Ndzima Ya Vukhume-kaye
Ku Paluxiwa Ka Vukanganyisi!
1. Xana Yesu na Yehovha va byi languta njhani vukanganyisi, naswona a byi endliwa njhani enkarhini wa Esaya?
YESU u byele varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wakwe a ku: “Kunene, ehandle mi vonaka mi lulamile eka vanhu, kambe endzeni mi tele vukanganyisi ni ku kala nawu.” (Matewu 23:28) Mukhuva lowu Yesu a soleke vukanganyisi ha wona wu komba ndlela leyi Tata wakwe wa le tilweni a byi langutaka ha yona. Ndzima 58 ya vuprofeta bya Esaya, yi vulavula ngopfu hi vukanganyisi lebyi a byi tinyike matimba le Yuda. Madzolonga ni ku tshama van’wana ehenhla a ku etleriwa hi swona ku pfukiwa hi swona, naswona ku hlayisa Savata se a swo endleriwa ku tisusa nandzu ntsena. Vanhu a va tirhela Yehovha ku hetisisa nawu ntsena, naswona a va endla onge va n’wi gandzela hi ku titsona swakudya. A swi hlamarisi leswi Yehovha a paluxeke vunjanganja bya vona!
‘Byela Vanhu Swidyoho Swa Vona’
2. Hi wihi moya lowu Esaya a wu kombeke loko a twarisa rungula ra Yehovha, naswona i vamani namuntlha lava fanaka na yena?
2 Hambileswi Yehovha a hlundzukisiweke hi ndlela leyi Vayuda a va tikhoma ha yona, marito ya Yena a ma fambisana ni xikhutazo lexi humaka embilwini xa leswaku tiko leri ri hundzuka. Kambe, Yehovha a a nga lavi leswaku marito yakwe yo tshinya ma nga twali kahle. Hikwalaho, u lerise Esaya a ku: “Huwelela hi rito ra wena hinkwaro; u nga tifeleli. Tlakusa rito ku fana ni nanga, u byela vanhu va mina ku tlula nawu ka vona, ni yindlu ya Yakobe swidyoho swa yona.” (Esaya 58:1) Ku twarisa marito ya Yehovha hi xivindzi a ku ta endla leswaku Esaya a mpfhumpfheriwa hi varikwavo, kambe sweswo a swi n’wi chavisanga. A a ha ri ni moya wa ku tinyiketela lowu a wu kombiseke loko a ku: “Hi mina loyi! Ndzi rhume.” (Esaya 6:8) Vona xikombiso lexinene swonghasi xa ku tiyisela lexi Esaya a veke xona eka Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa, leti lerisiweke ku chumayela Rito ra Xikwembu ni ku aneka vukanganyisi bya vukhongeri erivaleni!—Pisalema 118:6; 2 Timotiya 4:1-5.
3, 4. (a) I vukanganyisi byihi lebyi vanhu va le nkarhini wa Esaya a va byi endla? (b) A xi ri xihi xiyimo xa xiviri eYuda?
3 Lexi hlanganisaka nhloko, vanhu va le nkarhini wa Esaya va lave Yehovha va tlhela va komba ndlela leyi a va ku tlangela ha yona ku avanyisa kakwe loku lulameke. Hi hlaya marito ya Yehovha: “Siku ni siku a va hambeta va ndzi lava, naswona a va tsakela ku tiva tindlela ta mina, ku fana ni tiko leri hanyeke hi ku tshembeka ni leri nga byi siyangiki vululami bya Xikwembu xa rona, hikuva va hambete va kombela leswaku ndzi va avanyisa hi ku lulama, va tshinela eka Xikwembu lexi va xi tsakeleke.” (Esaya 58:2) Xana ku tsakeriwa loku ka tindlela ta Yehovha a ku ri ka xiviri? Doo! A va “fana ni tiko leri hanyeke hi ku tshembeka,” kambe a va ri vamafambaborile. Ku vula mhaka ya xiheri, tiko leri ri “[siye] vululami bya Xikwembu xa rona.”
4 Xiyimo xa kona a xi fana swinene ni lexi endzhaku xi paluxeriweke muprofeta Ezekiyele. Yehovha u byele Ezekiyele leswaku Vayuda a va byelana va ku: “Hi kombela mi ta, mi ta twa rito leri ri humaka eka Yehovha.” Kambe Xikwembu xi lemukise Ezekiyele hi vukanganyisi bya vona: “Va ta nghena eka wena, . . . kunene va ta twa marito ya wena kambe leswi a va nge swi endli, hikuva hi nomu wa vona va phofula ku navela ko biha naswona mbilu ya vona yi landzelela mpindzulo wa vona wo biha. Kutani waswivo, eka vona u kotisa risimu leri khutazaka rirhandzu, ku fana ni loyi a nga ni rito ro saseka, loyi a xi chayaka kahle xitende. Kunene va ta twa marito ya wena, kambe a va kona lava va ma endlaka.” (Ezekiyele 33:30-32) Varikwavo va Esaya na vona a va vula leswaku va tshama va ri karhi va lava Yehovha, kambe a va nga ma yingisi marito yakwe.
Ku Titsona Swakudya Ka Vukanganyisi
5. Vayuda va ringetise ku yini ku amukeriwa hi Xikwembu, naswona Yehovha u va angule njhani?
5 Leswaku va ringeta ku amukeriwa hi Xikwembu, Vayuda a va titsona swakudya, kambe vukanganyisi bya vona a byi ndlandlamuxa mukhandlu lowu a wu ri kona exikarhi ka vona na Yehovha. Hi ku pfuvapfuveka byongo va vutisile: “Hikwalaho ka yini hi titsona swakudya, [u] nga swi voni, ni ku xanisa moya-xiviri wa hina kambe [u] nga swi lemuki?” Yehovha u qhavulele xivutiso xa vona, ivi a va jikijela hi nhlamulo leyi nge: “Hakunene n’wina a mi kuma ntsako esikwini ra ku titsona ka n’wina swakudya, laha hinkwavo lava va mi tirhelaka hi matimba a va ri kona, lava a mi tshamela ku va susumetela ku tirha. Hakunene mi nga titsona swakudya hikwalaho ka ku holova ni nyimpi, ni hikwalaho ka ku ba hi xibakele xa vuhomboloki. Xana a mi titsonanga swakudya ku fana ni le sikwini leri mi endleke rito ra n’wina ri twala eku tlakukeni? Xana ku titsona swakudya loku ndzi ku hlawuleke ku fanele ku kotisa leswi, ku fana ni siku leri munhu wa la misaveni a xanisaka moya-xiviri wakwe? Siku ra ku korhamisa nhloko yakwe ku fana ni vungu, a andlala nguvu yo khwaxa ni nkuma swi va sangu rakwe? Xana hi swona leswi mi swi vitanaka ku titsona swakudya ni siku leri amukelekaka eka Yehovha?”—Esaya 58:3-5.
6. Hi swihi swiendlo swa Vayuda leswi vangeke leswaku ku titsona ka vona swakudya ku va ka vukanganyisi?
6 Loko va ri karhi va titsona swakudya, va tiendla van’wavunene, ni ku kombela Yehovha leswaku a va avanyisa hi ku lulama, vanhu lava hi hala tlhelo a va tshwekatshwekela ku titsakisa hi swilo swa vutianakanyi ni ku sala timhaka ta bindzu endzhaku. A va lumeka madzolonga ni ku tshama van’wana ehenhla. Hi ku ringeta ku pfala-pfala mahanyelo ya vona, va rile mihloti ya ngwenya—va korhamisa tinhloko ku fana ni mihlahlu ya majekejeke, va tlhela va tshama emasakeni ni le nkumeni—va endla onge va hundzukile eswidyohweni swa vona. Xana sweswo a swi ta va pfuna yini, loko hi hala tlhelo va ri vanhu vo ala ku byeriwa? Gome ni ku hundzuka loku a va ku kombisa a swi nga fambisani ni ku titsona swakudya ka xiviri. Ku vovola ka vona—hambileswi a ku tungula—a ku nga twiwi etilweni.
7. Xana Vayuda va nkarhi wa Yesu va endle swilo swa vukanganyisi hi ndlela yihi, naswona vo tala namuntlha va endla leswi fanaka hi ndlela yihi?
7 Vayuda va le nkarhini wa Yesu na vona a va titsona swakudya hi ndlela leyi fanaka, van’wana va titsona kambirhi hi vhiki! (Matewu 6:16-18; Luka 18:11, 12) Varhangeri va vukhongeri vo tala na vona a va tekelela xitukulwana xa le nkarhini wa Esaya hi tihanyi ta vona ni ku tshama van’wana enhan’wini. Hikwalaho, Yesu u paluxe vakanganyisi lava va vukhongeri hi xivindzi, a va byela leswaku vugandzeri bya vona a byi ri bya hava. (Matewu 15:7-9) Ni namuntlha, vanhu va timiliyoni “va vula erivaleni leswaku va tiva Xikwembu, kambe va xi landzula hi mintirho ya vona, hikuva va nyenyetsa naswona a va yingisi, a va faneleki entirhweni wun’wana ni wun’wana lowunene.” (Tito 1:16) Vanhu vo tano va nga va ni ntshembo wa leswaku Xikwembu xi ta va tsetselela, kambe mahanyelo ya vona ma komba leswi hambaneke. Ku hambana na vona, Timbhoni ta Yehovha ti komba leswaku hakunene ti tinyiketele eka Xikwembu naswona ti kombisa rirhandzu ra xiviri eka vamakwavo.—Yohane 13:35.
Leswi Ku Hundzuka Ka Xiviri Ku Vulaka Swona
8, 9. Xana ku hundzuka ka xiviri ku fanele ku fambisana ni swiendlo swihi leswinene?
8 Yehovha a a nga lavi leswaku vanhu vakwe va titsona swakudya hikwalaho ka swidyoho ntsena; kambe a a lava ni leswaku va hundzuka. Hi kona a a ta va amukela. (Ezekiyele 18:23, 32) U vule leswaku loko ku titsona swakudya ku ta va loku tirhaka, a ku fanele ku fambisana ni ku ololoxa swidyoho swa nkarhi lowu hundzeke. Xiya swivutiso leswi fikelelaka mbilu, leswi Yehovha a swi vutisaka: “Xana loku a hi kona ku titsona swakudya loku ndzi ku hlawuleke? Ku ntshunxa tinsimbi ta vuhomboloki, ku ntshunxa switsimbo swa joko, ni ku ntshunxa lava pfotlokeke va famba, ni leswaku n’wina mi tsema joko rin’wana ni rin’wana hi le xikarhi?”—Esaya 58:6.
9 Tinsimbi ni majoko swi byi fanekisela kahle vuhlonga lebyi chachamerisaka. Kutani, ematshan’weni ya ku titsona swakudya hi hala tlhelo va ri karhi va tshikelela vapfumeri-kulobye, vanhu a va fanele va yingisa xileriso lexi nge: “U fanele u rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.” (Levhitika 19:18) A va fanele va ntshunxa hinkwavo lava va va tshameke enhan’wini ni ku va endla mahlonga swi nga fanelanga.a Swiendlo swa vukhongeri swa ku tikokela mahlo, swo tanihi ku titsona swakudya a swi nga ta siva ku tinyikela hi mbilu hinkwayo eka Xikwembu ni swiendlo leswi kombisaka ku va ni rirhandzu eka vamakwavo. Muprofeta Mikiya, loyi a hanyeke enkarhini wa Esaya, u tsarile: “Xana Yehovha u kombela leswaku u n’wi tlherisela yini, loko ku nga ri ku kombisa vululami ni ku rhandza musa ni ku titsongahata loko u famba ni Xikwembu xa wena?”—Mikiya 6:8.
10, 11. (a) Eka Vayuda, i yini lexi a xi ta va xa nkoka ku tlula ku titsona swakudya? (b) Xana Vakreste namuntlha va nga yi tirhisa njhani ndzayo leyi Yehovha a yi nyikeke Vayuda?
10 Vululami, musa ni ku titsongahata a swi susumetela munhu ku endla leswinene eka van’wana, lowu nga mongo wa Nawu wa Yehovha. (Matewu 7:12) Xa nkoka ngopfu ku tlula ku titsona swakudya a ku ri ku pambulelana rifuwo ra vona ni lava pfumalaka. Yehovha u vutisile: “Xana [ku titsona swakudya loku ndzi ku hlawulaka] a hi ku pambulela la nga ni ndlala xinkwa xa wena, ni leswaku u nghenisa loyi a xanisekaka, loyi a nga riki na kaya endlwini ya wena? Leswaku, loko wo tshuka u vona munhu a nga ambalanga, u n’wi funengeta, nileswaku u nga tifihli enyameni ya wena?” (Esaya 58:7) Ina, ematshan’weni ya ku titsona swakudya hi ku lava ku voniwa hi van’wana, lava a va ri ni swa le mandleni a va fanele va nyika vaaki-kulobye lava pfumalaka lava nga Vayuda—ku nga nyama ya vona vini, swakudya, swiambalo kumbe vutshamo.
11 Misinya ya milawu leyi yinene ya ku rhandza vamakwavo ni ntwela-vusiwana lowu kombisiweke hi Yehovha, a yi nga tirhi eka Vayuda va le nkarhini wa Esaya ntsena. Yi kongomisa ni Vakreste. Hikwalaho, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Kunene, loko ntsena hi ri ni nkarhi lowunene wa swona, a hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Vagalatiya 6:10) Vandlha ra Vukreste ri fanele ri kombisa rirhandzu eka vamakwavo, ngopfu-ngopfu hikwalaho ka minkarhi leyi yaka yi tika, leyi hi hanyaka eka yona.—2 Timotiya 3:1; Yakobo 1:27.
Ku Yingisa Ku Tisa Mikateko Leyi Fuweke
12. Xana Yehovha a a ta endla yini loko vanhu vakwe va n’wi yingisa?
12 Mawaku loko vanhu va Yehovha a va lo yingisa loko a va tshinya hi rirhandzu! Yehovha u ri: “Loko swi ri tano ku vonakala ka wena a ku ta huma kukota vurhonga; naswona a wu ta hanya hi ku hatlisa. Kunene ku lulama ka wena a ku ta famba emahlweni ka wena; ku vangama ka Yehovha a ku ta ku rindza endzhaku. Loko swi ri tano a wu ta vitana, kutani Yehovha a a ta hlamula; a wu ta kombela ku pfuniwa, yena a a ta ku, ‘Hi mina loyi!’” (Esaya 58:8, 9a) Wolawo i marito lama khutazaka swonghasi! Yehovha u katekisa ni ku sirhelela lava tsakelaka tintswalo ta rirhandzu ni ku lulama. Loko vanhu va Yehovha a va lo tshika tihanyi ni vukanganyisi kutani va yingisa yena, swilo a swi ta va fambela kahle. Yehovha a a ta ‘hanyisa’ tiko hi tlhelo ra moya ni ra nyama. Nakambe a a ta va rindza, hilaha a rindzeke vatata wa vona hakona loko va huma aEgipta. Naswona a a ta angula hi ku hatlisa loko va ba mukhosi va lava ku pfuniwa.—Eksoda 14:19, 20, 31.
13. I mikateko yihi leyi Vayuda a va ta yi kuma loko va yingisa xikhutazo xa Yehovha?
13 Kutani Yehovha u ye emahlweni ni xikhutazo xakwe xo sungula, a ku: “Loko wo susa joko exikarhi ka wena [vuhlonga bya tihanyi, lebyi nga fanelangiki], ku kombetela hi ritiho [kumbexana hi ku holovela kumbe hi xihehlo xa mavunwa] ni ku vulavula swo biha; naswona u ta nyika loyi a nga ni ndlala ku navela ka moya-xiviri wa wena, u ta enerisa moya-xiviri lowu xanisekaka, kunene ku vonakala ka wena na kona ku ta voninga emunyameni, ku dzwihala ka wena ku ta kotisa nhlikanhi.” (Esaya 58:9b, 10) Vutianakanyi ni tihanyi swi fana ni ku tidlonyola tihlo naswona swi tisa vukari bya Yehovha. Kambe musa ni ku hanana, ngopfu-ngopfu loko swi kombiwa lava dlawaka hi ndlala ni lava xanisekaka, swi tisa mikateko leyi fuweke ya Xikwembu. Mawaku loko Vayuda a va lo yingisa ntiyiso lowu! Kutani ku vangama ka vona ka moya kun’we ni ku humelela ka vona, a swi ta endla leswaku va voninga ku fana ni dyambu leri baka thavathava, leri hlongolaka munyama hi ku helela. Ku tlula kwalaho, a va ta xixima ni ku dzunisa Yehovha, Xihlovo xa ku vangama ni mikateko ya vona.—1 Tihosi 8:41-43.
Ku Tlheriseriwa Ka Tiko eKaya
14. (a) Xana vanhu va le nkarhini wa Esaya va angurise ku yini eka marito yakwe? (b) Yehovha u ye emahlweni a nyikela yini?
14 Lexi hlomulaka mbilu, tiko ri ale ku twa xikhutazo xa Yehovha, kutani ri mbombomela ri twelela evuhombolokini. Eku heteleleni, va endle leswaku Yehovha a boheka ku va tshika va yisiwa evuhlongeni, hilaha a va lemukiseke hakona. (Deteronoma 28:15, 36, 37, 64, 65) Kambe marito lama landzelaka lawa Yehovha a ma vuleke hi nomu wa Esaya ma hambete ma va nyika ntshembo. Xikwembu xi profete leswaku masalela lama yingisaka, lama tisolaka, a ma ta vuyela etikweni ra Yuda ma tsakile, hambileswi tiko a ri ta va ri ri rhumbi.
15. I ku vuyeteriwa kwihi loku tsakisaka loku Yehovha a ku profeteke?
15 Loko Yehovha a kombetela eku tlheriseriweni ka vanhu vakwe eka rikwavo hi 537 B.C.E., u vule hi nomu wa Esaya a ku: “Yehovha u ta boheka ku ku rhangela nkarhi hinkwawo ni ku enerisa moya-xiviri wa wena ni le tikweni leri vavuriweke, u ta tiyisa marhambu ya wena; wena u ta fana ni ntanga lowu kumaka mati, u fana ni xihlovo xa mati [“nthavele,” The New English Bible], lexi mati ya xona ma tshamaka ma ri kona [“ma nga phyiki,” NE].” (Esaya 58:11) Yehovha a a ta endla leswaku tiko leri vavuriweke ra Vaisrayele ri nyuka, ri tswala mihandzu. Lexi tsakisaka swinene, a a ta katekisa vanhu vakwe lava hundzukeke, a tiyisa “marhambu” ya vona lawa a ma nga ri ni vutomi hi tlhelo ra moya, leswaku ma tlhela ma kuma matimba. (Ezekiyele 37:1-14) Vanhu hi voxe a va ta fana ni “ntanga lowu kumaka mati,” lowu taleke mihandzu ya moya.
16. Xana tiko a ri ta pfuxetiwa njhani?
16 Ku vuyeteriwa loku a ku ta katsa ku pfuxiwa ka miti leyi lovisiweke hi vahlaseri va le Babilona hi 607 B.C.E. “Kunene hi ku ya hi ku rhandza ka wena vanhu va ta aka tindhawu leti nga ni nkarhi wo leha ti onhakile; u ta yimisa ni masungulo ya switukulwana leswi yaka emahlweni. Entiyisweni u ta vitaniwa mupfali wa vangwa, loyi a pfuxetaka tindlela to tshama eka tona.” (Esaya 58:12) Xiga lexi nge “tindhawu leti nga ni nkarhi wo leha ti onhakile,” lexi fanaka ni lexi nge “masungulo ya switukulwana leswi yaka emahlweni” (kumbe, masungulo lama veke marhumbi hi nkarhi wa switukulwana swo tala) swi komba leswaku masalela lama vuyeke ekaya a ma ta pfuxa miti leyi onhiweke ya Yuda, ngopfu-ngopfu muti wa Yerusalema. (Nehemiya 2:5; 12:27; Esaya 44:28) A va ta pfala “vangwa”—ku nga rito leri vulaka tindhawu leti pandzelelekeke emakhumbini ya Yerusalema ni le mitini yin’wana.—Yeremiya 31:38-40; Amosi 9:14.
Mikateko Leyi Tisiwaka Hi Ku Hlayisa Savata Hi Ku Tshembeka
17. Yehovha u va khutaze njhani vanhu vakwe leswaku va hlayisa milawu ya Savata?
17 Savata a yi kombisa leswaku Xikwembu a xi khathala swinene hi vuhlayiseki bya vanhu va xona enyameni ni le moyeni. Yesu u te: “Savata yi ve kona hi mhaka ya munhu.” (Marka 2:27) Siku leri, leri a ri kwetsimisiwe hi Yehovha, a ri nyika Vaisrayele nkarhi wo hlawuleka wa ku kombisa rirhandzu ra vona eka Xikwembu. Lexi hlomulaka mbilu, hi nkarhi wa Esaya se a ro va siku ra ku tipeta eka mihivahivana leyi nga riki na nhloko na ncila, ni ra ku endla swilo swa vutianakanyi. Kutani Yehovha u tlhele a boheka ku khawurisa vanhu vakwe. Nakambe u tlhele a ringeta ku fikelela timbilu ta vona. U te: “Loko wo tlherisa nenge wa wena leswaku u nga endli leswi ku tsakisaka hi siku ra mina ro kwetsima hikwalaho ka savata, kutani u vitana savata leswaku i ntsako lowu heleleke, siku ro kwetsima ra Yehovha, leri vangamisiwaka, entiyisweni u ri vangamisa ematshan’weni yo endla tindlela ta wena, ematshan’weni yo kuma leswi ku tsakisaka ni ku vula rito; hikwalaho ka sweswo u ta kuma ntsako lowu heleleke eka Yehovha, ndzi ta ku khandziyisa etindhawini leti tlakukeke ta misava; ndzi ta endla leswaku u dya ndzhaka ya Yakobe tata wa wena, hikuva nomu wa Yehovha wu vurile.”—Esaya 58:13, 14.
18. Ku tsandzeka ka Vayuda ku xixima Savata a swi ta va ni vuyelo byihi?
18 Savata a ri ri siku ra ku anakanyisisa hi timhaka ta moya, ra xikhongelo ni ra vugandzeri bya ndyangu. A ri fanele ri pfuna Vayuda leswaku va anakanyisisa hi swiendlo swa Yehovha swo hlamarisa leswi a va endleleke swona, kun’we ni vululami ni rirhandzu leswi a swi hlamuseriwa eNawini wa yena. Kutani ku hlayisa siku leri ro kwetsima hi ku tshembeka a ku fanele ku pfuna vanhu leswaku va va ni vuxaka lebyikulu na Xikwembu xa vona. Ku ri na sweswo, a va soholota Savata, xisweswo a va ri ekhombyeni ra ku lahlekeriwa hi mikateko ya Yehovha.—Levhitika 26:34; 2 Tikronika 36:21.
19. Hi yihi mikateko leyi fuweke leyi a yi ta kumiwa hi vanhu va Xikwembu loko va tlhela va hlayisa Savata?
19 Kambe loko Vayuda a va yingisile loko va tshinyiwa, va tlhela va sungula ku xixima lunghiselelo ra Savata, a va ta kuma mikateko leyi fuweke. Vuyelo lebyinene bya vugandzeri bya ntiyiso ni bya ku xixima Savata a byi ta fuwisa vutomi bya vona swinene. (Deteronoma 28:1-13; Pisalema 19:7-11) Hi xikombiso, Yehovha a a ta endla leswaku vanhu vakwe va “khandziy[a] etindhawini leti tlakukeke ta misava.” Xiga lexi xi vula ku sirheleleka ni ku hlula valala. Loyi a a lawula tindhawu leti tlakukeke—swintshabyana ni tintshava—hi yena loyi a a lawula tiko. (Deteronoma 32:13; 33:29) Enkarhini lowu Vaisrayele va yingiseke Yehovha, yena u va sirhelerile, naswona a va xiximiwa ni ku chaviwa hi matiko laman’wana. (Yoxuwa 2:9-11; 1 Tihosi 4:20, 21) Loko a va lo tlhelela eka Yehovha va n’wi yingisa, a va ta tlhela va kuma yin’wana ya mikateko yoleyo. Yehovha a a ta nyika vanhu vakwe “ndzhaka [hinkwayo] ya Yakobe”—ku nga mikateko leyi a yi tshembiseke hi ntwanano lowu A wu endleke ni vatata wa vona, ngopfu-ngopfu mikateko ya ku kuma Tiko leri Tshembisiweke.—Pisalema 105:8-11.
20. I ku “wisa hi savata” ka muxaka muni loku Vakreste va nga na kona?
20 Xana ku ni leswi Vakreste va nga swi dyondzaka emhakeni leyi? Loko Yesu Kreste a fa, Nawu wa Muxe wu herisiwile, ku katsa ni swilaveko swa wona swa Savata. (Vakolosa 2:16, 17) Kambe moya lowu a wu fanele wu kondleteriwe hi ku hlayisa Savata eYuda—wa ku rhangisa timhaka ta moya emahlweni ni ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha—wa ha ri wa nkoka eka vagandzeri va Yehovha. (Matewu 6:33; Yakobo 4:8) Ku tlula kwalaho, Pawulo epapileni rakwe leri yaka eka Vaheveru, u te: “Ku sale ku wisa hi savata ka vanhu va Xikwembu.” Vakreste va nghena eku ‘wiseni loku ka savata’ hi ku yingisa Yehovha ni ku namarhela ku lulama loku sekeriweke eku pfumeleni engatini leyi halatiweke ya Yesu Kreste. (Vaheveru 3:12, 18, 19; 4:6, 9-11, 14-16) Eka Vakreste, savata ya muxaka lowu a yi hlayisiwi siku rin’we ntsena evhikini, kambe yi hlayisiwa masiku hinkwawo.—Vakolosa 3:23, 24.
Israyele Wa Moya A ‘Khandziya Tindhawu Leti Tlakukeke Ta Misava’
21, 22. Yehovha u endle leswaku Israyele wa Xikwembu a ‘khandziya tindhawu leti tlakukeke ta misava’ hi ndlela yihi?
21 Ku sukela loko Vakreste lava totiweke va ntshunxiwile evuhlongeni bya Babilona hi 1919, va swi hlayise hi ku tshembeka leswi a swi fanekiseriwa hi Savata. Hikwalaho, Yehovha u endle leswaku va ‘khandziya tindhawu leti tlakukeke ta misava.’ Hi ndlela yihi ke? Le ndzhaku hi 1513 B.C.E., Yehovha u endle ntwanano ni vatukulu va Abrahama wa leswaku loko va n’wi yingisa, a va ta va mfumo wa vaprista ni tiko ro kwetsima. (Eksoda 19:5, 6) Emalembeni ya 40 lawa va ma heteke emananga, Yehovha u va xinge ku fana ni gama leri rhwaleke mavondlo ya rona, kutani a va katekisa hi swilo swo tala. (Deteronoma 32:10-12) Kambe, tiko leri a ri pfumala ripfumelo, kutani eku heteleleni ri lahlekeriwe hi malunghelo hinkwawo lawa a ri fanele ri ve na wona. Hambiswiritano, Yehovha u na mfumo wa vaprista namuntlha. Mfumo wa kona i Israyele wa Xikwembu wa moya.—Vagalatiya 6:16; 1 Petro 2:9.
22 ‘Enkarhini wa makumu,’ tiko leri ra moya ri endle leswi Israyele wa khale a tsandzekeke ku swi endla. Ri tshame ri ri ni ripfumelo eka Yehovha. (Daniyele 8:17) Loko swirho swa rona swi namarhela mimpimanyeto ni tindlela ta Yehovha leti tlakukeke, Yehovha u swi tlakusela ehenhla hi tlhelo ra moya. (Swivuriso 4:4, 5, 8; Nhlavutelo 11:12) Leswi va sirheleriwaka leswaku va nga khumbiwi hi thyaka leri va rhendzeleke, va ni mahanyelo ya xiyimo xa le henhla, naswona ematshan’weni ya ku sihalala va landzela tindlela ta vona, vona va kuma “ntsako lowu heleleke eka Yehovha” ni le ka Rito rakwe. (Pisalema 37:4) Yehovha u va sirhelerile leswaku va tshama va hlayisekile hi tlhelo ra moya hambiloko va langutane ni nkaneto lowukulu emisaveni hinkwayo. Ku sukela hi 1919, “tiko” ra vona ra moya a ra ha hlakatiwanga. (Esaya 66:8) Va hambete va ri vanhu lava vitaniwaka hi vito ra yena leri tlakukeke, leri va ri twarisaka hi ntsako emisaveni hinkwayo. (Deteronoma 32:3; Mintirho 15:14) Ku tlula kwalaho, nhlayo leyi tshamelaka ku andza ya vanhu lava titsongahataka lava humaka ematikweni hinkwawo sweswi yi hlanganyela na vona eka lunghelo lerikulu ra ku dyondzisiwa tindlela ta Yehovha ni ku pfuniwa ku famba etindleleni ta yena.
23. Yehovha u endle njhani leswaku malandza yakwe lama totiweke ma “dya ndzhaka ya Yakobe”?
23 Yehovha u endle leswaku malandza yakwe lama totiweke ma “dya ndzhaka ya Yakobe.” Loko Isaka a katekise Yakobe ematshan’weni ya Esawu, marito ya mukhalabye loyi ma profete mikateko ya vanhu hinkwavo lava a va ta kombisa ripfumelo eka Mbewu leyi tshembisiweke ya Abrahama. (Genesa 27:27-29; Vagalatiya 3:16, 17) Ku fana na Yakobe—tlhelo ku hambana na Esawu—Vakreste lava totiweke ni vapfuneti va vona va ‘tlangela swilo swo kwetsima,’ ngopfu-ngopfu swakudya swa moya leswi Xikwembu xi swi lunghiselelaka hi xitalo. (Vaheveru 12:16, 17; Matewu 4:4) Swakudya leswi swa moya—leswi katsaka ku tiva leswi Yehovha a swi endlaka hi ku tirhisa Mbewu leyi tshembisiweke ni vapfuneti va Mbewu yoleyo—swa tiyisa, swi nyika matimba, naswona swa laveka leswaku va tshama va hanyile emoyeni. Hikwalaho, i swa nkoka leswaku minkarhi hinkwayo va tiwundla hi swakudya swa moya hi ku hlaya Rito ra Xikwembu ni ku anakanyisisa ha rona. (Pisalema 1:1-3) Swa laveka leswaku va tihlanganisa ni vapfumeri-kulobye eminhlanganweni ya Vukreste. Naswona i swa nkoka leswaku va namarhela mimpimanyeto leyi tlakukeke ya vugandzeri lebyi tengeke loko hi tlhelo va avelana swakudya sweswo ni van’wana hi ntsako.
24. Xana Vakreste va ntiyiso namuntlha va tikhoma njhani?
24 Loko Vakreste va ntiyiso va ha rindzele ku hetiseka ka switshembiso swa Yehovha hi mahlo-ngati, onge va nga hambeta va papalata vukanganyisi bya mixaka hinkwayo. Onge va nga dya “ndzhaka ya Yakobe,” va hambeta va kuma nsirhelelo wa moya ehenhla ka ‘tindhawu leti tlakukeke ta misava.’
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Yehovha a a endle lunghiselelo ra leswaku vanhu vakwe lava kamiweke hi xikweleti va tixavisela evuhlongeni—kahle-kahle va va vatirhi lava thoriweke—leswaku va riha xikweleti xa vona. (Levhitika 25:39-43) Hambiswiritano, Nawu a wu lerisa leswaku mahlonga ma khomiwa hi musa. Lawa a ma nga khomiwi kahle a ma fanele ma ntshunxiwa.—Eksoda 21:2, 3, 26, 27; Deteronoma 15:12-15.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 278]
Vayuda a va titsona swakudya ni ku korhamisa tinhloko va endla onge va hundzukile—kambe a va ti tshikanga tindlela ta vona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 283]
Lava nga ni swa le mandleni va nyika lava pfumalaka vutshamo, swiambalo kumbe swakudya
[Xifaniso lexi nga eka tluka 286]
Loko Vayuda a va lo hundzuka, a va ta tlhela va pfuxa miti ya vona leyi hlakatiweke