Ndzima Ya Vumakumembirhi-n’we

Vugandzeri Bya Ntiyiso Byi Nava Ni Misava Hinkwayo

Esaya 60:1-22

 1. Hi rihi rungula leri khutazaka leri tameriweke hi Esaya ndzima 60?

NDZIMA 60 ya Esaya yi tsariwe hi ndlela leyi nyanyulaka swinene. Eka tindzimana to sungula, hi kokiwa rinoko hi xivono lexi khumbaka mbilu. Ku ni swiendlakalo leswi salanaka endzhaku hi rivilo lerikulu, swi hi yisa exivonweni xo hetelela lexi nyanyulaka. Ndzima leyi yi tirhisa marito yo xonga enhlamuselweni ya yona ya ku kondleteriwa ka vugandzeri bya ntiyiso eYerusalema wa khale, ni ku ndlandlamuka ka vugandzeri bya ntiyiso emisaveni hinkwayo namuntlha. Ku tlula kwalaho, yi vulavula hi mikateko leyi nga heriki leyi nga ta kumiwa hi vagandzeri hinkwavo va Xikwembu lava tshembekaka. Un’wana ni un’wana wa hina a nga hlanganyela eku hetisiseni ka xiphemu lexi xo tsakisa xa vuprofeta bya Esaya. Hikwalaho a hi xi kambisiseni hi vukheta.

Ku Vonakala Ku Voninga eMunyameni

 2. I xileriso xihi lexi nyikiweke wansati loyi a etleleke emunyameni, naswona ha yini a a fanele a hatlisa a endla leswi a byeriwaka swona?

² Marito ya xingheniso ya ndzima leyi ya Esaya ma kongomisiwe eka wansati loyi a nga exiyin’weni lexi hlomulaka mbilu. Swi tikomba onge a a etlele hi mombo ehansi emunyameni. Hi ku copeta ka tihlo, ku vonakala ku nyokovele emunyameni loko Yehovha a huwelela hi nomu wa Esaya a ku: “Oho wansati, pfuka, voninga, hikuva ku vonakala ka wena ku tile naswona ku vangama ka Yehovha ku ku voningerile.” (Esaya 60:1) Ina, “wansati” loyi a a fanele a yima hi milenge a kombisa ku vangama ka Xikwembu! Ha yini mhaka leyi a yi ri ya xihatla? Vuprofeta byi ya emahlweni byi ku: “Waswivo, munyama wu ta funengeta misava, ni ku dzwihala lokukulu ku ta funengeta vanhu va matiko; kambe Yehovha u ta voninga ehenhla ka wena, ku vangama ka yena ku ta vonaka ehenhla ka wena.” (Esaya 60:2) “Wansati” loyi a a fanele a “voninga” leswaku a pfuna lava nga kusuhi na yena, lava ha gugurhutekaka emunyameni. Xana vuyelo a byi ta va byihi? “Matiko ma ta ya eku vonakaleni ka wena, ni tihosi eku vangameni ka ku voninga ka wena.” (Esaya 60:3) Marito lawa ya xingheniso ma tamele mongo wa leswi nga ta hlamuseriwa hi vuxokoxoko lebyikulu eka tindzimana leti landzelaka—vugandzeri bya ntiyiso byi fanele byi nava ni misava hinkwayo!

 3. (a) I mani “wansati”? (b) Ha yini “wansati” loyi a a etlele emunyameni?

³ Hambileswi Yehovha a a vulavula hi swiendlakalo swa nkarhi lowu taka, u byele “wansati” leswaku ku vonakala ka yena a “ku tile.” Leswi a swi kandziyisa xitiyisekiso xa leswaku vuprofeta byebyo a byi ta hetiseka hakunene. “Wansati” loyi ku vulavuriwaka ha yena i Siyoni kumbe Yerusalema, wu nga ntsindza wa Yuda. (Esaya 52:1, 2; 60:14) Muti lowu a wu yimela tiko hinkwaro. Enkarhini wa ku hetiseka ko sungula ka vuprofeta lebyi, “wansati” u kumiwe a etlele emunyameni, laha a veke kona ku sukela loko ku lovisiwa Yerusalema hi 607 B.C.E. Kambe hi 537 B.C.E., masalela yo tshembeka ya Vayuda lava humaka evuhlongeni ma tlhelele eYerusalema ma ya kondletela vugandzeri lebyi tengeke. Eku heteleleni, Yehovha u tise ku vonakala ehenhla ka “wansati” wa yena, naswona vanhu vakwe lava vuyeke evuhlongeni hi vona lava voningeleke matiko lama mphimpheriweke hi munyama wa moya.

Ku Hetiseka Lokukulu

 4. I vamani emisaveni namuntlha lava yimelaka “wansati,” naswona marito ya vuprofeta ma tirha ni le ka vamani?

⁴ Lexi hi tsakisaka a hi ku hetiseka ka marito lawa ya vuprofeta ehenhla ka Yerusalema wa khale ntsena. Namuntlha “wansati” wa Yehovha wa le tilweni u yimeriwa hi “Israyele wa Xikwembu” emisaveni. (Vagalatiya 6:16) Ku sukela loko tiko leri ra moya ri simekiwile hi Pentekosta ya 33 C.E. ku ta fikela sweswi, ri ve ni swirho swa 144 000 leswi totiweke hi moya, leswi “xaviweke emisaveni” hi xikongomelo xa ku va swi fuma na Kreste etilweni. (Nhlavutelo 14:1, 3) Ku hetiseka ka manguva lawa ka Esaya ndzima 60 ku khumba swirho swa lava 144 000 leswa ha hanyaka emisaveni “emasikwini yo hetelela.” (2 Timotiya 3:1) Nakambe vuprofeta lebyi byi khumba vapfuneti va Vakreste lava va totiweke, “ntshungu lowukulu” wa “tinyimpfu tin’wana.”—Nhlavutelo 7:9; Yohane 10:11, 16.

 5. Xana swirho leswi seleke swa Israyele wa Xikwembu swi tikume rini swi etlele emunyameni, naswona ku vonakala ka Yehovha ku swi voninge rini?

⁵ Swirho swa Israyele wa Xikwembu emisaveni swi tshame swi heta nkarhinyana eku sunguleni ka va-1900 swi etlele emunyameni hi ndlela yo fanekisela. Loko nyimpi yo sungula ya misava yi fika emakumu, swona a swi ri exiyin’weni lexi hlamuseriweke hi ndlela yo fanekisela ebukwini ya Nhlavutelo—mintsumbu ya swona a yi ri “endleleni yo anama ya muti lowukulu lowu hi mianakanyo ya moya wu vuriwaka Sodoma na Egipta.” (Nhlavutelo 11:8) Kambe hi 1919, Yehovha u swi voningile. Hiloko swona swi ku kakatsuku, swi hundzisa ku vonakala ka Xikwembu, swi twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu swi nga chavi nchumu.—Matewu 5:14-16; 24:14.

 6. Xana misava hi ku angarhela yi angurise ku yini loko ku twarisiwa xitiviso xa ku vekiwa ka Yesu evuhosini, kambe i vamani lava kokeriweke eku vonakaleni ka Yehovha?

⁶ Hi ku dlidlimbetiwa hi Sathana, ku nga hosi ya “vafumi va misava va munyama lowu,” vanhu hi ku angarhela va tipfale tindleve va nga lavi ku twa xitiviso xa ku vekiwa evuhosini ka Yesu Kreste, “ku vonakala ka misava.” (Vaefesa 6:12; Yohane 8:12; 2 Vakorinto 4:3, 4) Hambiswiritano, vanhu va timiliyoni va kokiwe hi ku vonakala ka Yehovha, ku katsa ni “tihosi” (lava veke vadyandzhaka lava totiweke va Mfumo wa le tilweni) ni “matiko” (ntshungu lowukulu wa tinyimpfu tin’wana).

Ku Andza Ku Tisa Ntsako Wa Xiviri

 7. Xana “wansati” u vone nchumu wihi lowu tsakisaka?

⁷ Loko a ndlandlamuxa nhloko-mhaka ya Esaya 60:3, Yehovha u nyike “wansati” xileriso xin’wana a ku: “Tlakusa mahlo u rhalarhala u vona!” Loko “wansati” a tlakusa mahlo, u hlanganisiwe hi nchumu lowu tsakisaka—ku nga vana vakwe lava vuyaka ekaya! “Hinkwavo va hlengeletiwile; va te eka wena. Vana va wena va hambeta va ta va huma ekule swinene, ni vanhwanyana va wena lava nga ta khathaleriwa va ri etsheveni.” (Esaya 60:4) Ku twarisiwa ka Mfumo ematikweni hinkwawo, loku sunguleke hi 1919 ku endle leswaku “vana [va xinuna]” ni “vanhwanyana” va tihlanganisa na Israyele wa Xikwembu. Hi ndlela yoleyo, Yehovha u teke magoza a tatisa nhlayo leyi profetiweke ya 144 000, ya lava nga ta fuma na Kreste.—Nhlavutelo 5:9, 10.

 8. I xivangelo xihi xa ku tsaka lexi Israyele wa Xikwembu a veke na xona ku sukela hi 1919?

⁸ Ku andza loku ku tise ntsako. “Enkarhini wolowo u ta vona, kunene u ta vangama, entiyisweni mbilu ya wena yi ta rhurhumela, yi ndlandlamuka, hikuva ku fuwa ka lwandle ku ta ta eka wena; xuma xa matiko xi ta ta eka wena.” (Esaya 60:5) Ku hlengeletiwa ka vatotiwa hi va-1920 na va-1930 ku lumeke ntsako lowukulu eka Israyele wa Xikwembu. Kambe va ve ni xivangelo xin’wana xa ku tsaka. Ngopfu-ngopfu ku sukela exikarhi ka va-1930, vanhu lava eku sunguleni a va ri swirho swa ntshungu lowu vuriwaka “lwandle” lowu fularheleke Xikwembu, va hume ematikweni hinkwawo va ta gandzela swin’we na Israyele wa Xikwembu. (Esaya 57:20; Hagayi 2:7) Vanhu lava a va gandzeli Xikwembu hi tindlela leti rhandziwaka hi vona. Ku ri na sweswo, va ta eka “wansati” wa Xikwembu, va va swirho swa ntlhambi wa Xikwembu lowu nga ni vun’we. Hikwalaho, malandza ya Xikwembu hinkwawo ma hlanganyela eku ndlandlamuxeni ka vugandzeri bya ntiyiso.

Matiko Ma Vungana eYerusalema

 9, 10. I vamani lava voniweke va kongoma eYerusalema, naswona Yehovha u va amukele njhani?

⁹ Yehovha u hlamusele ku engeteleka ka vagandzeri, a tirhisa swifaniso leswi a swi twisiseka eka vanhu lava hanyeke swin’we na Esaya. “Wansati” la languteke endhawini leyi tlakukeke ehenhla ka Ntshava ya Siyoni, u rhange hi ku halahala evuxeni evugimamusi. Xana u vone yini ke? “Mintlhambi leyikulu ya tikamela yi ta ku funengeta, tikamela letitsongo ta Midiyani ni ta Efa. Hinkwavo lava humaka eXeba—va ta ta. Va ta rhwala nsuku ni murhi wa risuna. Va ta tivisa ku vongiwa ka Yehovha.” (Esaya 60:6) Mintlhambi ya tikamela leyi a yi tirhisiwa hi van’wamabindzu lava famba-fambaka va tinyimba to hambana-hambana, a yi makanyeka emagondzweni lama kongomeke eYerusalema. (Genesa 37:25, 28; Vaavanyisi 6:1, 5; 1 Tihosi 10:1, 2) Tikamela a ti leme hinkwako-nkwako, ku fana ni ndhambi leyi khubumeteke tiko! Tikamela leti a ti tisa tinyiko ta risima, leswi kombaka leswaku van’wamabindzu a va ta hi ku rhula. A va tela ku ta gandzela Yehovha, va n’wi nyika swilo swo hlawuleka leswi va nga swi kotaka.

¹⁰ Van’wamabindzu lava a va nga ri voxe. “Mintlhambi hinkwayo ya Kedari—yi ta hlengeletiwa eka wena. Makhuna ya Nebayoto—ma ta ku tirhela.” Ina, tinyimba to karhi ta varisi na tona a ti ya eYerusalema. A ti ya ni tinyiko ta risima swinene—mintlhambi ya tinyimpfu—naswona ti tinyiketile ti va vatirheli. Xana Yehovha a a ta ti amukela njhani? U te: “Hi mpfumelelo [ti] ta ta ealitarini ya mina, ndzi ta sasekisa yindlu ya mina yo saseka.” (Esaya 60:7) Yehovha u amukele tinyiko ta vona, leti a ti ta tirhisiwa evugandzerini lebyi tengeke.—Esaya 56:7; Yeremiya 49:28, 29.

11, 12. (a) Mahlo ya “wansati” ma hlanganisiwe hi yini loko a languta evupela-dyambu? (b) Ha yini vanhu vo tala swonghasi a va hatlisela eYerusalema?

¹¹ Hiloko Yehovha a lerisa “wansati” leswaku a languta le kule evupela-dyambu, kutani a n’wi vutisa a ku: “I vamani lava taka va haha ku fana ni papa, ku fana ni matuva loko ma ya etimbhoveni ta swisaka swa wona?” Hiloko Yehovha hi byakwe a hlamula a ku: “Swihlala swi ta hambeta swi tshemba mina, ni swikepe swa Taraxixi ku fana ni le ku sunguleni, leswaku vana va wena va tisiwa va huma ekule, va ri ni silivhere ya vona ni nsuku wa vona, evitweni ra Yehovha Xikwembu xa wena ni le ka Mukwetsimi wa Israyele, hikuva u ta va a ku sasekisile.”—Esaya 60:8, 9.

¹² Titeke u yime ni “wansati” loyi, mi langute evupela-dyambu entsungeni wa Lwandle Lerikulu. Xana a mi ta vona yini? A mi ta vona papa ra swilo swo basa le kule le, ri famba ehenhla ka mati. Swilo swa kona swi fana ni tinyenyana, kambe loko swi tshinela mi kota ku vona leswaku i swikepe leswi maseyila ya swona ma vambiweke ma helela. Swi ta swi huma hi le “kule.”a (Esaya 49:12) Swikepe leswi kongomeke eSiyoni a swi tele lerova swi fana ni ndzeyana ya matuva lama yaka ekaya. Ha yini swikepe swa kona a swi jahile? A swi hatlisela ku ya chulula vagandzeri va Yehovha lava swi va tleketleke emahlalukweni ya le kule. Ina, hinkwavo lava ha ku fikaka—Vaisrayele ni vanhu vambe, lava humaka evuxeni kumbe evupela-dyambu, lava humaka ematikweni ya le kusuhi kumbe ya le kule—a va makanyeka va ya eYerusalema va ya nyikela swa vona hinkwaswo evitweni ra Yehovha, Xikwembu xa vona.—Esaya 55:5.

13. Eminkarhini ya hina, i vamani “vana [va xinuna]” ni “vanhwanyana,” naswona i vamani lava vuriwaka “xuma xa matiko”?

¹³ Esaya 60:4-9 yi nyikela nhlamuselo leyi tiyisaka marhambu ya ku engeteleka loku veke kona ku sukela loko “wansati” wa Yehovha a sungula ku voninga emunyameni lowu mphimpheleke misava leyi! Ku rhange ku ta “vana [va xinuna]” ni “vanhwanyana” va Siyoni wa le tilweni, ku nga lava veke Vakreste lava totiweke. Hi 1931, va twarise leswaku vona i Timbhoni ta Yehovha. Hiloko papa ra lava titsongahataka, “xuma xa matiko” ni “ku fuwa ka lwandle,” ri khaswa kunene ri ya tihlanganisa ni masalela ya vamakwavo va Kreste.b Namuntlha malandza lawa hinkwawo ya Yehovha lama hlomukaka hi le tinhleni ta mune ta misava ma ri ni swiyimo swo hambana-hambana, ma hlanganyela na Israyele wa Xikwembu eku dzuniseni ka Hosi ya wona leyi Lawulaka, Yehovha, ni ku tlakusa vito ra yena tanihi vito ro tlakuka ku tlula hinkwawo evuakweni.

14. Xana swirho leswintshwa swi “ta ealitarini ya [Xikwembu]” hi ndlela yihi?

¹⁴ Kambe, xana swi vula yini ku va swirho leswintshwa leswi humaka ematikweni swi “ta ealitarini ya [Xikwembu]”? Xitlhavelo a xi vekiwa ehenhla ka alitari. Muapostola Pawulo u tirhise rungula leri vulavulaka hi xitlhavelo loko a tsala a ku: “Ndza mi kombela . . . leswaku mi nyikela mimiri ya n’wina yi va xitlhavelo lexi hanyaka, xo kwetsima ni lexi amukelekaka eka Xikwembu, ku nga ntirho wo kwetsima, hi matimba ya n’wina ya ku anakanya.” (Varhoma 12:1) Vakreste va ntiyiso va tinyikela hi ku swi rhandza. (Luka 9:23, 24) Va nyikela nkarhi, ntamu ni vuswikoti bya vona leswaku va seketela vugandzeri lebyi tengeke. (Varhoma 6:13) Hi ku endla tano, va nyikela switlhavelo swa ku dzunisa Xikwembu leswi amukelekaka. (Vaheveru 13:15) Swi tiyisa marhambu leswi vagandzeri va Yehovha lava hlayiwaka hi timiliyoni namuntlha, lavatsongo ni lavakulu, va rhangiseke timhaka ta Mfumo wa Xikwembu, ku ri ni ku rhangisa leswi naveriwaka hi vona! Va kombisa moya wa xiviri wa ku tinyiketela.—Matewu 6:33; 2 Vakorinto 5:15.

Swirho Leswintshwa Swi Hoxa Xandla Eku Kuleni Ka Nhlengeletano

15. (a) Eminkarhini ya khale, Yehovha u kombe vanhu vambe tintswalo hi ndlela yihi? (b) Eminkarhini ya namuntlha, xana “vanhu vambe” va hlanganyela njhani eku akeni ka vugandzeri bya ntiyiso?

¹⁵ Swirho leswintshwa swi nyikela rifuwo ra swona ni mavoko ya swona eku seketeleni ka “wansati” wa Yehovha. “Entiyisweni vanhu vambe va ta aka marhangu ya wena, ni tihosi ta vona ti ta ku tirhela; hikuva ndzi ta va ndzi ku bile hi ku hlundzuka ka mina, kambe hi vunene bya mina, kunene ndzi ta ku komba tintswalo.” (Esaya 60:10) Yehovha u kombe tintswalo takwe eka lembe-xidzana ra vutsevu B.C.E. loko vanhu vambe va pfuneta entirhweni wo aka le Yerusalema. (Ezra 3:7; Nehemiya 3:26) Loko swi ta eku hetisekeni lokukulu ka vuprofeta lebyi namuntlha, “vanhu vambe,” ku nga ntshungu lowukulu, va seketela masalela lama totiweke entirhweni wo aka vugandzeri bya ntiyiso. Va pfuna swichudeni swa vona swa Bibele ku hlakulela timfanelo ta Vukreste, xisweswo va aka mavandlha ya Vukreste ni ku tiyisa “marhangu” ya nhlengeletano ya Yehovha lama fanaka ni muti. (1 Vakorinto 3:10-15) Hi hala tlhelo va aka hi ndlela ya xiviri, va kulula va n’watseka va aka Tiholo ta Mfumo, Tiholo ta Tinhlengeletano ni miako ya Bethele. Xisweswo va hlanganyela ni vamakwavo lava totiweke eku khathaleleni ka swilaveko swa nhlengeletano ya Yehovha leyi tshamelaka ku kula.—Esaya 61:5.

16, 17. (a) “Tinyangwa” ta nhlengeletano ya Xikwembu ti tshame ti pfuriwe hi ndlela yihi? (b) “Tihosi” ti tirhele Siyoni hi ndlela yihi? (c) Ku ta endleka yini hi lava va ringetaka ku pfala “tinyangwa” leti Yehovha a lavaka leswaku ti tshama ti pfulekile?

¹⁶ Lembe na lembe, “vanhu vambe” lava hlayiwaka hi madzana ya magidi va sungula ku hlanganyela ni nhlengeletano ya Yehovha hi ku pfuniwa hi tsima leri ra ku aka hi tlhelo ra moya, kasi nyangwa wa ha pfulekile leswaku ku pfuneka lava engetelekeke. Yehovha u ri: “Entiyisweni tinyangwa ta wena ti ta tshama ti pfulekile nkarhi hinkwawo; a ti nge pfariwi ninhlikanhi ni nivusiku, leswaku u tiseriwa xuma xa matiko, tihosi ta wona ti ta rhangela.” (Esaya 60:11) Kambe, xana i vamani “tihosi” leti rhangeleke eku tiseni ka xuma xa matiko eSiyoni? Eminkarhini ya khale, Yehovha u susumete timbilu ta vafumi van’wana leswaku ti “tirhela” Siyoni. Hi xikombiso, Korexe u teke goza ra ku tlherisela Vayuda eYerusalema va ya pfuxa tempele. Endzhaku, Atazekiseki u nyikele xuma kutani a rhuma Nehemiya leswaku a ya pfuxa marhangu ya Yerusalema. (Ezra 1:2, 3; Nehemiya 2:1-8) Kunene, “mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati evokweni ra Yehovha.” (Swivuriso 21:1) Xikwembu xa hina xi nga susumeta ni vafumi va matimba leswaku va endla hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka xona.

¹⁷ Eminkarhini ya namuntlha, “tihosi” kumbe valawuri vo tala va misava va ringete ku pfala “tinyangwa” ta nhlengeletano ya Yehovha. Kambe van’wana va tirhele Siyoni hi ku endla swiboho leswi pfuneteke leswaku “tinyangwa” teto ti tshama ti pfulekile. (Varhoma 13:4) Hi 1919, valawuri va misava va ntshunxe Joseph F. Rutherford ni vatirhi-kulobye loko va pfaleriwe ekhotsweni va nga dyanga xa munhu. (Nhlavutelo 11:13) Tihulumendhe ta vanhu ti ‘mite’ tsima ra nxaniso leri lumekiweke hi Sathana endzhaku ka loko a hlongoriwile etilweni. (Nhlavutelo 12:16) Tihulumendhe tin’wana ti sirhelele vukhongeri, minkarhi yin’wana ti sirhelela Timbhoni ta Yehovha hi ku kongoma. Vutirheli bya muxaka lowu byi endle leswaku swi olovela mintshungu ya vanhu lavo rhula ku hundza hi le ‘tinyangweni’ leti pfuriweke va nghena enhlengeletanweni ya Yehovha. Naswona ku vuriwa yini hi vakaneti lava ringetaka ku pfala “tinyangwa” teto? Hambi ko ba lexi dumaka a va nge humeleli. Malunghana na vona, Yehovha u ri: “Tiko rihi ni rihi ni mfumo wihi ni wihi leswi nga ta ka swi nga ku tirheli swi ta lova; kunene ni matiko ma ta herisiwa.” (Esaya 60:12) Hinkwavo lava lwisanaka na “wansati” wa Xikwembu—hambi i vanhu vo karhi kumbe tinhlengeletano to karhi—va ta khawula loko nyimpi leyi taka ya Armagedoni yi va kuma va ha hanya.—Nhlavutelo 16:14, 16.

18. (a) Xi vula yini xitshembiso xa leswaku mirhi a yi ta nyuka eIsrayele? (b) I yini ‘ndhawu ya milenge ya Yehovha’ namuntlha?

¹⁸ Endzhaku ka xilemukiso lexi xa vuavanyisi, vuprofeta byi tlhela byi vulavula hi switshembiso swa ku tlakusiwa ni ku humelela. Loko a vulavula ni “wansati” wakwe, Yehovha u te: “Ku vangama ka Lebanoni ku ta ta eka wena, murhi wa yunipa, murhi wa nyamarhi ni kipresi hi nkarhi lowu fanaka, leswaku ku sasekisiwa ndhawu ya vukwetsimelo bya mina; ndzi ta vangamisa ndhawu ya milenge ya mina.” (Esaya 60:13) Mirhi leyi nyukaka yi fanekisela vuxongi ni ku tswala mihandzu. (Esaya 41:19; 55:13) Rito leri nge “vukwetsimelo” ni marito lama nge “ndhawu ya milenge ya mina” eka ndzimana leyi ma kombetela eka tempele ya le Yerusalema. (1 Tikronika 28:2; Pisalema 99:5) Kambe muapostola Pawulo u hlamusele leswaku tempele ya le Yerusalema a yi yimela tempele leyikulu ya moya, lunghiselelo ra ku gandzela Yehovha exisekelweni xa xitlhavelo xa Kreste. (Vaheveru 8:1-5; 9:2-10, 23) Namuntlha Yehovha u vangamisa ‘ndhawu ya milenge yakwe,’ swivava swa laha misaveni swa tempele leyi yikulu ya moya. Swona swa languteka swinene lerova swi kota ku koka vanhu vo huma ematikweni hinkwawo leswaku va ta hlanganyela evugandzerini bya ntiyiso.—Esaya 2:1-4; Hagayi 2:7.

19. Xana vakaneti va ta boheka ku pfumela yini, naswona sweswo swi ta endleka rini loko ku ri leswaku va ta va va ha hanya?

¹⁹ Loko a tlhela a yisa nyingiso wakwe eka vakaneti, Yehovha u te: “Vana va lava va ku xanisaka va fanele va [ta] eka wena, va nkhinsama ehansi; hinkwavo lava ku khomaka hi ndlela leyi nga kombisiki xichavo va fanele va nkhinsama emikondzweni ya milenge ya wena, va ta ku vitana muti wa Yehovha, Siyoni wa Mukwetsimi wa Israyele.” (Esaya 60:14) Ina, loko vakaneti va vona ku engeteleka lokukulu ni vutomi byo hlawuleka leswi Xikwembu xi katekisaka vanhu va xona ha swona, swi ta susumetela van’wana va vona ku nkhinsama va vitana “wansati.” Leswi swi vula leswaku loko Armagedoni yi va kuma va ha copeta, va ta boheka ku pfumela leswaku masalela lama totiweke ni vapfuneti va wona, hakunene va yimela nhlengeletano ya Xikwembu xa le tilweni, “muti wa Yehovha, Siyoni wa Mukwetsimi wa Israyele.”

Ku Tirhisa Rifuwo Leri Nga Kona

20. “Wansati” u vone ku cinca kwihi lokukulu ka swiyimo swakwe?

²⁰ “Wansati” wa Yehovha u vone ku cinca lokukulu ka swiyimo swakwe! Yehovha u ri: “Ematshan’weni ya ku va loyi a siyiweke hi ku helela, la vengiwaka, ku ri hava loyi a hundzaka, ndzi ta ku veka u va nchumu wa ku tinyungubyisa hilaha ku nga riki na makumu, ku khana eka xitukulwana xin’wana ku ya eka xitukulwana xin’wana. Entiyisweni u ta an’wa ntswamba wa matiko, naswona u ta an’wa mavele ya tihosi; hakunene u ta tiva leswaku mina, Yehovha, ndzi Muponisi wa wena, Lowa Matimba wa Yakobe i Mukutsuri wa wena.”—Esaya 60:15, 16.

21. (a) Xana Yerusalema wa khale u ve “nchumu wa ku tinyungubyisa” ha wona hi ndlela yihi? (b) Malandza ya Yehovha lama totiweke ma kume mikateko yihi ku sukela hi 1919, naswona ma an’we “ntswamba wa matiko” hi ndlela yihi?

²¹ Ku hele malembe ya 70 Yerusalema wa khale a yimberiwile hi ndlela yo fanekisela, “ku ri hava loyi a hundzaka” kona. Kambe ku sukela hi 537 B.C.E., Yehovha u tlhele a endla leswaku ku va ni vaaki emutini lowu, a wu endla “nchumu wa ku tinyungubyisa” ha wona. Hilaha ku fanaka, eku heleni ka nyimpi yo sungula ya misava, Israyele wa Xikwembu u pfumale vaaki, laha a titweke a ‘siyiwe hi ku helela.’ Kambe hi 1919, Yehovha u ma kutsule evuhlongeni malandza yakwe lama totiweke, naswona ku sukela hi nkarhi wolowo u ma katekise hi ku engeteleka lokukulu ni ku humelela hi tlhelo ra moya. Vanhu vakwe va an’we “ntswamba wa matiko,” va tirhisa rifuwo ra matiko leswaku va yisa vugandzeri bya ntiyiso emahlweni. Hi xikombiso, ku tirhisa thekinoloji ya manguva lawa hi vutlhari swi pfunile leswaku ku hundzuluxeriwa ku tlhela ku hangalasiwa Tibibele ni tibuku leti fambisanaka na Bibele hi madzana ya tindzimi. Hikwalaho, vanhu lava hlayiwaka hi madzana ya magidi lembe na lembe va dyondza Bibele na Timbhoni ta Yehovha, laha va sungulaka ku tiva leswaku Yehovha hi yena Muponisi ni Mukutsuri wa vona, hi ku tirhisa Kreste.—Mintirho 5:31; 1 Yohane 4:14.

Nhluvuko Wa Nhlengeletano

22. I nhluvuko wa muxaka wihi wo hlawuleka lowu Yehovha a wu tshembiseke?

²² Ku kula ka nhlayo ya vanhu va Yehovha ku fambisana ni nhluvuko wa nhlengeletano. Yehovha u ri: “Ematshan’weni ya koporo ndzi ta tisa nsuku, ematshan’weni ya nsimbi ndzi ta tisa silivhere, kasi ematshan’weni ya ntsandza, koporo, ematshan’weni ya maribye, nsimbi; naswona ndzi ta veka ku rhula ku va valanguteri va wena ni ku lulama ku va vaaveri va ntirho wa wena.” (Esaya 60:17) Ku siva koporo hi nsuku swi komba nhluvuko, naswona swi tano ni hi swilo leswin’wana leswi boxiweke laha henhla. Ku pfumelelana ni leswi, vanhu va Yehovha va vone ku antswisiwa ka malunghiselelo ya nhlengeletano emasikwini lawa ya makumu.

23, 24. Hi wahi malunghiselelo ya nhlengeletano lama antswisiweke lama khumbeke vanhu va Yehovha ku sukela hi 1919?

²³ Hi 1919, mavandlha a ma ri ni vakulu ni vadiyakoni lava a va hlawuriwa hi ku vhota. Ku sukela hi lembe rero, mukongomisi wa ntirho wa nsimu evandlheni u vekiwe hi fambiselo ra Xikwembu, kambe minkarhi yin’wana vakulu lava vhoteriweke a va nga lavi ku byeriwa nchumu hi mukongomisi wa ntirho. Hi 1932 swilo swi cincile. Hi ku tirhisa magazini wa Xihondzo xo Rindza, mavandlha ma lerisiwe leswaku ma tshika ku vhotela vakulu ni vadiyakoni. Ku ri na sweswo, a ma fanele ma vhotela komiti ya ntirho leyi nga ta khomisana ni mukongomisi wa ntirho. Koloko ku ve ku antswisiwa lokukulu ka swilo.

²⁴ Hi 1938, ku tisiwe “nsuku” lowu engetelekeke loko ku simekiwa lunghiselelo ra leswaku malandza hinkwawo evandlheni ma vekiwa hi fambiselo ra Xikwembu. Timhaka ta vandlha a ti fambisiwa hi nandza wa ntlawa (loyi endzhaku a vuriweke nandza wa vandlha) kun’we ni malandza yo hambana-hambana lawa a ma pfunana na yena, lawa hinkwawo ka wona a ma vekiwa hi vukongomisi bya “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.”c (Matewu 24:45-47) Kambe hi 1972, ku voniwe leswaku ndlela ya Matsalwa ya ku langutela vandlha i ku tirhisa huvo ya vakulu ematshan’weni ya munhu un’we. (Vafilipiya 1:1) Ku cinciwe ni swilo swin’wana evandlheni ni le ka Huvo leyi Fumaka. Xikombiso xa sweswo xi voniwe hi October 7, 2000, loko ku tivisiwe leswaku swirho hinkwaswo swa Huvo leyi Fumaka, leswi a swi ri vakongomisi va Watch Tower Society of Pennsylvania, ni mavandla lama fambisanaka na yona, swi tintshunxile hi ku tirhandzela eka vutihlamuleri lebyi. Hi ndlela leyi, Huvo leyi Fumaka, leyi yimelaka hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha, yi kota ku yisa nyingiso lowukulu eku khathaleleni ka timhaka ta moya ta “vandlha ra Xikwembu” ni vapfuneti va rona, ku nga tinyimpfu tin’wana. (Mintirho 20:28) Malunghiselelo wolawo hinkwawo ma kombise nhluvuko. Ma tiyise nhlengeletano ya Yehovha ma tlhela ma va nkateko eka vagandzeri va yena.

25. I mani loyi a tiseke nhluvuko wa nhlengeletano ya vanhu va Yehovha, naswona ku ve ni vuyelo byihi?

²⁵ I mani la tiseke nhluvuko lowu? Xana wu tisiwe hi vuswikoti bya nhlengeletano kumbe vutlhari bya vanhu vo karhi? Nikatsongo, hikuva Yehovha u te: “Ndzi ta tisa nsuku.” Nhluvuko lowu hinkwawo wu tisiwe hi vukongomisi bya Xikwembu. Loko vanhu va Yehovha va amukela vukongomisi byakwe kutani va endla mindzulamiso, va vuyeriwa. Ku rhula ku va kona hi xitalo exikarhi ka vona, naswona rirhandzu ra vona ra ku endla leswi lulameke, ri va susumetela ku n’wi tirhela.

26. I mfungho wihi wa Vakreste va ntiyiso lowu xiyiwaka ni hi vakaneti?

²⁶ Ku rhula loku pfaka eka Xikwembu ku ni matimba ya ku hundzula vanhu. Yehovha wa tshembisa: “Madzolonga a ma nge he pfuki ma twiwile etikweni ra wena, ku phanga kumbe ku tshovelela emindzilakaneni ya wena. Kunene marhangu ya wena u ta ma vitana ku Ponisiwa kasi tinyangwa ta wena u ta ti vitana ku Dzunisa.” (Esaya 60:18) Marito lawa ma tiyisile hakunene! Hambi va ri vakaneti va pfumela leswaku ku rhula i mfungho lowukulu wa Vakreste va ntiyiso. (Mikiya 4:3) Ku rhula loku Timbhoni ta Yehovha ti nga na kona ni Xikwembu ni le xikarhi ka tona vini ku endla leswaku tindhawu ta tona hinkwato to khomela minhlangano ya Vukreste, ti va swivandla leswi phyuphyisaka emisaveni leyi ya madzolonga. (1 Petro 2:17) I xikombiso xa ku rhula lokukulu loku nga ta va kona loko vaaki hinkwavo va misava va ta va “vanhu lava dyondzisiwaka hi Yehovha.”—Esaya 11:9; 54:13.

Ku Vonakala Loku Vangamaka Loku Tisiwaka Hi Ku Amukeriwa Hi Xikwembu

27. I ku vonakala kwihi loku hambetaka ku tlhava “wansati” wa Yehovha?

²⁷ Ku vonakala lokukulu loku voningaka ehenhla ka Yerusalema ku hlamuseriwa hi Yehovha loko a ku: “Eka wena dyambu a ri nge he vi ku vonakala ninhlikanhi, ni ku vangama ka n’weti a ku nge he ku nyiki ku vonakala. Eka wena Yehovha u ta va ku vonakala loku tshamaka hilaha ku nga heriki, Xikwembu xa wena xi va ku saseka ka wena. Dyambu ra wena a ri nge he peli, ni n’weti wa wena a wu nge he nyamalali; hikuva Yehovha u ta va ku vonakala ka wena loku tshamaka hilaha ku nga heriki, kutani masiku ya ku rila ka wena ma ta hela.” (Esaya 60:19, 20) Yehovha u ta hambeta a va “ku vonakala loku tshamaka hilaha ku nga heriki” eka “wansati” wakwe. A nge “peli” ku fana ni dyambu kumbe ‘ku nyamalala’ ku fana ni n’weti.d Ku vonakala ka yena loku hambetaka ehenhla ka Vakreste lava totiweke, ku nga vayimeri va “wansati” wa Xikwembu, ku komba leswaku wa va amukela. Vona kun’we ni ntshungu lowukulu va voningeriwa hi ku vonakala lokukulu swinene hi tlhelo ra moya, lerova munyama wa tipolitiki ta misava kumbe ikhonomi a wu nge ku herisi. Naswona va tiyiseka hi vumundzuku lebyi vangamaka lebyi Yehovha a va tshembiseke byona.—Varhoma 2:7; Nhlavutelo 21:3-5.

28. (a) Ku tshembisiwe yini malunghana ni vaaki va Yerusalema lava vuyeke? (b) Vakreste lava totiweke va dye ndzhaka ya yini hi 1919? (c) Xana lavo lulama va ta dya ndzhaka ya tiko ku fikela rini?

²⁸ Malunghana ni vaaki va Yerusalema, Yehovha u ya emahlweni a ku: “Loko ku ri vanhu va wena, hinkwavo va ta va vo lulama; va ta dya ndzhaka ya tiko hilaha ku nga riki na makumu, ku hluka ka leswi ndzi swi byaleke, ntirho wa mavoko ya mina, leswaku ndzi sasekisiwa.” (Esaya 60:21) Loko Vaisrayele va ntumbuluko va vuya hi le Babilona, va fike va “dya ndzhaka ya tiko.” Kambe emhakeni leyi, nkarhi wa “hilaha ku nga riki na makumu,” wu hele hi lembe-xidzana ro sungula C.E., loko masocha ya Rhoma ma lovisa Yerusalema ni tiko ra Vayuda. Hi 1919, masalela ya Vakreste lava totiweke ma hume evuhlongeni bya moya kutani ma dya ndzhaka ya tiko ra moya. (Esaya 66:8) Tiko leri, kumbe xivandla xa migingiriko, i paradeyisi ya moya leyi nyukaka leyi nga ta ka yi nga nyamalali. Ku hambana ni Vaisrayele va khale, tanihi ntlawa, Vaisrayele va moya hi ku angarhela va ta tshama va tshembekile. Ku tlula kwalaho, vuprofeta bya Esaya byi ta tlhela byi hetiseka hi xiviri loko misava yi va paradeyisi ya xiviri leyi nga ni ‘ku rhula lokukulu.’ Kutani lavo lulama lava nga ni ntshembo wa ku hanya emisaveni va ta dya ndzhaka ya tiko hilaha ku nga riki na makumu.—Pisalema 37:11, 29.

29, 30. Xana “lontsongo” u ve “gidi” hi ndlela yihi?

²⁹ Eku heteleleni ka Esaya ndzima 60, ku kumeka xitshembiso lexi tiyeke, lexi Yehovha a xi tiyisekisaka hi vito rakwe. U ri: “Lontsongo u ta va gidi, kasi lontsongo ngopfu u ta va tiko ra matimba. Mina Yehovha, ndzi ta swi hatlisisa hi nkarhi wa swona.” (Esaya 60:22) Loko vatotiwa lava a va hangalakile va tlhele va ya emahlweni ni ntirho hi 1919, a va ri “lontsongo.”e Kambe nhlayo ya vona yi engetelekile loko ku nghenisiwa masalela ya Vaisrayele va moya. Naswona ku engeteleka ku ndlandlamuke hi ndlela yo hlamarisa loko ku sungula ntirho wo hlengeleta ntshungu lowukulu.

³⁰ A swi tekanga nkarhi vanhu vo tala va timbilu letinene va nga si kokiwa hi ku rhula ni ku lulama loku nga kona exikarhi ka vanhu va Xikwembu, lerova “lontsongo” a kula hi xiviri a va “tiko ra matimba.” Namuntlha nhlayo ya vona i yikulu ku tlula nhlayo ya vaaki va matiko yo tala emisaveni. Swi le rivaleni leswaku Yehovha, hi ku tirhisa Yesu Kreste, u kongomise ntirho wa Mfumo a tlhela a wu hatlisisa. Swa tsakisa hakunene ku vona ku kula ka vugandzeri bya ntiyiso emisaveni hinkwayo ni ku hlanganyela eka byona! Ina, swa tsakisa ku xiya leswaku ku engeteleka loku ku tisa ku dzuneka eka Yehovha, loyi ku nga khale swinene a profete swilo leswi.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 305]

“Wansati” a lerisiwa ku “pfuka”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 312, 313]

“Swikepe swa Taraxixi” swi tleketla vagandzeri va Yehovha