Ndzima Ya Vumakumembirhi
Voko Ra Yehovha A Ri Komanga
1. Xiyimo a xi ri xihi eYuda, naswona vo tala a va tivutisa yini?
VAYUDA a va tiba xifuva, va vula leswaku va ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha. Kambe tiko hinkwaro a ri dya biriviri hi tinhompfu. Vululami a byi kala ku fana ni mpfula ya vuxika, vugevenga ni ku rhikinyeriwa ka van’wana a ku etleriwa hi swona ku pfukiwa hi swona, naswona ku tibyela leswaku xiyimo xi ta antswa a ko va ku tixisa. Swilo a swi famba ximatsi. Vo tala a va tivutisa loko Yehovha a ta kala a lulamisa timhaka. Xexo a xi ri xiyimo xa le nkarhini wa Esaya. Kambe rungula ra Esaya malunghana ni leswi a swi endleka enkarhini wolowo a hi matimu ya khale ntsena. Marito yakwe ma tamele swilemukiso swa vuprofeta leswi kongomeke un’wana ni un’wana loyi a tivulaka mugandzeri wa Xikwembu kasi u honisa milawu ya xona. Naswona vuprofeta lebyi huhuteriweke lebyi tsariweke eka Esaya ndzima 59 byi nyikela xikhutazo lexi mbuwetelaka hinkwavo lava waka va pfuka va ringeta ku tirhela Yehovha, hambiloko va hanya eminkarhini leyi fundzeke swiphiqo ni makhombo.
Ku Fularhela Xikwembu Xa Ntiyiso
2, 3. Ha yini Yehovha a tshike ku sirhelela Vayuda?
2 A hi ku hlamarisa ka swona—vanhu lava endleke ntwanano na Yehovha va hundzuke vagwinehi! Va fularhele Muvumbi wa vona, xisweswo va chupuka evokweni rakwe leri sirhelelaka. Hikwalaho, va sungule ku dya mbitsi va xeva hi nhlomulo. Xana swi nga endleka va phyarheke Yehovha hi xihehlo xa leswaku hi yena a a va cinisa gija? Esaya u va byerile a ku: “Waswivo! Voko ra Yehovha a ri komanga ngopfu lerova ri nga tsandzeka ku ponisa, ni ndleve yakwe a yi lemekanga ngopfu lerova yi nga tsandzeka ku twa. E-e, kambe swihoxo swa n’wina swi hundzuke swilo leswi vangaka ku avana exikarhi ka n’wina ni Xikwembu xa n’wina, ni swidyoho swa n’wina swi endle leswaku xi mi tumbetela xikandza xa xona leswaku xi nga twi.”—Esaya 59:1, 2.
3 Marito wolawo ma tlhava kambe i ntiyiso. Yehovha wa ha ri Xikwembu xa ku ponisa. Tanihi “Mutwi wa xikhongelo,” u yingisa swikhongelo swa malandza yakwe lama tshembekaka. (Pisalema 65:2) Kambe vadyohi a nga va katekisi. Vanhu hi vona va nga tidlonyola tihlo hi ku fularhela Yehovha. Vuhomboloki bya vona hi byona byi endleke leswaku a va fihlela xikandza xa yena.
4. Hi swihi swihehlo leswi a swi kongomisiwe eka Vayuda?
4 Mhaka ya xiheri hileswaku Vayuda va siye matimu lama pitsulaka timbilu. Vuprofeta bya Esaya byi longoloxe swin’wana swa swihehlo leswi a swi komba mombo wa vona: “Swandla swa n’wina swi nyamisiwe hi ngati, ni tintiho ta n’wina hi swidyoho. Milomu ya n’wina yi vulavule mavunwa. Ririmi ra n’wina ri tshamela ku hlevetela leswi nga lulamangiki nikatsongo.” (Esaya 59:3) Vanhu a va nga hembi a vo hlola, naswona a va phyandlasela swilo swo biha. Marito lama nge “swandla . . . swi nyamisiwe hi ngati” ma kombisa leswaku van’wana ni ku dlaya va dlayile. Sweswo a swi onha vito ra Xikwembu, lexi Nawu wa xona a wu yirisa ku dlaya ni ku “venga makwenu embilwini ya wena”! (Levhitika 19:17) Ku dzika eswidyohweni ka vaaki va Yuda ni vuyelo lebyi veke kona swi fanele swi tsundzuxa un’wana ni un’wana wa hina namuntlha leswaku hi fanele hi lawula miehleketo ni mintlhaveko leyi fundzeke vudyoho. Loko hi nga endli tano, hi ta tikuma hi endla swilo swo biha leswi nga ta hi hambanisa ni Xikwembu.—Varhoma 12:9; Vagalatiya 5:15; Yakobo 1:14, 15.
5. Xana vuhomboloki bya Vayuda a byi kule ku fikela kwihi?
5 Tiko hinkwaro a ri mbombomele ri twelela eswidyohweni. Vuprofeta byi ri: “A nga kona loyi a huwelelaka hi ku lulama, naswona a nga kona loyi a yeke ehubyeni hi ku tshembeka. Ku tshembiwe leswi nga riki swa xiviri, naswona ku vulavuriwa leswi nga pfuniki nchumu. Ku tikiwe ku karhata, ku velekiwa leswo biha.” (Esaya 59:4) A nga kona loyi a a vulavula leswinene. Hambi ku ri etihubyeni ta nawu, a swi ta hlamarisa loko wo tshuka u kume munhu wo tshembeka. Vayuda a va fularhele Yehovha va gangana ni matiko man’wana, ku katsa ni swikwembu swa hava leswi ni ku hanya swi nga hanyiki. Leswi hinkwaswo ‘a swi nga ri swa xiviri,’ a swi nga pfuni nchumu. (Esaya 40:17, 23; 41:29) Hikwalaho, a va tshamela ku jakatseka, kambe leswi a va swi vula a ku ri marhobyani ntsena. A va endla makungu yo karhi, kambe a va sala va khome nyarhi hi timhondzo ni ku tipfuxela mabibi ya mbilu.
6. Matimu ya Vujagana ma fana njhani ni ya Vayuda?
6 Vuhomboloki ni madzolonga lawa a ma leme tiko ra Yuda ma fana kahle ni leswi endlekaka eVujaganini. (Vona xihlokwana lexi nge “Yerusalema La Gwineheke—U Fanekisela Vujagana,” eka tluka 294.) Tinyimpi timbirhi ta misava leti a ti nga vhikeki ti lwiwe ematikweni lawa ku vuriwaka leswaku i ya Xikreste. Ni sweswi hi vulavulaka, vukhongeri bya Vujagana a byi swi koti ku herisa tinyimpi to yayarhela rixaka ni ku hetana ka swirho swa byona swa muganga wun’we. (2 Timotiya 3:5) Hambileswi Yesu a dyondziseke valandzeri vakwe leswaku va titshega hi Mfumo wa Xikwembu, matiko ya Vujagana ma tama ma tshemba ku sirheleriwa hi matlhari ya nyimpi ni xikwelekwele lexi ma nga na xona ni minhlangano ya tipolitiki. (Matewu 6:10) Phela, vaendli-nkulu vo tala va matlhari ya nyimpi emisaveni va kumeka ematikweni ya Vujagana! Ina, loko Vujagana byi tshemba matshalatshala ni minhlangano ya vanhu leswaku byi va ni vumundzuku lebyi tiyeke, na byona byi ta va byi tshemba “leswi nga riki swa xiviri.”
Muhloti Wa Tinyarhi Ti Vuya Hi Yena
7. Ha yini vuyelo bya makungu ya Vayuda byi nga vanga byinene?
7 Ku gandzela swikwembu swa hava ni ku pfumala ku tshembeka a swi tisanga leswinene etikweni. Vayuda lava nga tshembekangiki se a va kume mhangu ku tilavela hikwalaho ka swiendlo swa vona swo biha. Ha hlaya: “Va tlhotlhorhe matandza ya nyoka ya vuxungu, va tshamele ku luka vulwembu bya pume. Mani na mani la dyaka matandza ya vona u ta fa, kutani tandza leri fayiweke ri ta tlhotlhorheka ri va mhiri.” (Esaya 59:5) Hinkwaswo leswi Vayuda va ringeteke ku swi kunguhata a swi fana ni ku fukamela mandza yo bola. Miehleketo ya vona ya nsohensohe yi va dlidlimbetele ku endla swo biha, tanihi leswi mandza ya nyoka ya vuxungu ma tlhotlhorhaka tinyoka ta vuxungu ntsena. Kutani tiko a ri cangayila ri tiphina.
8. I yini lexi kombaka leswaku miehleketo ya Vayuda a yi kafa?
8 Hambiloko vaaki van’wana va Yuda va tirhisa madzolonga leswaku va tisirhelela, a va ta wa mapa. Ku tirhisa matimba a swi nga ta siva mpfuno lowu tisiwaka hi ku tshemba Yehovha ni ku endla leswo lulama, tanihi leswi vulwembu byi nga ta ka byi nga sivi nguvu ya xiviri byi va nchumu wo tikhubumeta ha wona. Esaya u te: “Vulwembu bya vona a byi nge vi nguvu, naswona a va nge tifunengeti hi mintirho ya vona. Mintirho ya vona i mintirho yo biha, naswona ntirho wa madzolonga wu le swandleni swa vona. Milenge ya vona yi tshamela ku tsutsumela evubihini lebyikulu, va hatlisela ku halata ngati leyi nga riki na nandzu. Miehleketo ya vona i miehleketo yo biha; ku phanga ni ku wisa swi le magondzweni ya vona lamakulu.” (Esaya 59:6, 7) Miehleketo ya Vayuda a yi kafa. Ku tirhisa ka vona madzolonga leswaku va ringeta ku tlhantlha swiphiqo swa vona a swi komba moya lowu a va ri na wona wa ku pfumala xichavo eka Xikwembu. Mhaka ya leswaku vo tala lava hlaseriweke exikarhi ka vona a va nga dyanga xa munhu kasi van’wana a va ri malandza ya ntiyiso ya Xikwembu, a yi nga va tovi helo.
9. Ha yini varhangeri va Vujagana va tsandzeka ku kuma ku rhula ka ntiyiso?
9 Marito lawa ma huhuteriweke ma hi tsundzuxa matimu ya Vujagana lama mbyindliweke hi ngati. Kunene byi ta hlaya hi xin’we-xin’we eka Yehovha leswaku ha yini byi onhe vito ra Vukreste! Ku fana ni Vayuda va le nkarhini wa Esaya, Vujagana byi landzele ndlela yo homboloka hileswi varhangeri va byona va voneke yi ri yona ntsena leyi fambekaka. Va vulavula hi ta ku rhula, kasi hala tlhelo va fundze vuhomboloki. A hi vukanganyisi va nga na byona! Leswi varhangeri va Vujagana va tamaka va tirhisa mano lawa, hambi ko ba lexi dumaka va nge pfuki va ku nantswile ku rhula ka ntiyiso. Vuprofeta lebyi landzelaka byi tiyisile: “Va honise ndlela ya ku rhula, naswona vululami a byi kona emintileni ya vona. Va hombolokise tindlela ta vona. Kunene a nga kona loyi a fambaka eka tona la nga ta tiva ku rhula.”—Esaya 59:8.
Ku Ngwingwa eMunyameni Wa Moya
10. Esaya u phofule yini mayelana ni tiko ra Yuda?
10 Yehovha a a nga ta ti katekisa tindlela ta Vayuda ta vukanganyisi ni leti onhetelaka. (Pisalema 11:5) Kutani Esaya u vulavulele tiko hinkwaro ra Vayuda, a phofula nandzu wa vona a ku: “Vululami byi [le kule] na hina, naswona ku tshembeka a ku hi kumi. Hi hambeta hi langutela ku vonakala, kambe waswivo, hi kuma munyama; hi langutela ku vangama, kambe hi hambeta hi famba eku dzwihaleni loku tshamaka ku ri kona. Hi tshamela ku ambambela khumbi ku fana ni vanhu lava feke mahlo, naswona hi tshamela ku ambambela ku fana ni vanhu lava nga riki na mahlo. Hi khunguvanyekile ninhlikanhi lowukulu ku fana ni le munyameni wa nimadyambu; exikarhi ka tinhenha hi fana ni vanhu lava feke. Hinkwerhu hi tshamela ku rila ku fana ni tibere; hi tshamela ku gugurhela ku fana ni matuva.” (Esaya 59:9-11a) Vayuda a va swi lavanga leswaku Rito ra Xikwembu ri va rivoningo emilengeni ya vona, ri va voningela ndlela. (Pisalema 119:105) Hikwalaho, swilo hinkwaswo a swi va fambela ximatsi. Niloko dyambu ri ri la, vona a va ngwingwa kunene onge hi loko byi ri vusiku. A va fana ni vanhu lava feke. Hi ku lava ku phalariwa, a va tlhava mukhosi wo pfala ni tindleve, ku fana ni tibere leti kenyiweke hi ndlala kumbe leti vavisekeke. Van’wana a va twisa mbilu ku vava loko va gugurhela bya matuva lama dlawaka hi xivundza.
11. Ha yini ntshembo wa Vayuda wo kuma vululami ni ku ponisiwa wu ri wa hava?
11 Esaya a a swi lemuka kahle leswaku Vayuda a ti va khele matluka hileswi va xandzukeleke Xikwembu. U te: “A hi tshamela ku langutela vululami, kambe a byi nga ri kona; a hi langutele ku ponisiwa, kambe ku tshame ekule na hina. Hikuva ku tlula nawu ka hina ku tele emahlweni ka wena; kasi loko ku ri swidyoho swa hina, un’wana ni un’wana u humese vumbhoni lebyi kanetanaka na hina. Hikuva ku tlula nawu ka hina ku le ka hina; loko ku ri swihoxo swa hina, hi swi tiva kahle. Ku ve ni ku tlula nawu ni ku landzula Yehovha; a ku ri ni ku tlhentlha eka Xikwembu xa hina, ku vulavuriwa hi ntshikilelo ni ku pfukela, ku tika ni ku hlevetela marito ya mavunwa ku suka embilwini.” (Esaya 59:11b-13) Leswi vaaki va Yuda va nga hundzukangiki, swidyoho swa vona a va ha ta swi hlaya ha xin’we-xin’we. Vululami a byi kala etikweni hileswi vanhu va kona va fularheleke Yehovha. A va nga tshembeki nikatsongo, naswona a va tshama vamakwavo enhan’wini. Swi tano ni hi swirho swa Vujagana namuntlha! Vo tala a va na mhaka ni vululami naswona va rhikinyela Timbhoni ta Yehovha to tshembeka, va lume ni nomu wa le hansi, kasi tona ti lwela ku endla ku rhandza ka Xikwembu.
Yehovha A Tisa Vuavanyisi
12. A ri ri rihi langutelo ra lava a va ri ni vutihlamuleri bya ku tirhisa vululami eYuda?
12 Vululami ni ntiyiso a swi vonaka swi nga ri kona eYuda. “Vululami byi boheke ku tlhelela endzhaku, ku tshembeka kona ku hambeta ku yima ekule. Hikuva ntiyiso wu khunguvanyekile entsendzeleni, leswi kongomeke a swi swi koti ku nghena.” (Esaya 59:14) Endzhaku ka tinyangwa ta muti wa Yuda, a ku ri ni mintsendzele laha a ku hlangana vakulukumba va ta ahlula milandzu ya vanhu. (Rhuti 4:1, 2, 11) Vavanuna volavo a va fanele va avanyisa hi ku lulama, va nga pfumeli ku fumbarherisiwa. (Deteronoma 16:18-20) Ku ri na sweswo, a va avanyisa hi ku ya hi vonelo ra vona ra vutianakanyi. Ku tlula kwalaho, mani na mani loyi a a ringeta ku endla leswo lulama a a dye naxo eka vona. Ha hlaya: “Ntiyiso a wu kumeki, un’wana ni un’wana loyi a fularhelaka vubihi wa phangeriwa.”—Esaya 59:15a.
13. Leswi vaavanyisi va Yuda a va honisa vutihlamuleri bya vona, xana Yehovha a a ta endla yini?
13 Lava va tshikeke ku sola swiendlo swo biha a va kohleka leswaku Xikwembu a hi bofu, a xi honisi swilo kumbe xi ni matimba. Esaya u tsarile: “Yehovha a swi vona, a swi bihile ematihlweni ya yena leswi vululami a byi nga ri kona. Kuteloko a vona leswaku a ku nga ri na munhu, a sungula ku hlamala leswi a ku nga ri na munhu la lamulelaka. Kutani voko rakwe ri n’wi ponisile, ni ku lulama ka yena hi kona loku n’wi seketeleke.” (Esaya 59:15b, 16) Leswi vaavanyisi lava vekiweke a va honisa vutihlamuleri bya vona, Yehovha a a ta nghenelela emhakeni leyi. Loko a nghenelela, a a ta endla swilo hi ku lulama ni hi matimba.
14. (a) Vanhu vo tala namuntlha va ni langutelo rihi? (b) Yehovha u tilunghiselela ku teka goza hi ndlela yihi?
14 Ku ni xiyimo lexi fanaka namuntlha. Hi hanya emisaveni leyi vo tala va “heleriweke hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene.” (Vaefesa 4:19) A hi vangani lava pfumelaka leswaku Yehovha u ta nghenelela a herisa vubihi emisaveni. Kambe vuprofeta bya Esaya byi komba leswaku Yehovha u swi vona kahle leswi vanhu va swi endlaka. Wa avanyisa ivi hi nkarhi wakwe a teka goza hi ku landza vuavanyisi lebyi a byi endleke. Xana vuavanyisi bya yena byi lulamile? Esaya u komba leswaku byi lulamile. Malunghana ni tiko ra Yuda, u tsarile a ku: “Hiloko [Yehovha] a ambala ku lulama ku va nguvu ya mahakatimba ya nsimbi, ni xihuku xa ku ponisa enhlokweni yakwe. Ku tlula kwalaho, u vehele tinguvu ta ku rihisela ti va swiambalo, a titsondzela hi ku hiseka ku va nguvu yo pfumala mavoko.” (Esaya 59:17) Marito lawa ya vuprofeta ma hlamusela Yehovha a ri nhenha leyi tilunghiselelaka nyimpi. U tiyimisele ku ponisa hi ndlela ya yena. Wa tiyiseka hi ku tenga ka yena ni vululami byakwe lebyi nga ta ka byi nga kavanyetiwi hi munhu. Naswona a nge chavisiwi hi nchumu loko a hetisisa vuavanyisi byakwe hi nkhinkhi. A swi kanakanisi leswaku hinkwaswo swi ta endliwa hi ku lulama.
15. (a) Xana Vakreste va ntiyiso va ta endla yini loko Yehovha a tisa vuavanyisi byakwe? (b) Ku nga vuriwa yini hi vuavanyisi bya Yehovha?
15 Namuntlha ematikweni man’wana, lava lwisanaka na ntiyiso va khupuka milambu ni magova va ringeta ku xaxisa ntirho wa malandza ya Yehovha hi ku famba va phyaphyarha timhaka ta mavunwa leti ma onhaka vito. Vakreste va ntiyiso a va kanakani ku yimela ntiyiso, kambe a va lavi ku tirihiselela ni kan’we. (Varhoma 12:19) Niloko Yehovha a khawurisa Vujagana lebyi gwineheke, vagandzeri va yena va laha misaveni a va nge hlengeli eku n’wi loviseni. Va swi tiva leswaku ku rihisela ku komba mombo wa Yehovha ntsena nileswaku u ta teka goza leri faneleke loko nkarhi wu fika. Vuprofeta bya hi tiyisekisa: “U ta tisa vukarhi ehenhla ka swirha swakwe hi ku landza swiendlo swa swona, a khoma valala vakwe hi ndlela leyi va fanelaka. Swihlala u ta swi khoma hi ndlela leyi fanelaka swona.” (Esaya 59:18) Ku fana ni le sikwini ra Esaya, vuavanyisi bya Xikwembu a byi nge vi lebyi faneleke ntsena, kambe byi ta va lebyi heleleke. Byi ta fika ni ‘le swihlaleni,’ etindhawini ta le mpfungwe. A nga kona loyi a nga ta va ekule swinene lerova vuavanyisi bya Yehovha byi nga swi koti ku n’wi fikelela.
16. I vamani lava nga ta pona vuavanyisi bya Yehovha, naswona va ta dyondza yini eku poneni ka vona?
16 Lava va tikarhatelaka ku endla leswo lulama Yehovha u ta va avanyisa hi ku lulama. Esaya u profete leswaku ku suka emakun’wini man’wana ya misava ku ya eka man’wana—hinkwako-nkwako—vanhu vo tano va ta pona. Naswona ku sirheleriwa ka vona hi Yehovha ku ta kurisa xichavo lexi va nga na xona eka yena. (Malakiya 1:11) Ha hlaya: “Va ta sungula ku chava vito ra Yehovha ku sukela eku peleni ka dyambu, ni ku vangama ka yena ku sukela eku humeni ka dyambu, hikuva u ta fika ku fana ni nambu lowu karhataka, lowu kongomisiweke hi moya wa Yehovha.” (Esaya 59:19) Ku fana ni bubutsa ra matimba leri susumetaka boboma ra mati leri nga ni khombo, ri tlhela ri tshetsha hinkwaswo leswi nga endleleni ya rona, moya wa Yehovha wu ta tlhengusa swilo hinkwaswo leswi lwisanaka ni ku hetiseka ka ku rhandza ka yena. Moya wa yena wu ni matimba swinene ku tlula ntamu wihi ni wihi lowu munhu a nga na wona. Loko a wu tirhisa ku hetisisa vuavanyisi bya yena eka vanhu va matiko, u ta va a hlule hilaha ku heleleke.
Ntshembo Ni Nkateko Eka Lava Hundzukeke
17. Mukutsuri wa Siyoni a a ri mani, naswona u n’wi kutsule rini Siyoni?
17 Ehansi ka Nawu wa Muxe, mukutsuri a a kota ku kutsula Muisrayele la tixaviseleke evuhlongeni. Hala hi hundzeke kona, ebukwini ya vuprofeta bya Esaya, Yehovha u vuriwa Mukutsuri wa vanhu lava hundzukaka. (Esaya 48:17) Sweswi u tlhela a vuriwa Mukutsuri wa vanhu lava hundzukaka. Esaya u tsale xitshembiso xa Yehovha a ku: “‘Kunene Mukutsuri u ta ta eSiyoni, ni le ka lava va nga ha wu tluliki nawu eka Yakobe,’ ku vula Yehovha.” (Esaya 59:20) Xitshembiso lexi xi tiyisaka nhlana xi hetiseke hi 537 B.C.E. Kambe a xi ta tlhela xi hetiseka. Muapostola Pawulo u tshahe marito lawa eka vuhundzuluxeri bya Septuagint kutani a ma tirhisa eka Vakreste. U tsarile a ku: “Tiko hinkwaro ra Israyele ri ta ponisiwa hi mukhuva lowu. Hilaha ku tsariweke hakona: ‘Mukutsuri u ta huma hi le Siyoni, a susa mikhuva ya ku nga xiximi Xikwembu eka Yakobe. Kutani lowu hi wona ntwanano wa mina na vona, loko ndzi susa swidyoho swa vona.’” (Varhoma 11:26, 27) Ina, vuprofeta bya Esaya byi tirhe hilaha ku engetelekeke—ku ta fikela enkarhini wa hina kasi bya ha ta hetiseka ni le nkarhini lowu taka. Njhani?
18. Yehovha u n’wi simeke rini “Israyele wa Xikwembu,” naswona u n’wi simeke njhani?
18 Eka lembe-xidzana ro sungula, masalela lamatsongo ya tiko ra Israyele ma amukele Yesu tanihi Mesiya. (Varhoma 9:27; 11:5) Hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., Yehovha u chululele moya wakwe lowo kwetsima ehenhla ka vapfumeri volavo va kwalomu ka 120, a va nghenisa eka ntwanano wakwe lowuntshwa lowu muhlanganisi wa wona ku nga Yesu Kreste. (Yeremiya 31:31-33; Vaheveru 9:15) Hi siku rero ku humelele “Israyele wa Xikwembu,” tiko lerintshwa leri swirho swa rona swi nga riki vana va xiviri va Abrahama, kambe swi tswariwe hi moya wa Xikwembu. (Vagalatiya 6:16) Ku sukela eka Korneliyo, tiko leri rintshwa ri katse ni Vamatiko lava nga yimbangiki. (Mintirho 10:24-48; Nhlavutelo 5:9, 10) Kutani va amukeriwe hi Yehovha Xikwembu leswaku va va vana va yena va moya, lava nga ta dya ndzhaka swin’we na Yesu.—Varhoma 8:16, 17.
19. Hi wihi ntwanano lowu Yehovha a wu endleke na Israyele wa Xikwembu?
19 Kutani Yehovha u endle ntwanano na Israyele wa Xikwembu. Ha hlaya: “‘Loko ku ri mina, ntwanano wa mina na vona hi lowu,’ ku vule Yehovha. ‘Moya wa mina lowu nga ehenhla ka wena ni marito ya mina lawa ndzi ma ngheniseke enon’wini wa wena—a swi nge susiwi enon’wini wa wena ni le non’wini wa vana va wena ni le non’wini wa vana va vana va wena,’ ku vule Yehovha, ‘ku sukela sweswi ku ya fika hilaha ku nga riki na makumu.’” (Esaya 59:21) Hambi marito lawa ma tirhe eka Esaya hi ku kongoma kumbe e-e, wona ma hetisekile hakunene eka Yesu, loyi a a tiyisekisiwile leswaku a a “ta vona vana vakwe.” (Esaya 53:10) Yesu a a vulavula leswi a swi dyondzeke eka Yehovha, naswona moya wa Yehovha wu ve ehenhla ka yena. (Yohane 1:18; 7:16) Hilaha ku faneleke, vamakwavo tlhelo vadyandzhaka-kulobye, lava nga swirho swa Israyele wa Xikwembu, na vona va kuma moya wo kwetsima wa Yehovha naswona va chumayela rungula leri va ri dyondzeke eka Tata wa vona wa le tilweni. Hinkwavo i “vanhu lava dyondzisiwaka hi Yehovha.” (Esaya 54:13; Luka 12:12; Mintirho 2:38) Hi nomu wa Esaya kumbe Yesu, loyi hi ku ya hi vuprofeta a yimeriwaka hi Esaya, Yehovha u hlambanye leswaku a a nga ta va siva, kambe a a ta va tirhisa hilaha ku nga heriki tanihi timbhoni takwe. (Esaya 43:10) Kambe, xana i vamani “vana” va vona lava ntwanano lowu wu va pfunaka na vona?
20. Xitshembiso xa Yehovha eka Abrahama xi hetiseke njhani eka lembe-xidzana ro sungula?
20 Eminkarhini ya khale, Yehovha u tshembise Abrahama a ku: “Tinxaka hinkwato ta misava ti ta tikatekisa hi mbewu ya wena.” (Genesa 22:18) Ku pfumelelana ni leswi, masalela lamatsongo ya Vaisrayele va ntumbuluko lava amukeleke Mesiya ma ye ematikweni yo tala, ma ya chumayela mahungu lamanene hi ta Kreste. Ku sukela eka Korneliyo, Vamatiko vo tala lava nga yimbangiki va ‘tikatekise’ ha Yesu, Mbewu ya Abrahama. Va ve swirho swa Israyele wa Xikwembu ni swirho swa le ndzhaku swa mbewu ya Abrahama. I swirho swa “tiko ro kwetsima” ra Yehovha, leri lerisiweke ku “byi twarisa hinkwako-nkwako vunene bya loyi a [ri] vitaneke [ri] huma emunyameni [ri] nghena eku vonakaleni kakwe loku hlamarisaka.”—1 Petro 2:9; Vagalatiya 3:7-9, 14, 26-29.
21. (a) I “vana” vahi lava Israyele wa Xikwembu a va tswaleke eminkarhini ya namuntlha? (b) Xana “vana” va chaveleriwa njhani hi ntwanano lowu Yehovha a wu endleke na Israyele wa Xikwembu?
21 Namuntlha swi tikomba onge nhlayo ya Israyele wa Xikwembu yi helerile. Kambe matiko ma ya emahlweni ma katekisiwa—hi mpimo lowukulu. Njhani? Hileswi Israyele wa Xikwembu a nga na “vana,” vadyondzisiwa va Yesu lava nga ni ntshembo wa ku hanya hi masiku emisaveni leyi endliweke paradeyisi. (Pisalema 37:11, 29) “Vana” lava na vona va dyondzisiwa hi Yehovha, a va letela tindlela ta yena. (Esaya 2:2-4) Hambileswi va nga khuvuriwangiki hi moya lowo kwetsima naswona va nga hlanganyeliki eka ntwanano lowuntshwa, moya lowo kwetsima wa Yehovha wa va tiyisa leswaku va hlula swihinga hinkwaswo leswi Sathana a swi fumbaka entirhweni wa vona wa ku chumayela. (Esaya 40:28-31) Sweswi va hlayiwa hi timiliyoni kasi va hambeta va engeteleka hileswi va tswalaka vana van’wana. Ntwanano lowu Yehovha a wu endleke ni vatotiwa wu nyika “vana” lava ntshembo wa leswaku Yehovha u ta hambeta a va tirhisa hilaha ku nga heriki tanihi vavulavuleri vakwe.—Nhlavutelo 21:3, 4, 7.
22. I yini lexi hi nga tiyisekaka ha xona hi Yehovha, naswona sweswo swi fanele swi hi khumba njhani?
22 Kutani onge hinkwerhu ka hina hi nga hlayisa ripfumelo leri hi nga na rona eka Yehovha. Wa swi rhandza ku hi ponisa naswona u ni matimba ya ku endla tano! Voko rakwe ri nge tsandzeki nikatsongo; minkarhi hinkwayo u ta kutsula vanhu vakwe lava tshembekaka. Hinkwavo lava n’wi tshembaka va ta hambeta va ri ni marito yakwe lamanene emilon’wini ya vona, “ku sukela sweswi ku ya fika hilaha ku nga riki na makumu.”
[Bokisi leri nga eka tluka 294]
Yerusalema La Gwineheke—U Fanekisela Vujagana
Yerusalema, ntsindza wa tiko leri Xikwembu xi ri hlawuleke, u fanekisela nhlengeletano ya Xikwembu ya le tilweni ya swivumbiwa swa moya tlhelo ni ntlawa wa Vakreste lava totiweke lava pfuxeriweke etilweni tanihi mutekiwa wa Kreste. (Vagalatiya 4:25, 26; Nhlavutelo 21:2) Kambe hakanyingi vaaki va Yerusalema a va nga tshembekanga eka Yehovha, kutani muti lowu a wu vuriwa nghwavava ni wansati la endlaka vuoswi. (Ezekiyele 16:3, 15, 30-42) Hikwalaho ka sweswo, muti wa Yerusalema a wu byi fanekisela kahle Vujagana lebyi gwineheke.
Yesu u vule leswaku Yerusalema i “mudlayi wa vaprofeta ni loyi a khandlaka hi maribye lava rhumiwaka eka yena.” (Luka 13:34; Matewu 16:21) Ku fana na Yerusalema la nga tshembekangiki, Vujagana byi tiba xifuva byi vula leswaku byi tirhela Xikwembu xa ntiyiso, kambe byi hambukele ekule ni tindlela to lulama. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta avanyisa Vujagana hi ndlela leyi faneleke leyi a avanyiseke Yerusalema la gwineheke ha yona.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 296]
Muavanyisi u fanele ku avanyisa hi ku lulama, a lava vululami naswona a nga pfumeli ku fumbarherisiwa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 298]
Ku fana ni nambu lowu khapaka, vuavanyisi bya Yehovha byi ta tlhengusa swilo hinkwaswo leswi lwisanaka ni ku endla ku rhandza ka yena
[Xifaniso lexi nga eka tluka 302]
Yehovha u hlambanyile leswaku vanhu vakwe a va nge pfuki va lahlekeriwe hi lunghelo ra ku va timbhoni takwe