Ndzima Ya Vumakumembirhi-nkombo

Yehovha U Katekisa Vugandzeri Lebyi Tengeke

Esaya 66:1-14

 1. Hi tihi tinhloko-mhaka leti kandziyisiwaka eka ndzima yo hetelela ya Esaya, naswona ku hlamuriwa swivutiso swihi?

EKA ndzima yo hetelela ya Esaya, tin’wana ta tinhloko-mhaka-nkulu ta buku leyi ya vuprofeta ti fika eku chaputeni loku hlamarisaka, naswona ku hlamuriwa swivutiso swo tala swa nkoka. Yin’wana ya tinhloko-mhaka leti kandziyisiwaka i vukulukumba bya Yehovha, ku venga ka yena vukanganyisi, ku tiyimisela ka yena ku khawurisa lavo homboloka, ni rirhandzu kun’we ni nkhathalelo lowu a nga na wona eka lavo tshembeka. Tlhandlakambirhi, ku hlamuriwa swivutiso leswi landzelaka: I yini lexi hambanisaka vugandzeri bya ntiyiso eka bya mavunwa? Hi nga tiyiseka njhani leswaku Yehovha u ta tirihiselela eka vakanganyisi lava endlaka onge va kwetsima kasi va rhikinyela vanhu va Xikwembu? Naswona, xana Yehovha u ta va katekisa njhani lava va tshamaka va tshembekile eka yena?

Xilotlelo Xa Vugandzeri Lebyi Tengeke

 2. Hi wahi marito lawa Yehovha a ma vulaka malunghana ni vukulukumba bya yena, naswona i yini leswi marito lawa ma nga vuliki swona?

² Xo sungula, vuprofeta lebyi byi kandziyisa vukulukumba bya Yehovha: “Yehovha u te: ‘Matilo i xiluvelo xa mina, misava i vunavelo bya mina. Kutani, xana yi kwihi yindlu leyi n’wina mi nga ndzi akelaka yona, naswona yi kwihi ndhawu leyi ndzi nga wiselaka eka yona?’” (Esaya 66:1) Van’wana a va anakanya leswaku muprofeta loyi a a yenga Vayuda leswaku va nga pfuxi tempele ya Yehovha loko va tlhelela etikweni ra rikwavo. A swi tano; Yehovha hi byakwe a a ta lerisa tiko leswaku ri pfuxa tempele. (Ezra 1:1-6; Esaya 60:13; Hagayi 1:7, 8) Kutani ke, xana ndzimana leyi yi vula yini?

 3. Ha yini swi fanela leswi misava yi vuriwaka “vunavelo” bya Yehovha?

³ Hi nga rhanga hi ku kambisisa leswaku ha yini misava yi vuriwa “vunavelo” bya Yehovha. Leri a hi rito leri chichaka xiyimo. Exikarhi ka swilo hinkwaswo swa magidi ya timiliyoni leswi nga kona evuakweni, i misava ntsena leyi nyikiwaka mfungho lowu wo hlawuleka. Misava leyi yi ta tshama hi masiku yi ri leyi hlawulekeke, hikuva hi kona laha N’wana wa Yehovha la tswariweke a ri swakwe a humeseke nkutsulo, naswona hi kona laha Yehovha a nga ta lwela vuhosi bya yena hi ku tirhisa Mfumo wa Mesiya. Kutani swa fanela swonghasi leswi misava yi vuriwaka vunavelo bya Yehovha! Hosi a yi tirhisa vunavelo byo tano loko yi khandziya exiluvelweni xa yona lexi tlakukeke, kutani yi tlhandleka milenge ya yona eka xona yi tiketla.

 4. (a) Ha yini emisaveni ku nga ri na muako lowu nga vaka vuwiselo bya Yehovha Xikwembu? (b) Xi vula yini xiga lexi nge “swilo leswi hinkwaswo,” naswona hi fanele hi fikelela makumu wahi malunghana ni vugandzeri bya Yehovha?

⁴ Swi le rivaleni leswaku hosi a yi nge tshami ehenhla ka vunavelo bya yona, kutani Yehovha na yena a nge tshami emisaveni. Phela, hambi ma ri matilo lamakulu ya xiviri a ma nge n’wi ringani! A ha ha vuli muako wihi ni wihi emisaveni, a wu nge swi koti ku eneta Yehovha wu va yindlu ya yena ya xiviri. (1 Tihosi 8:27) Xiluvelo xa Yehovha ni vunavelo bya yena swi le ndhawini ya moya leyi vuriwaka “matilo,” hi ku ya hi Esaya 66:1. Ndzimana leyi landzelaka yi veka mhaka erivaleni: “‘Hikwalaho swilo leswi hinkwaswo swi endliwe hi voko ra mina, hinkwaswo leswi swi va kona hikwalaho ka mina,’ ku vula Yehovha.” (Esaya 66:2a) Hi mahlo ya mianakanyo, vona Yehovha a tshambuluta voko a komba matlhelo hinkwawo eka “swilo leswi hinkwaswo”—xin’wana ni xin’wana etilweni ni le misaveni. (Esaya 40:26; Nhlavutelo 10:6) Tanihi Muvumbi Lonkulu wa vuako hinkwabyo, a nga faneriwi hi ku va ni muako ntsena lowu nyiketeriweke eka yena. A nga faneriwi hi vugandzeri byo lava ku voniwa ntsena.

 5. Hi swi kombisa njhani leswaku ha ‘xaniseka ni ku tivona nandzu emoyeni’?

⁵ I vugandzeri bya muxaka muni lebyi amukelekaka eka Hosi ya Hinkwako-nkwako? Yona hi yoxe ya hi byela yi ku: “Kutani, loyi ndzi ta n’wi languta, loyi a xanisekaka a tlhela a tivona nandzu emoyeni, a rhurhumerisiwa hi rito ra mina.” (Esaya 66:2b) Ina, nchumu wa nkoka evugandzerini lebyi tengeke i ku va mugandzeri a ri na mbilu leyinene. (Nhlavutelo 4:11) Mugandzeri wa Yehovha u fanele a ri “loyi a xanisekaka a tlhela a tivona nandzu emoyeni.” Xana leswi swi vula leswaku Yehovha u lava leswaku hi tshama hi nga tsakanga? Nikatsongo, i “Xikwembu lexi tsakeke,” naswona xi lava leswaku ni vagandzeri va xona va tsaka. (1 Timotiya 1:11; Vafilipiya 4:4) Hambiswiritano, hinkwerhu ka hina hi tshamela ku dyoha, kambe a hi fanelanga hi tekela swidyoho swa hina ehansi. Hi fanele hi ‘xaniseka’ ha swona, hi karhateka hileswi hi tsandzekeke ku fikelela mimpimanyeto ya Yehovha leyi lulameke. (Pisalema 51:17) Hi fanele hi vonaka leswaku hi “tivona nandzu emoyeni” hi ku hundzuka, hi lwisana ni mimboyamelo ya hina ya vudyoho, hi khongela eka Yehovha leswaku a hi rivalela.—Luka 11:4; 1 Yohane 1:8-10.

 6. Xana vagandzeri va ntiyiso va fanele va ‘rhurhumerisiwa njhani hi rito ra Xikwembu’?

⁶ Tlhandlakambirhi, Yehovha u languta lava ‘rhurhumerisiwaka hi rito rakwe.’ Xana leswi swi vula leswaku lexi a xi lavaka i ku hi vona hi rhurhumela hi ku chava loko hi hlaya marito yakwe? Doo, u lava leswaku hi xixima leswi a swi vulaka. Ndzayo yakwe hi fanele hi yi lava hi mbilu hinkwayo, hi yi tirhisa leswaku yi hi kongomisa etimhakeni hinkwato ta vutomi. (Pisalema 119:105) Nakambe hi nga ‘rhurhumela’ hi ndlela ya ku titwa hi chava loko hi anakanya hi ku fularhela Xikwembu, hi pfuvapfuva ntiyiso wa xona ni mindhavuko ya vanhu kumbe hi ku ka hi nga khathali hi wona. Langutelo rero ra ku titsongahata i ra nkoka evugandzerini lebyi tengeke—kambe lexi hlomulaka mbilu, emisaveni ya namuntlha lava va ri kombisaka vo hlayiwa kunene.

Yehovha U Venga Vugandzeri Bya Vukanganyisi

 7, 8. Yehovha a a byi languta njhani vugandzeri bya swirho swa vukhongeri leswi fundzeke vukanganyisi?

⁷ Loko Esaya a languta varikwavo, u nambe a swi vona leswaku a hi vangani lava a va ri ni langutelo leri Yehovha a a lava rona eka vagandzeri vakwe. Kutani Yerusalema la gwineheke a a faneriwa hi ku avanyisiwa loku a ku ta ku tile. Xiya ndlela leyi Yehovha a a byi languta ha yona vugandzeri lebyi a byi endliwa emutini lowu: “Loyi a tlhavaka nkunzi u fana ni loyi a dlayaka munhu. Loyi a endlaka xitlhavelo hi nyimpfu u fana ni loyi a tshovaka nhamu ya mbyana. Loyi a humesaka nyiko—ngati ya nguluve! Loyi a nyikelaka murhi wa risuna wa xitsundzuxo u fana ni loyi a nkhensaka hi marito ya masalamusi. Nakambe hi vona lava hlawuleke tindlela ta vona, naswona moya-xiviri wa vona wu tsakele swilo leswi nyenyetsaka.”—Esaya 66:3.

⁸ Marito lawa ma hi tsundzuxa nhlamuselo ya Yehovha leyi tsariweke eka ndzima yo sungula ya Esaya. Kwalaho, Yehovha u byele vanhu vakwe vo pfumala tindleve leswaku ndlela leyi a va gandzela ha yona a yi nga n’wi tsakisi naswona yi nyanyise vukari byakwe lebyi faneleke, hileswi vagandzeri va kona a va fundze vukanganyisi. (Esaya 1:11-17) Hilaha ku fanaka, sweswi Yehovha a a teka switlhavelo swa vona a swi fanisa ni milandzu leyikulu. Ku nyikela ka vona xitlhavelo xa nkunzi yo durha a swi nga ta n’wi tsakisa Yehovha, ku fana ni loko va dlaye munhu! Switlhavelo swin’wana swi fanisiwe ni ku nyikela gandzelo ra mbyana kumbe nguluve, swifuwo leswi a swi nga tenganga ehansi ka Nawu wa Muxe, leswi entiyisweni a swi nga faneleki ku endla magandzelo ha swona. (Levhitika 11:7, 27) Xana Yehovha a a ta tshika vukanganyisi byo tano bya vukhongeri byi ya emahlweni a nga endli nchumu?

 9. Vayuda vo tala va angule njhani loko Yehovha a va tsundzuxa hi nomu wa Esaya, naswona vuyelo a byi ta va byihi?

⁹ Yehovha u te: “Na mina ndzi ta hlawula tindlela ta ku va xanisa; ndzi ta va tisela swilo leswi va chavisaka; hikwalaho ka leswi ndzi vitaneke kambe ku nga hlamuli munhu; ndzi vulavurile kambe a ku yingisanga munhu; va tshamela ku endla swo biha ematihlweni ya mina, va hlawule nchumu lowu ndzi nga wu tsakeriki.” (Esaya 66:4) Handle ko kanakana Esaya u kote ku vula marito lawa hi ku tiyiseka lokukulu. Hi malembe yo tala Yehovha u n’wi tirhise ku ‘vitana’ vanhu va Yena a ‘vulavula’ na vona. Muprofeta loyi a a swi tiva kahle leswaku hinkwavo va ale ku byeriwa. Leswi a va nga kolwi hi ku endla leswo biha, siku rin’wana a va ta swi hlaya ha xin’we-xin’we. Kunene, Yehovha a a ta hlawula ndlela ya ku khawurisa vanhu vakwe lava gwineheke, a va tisela swiendlakalo swo chavisa.

10. Ndlela leyi Yehovha a tirheke Yuda ha yona yi hi byela yini hi langutelo leri a nga na rona hi Vujagana?

¹⁰ Vujagana bya manguva lawa na byona byi endle swilo leswi Yehovha a nga laviki ni ku swi vona. Tikereke ta byona ti kihlanye hi vugandzeri bya swikwembu swa hava, kasi tifilosofi ni mindhavuko leyi lwisanaka ni Matsalwa, swi ndhundhuzeriwa emahlweni ka vayingiseri va byona, naswona torha ra byona ra ku kuma matimba ya politiki ri byi vangele ku mbombomela byi twelela evuoswini bya moya hi ku gangana ni matiko ya misava. (Marka 7:13; Nhlavutelo 18:4, 5, 9) Hilaha swi veke hakona eka Yerusalema wa khale, ku rihiseriwa loku faneleke ka Vujagana—wu nga nchumu lowu “chavisaka”—ku ta ku tile ehenhla ka byona. Xin’wana lexi nga ta endla leswaku swi boha ku byi khawurisa i ndlela leyi byi khomeke vanhu va Xikwembu ha yona.

11. (a) I yini lexi nyanyiseke xidyoho xa vagwinehi esikwini ra Esaya? (b) Varikwavo va Esaya a va ‘tirhisa vito ra Xikwembu’ hi ndlela yihi loko va khirha vanhu lava tshembekaka?

¹¹ Esaya u ye emahlweni a ku: “Twanani rito ra Yehovha, n’wina lava rhurhumerisiwaka hi rito ra yena: ‘Vamakwenu lava mi vengaka, lava mi hlongolaka hikwalaho ka vito ra mina, va te, “Onge Yehovha a nga vangamisiwa!” Nakambe u fanele a humelela eka n’wina a tsakile, hi vona lava nga khomisiwa tingana.’” (Esaya 66:5) ‘Vamakwavo’ va Esaya, ku nga vanhu va tiko ra ka vona, a va byarhisiwe vutihlamuleri lebyi humaka eka Xikwembu bya ku yimela Yehovha Xikwembu ni ku tiveka ehansi ka vuhosi byakwe. Xidyoho xa vona xa ku tsandzeka ku endla sweswo a xi ri xikulu hakunene. Kambe lexi nyanyiseke xidyoho xa vona hileswi a va venga vanhu lava a va tshembeka ni lava titsongahataka, vo tanihi Esaya. Vagwinehi lava a va venga ni ku khirha vanhu vo tshembeka hileswi a va yimela Yehovha Xikwembu hi ndlela ya ntiyiso. Hikwalaho, ku khirhiwa loku a ku endliwa ‘hi vito ra Xikwembu.’ Hi nkarhi lowu fanaka, malandza lawa ya mavunwa a ma vula leswaku i ya Yehovha naswona ma yimela yena, ma tirhisa swiga leswi twalaka swi ri swa vukhongeri swo tanihi lexi nge “Onge Yehovha a nga vangamisiwa!”a

12. Hi swihi swikombiso swin’wana swa ku xanisiwa ka malandza ya Yehovha lama tshembekaka ya xanisiwa hi swirho leswi kanganyisaka swa vukhongeri?

¹² Rivengo leri vukhongeri bya mavunwa byi nga na rona eka lava namarhelaka vugandzeri lebyi tengeke a ri sunguli. I ku hetiseka kun’wana ka vuprofeta bya Genesa 3:15, lebyi boxeke vulala bya khale lebyi nga kona exikarhi ka mbewu ya Sathana ni Mbewu ya wansati wa Xikwembu. Eka lembe-xidzana ro sungula, Yesu u byele valandzeri vakwe lava totiweke leswaku na vona a va ta xanisiwa hi va ka vona—va hlongoriwa emasinagogeni ni ku xanisiwa lerova van’wana va kala va dlayiwa kunene. (Yohane 16:2) Kutani ku vuriwa yini hi minkarhi ya hina? Eku sunguleni ka ‘masiku ya makumu,’ vanhu va Xikwembu va swi lemukile leswaku na vona a va ta xanisiwa. (2 Timotiya 3:1) Le ndzhaku hi 1914, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xi tshahe Esaya 66:5, xi ku: “Minxaniso yo tala leyi weleke vanhu va Xikwembu yi lumekiwe hi lava tivulaka Vakreste.” Xihloko xexo xi tlhele xi ku: “A hi swi tivi loko minxaniso ya kona yi ta nyanya enkarhini wa hina—kumbexana hi nga khirhiwa, ku kavanyetiwa nhlengeletano ya hina, kumbe hi dlayiwa hi xiviri.” Marito wolawo ma ve ntiyiso hakunene! Endzhakunyana ka ku kandziyisiwa ka wona, nxaniso lowu lumekiweke hi vafundhisi wu fike emaninginingini ya wona hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava. Kambe Vujagana byi sale byi nyume ni nkava, hilaha ku profetiweke hakona. Njhani?

Ku Vuyeteriwa Ka Xihatla Ni Ka Xitshuketa

13. Eku hetisekeni ko sungula ka vuprofeta, xana “mpfumawulo wa hasahasa emutini” ku ve yini?

¹³ Esaya u profete a ku: “Ku ni mpfumawulo wa hasahasa emutini, mpfumawulo lowu humaka etempeleni! I mpfumawulo wa Yehovha lowu tlheriselaka leswi fanelaka valala vakwe.” (Esaya 66:6) Loko vuprofeta lebyi byi hetiseka ro sungula, ‘muti’ wa kona ku ve Yerusalema, laha tempele ya Yehovha a yi ri kona. “Mpfumawulo wa hasahasa” i mpfilumpfilu wa nyimpi, lowu twiweke emutini loko masocha ya Babilona ma wu dumela hi 607 B.C.E. Kambe ku vuriwa yini hi ku hetiseka ka byona namuntlha?

14. (a) Malakiya u profete yini malunghana ni ku ta ka Yehovha etempeleni ya Yena? (b) Hi ku ya hi vuprofeta bya Ezekiyele, ku humelele yini loko Yehovha a te etempeleni ya yena? (c) Yehovha na Yesu va yi kambele rini tempele ya moya, naswona lava va tivulaka vayimeri va vugandzeri lebyi tengeke va khumbeke njhani?

¹⁴ Marito lawa ya buku ya Esaya ma twanana ni tinhlamuselo tin’wana timbirhi ta vuprofeta, laha yin’wana yi tsariweke eka Ezekiyele 43:4, 6-9 kasi yin’wana yi tsariwe eka Malakiya 3:1-5. Ezekiyele na Malakiya va profete nkarhi lowu Yehovha Xikwembu a a ta ta etempeleni ya yena. Vuprofeta bya Malakiya byi komba leswaku Yehovha a a ta ta a ta kambela yindlu yakwe ya vugandzeri lebyi tengeke kutani a va Mutengisi, lava n’wi onhaka vito a va komba nyangwa. Xivono xa Ezekiyele xi hlamusela Yehovha a ri la nghenaka etempeleni a lerisa leswaku ku susiwa xin’wana ni xin’wana lexi fambisanaka ni ku tikhoma ko biha ni vugandzeri bya swikwembu swa hava.b Eku hetisekeni ka manguva lawa ka vuprofeta lebyi, ku ve ni xiendlakalo xa nkoka xa moya hi 1918, lexi khumbaka vugandzeri bya Yehovha. Swi tikomba onge Yehovha na Yesu va kambele hinkwavo lava tivulaka vayimeri va vugandzeri lebyi tengeke. Nkambelo wolowo wu endle leswaku Vujagana lebyi onhakeke byi fularheriwa hi ku helela. Eka valandzeri va Kreste lava totiweke, nkambelo lowu wu vule nkarhi wo koma wa ku tengisiwa loku landzeriweke hi ntirho wa xihatla wa ku lulamisiwa ka timhaka ta moya hi 1919.—1 Petro 4:17.

15. I ku tswariwa ka yini loku profetiweke, naswona ku hetiseke njhani hi 537 B.C.E.?

¹⁵ Ku kondleteriwa loku ku kombisiwa kahle eka tindzimana leti landzelaka ta Esaya: “U velekile a nga si va ni switlhavi swa ku veleka. A nga si khomiwa hi ku lun’wa ka ku veleka, u tswale n’wana waxinuna. I mani la tweke swo fana ni leswi? I mani la voneke swilo swo fana ni leswi? Xana tiko ri nga velekiwa hi siku rin’we hi switlhavi swa ku veleka? Kumbe, xana tiko ri nga velekiwa hi nkarhi wun’we? Hikuva Siyoni u ve ni switlhavi swa ku veleka a tlhela a veleka vana va yena.” (Esaya 66:7, 8) Eka Vayuda lava a va ri evuhlongeni eBabilona, marito lawa ma hetiseke ro sungula hi ndlela leyi nyanyulaka. Muti wa Siyoni kumbe Yerusalema wu tlhele wu fanisiwa ni wansati la velekaka, kambe u veleke hi ndlela leyi hlamarisaka! U veleke hi xihatla lexikulu ni hi xitshuketa, ni switlhavi swa ku veleka swi nga si sungula! Lexi i xivono lexi faneleke. Ku tswariwa nakambe ka vanhu va Xikwembu va va tiko ro hlawuleka hi 537 B.C.E. ku endleke hi xihatla lexikulu ni hi xitshuketa lerova ku tikombe ku ri singita. Phela, ku sukela loko Korexe a ntshunxe Vayuda evuhlongeni ku fikela loko masalela yo tshembeka ma tlhelele eka rikwavo, ku lo hundza tin’hwetinyana ntsena! Sweswo a swi hambane swinene ni leswi endlekeke loko ku ta tswariwa tiko ra Israyele ro sungula! Hi 537 B.C.E., a ku nga ha ri na xilaveko xa ku kombela ku ntshunxiwa hi hosi yo sihalala, a ku nga ri na xilaveko xa ku balekela masocha ya nsele, naswona a ku nga ri na xilaveko xa ku teka riendzo ra malembe ya 40 emananga.

16. Eku hetisekeni ka manguva lawa ka Esaya 66:7, 8, xana Siyoni u fanekisela yini, naswona vana vakwe va tlhele va velekiwa hi ndlela yihi?

¹⁶ Eku hetisekeni ka vuprofeta lebyi namuntlha, Siyoni u yimela “wansati” wa Yehovha wa le tilweni, ku nga nhlengeletano ya yena ya le tilweni ya swivumbiwa swa moya. Hi 1919, “wansati” loyi u tsakile loko a vona ku velekiwa ka vana vakwe lava totiweke emisaveni, va va “tiko” ra vanhu lava hleriweke. Ku veleka koloko ku endleke hi xihatla ni hi xitshuketa.c Hi tinh’weti ti nga ri tingani ntsena, ntlawa wa vatotiwa wu hume exiyin’weni lexi fanaka ni rifu laha a wu nga ha tirhi nchumu, wu ya exiyin’weni xa ku gingiriteka lokukulu ‘etikweni’ ra wona, ku nga xivandla lexi lunghiseleriweke hi Xikwembu xa ku gingiriteka hi tlhelo ra moya. (Nhlavutelo 11:8-12) Hi xixikana xa 1919, wu tlhele wu tivisa ku humesiwa ka magazini lowuntshwa lowu fambisanaka na Xihondzo xo Rindza. Magazini wolowo wuntshwa lowu a wu vuriwa The Golden Age (sweswi ku nga Xalamuka!) wu ve xikombiso xa leswaku vanhu va Xikwembu va tlhele va nyikiwa matimba ni ku hleleka leswaku va endla ntirho wo chumayela.

17. Yehovha u va tiyisekise njhani vanhu vakwe leswaku a xi kona lexi a xi ta n’wi sivela ku hetisisa xikongomelo xakwe malunghana na Israyele wa moya?

¹⁷ A ku na nsusumeto wo karhi evuakweni lowu a wu ta sivela ku veleka loku ka moya. Ndzimana leyi landzelaka yi komba sweswo erivaleni loko yi ku: “‘Loko ku ri mina, xana ndzi ta endla leswaku munhu a va ekusuhi ni ku veleka, kambe a nga veleki?’ ku vula Yehovha. ‘Kumbe, xana ndzi endla leswaku ku va ni ku veleka naswona ndzi endla leswaku ku pfariwa?’ ku vule Xikwembu xa wena.” (Esaya 66:9) Tanihi leswi ku veleka ku nga ha sivelekiki loko ku kala ku sungula, xisweswo ku velekiwa nakambe ka Israyele wa moya a ku nga ha ta siveriwa hi munhu loko ku kala ku sungula. Ina, vakaneti va ve kona, naswona a swi ri erivaleni leswaku va ha ta va kona enkarhini lowu taka. Kambe i Yehovha ntsena loyi a a ri ni matimba ya ku yimisa leswi a swi sunguleke, kambe a nga swi yimisanga! Kambe, xana Yehovha u va khome njhani vanhu vakwe lava kumeke matimba?

Nkhathalelo Lowukulu Wa Yehovha

18, 19. (a) Hi xihi xifaniso lexi fikelelaka mbilu lexi Yehovha a xi tirhiseke, naswona xi tirhe njhani eka vanhu vakwe lava a va ri evuhlongeni? (b) Masalela lama totiweke ma vuyeriwe njhani namuntlha hi malunghiselelo ya rirhandzu ni nkhathalelo lowu ma wu kumeke?

¹⁸ Tindzimana ta mune leti landzelaka ti nyikela nhlamuselo leyi chavelelaka ya nkhathalelo lowukulu wa Yehovha. Xo sungula, Esaya u ri: “Tsakani na Yerusalema, mi tsakisisa na yena, n’wina hinkwenu lava n’wi rhandzaka. Khanani swinene na yena, n’wina hinkwenu lava tshamelaka ku n’wi rilela; hikwalaho ka leswi mi nga ta an’wa kutani mi enerisiwa hi vele ra nchavelelo lowukulu; hikwalaho ka leswi mi nga ta nwa, mi kuma ntsako lowu heleleke enhlungwini ya ku vangama kakwe.” (Esaya 66:10, 11) Laha Yehovha u tirhisa xifaniso xa manana loyi a an’wisaka ricece rakwe. Loko n’wana a kenyiwe hi ndlala, u cema a nga miyeli. Kambe loko a nyikiwa vele ra mana wakwe, gome rakwe ri tsuvuriwa hi ntsako lowukulu ni ku eneriseka. Hi ndlela leyi fanaka, masalela ya Vayuda lava tshembekaka eBabilona a ma ta humesiwa exiyin’weni xa ku kolola ma ya exiyin’weni xa ntsako ni ku eneriseka loko ku fika nkarhi wa ku ntshunxiwa ka wona ma tlhelela ekaya. A ma ta khana. Ku vangama ka muti wa Yerusalema a ku ta vuya loko wu pfuxiwa wu tlhela wu va ni vaaki. Hilaha ku fanaka, ku vangama ka muti lowu a ku ta mbuwetela vaaki va wona lava tshembekaka. A va ta tlhela va wundliwa hi tlhelo ra moya hi vaprista lava gingiritekaka.—Ezekiyele 44:15, 23.

¹⁹ Israyele wa moya na yena a a ta katekisiwa hi ndzalo ya swakudya endzhaku ka ku vuyeteriwa ka yena hi 1919. Ku sukela enkarhini wolowo, swakudya swa moya leswi lunghiseleriweke hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” a swi kayivelanga. (Matewu 24:45-47) Kunene lowu wu ve nkarhi wa nchavelelo ni ntsako eka masalela lama totiweke. Kambe ku ve ni mikateko yin’wana.

20. Yerusalema u katekisiwe njhani hi “xinambyana lexi khulukaka,” eminkarhini ya khale ni le minkarhini ya hina?

²⁰ Vuprofeta byi ye emahlweni byi ku: “Yehovha u te: ‘Maswivo, ndzi yisa ku rhula eka yena kukota nambu ni ku vangama ka matiko kukota xinambyana lexi khulukaka, kunene mi ta an’wa. Mi ta rhwariwa hi tsheve, mi ta xingiwa.’” (Esaya 66:12) Laha nhlamuselo ya ku an’wisa yi hlanganisiwa ni ya ku neriwa hi mikateko—“nambu” ni “xinambyana lexi khulukaka.” Yerusalema a a nga ta katekisiwa hi ku rhula lokukulu loku humaka eka Yehovha ntsena, kambe ni hi “ku vangama ka matiko,” loku yaka eka vanhu va Xikwembu, ku va katekisa. Leswi swi vula leswaku vanhu va matiko a va ta khitikanela eka vanhu va Yehovha. (Hagayi 2:7) Eku hetisekeni ka khale ka vuprofeta lebyi, vanhu vo tala vo huma ematikweni yo hambana-hambana hakunene va tihlanganise ni Vaisrayele, va hundzuka Vayuda. Kambe vuprofeta lebyi byi hetiseke hi xitalo enkarhini wa hina loko “ntshungu lowukulu [wo] huma eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato”—vanhu lava khitikanaka hakunene—wu tihlanganisa ni masalela ya Vayuda va moya.—Nhlavutelo 7:9; Zakariya 8:23.

21. I nchavelelo wa muxaka muni lowu profetiwaka hi marito yo xonga lama kokaka rinoko?

²¹ Esaya 66:12 nakambe yi vulavula hi rirhandzu ra manana—ku vukarha n’wana ni ku n’wi xinga. Eka ndzimana leyi landzelaka, ku vuriwa mhaka leyi fanaka kambe yi vekiwa hi ndlela yin’wana yo tsakisa. “Ku fana ni munhu loyi mana wakwe a hambetaka a n’wi chavelela, na mina ndzi ta hambeta ndzi mi chavelela; naswona mi ta chaveleriwa malunghana na Yerusalema.” (Esaya 66:13) N’wana loyi se i ‘wanuna,’ i munhu la kuleke. Kambe mana wakwe a a tama a ha navela ku n’wi mbuwetela loko a ri enhlomulweni.

22. Yehovha u ku kombe njhani ku enta ni matimba ya rirhandzu rakwe?

²² Hi ndlela leyi yo tsakisa, Yehovha u kombe ntamu ni vuenti bya rirhandzu leri a nga na rona eka vanhu vakwe. Hambi ri ri rirhandzu lerikulu ra manana a ri nga swi koti kahle ku kombisa rirhandzu ro enta leri Yehovha a nga na rona eka vanhu vakwe lava tshembekaka. (Esaya 49:15) I swa nkoka swinene leswaku Vakreste hinkwavo va kombisa mfanelo leyi ya Tata wa vona wa le tilweni! Muapostola Pawulo u endle tano, xisweswo a vekela vakulu va vandlha ra Vukreste xikombiso lexinene. (1 Vatesalonika 2:7) Yesu u vule leswaku rirhandzu ra vumakwerhu a ri ta va mfungho lowukulu wa valandzeri vakwe.—Yohane 13:34, 35.

23. Hlamusela xiyimo lexi tsakisaka xa vanhu va Yehovha lava vuyeke evuhlongeni.

²³ Yehovha u komba rirhandzu leri hanyaka. Xisweswo u ye emahlweni a ku: “Kunene mi ta vona, mbilu ya n’wina yi ta boheka ku khana, marhambu ya n’wina ma ta hluka kukota byanyi byo olova. Kunene voko ra Yehovha ri ta tivisiwa eka malandza ya yena, kambe entiyisweni u ta sola valala va yena.” (Esaya 66:14) Mutivi wa ririmi ra Xiheveru u ringanyeta leswaku xiga lexi nge “kunene mi ta vona” xi komba leswaku kwihi ni kwihi laha mahlonga lama vuyeke a ma ta languta kona, “a ma ta vona leswi tsakisaka ntsena.” A ma ta khana hakunene, ma ba nkulungwana lowukulu hileswi ma vuyeke etikweni ra rikwavo leri rhandzekaka. A ma ta titwa ma hlakarherile, onge hi loko marhambu ya wona ma tiyela nakambe, ma kuma matimba ku fana ni byanyi hi nguva ya ximun’wana. Hinkwavo a va ta swi tiva leswaku nkateko lowu a wu nga tisiwi hi migingiriko ya munhu wa nyama, kambe a yi tisiwa hi “voko ra Yehovha.”

24. (a) Hi wahi makumu lawa u ma fikelelaka loko u anakanyisisa hi swiendlakalo leswi khumbaka vanhu va Yehovha namuntlha? (b) Hi fanele hi lwela yini?

²⁴ Xana wa wu xiya ntirho lowu endliwaka hi voko ra Yehovha exikarhi ka vanhu vakwe namuntlha? A nga kona munhu wa nyama loyi a a ta kota ku kondletela vugandzeri lebyi tengeke. A nga kona munhu loyi a a ta susumetela vanhu va timiliyoni lava nga ni timbilu letinene leswaku va khitikana va huma ematikweni hinkwawo va tihlanganisa ni masalela yo tshembeka etikweni ra wona ra moya. I Yehovha Xikwembu ntsena loyi a nga ni matimba yo endla sweswo. Swikombiso leswi swa rirhandzu ra Yehovha swi hi tisela ntsako lowukulu. Hi nga tshuki hi honisa rirhandzu ra yena. A hi hambeteni hi ‘rhurhumerisiwa hi rito ra yena.’ A hi lweleni ku hanya hi misinya ya milawu ya Bibele, hi tirhela Yehovha hi ntsako.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 395]

“Swilo leswi hinkwaswo swi endliwe hi voko ra mina”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 402]

Yehovha a a ta hundzisela “ku vangama ka matiko” eka Siyoni