Mhaka Ya Vutomi
Ku Suka Eka Ku Endla Matlhari Ku Ya Eku Boniseni Vutomi
HI KU VULA KA ISIDOROS ISMAILIDIS
A ndzi khinsame ehansi loko mihloti yi ri karhi yi xiririka emarhameni ya mina. Ndzi khongele ndzi ku: “Oho Xikwembu, ripfalo ra mina ra ndzi byela leswaku a ndzi nge swi koti ku ya emahlweni ndzi tirha laha ku endliwaka kona matlhari. Ndzi ringete hi matimba ku kuma ntirho wun’wana, kambe ko fana ni kwala. Mundzuku, ndzi ta yisa papila ra mina ro tshika ntirho. Ndza ku kombela Yehovha, u nga pfumeli leswaku vana va hina va mune va dlayiwa hi ndlala.” Swi tise ku yini leswaku ndzi fikelela xiboho lexi?
VUTOMI a byi rhulile naswona byi tsakisa eDrama, en’walungwini wa Grikiya laha ndzi velekiweke kona hi 1932. Tatana a a tala ku ndzi byela hi leswi a a lava leswaku ndzi swi endla. U ndzi khutaze leswaku ndzi ya eUnited States ndzi ya dyondza. Endzhaku ka loko Grikiya ri hlaseriwile hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Magriki a ma tala ku vula ma ku: “U nga ha yiva swilo swa hina, kambe a wu nge swi yivi leswi nga emiehleketweni ya hina.” A ndzi tiyimisele ku dyondza swinene ni ku kuma nchumu lowu ku nga hava munhu la nga ta pfuka a wu yivile.
Ku sukela evutsongwaneni, ndzi joyine mintlawa ya vantshwa yo hambana-hambana leyi a yi seketeriwa hi Kereke ya Orthodox ya Magriki. Kwalaho a hi byeriwa ku papalata mimpambukwa leyi nga ni khombo. I ntlawa wun’we lowu ndzi wu tsundzukaka kahle, lowu boxiweke—Timbhoni ta Yehovha—tanihi leswi a ku vuriwa leswaku wu yimela vakaneti va Kreste.
Endzhaku ka loko ndzi thwasile exikolweni xa vuthekiniki eAtena hi 1953, ndzi yile eJarimani ndzi ya lava ntirho naswona ndzi lava ni ku dyondza hi nkarhi lowu fanaka. Kambe swi ndzi fambele ximatsi, kutani ndzi kongome ematikweni man’wana. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, ndzi tikume ndzi nga ri na mali ehlalukweni ra le Belgium. Ndzi tsundzuka ndzi nghena ekerekeni, ndzi tshama ehansi, ndzi ku xi buku, lerova mihloti ya mina yi kondza yi thonela ehansi. Ndzi khongele leswaku loko Xikwembu xo ndzi pfuna ndzi fika eUnited States, a ndzi nge hlongorisi swilo leswi vonakaka kambe ndzi ta dyondzeka, kutani ndzi lwela ku va Mukreste lonene ni muaka-tiko lonene. Eku heteleleni hi 1957, ndzi fikile kwalaho.
Vutomi Lebyintshwa eUnited States
EUnited States, vutomi a byi tika eka muluveri loyi a a nga ri tivi ririmi ra kona naswona a nga ri na mali. A ndzi tirha etindhawini timbirhi ni vusiku naswona ndzi lwela ku dyondza ni nhlikanhi. Ndzi ye etikholichi to hlayanyana kutani ndzi kuma digri. Kutani ndzi hundzele eYunivhesiti ya California eLos Angeles, kona ndzi kume digri ya malembe ya mune ya sayense eka dyondzo ya fisika. Emalembeni lawa hinkwawo yo nonon’hwa, a ndzi khutaziwa hi marito ya tatana ya leswaku ndzi fanele ndzi dyondzeka.
Enkarhini lowu, ndzi hlangane ni nhwanyana wo saseka wa Mugriki, la vuriwaka Ekaterini, kutani hi tekanile hi 1964. Hi kume n’wana wo sungula endzhaku ka malembe manharhu, naswona ku nga si hela malembe ya mune, hi tlhele hi kuma vana vambirhi va vafana ni un’we wa nhwanyana. Kunene a swi tika ku hlayisa ndyangu hala tlhelo ndzi ri karhi ndzi dyondza eyunivhesiti.
A ndzi tirhela Vuthu ra le Moyeni ra United States eka khampani leyi endlaka miseve ni matlhari ya le xibakabakeni eSunnyvale, le California. A ndzi tirha ku endla swilo leswi tirhisiwaka emoyeni ni le xibakabakeni, ku katsa ni nongonoko wa Agena ni wa Apollo. Ndzi tlhele ndzi kuma timendlele eka ntirho wo endla Apollo 8 na Apollo 11. Endzhaku ka sweswo, ndzi ye emahlweni ni dyondzo ya mina kutani ndzi nghena hi nhloko eku endleni ka switirhisiwa swo hambana-hambana swa le xibakabakeni swa nyimpi. Enkarhini lowu, a ndzi ehleketa leswaku swilo hinkwaswo leswi ndzi swi lavaka se ndzi swi kumile—ndzi ni wansati wo saseka, vana va mune lavanene, ntirho wa xiyimo xa le henhla ni yindlu leyinene.
Nkulukumba La Phikelelaka
Eku sunguleni ka 1967, entirhweni ndzi hlangane na Jim, wanuna wo titsongahata naswona la nga ni musa. Jim a a ri munhu wo n’wayitela, naswona minkarhi hinkwayo a a nga ali loko ndzi kombela leswaku hi nwa swin’we kofi hi nkarhi wo koka moya. A a tirhisa minkarhi leyi ku ndzi rungulela timhaka leti nga eBibeleni. Jim u ndzi byele leswaku a a dyondza ni Timbhoni ta Yehovha.
Ndzi hlamarile ku twa leswaku Jim a a fambisana ni ntlawa lowu wa vukhongeri. Xana a swi tisa ku yini leswaku munhu lonene swonghasi a kanganyisiwa hi mpambukwa wa vakaneti va Kreste? Hambiswiritano, a ndzi nga swi koti ku bakanya ndlela leyi Jim a a ndzi tsakela ha yona ni musa lowu a a ndzi kombisa wona. A swi vonaka onge siku rin’wana ni rin’wana a a ri ni swo karhi leswintshwa leswi a ndzi nyika swona leswaku ndzi ya hlaya. Hi xikombiso, siku rin’wana u te ehofisini ya mina kutani a ku: “Isidoros, xihloko lexi xi nga eka Xihondzo xo Rindza xi vulavula hi ndlela yo tiyisa vutomi bya ndyangu. Famba na yona ekaya u ya yi hlaya ni nsati wa wena.” Ndzi n’wi byele leswaku ndzi ta wu hlaya magazini lowu, kambe endzhaku ka nkarhi ndzi fambe na wona exihambukelweni, ndzi wu handzulela kutani ndzi wu hoxa endzeni ka bini.
Ku ringana malembe manharhu, a ndzi handzulela tibuku ni timagazini hinkwato leti Jim a a ndzi nyika tona. Hambileswi a ndzi venga Timbhoni ta Yehovha, kambe ndzi lava leswaku Jim a hambeta a va munghana wa mina, ndzi ehlekete leswaku swa antswa ku yingisa leswi a lavaka ku ndzi byela swona kambe ndzi ku swi thya ehansi hi nkarhi wolowo.
Kambe, eka mabulo wolawo, ndzi lemuke leswaku swilo swo tala leswi a ndzi swi kholwa ni leswi a ndzi swi endla a swi nga sekeriwanga eBibeleni. Ndzi lemuke leswaku tidyondzo ta Vunharhu-un’we, ndzilo wa tihele ni ta ku nga fi ka moya-xiviri a ti nga sekeriwanga eMatsalweni. (Eklesiasta 9:10; Ezekiyele 18:4; Yohane 20:17) Tanihi leswi a ndzi ri Mugriki la nga Muorthodox la tikurisaka, a ndzi nga swi lavi ku pfumela hi ku kongoma leswaku Jim u vula ntiyiso. Kambe, tanihi leswi minkarhi hinkwayo a a dyondzisa hi Bibele naswona a a nga nyiki mavonelo yakwe, eku heteleleni ndzi swi lemukile leswaku wanuna loyi u ndzi khomele rungula ra nkoka leri kumekaka eBibeleni.
Nsati wa mina u lemuke leswaku ku ni leswi humelelaka, naswona u ndzi vutisile loko ndzi tshame ndzi vulavula ni munghana wa mina la nga Mbhoni. Loko ndzi ku, ina, u te: “A hi ye ekerekeni yin’wana, ku nga ri eka Timbhoni ta Yehovha.” Kambe, ku nga ri kungani, mina, nsati wa mina ni vana va hina, a hi nga xwi eminhlanganweni ya Timbhoni.
Xiboho Xo Nonon’hwa
Loko ndzi ri karhi ndzi dyondza Bibele, ndzi hlangane ni marito lawa ya muprofeta Esaya: “Va ta fula mabanga ya vona ma va swikomu ni mafumu ya vona ma va swikhutulo. Tiko a ri nge tlakuseli tiko rin’wana banga, naswona a va nge he dyondzi nyimpi.” (Esaya 2:4) Ndzi tivutisile, ‘Xana nandza wa Xikwembu lexi rhandzaka ku rhula a nga tirha njhani endhawini leyi pfapfarhutaka ni ku endla matlhari lama onhaka?’ (Pisalema 46:9) A swi ndzi tekelanga nkarhi wo leha ndzi nga si endla xiboho xa leswaku ndzi fanele ndzi cinca ntirho wa mina.
Swi le rivaleni leswaku lowu a ku ri ntlhontlho lowukulu. A ndzi ri ni ntirho wa xiyimo xa le henhla. Ndzi we ndzi pfuka malembe yo tala, ndzi dyondza ni ku titsona swo karhi leswaku ndzi fika laha ndzi nga kona. Ndzi langutane ni mintlhontlho yo tika, kambe sweswi a ndzi fanele ndzi tshika ntirho-vutomi wa mina. Hambiswiritano, rirhandzu ra mina lerikulu ha Yehovha ni ku navela ka mina ka mbilu hinkwayo ka ku endla ku rhandza kakwe ku hetelele ku hlurile.—Matewu 7:21.
Ndzi endle xiboho xo lava ntirho eka khampani yin’wana ya le Seattle, eWashington. Kambe lexi ndzi heteke matimba, hi ku hatlisa ndzi kume leswaku a ndzi nghene hi nhloko entirhweni lowu nga fambisaniki na Esaya 2:4. Matshalatshala ya mina ya ku endla mintirho yin’wana ma tsandzekile, nakambe ripfalo ra mina ri ndzi kingindzile. Ndzi swi vonile leswaku a ndzi nge yi emahlweni ndzi endla ntirho lowu, hi nkarhi lowu fanaka ndzi va ni ripfalo lerinene.—1 Petro 3:21.
Swi ve erivaleni leswaku hi ta boheka ku endla ku cinca lokukulu. Ku nga si hela tin’hweti ta tsevu, hi cince ndlela leyi a hi hanya ha yona kutani hi hunguta mali leyi a hi yi tirhisa hi le xikarhi. Hi nkarhi wolowo hi xavise yindlu ya hina ya manyunyu kutani hi xava leyitsongo le Denver, eColorado. Sweswi a ndzi lunghekile ku teka xiboho xa mina lexikulu—ku tshika ntirho wa mina. Ndzi tsale papila ra mina ro tshika ntirho, ndzi hlamusela xiyimo xa ripfalo ra mina. Vusiku byebyo, loko vana se va etlele, ndzi nkhinsame ehansi ni nsati wa mina kutani hi khongela eka Yehovha, hilaha swi hlamuseriweke hakona eku sunguleni ka xihloko lexi.
Ku nga si hela n’hweti, hi rhurhele eDenver, naswona endzhaku ka mavhiki mambirhi, hi July 1975, mina ni nsati wa mina hi khuvuriwile. Ku hele tin’hweti ta tsevu ndzi nga wu kumi ntirho, naswona hakatsongo-tsongo a hi gungundza mali leyi a hi yi vekile. Hi n’hweti ya vutsevu, mali leyi a hi sele na yona a yi nga fiki ni le ka mali leyi lavekaka n’hweti ni n’hweti ya yindlu. Ndzi sungule ku lava ntirho wun’wana ni wun’wana lowu ndzi nga wu kumaka, kambe hi ku hatlisa endzhakunyana ka kwalaho ndzi kume ntirho wa vunjhiniyara. Muholo wa kona a wu ri hafu ya lowu a ndzi wu kuma; hambiswiritano, a wu tele ku tlula lowu ndzi wu kombeleke eka Yehovha. Mawaku ndlela leyi a ndzi tsake ha yona hi ku va ndzi rhangise swilo swa moya!—Matewu 6:33.
Ku Kurisa Vana Va Hina Leswaku Va Rhandza Yehovha
Hi nkarhi wolowo mina na Ekaterini a hi langutane ni ntlhontlho wa ku kurisa vana va mune hi ku landza misinya ya milawu ya Xikwembu. Lexi tsakisaka, hi ku pfuniwa hi Yehovha, hi vone hinkwavo ka vona va va Vakreste lava wupfeke, lava nyiketeleke vutomi bya vona hi ku helela entirhweni wa nkoka wa ku chumayela hi Mfumo. Vana va hina hi vanharhu va vafana, Christos, Lakes na Gregory va thwasile eXikolweni xa Ndzetelo wa Vutirheli naswona sweswi va le swiavelweni swo hambana-hambana, va endzela ni ku tiyisa mavandlha. Toula, n’wana wa hina wa nhwanyana, i mutirhi wo tirhandzela eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha eNew York. Timbilu ta hina ti tsake ngopfu loko hi vona hinkwavo ka vona va tshika mintirho-vutomi leyinene ni mintirho leyi hakelaka swi nyawula leswaku va ta tirhela Yehovha.
Vanhu vo tala a va vutisa leswaku i yini lexi endlaka leswaku vana va kula hi ndlela leyi humelelaka swonghasi. Ina, a yi kona ndlela yo hlawuleka yo kurisa vana, kambe hi ringete ku nghenisa rirhandzu ha Yehovha ni vaakelani etimbilwini ta vona. (Deteronoma 6:6, 7; Matewu 22:37-39) Vana va hina va dyondze leswaku a hi nge n’wi byeli Yehovha leswaku ha n’wi rhandza handle ka loko swiendlo swa hina swi kombisa leswaku ha n’wi rhandza.
Kan’we hi vhiki, hi ntolovelo loko ku ri Mugqivela, a hi hlanganyela evutirhelini hi ri ndyangu. Nkarhi hinkwawo a hi va ni dyondzo ya Bibele hi Musumbhunuku nimadyambu endzhaku ko lalela, naswona a hi va ni dyondzo ya Bibele ni n’wana ha un’we. Loko vana va hina va ha ri vatsongo, a hi dyondza ni n’wana ha un’we swa xinkarhana ko hlayanyana hi vhiki, naswona loko va ya va kula, a hi dyondza nkarhi wo lehanyana kan’we hi vhiki. Hi nkarhi wa tidyondzo leti, vana va hina a va ntshunxeka kutani va bula na hina hi swiphiqo swa vona.
A hi tlhela hi tihungasa hi ndlela leyi akaka hi ri ndyangu. A hi rhandza ku tlanga swichayachayana swa vuyimbeleri hi ri hinkwerhu, naswona n’wana ha un’we a a tsakela ku tlanga tinsimu leti a ti rhandzaka. Hi mahelo-vhiki man’wana, a hi rhamba mindyangu yin’wana leswaku hi va ni vunakulobye lebyi akaka. A hi tlhela hi teka maendzo yo wisa hi ri ndyangu. Eka rin’wana ra maendzo wolawo, hi hete mavhiki mambirhi hi valanga tintshava ta Colorado naswona hi tirha ni mavandlha ya kwalaho ensin’wini. Vana va hina va ha tsundzuka hi ntsako minkarhi leyi a va tirha emintsombanweni ya muganga eka tindzawulo to hambana-hambana naswona va pfuna eku akiweni ka Tiholo ta Mfumo etindhawini to hambana-hambana. Loko hi yisa vana lava eGrikiya leswaku va ya vona maxaka ya vona, va tlhele va kota ku hlangana ni Timbhoni to tala leti tshembekeke leti a ti ri ekhotsweni hikwalaho ka ripfumelo ra tona. Leswi swi va khumbe ngopfu, swi va pfunile leswaku va tshama va tiyile naswona va ri ni xivindzi entiyisweni.
Ina, minkarhi yin’wana van’wana va vana lava a va endla leswi nga fanelangiki kumbe ku endla swiboho leswi hoxeke malunghana ni ku hlawula vanghana. Minkarhi yin’wana, hina hi va vangele swiphiqo hi ku tiyisa voko ngopfu etimhakeni tin’wana. Kambe ku landzela “nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha,” lowu kumekaka eBibeleni, swi pfunile ku lulamisa timhaka eka hina hinkwerhu.—Vaefesa 6:4; 2 Timotiya 3:16, 17.
Nkarhi Lowu A Wu Tsakisa Ku Yi Tlula Hinkwayo eVuton’wini Bya Mina
Endzhaku ka loko vana va hina va nghenele vutirheli bya nkarhi hinkwawo, mina na Ekaterini hi sungule ku ehleketa ngopfu hi leswi hi nga swi endlaka leswaku hi ndlandlamuxa ndlela leyi hi hlanganyelaka ha yona entirhweni lowu wu ponisaka vutomi. Hikwalaho, hi 1994, loko ndzi sungule ku hola mudende, havumbirhi bya hina hi sungule ku va maphayona ya nkarhi hinkwawo. Vutirheli bya hina byi katsa ku endzela tikholichi ta ndhawu leyi ni tiyunivhesiti, laha hi nyikelaka vumbhoni eka swichudeni ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele ni swin’wana swa swona. Tanihi leswi ndzi swi kotaka ku swi tshandzisa eka ku nonon’hweriwa ka swona—hileswi a ndzi ri exiyin’weni lexi fanaka ni xa swona emalembeni lama hundzeke—ndzi humelerile eku swi pfuneni leswaku swi dyondza ha Yehovha. Mawaku ntsako lowu hi veke na wona wa ku va hi dyondze ni swichudeni leswi humaka eBolivia, eBrazil, eChile, eChayina, le Egipta, le Etiyopiya, eMexico, eThailand ni le Turkey! Nakambe ndzi tsakela ku nyikela vumbhoni hi riqingho, ngopfu-ngopfu eka vanhu lava vulavulaka ririmi ra le ka hina.
Hambileswi ndzi nga ni swipimelo swo tala hikwalaho ka leswi mavulavulelo ya mina ma taleleke eka Xigriki ni vudyuhari, minkarhi hinkwayo ndzi ringeta ku tiendla ndzi kumeka ni ku va ni moya wa Esaya, la huweleleke a ku: “Hi mina loyi! Ndzi rhume.” (Esaya 6:8) Hi kume ntsako hi ku pfuna vanhu lava tlulaka eka tsevu leswaku va nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha. Lowu ku ve nkarhi lowu tsakisaka ku tlula hinkwayo evuton’wini bya hina.
Vutomi bya mina byi tshame byi titshega hi ku endla matlhari yo biha ngopfu yo dlaya vanhu-kulorhi. Kambe Yehovha, hi musa wakwe lowu nga faneriwiki, u ndzi pfulele ndlela mina ni ndyangu wa mina leswaku hi va malandza yakwe lama tinyiketeleke ni ku nyikela vutomi bya hina eku tiseni vanhu eka mahungu lamanene ya vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Loko ndzi ehleketa hi swiboho leswi nga ntlhontlho leswi a ndzi boheka ku swi endla, ndzi tsundzuka marito ya Malakiya 3:10: “‘Ndzi kombela mi ndzi ringa, emhakeni leyi,’ Yehovha wa mavuthu u vurile, ‘mi vona loko ndzi ta ka ndzi nga mi pfuleli tinyangwa ta ndhambhi ya matilo kutani ndzi mi chululela nkateko, kukondza ku nga ha pfumaleki nchumu.’” Kunene u endle tano—leswaku a enerisa timbilu ta hina!
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 27]
Lakes: Tatana a a byi venga vukanganyisi. A a ringeta hi matimba leswaku a nga kanganyisi, ngopfu-ngopfu eku vekeni xikombiso lexi faneleke endyangwini wakwe. A a tala ku hi byela a ku: “Loko mi nyikela vutomi bya n’wina eka Yehovha, i mhaka ya risima. Mi fanele mi tiyimisela ku titsona swo karhi hikwalaho ka Yehovha. Hi leswi ku va Mukreste swi vulaka swona.” Marito lawa ma dzikile eka mina naswona ma ndzi pfunile ku landzela xikombiso xakwe eku titsoneni swo karhi hikwalaho ka Yehovha.
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 27]
Christos: Ndzi nkhensa ngopfu hi ku tshembeka ka vatswari va mina eka Yehovha hi mbilu hinkwayo ni ku tinyiketela lokukulu ka vona tanihi vatswari. A hi endla swilo hinkwaswo tanihi ndyangu—ku sukela evutirhelini bya hina ku ya emasikwini ya hina ya ku wisa. Hambileswi a va ta va va katseke eswilweni swo tala ngopfu, vatswari va mina va hlayise tihlo ro olova kutani va yisa nyingiso evutirhelini. Namuntlha, ndza swi tiva leswaku ndzi tsaka hi ku helela loko ndzi yisa nyingiso hinkwawo entirhweni wa Yehovha.
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Gregory: Ku tlula marito ya xikhutazo ya vatswari va mina leswaku ndzi ndlandlamuxa vutirheli bya mina, a ku ri xikombiso xa vona ni ku vonakala ka vona va tsakile entirhweni wa Yehovha leswi ndzi susumeteleke ku kambisisa swiyimo swa mina hi vuntshwa, ku bakanya mivilelo hinkwayo ni ku karhateka malunghana ni ku sungula ntirho wa nkarhi hinkwawo, swin’we ni ku tinyiketela hi ku helela entirhweni wa Yehovha. Ndzi nkhensa vatswari va mina hi ku ndzi pfuna ndzi kuma ntsako lowu vangiwaka hi ku tikarhata ka mina.
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Toula: Minkarhi hinkwayo vatswari va mina a va kandziyisa mhaka ya leswaku vuxaka bya hina na Yehovha i nchumu wa risima ku tlula hinkwayo leyi hi nga vaka na yona nileswaku ndlela yin’we ntsena leyi hi nga kumaka ntsako wa xiviri ha yona i ku endlela Yehovha hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka. Va endle Yehovha a va wa xiviri eka hina. Tatana a a tala ku hi byela leswaku ku ni mintlhaveko leyi nga hlamuselekiki leyi vangiwaka hi ku etlela u ri ni ripfalo leri tengeke, hi ku tiva leswaku u endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya wena leswaku u tsakisa Yehovha.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Loko ndza ha ri socha eGrikiya, 1951
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Ndzi ri na Ekaterini hi 1966
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Ndyangu wa mina hi 1996: (ku suka eximatsini ku ya exineneni, endzhaku) Gregory, Christos, Toula; (emahlweni) Lakes, Ekaterini na mina