ni vadyondzisi va mavunwa va nga ta va kona exikarhi ka n’wina. Vona lava va ta nyandlamela va nghenisa mimpambukwa leyi lovisaka, naswona va ta ala ni n’wini loyi a va xaveke, va titisela ndzoviso wa xihatla.” (2 Petro 2:1) Xana ti tswale yini tidyondzo ta mavunwa ni mimpambukwa ya vadyondzisi vo tano va mavunwa? Ti tswale Vujagana, lebyi varhangeri va byona namuntlha va khongelelaka leswaku Xikwembu xi katekisa vanghana va vona va tipolitiki va tlhela va tshembisa vumundzuku lebyinene. Varhangeri va vukhongeri bya Vujagana va tikombe va ri mabofu, va fe rito naswona va khudzehela eka swilo swa moya.
24. Hi byihi vun’we lebyi nga kona exikarhi ka Israyele wa moya ni vanhu vambe?
24 Hambiswiritano, Yehovha u tisa vanhu vambe lava hlayiwaka hi timiliyoni, leswaku va ta n’wi gandzela swin’we ni masalela ya Israyele wa Xikwembu, endlwini ya yena leyikulu ya moya ya xikhongelo. Vanhu lava vambe, hambileswi va nga va matiko, tinxaka ni tindzimi to tala, va ni vun’we hi xivona, va tlhela va va ni vun’we na Israyele wa Xikwembu. Va tiyiseka leswaku i Yehovha Xikwembu ntsena loyi a nga va ponisaka hi ku tirhisa Yesu Kreste. Hi ku susumetiwa hi rirhandzu leri va nga na rona eka Yehovha, va hlanganyela ni vamakwavo lava totiweke va Kreste eku twariseni ka ripfumelo ra vona. Naswona va chaveleriwa swinene hi marito ya muapostola la huhuteriweke, la tsaleke a ku: “Loko u ri vula erivaleni ‘rito leri nga enon’wini wa wena n’wini,’ leswaku Yesu i Hosi, ni loko u kombisa ripfumelo embilwini ya wena ra leswaku Xikwembu xi n’wi pfuxile eka lava feke, u ta ponisiwa.”—Varhoma 10:9.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Rito leri nge “mutsheniwa” nakambe a ri vula mulanguteri wa yindlu ya vuhosi, hambi a nga tsheniwanga hi xiviri. Leswi Muetiyopiya la khuvuriweke hi Filipi swi tikombaka onge a a ri muproselita—la khuvuriweke emahlweni ka ku pfuleriwa ka vanhu lava nga yimbangiki lava nga riki Vayuda ndlela—u fanele a ve mutsheniwa hi ndlela yoleyo.—Mintirho 8:27-39.
b Ebedi-meleke, loyi a phuleke Yeremiya ekhombyeni, ni loyi a a kota ku vulavula hi ku kongoma na Hosi Sedekiyasi, u vuriwa mutsheniwa. Swi tikomba onge a a vitaniwa hi ndlela yoleyo hileswi a a ri mulanguteri wa yindlu ya vuhosi, hayi hi ku va a ri mutsheniwa hi xiviri.—Yeremiya 38:7-13.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 250]
Savata a yi nyika nkarhi wa ku khongela, ku dyondza ni ku anakanyisisa
[Swifaniso leswi nga eka tluka 256]
Xiyimo xa tinyimpfu tin’wana xi hlamuseriwe kahle entsombanweni wa le Washington, D.C. hi 1935 (nkhuvulo wu kombisiwe laha hansi, nongonoko exineneni)
[Xifaniso lexi nga eka tluka 259]
Swiharhi swa nhova swi vitaneriwa ku ta tiphina
[Swifaniso leswi nga eka tluka 261]
Vanhu vambe na Israyele wa Xikwembu va ni vun’we