Ndzima Ya Vumakumenharhu

“Chavelelani Vanhu Va Mina”

Esaya 40:1-31

 1. Hi yihi yin’wana ya tindlela leti Yehovha a hi chavelelaka ha tona?

YEHOVHA i ‘Xikwembu lexi chavelelaka.’ Yin’wana ya tindlela leti a hi chavelelaka ha tona i ku tirhisa switshembiso leswi a swi tsaleke eRitweni rakwe. (Varhoma 15:4, 5) Hi xikombiso, loko u feriwe hi munhu loyi u n’wi rhandzaka, xana i yini lexi nga ku chavelelaka ngopfu loko ku nga ri ntshembo wa ku pfuxiwa ka yena emisaveni leyintshwa ya Xikwembu? (Yohane 5:28, 29) Naswona ku vuriwa yini hi xitshembiso xa Yehovha xa leswaku ku nga ri khale u ta herisa vuhomboloki, a hundzula misava leyi yi va paradeyisi? Xana a swi khutazi ku va ni ntshembo wa ku ponela eParadeyisini leyi taka, u hanya hi masiku?—Pisalema 37:9-11, 29; Nhlavutelo 21:3-5.

 2. Ha yini hi nga tiyisekaka hi switshembiso swa Xikwembu?

² Xana hi nga tiyiseka hakunene hi switshembiso swa Xikwembu? Ina, hi nga tiyiseka! Muendli swa switshembiso sweswo wa tshembeka hi ku helela. U kota ku hetisisa rito rakwe naswona wa swi rhandza ku ri hetisisa. (Esaya 55:10, 11) Leswi swi kombisiwe kahle eka marito ya Yehovha lawa a ma vuleke hi nomu wa muprofeta Esaya, ya leswaku u ta kondletela vugandzeri bya ntiyiso eYerusalema. A hi kambisiseni vuprofeta byebyo, lebyi kumekaka eka Esaya ndzima 40, hikuva ripfumelo leri hi nga na rona eka Yehovha, Muhetisisi wa switshembiso, ri nga tiya loko hi endla sweswo.

Xitshembiso Lexi Chavelelaka

 3, 4. (a) Hi wahi marito lama chavelelaka lama tsariweke hi Esaya, lawa vanhu va Xikwembu a va ta ma lava endzhaku ka nkarhi? (b) Vaaki va tiko ra Yuda ni va Yerusalema a va ta yisiwa evuhlongeni eBabilona hikwalaho ka yini, naswona vuhlonga bya vona a byi ta teka nkarhi wo tanihi kwihi?

³ Eka lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., muprofeta Esaya u tsale marito ya ku chavelela lawa endzhaku a ma ta pfuna vanhu va Yehovha. Endzhakunyana ka loko a byele Hosi Hezekiya hi ta ku lovisiwa loku tshineleke ka Yerusalema ni ku yisiwa ka Vayuda eBabilona, Esaya u phofule marito ya Yehovha lama tshembisaka hi ta ku vuyeteriwa ka swilo: “‘Chavelelani, chavelelani vanhu va mina,’ ku vula Xikwembu xa n’wina. ‘Vulavulani mi fikelela mbilu ya Yerusalema mi huwelela eka yena leswaku ntirho wa yena wa nyimpi wu hetisekile, leswaku xidyoho xa yena xi rihiwile. Hikuva u amukele hakelo leyi heleleke ya swidyoho swa yena hinkwaswo evokweni ra Yehovha.’”—Esaya 40:1, 2.

⁴ Rito ro sungula ra Esaya ndzima 40 leri nge “chavelelani,” ri ri hlamusela kahle rungula ra ku vonakala ni ntshembo, leri tameriweke hi xiphemu xo hetelela xa buku ya Esaya. Vaaki va le Yuda ni le Yerusalema a va ta yisiwa evuhlongeni le Babilona hi 607 B.C.E., hikwalaho ka ku gwineha ka vona. Kambe mahlonga wolawo ya Vayuda a ma nga ta tirhela Vababilona hilaha ku nga heriki. Doo, a ma ta va evuhlongeni ku fikela loko xidyoho xa wona xi ‘rihiwa.’ Xana sweswo a swi ta teka nkarhi wo tanihi kwihi? Hi ku ya hi Yeremiya lowa muprofeta, a swi ta teka malembe ya 70. (Yeremiya 25:11, 12) Endzhaku ka sweswo, Yehovha a a ta ma humesa eBabilona masalela lama hundzukeke, a ma tlherisela eYerusalema. Loko tiko ra Yuda ri hlanganisa lembe ra vu-70 ri ri rhumbi, vabohiwa va fanele va chavelelekile swinene loko va xiya leswaku nkarhi lowu va tshembisiweke ku kutsuriwa ha wona wu tshinele!—Daniyele 9:1, 2.

 5, 6. (a) Ha yini riendzo ro leha ro suka eBabilona ku ya eYerusalema a ri nga ta ku sivela ku hetiseka ka xitshembiso xa Xikwembu? (b) Ku tlheriseriwa ka Vayuda etikweni ra rikwavo a ku ta ma khumbisa ku yini matiko man’wana?

⁵ Ku suka eBabilona ku ya eYerusalema i mpfhuka wa tikhilomitara ta 800 ku ya eka 1 600, swi ya hi ku u famba hi ndlela yihi. Xana riendzo rero ro leha a ri ta sivela ku hetiseka ka xitshembiso xa Xikwembu? Doo! Esaya u tsarile: “Yingisani! Ku ni loyi a huwelelaka emananga: ‘Basisani ndlela ya Yehovha! Endlani gondzo lerikulu ra Xikwembu xa hina etimbaleni ta le kwandzasini ri lulama. Nkova wun’wana ni wun’wana a wu seleteriwe ni ntshava yin’wana ni yin’wana ni xitsunga swi mbundzumuxiwa. Kutani misava ya tindhundhuma yi fanele yi va tiko leri nga rivala ni misava leyi nga rikhwarha yi hundzuka rivala ra le nkoveni. Kunene ku vangama ka Yehovha ku ta hlavuteriwa, naswona nyama hinkwayo yi fanele yi ku vona, hikuva nomu wa Yehovha wu swi vurile.’”—Esaya 40:3-5.

⁶ Loko va nga si sungula riendzo, hakanyingi vafumi va le Vuxeni a va rhuma vavanuna va ya bula ndlela hi ku susa maribye lamakulu ni ku lunghisa ndhawu yo wela ha yona ni ku endla switsunga swi andlaleka. Malunghana ni Vayuda lava vuyaka, a swi ta fana ni loko Xikwembu xi va rhangerile, xi susa swihinga hinkwaswo leswi nga kona. Phela, vanhu lava a va vitaniwa hi vito ra Yehovha, naswona ku hetisisa xitshembiso xakwe xa ku va tlherisela etikweni ra rikwavo a swi ta endla leswaku ku vangama ka yena ku vonaka emahlweni ka matiko hinkwawo. Hambi ko ba lexi dumaka, matiko wolawo a ma ta boheka ku vona leswaku Yehovha i Muhetisisi wa switshembiso swa yena.

 7, 8. (a) Marito ya Esaya 40:3 ma hetiseke njhani eka lembe-xidzana ro sungula C.E.? (b) Vuprofeta bya Esaya byi hetiseke njhani hi ndlela leyikulu hi 1919?

⁷ Vuprofeta lebyi a byi hetisekanga ntsena loko va tlheriseriwa eka rikwavo hi lembe-xidzana ra vutsevu B.C.E. Ku hetiseka kun’wana ku ve kona eka lembe-xidzana ro sungula C.E. Yohane Lowo Khuvula a a ri rito ra loyi a “huwelelaka emananga,” a hetisisa Esaya 40:3. (Luka 3:1-6) Loko a huhuteriwile, Yohane u tirhise marito ya Esaya eka yena n’wini. (Yohane 1:19-23) Ku sukela hi 29 C.E., Yohane u sungule ku lunghiselela ndlela ya Yesu Kreste.a Ku huwelela ka Yohane ka ha ri ni nkarhi ku endle leswaku vanhu va langutela Mesiya la tshembisiweke leswaku na vona va ta kota ku n’wi yingisa, va n’wi landzela. (Luka 1:13-17, 76) Hi ku tirhisa Yesu, Yehovha a a ta yisa lava hundzukaka entshunxekweni lowu wu nga tisiwaka hi Mfumo wa Xikwembu ntsena—ku ntshunxeka eku bohiweni hi xidyoho ni rifu. (Yohane 1:29; 8:32) Marito ya Esaya ma hetiseke hi ndlela yin’wana leyikulu eku kutsuriweni ka masalela ya Israyele wa moya eka Babilona Lonkulu hi 1919 kutani ma tlheriseriwa evugandzerini lebyi tengeke.

⁸ Kambe, ku vuriwa yini hi lava a va ri ni ntshembo wa ku vuyeriwa loko ku hetiseka xitshembiso xexo ro sungula—ku nga makhumbi ya Vayuda eBabilona? Xana a va ta xi tshemba xitshembiso xa Yehovha xa ku va tlherisela etikweni ra rikwavo leri va ri rhandzaka? Kunene, a va ta xi tshemba! Hi marito lama nga erivaleni ni hi swifaniso swa vutomi bya siku ni siku, sweswi Esaya u nyika swivangelo leswi khorwisaka leswaku ha yini va fanele va kholwa leswaku Yehovha u ta endla leswi a swi vuleke.

Xikwembu Lexi Rito Ra Xona Ri Tshamaka Hi Masiku

 9, 10. Xana Esaya u byi ringanise njhani vutomi bya munhu lebyi komeke swin’we ni “rito” ra Xikwembu leri tshamaka hi masiku?

⁹ Xo sungula, rito ra Loyi a tshembisaka ku vuyeteriwa loku ri tshama hi masiku. Esaya u tsarile: “Yingisa! Ku ni loyi a nge: ‘Huwelela!’ Kutani un’wana u te: ‘Xana ndzi ta huwelela yini?’ ‘Nyama hinkwayo i byanyi bya rihlaza, ni musa wa vona wa rirhandzu hinkwawo wu kotisa ku rhumbuka ka nhova. Byanyi bya rihlaza byi omile, ku rhumbuka ku vunile, hikuva moya wa Yehovha wu hunge ehenhla ka swona. Hakunene vanhu i byanyi bya rihlaza. Byanyi bya rihlaza byi omile, ku rhumbuka ku vunile; kambe loko ku ri rito ra Xikwembu xa hina, ri ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.’”—Esaya 40:6-8.

¹⁰ Vaisrayele a va swi tiva khwatsi leswaku byanyi a byi tshami hi masiku. Hi nguva leyi omeke, mumu lowu vavulaka wu susa rihlaza ra byona, byi kwalala. Hi tindlela to karhi, vutomi bya munhu byi fananyana ni byanyi—a byi tlhaveriwi hi dyambu. (Pisalema 103:15, 16; Yakobo 1:10, 11) Esaya u ringanisa vutomi bya munhu lebyi hundzaka hi ku hatlisa ni “rito” ra Xikwembu, kumbe xikongomelo lexi boxiweke, lexi tshamaka hi masiku. Ina, “rito ra Xikwembu xa hina” ri tshama hilaha ku nga heriki. Loko Xikwembu xi vulavula, ku hava lexi hundzulaka marito ya xona kumbe xi ma sivela ku hetiseka.—Yoxuwa 23:14.

11. Ha yini hi fanele hi tshemba leswaku Yehovha u ta hetisisa switshembiso leswi nga eRitweni rakwe leri tsariweke?

¹¹ Namuntlha hi ni rito ra Yehovha leri nga ni xikongomelo leri tsariweke eBibeleni. Bibele yi langutane ni nkaneto lowukulu eka malembe-xidzana yo tala, naswona vahundzuluxeri lava nga ni xivindzi swin’we ni van’wana va pete vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va yi sirhelela. Kambe, matshalatshala ya vona hi woxe a hi wona lama endleke leswaku yi tshama yi ri kona. Ku dzuneka hinkwako malunghana ni ku tshama ka yona ku fanele ku ya eka Yehovha, “Xikwembu lexi hanyaka ni lexi tshamaka hi masiku” ni Muhlayisi wa Rito ra yena. (1 Petro 1:23-25) Anakanya hi leswi: Tanihi leswi Yehovha a hlayiseke Rito ra yena leri tsariweke, xana a hi fanelanga hi n’wi tshemba leswaku u ta hetisisa switshembiso leswi nga eka rona?

Xikwembu Xa Matimba Lexi Khathalelaka Tinyimpfu Ta Xona Hi Rirhandzu

12, 13. (a) Ha yini hi fanele hi tshemba xitshembiso xa ku vuyeteriwa? (b) Hi wahi mahungu lamanene lawa a ma kongomisiwe eka makhumbi ya Vayuda, naswona ha yini a ma fanele ma va ni ntshembo?

¹² Esaya u nyike xivangelo xa vumbirhi xa ku tshemba xitshembiso xa ku vuyeteriwa. Xikwembu xa matimba lexi khathalelaka vanhu va xona hi rirhandzu, hi xona lexi endlaka xitshembiso lexi. Esaya u ye emahlweni a ku: “Tlhandluka u ya entshaveni yo tlakuka, wena wansati la tisaka mahungu lamanene ya Siyoni. Tlakusa rito ra wena hi matimba, wena wansati la tisaka mahungu lamanene ya Yerusalema. Ri tlakuse. U nga chavi. Byela miti ya Yuda u ku: ‘Hi lexi Xikwembu xa n’wina.’ Waswivo! Yehovha, Hosi leyi Lawulaka u ta ta kukota loyi a tiyeke [“hi matimba,” nhlamuselo ya le hansi ya NW], voko ra yena ri ta n’wi fumela. Waswivo! Hakelo ya yena yi le ka yena, ni hakelo leyi a yi humesaka yi le mahlweni ka yena. U ta risa ntlhambi wa yena ku fana ni murisi. Hi voko ra yena u ta hlengeleta swinyimpfana; u ta swi rhwala exifuveni xa yena. Leswi an’wisaka u ta swi byisa hi nkhathalelo.”—Esaya 40:9-11.

¹³ Eminkarhini ya Bibele hi ntolovelo vavasati a va khana loko ku hluriwile, va ba nkulungwana kumbe va huwelela mahungu lamanene ya ku hlula etinyimpini kumbe ya ku wisa loku a ku ta va kona. (1 Samuwele 18:6, 7; Pisalema 68:11) Esaya u profete leswaku ku ni mahungu lamanene ya makhumbi ya Vayuda, mahungu lawa a ma ta huweleriwa handle ko chava, ni le tinhlohlorhini ta tintshava—Yehovha a a ta tlherisela vanhu vakwe emutini lowu va wu rhandzaka wa Yerusalema! A va ta va ni ntshembo, hikuva Yehovha a a ta ta “hi matimba.” Hikwalaho, a ku nga ri na nchumu lexi a xi ta n’wi sivela ku hetisisa xitshembiso xa yena.

14. (a) Esaya u yi kombise njhani ndlela ya musa leyi Yehovha a kongomisaka vanhu vakwe ha yona? (b) Hi xihi xikombiso lexi hlamuselaka ndlela leyi varisi va khathalelaka ha yona tinyimpfu ta vona hi rirhandzu? (Vona bokisi leri nga eka tluka 405.)

¹⁴ Hambiswiritano, Xikwembu lexi xa matimba xi tlhela xi va ni musa. Esaya u yi hlamusela khwatsi ndlela leyi Yehovha a nga ta kongomisa ha yona vanhu vakwe loko va tlhelela eka rikwavo. Yehovha u fana ni murisi la nga ni rirhandzu loyi a hlengeletaka swinyimpfana swa yena kutani a swi rhwala “exifuveni” xakwe. Rito ‘xifuva’ laha swi le rivaleni leswaku ri vula tlhelo ra le henhla ra swiambalo. Hi yona ndlela leyi minkarhi yin’wana varisi va rhwalaka ha yona swinyimpfana leswa ha ku tswariwaka, leswi tsandzekaka ku fambisana ni ntlhambi. (2 Samuwele 12:3) A swi kanakanisi leswaku xivono xo tano lexi khumbaka mbilu evuton’wini bya vurisi xi tiyisekise vanhu va Yehovha lava a va ri evukhumbini leswaku a a va khathalela hi rirhandzu. Kunene hi nga xi tshemba Xikwembu xexo xa matimba lexi hi tlhelo xi nga ni musa, leswaku xi ta hetisisa leswi xi swi tshembiseke!

15. (a) Xana Yehovha u te rini “hi matimba,” naswona ‘voko leri ri n’wi fumelaka’ i mani? (b) Hi wahi mahungu lamanene lama faneleke ma twarisiwa handle ko chava?

¹⁵ Marito ya Esaya ma tamele nhlamuselo ya vuprofeta esikwini ra hina. Hi 1914, Yehovha u te “hi matimba” kutani a simeka Mfumo wa yena ematilweni. ‘Voko leri ri n’wi fumelaka’ i N’wana wa yena, Yesu Kreste, loyi Yehovha a n’wi vekeke exiluvelweni xa yena xa le tilweni. Hi 1919, Yehovha u kutsule malandza ya yena lama totiweke emisaveni, evuhlongeni bya Babilona Lonkulu kutani a sungula ku tlherisela vugandzeri lebyi tengeke bya Xikwembu lexi hanyaka, xa ntiyiso. Lawa i mahungu lamanene lawa ma faneleke ma twarisiwa handle ko chava, ku fana niloko ma huweleriwa etinhlohlorhini ta tintshava lerova ku twarisiwa loku ku twakala hinkwako-nkwako. Kutani, a hi tlakuseni marito ya hina, hi tivisa van’wana hi xivindzi leswaku Yehovha Xikwembu u tlherisele vugandzeri byakwe lebyi tengeke emisaveni!

16. Xana Yehovha u va kongomisa njhani vanhu vakwe namuntlha, naswona sweswo swi veka xikombiso xihi?

¹⁶ Marito ya Esaya 40:10, 11 ma ni nkoka wun’wana lowukulu eka hina namuntlha. Swi nyika nchavelelo ku xiya ndlela ya rirhandzu leyi Yehovha a va rhangelaka ha yona vanhu vakwe. Tanihi leswi murisi a twisisaka swilaveko swa tinyimpfu takwe—ku katsa ni swinyimpfana leswi tsandzekaka ku fambisana ni letin’wana—Yehovha na yena wa ku twisisa ku tsana ka un’wana ni un’wana wa malandza yakwe yo tshembeka. Ku engetela kwalaho, Yehovha tanihi leswi a nga Murisi wa rirhandzu, u va vekela xikombiso varisi lava nga Vakreste. Vakulu va fanele va khoma ntlhambi hi rirhandzu, va tekelela nkhathalelo lowunene wa rirhandzu lowu kombisiwaka hi Yehovha. Va fanele va tshama va xalamukele ndlela leyi Yehovha a titwaka ha yona hi xirho xin’wana ni xin’wana xa ntlhambi, “[lowu] xi [wu] xaveke hi ngati ya N’wana wa xona.”—Mintirho 20:28.

Xi Ni Matimba Lamakulu Ni Vutlhari Lebyikulu

17, 18. (a) Ha yini makhumbi lama nga Vayuda a ma fanele ma va ni ntshembo exitshembisweni xa ku vuyeteriwa? (b) Hi swihi swivutiso leswi lavaka ku anakanyisisiwa, leswi tlakusiweke hi Esaya?

¹⁷ Makhumbi lama nga Vayuda a ma ta va ni ntshembo exitshembisweni xa ku vuyeteriwa ka wona hikuva Xikwembu xi ni matimba lamakulu ni vutlhari lebyikulu. Esaya u te: “I mani loyi a pimeke mati hi voko ra yena, a pima ni matilo hi xandla a katsa ni ntshuri wa misava exipin’weni, kumbe a kala tintshava hi xipimo ni switsunga hi swikalo? I mani loyi a pimeke moya wa Yehovha, naswona i mani loyi a nga n’wi endlaka a tiva xo karhi ku fana ni loyi a n’wi tsundzuxaka? Xana u kanele na mani leswaku a n’wi endla a twisisa, kumbe i mani loyi a n’wi dyondzisaka ndlela ya vululami, kumbe a n’wi dyondzisa vutivi, kumbe a n’wi tivisa ndlela ya ku twisisa ka xiviri?”—Esaya 40:12-14.

¹⁸ Leswi i swivutiso leswi lavaka ku anakanyisisiwa, leswi makhumbi lama nga Vayuda a ma fanele ma anakanya ha swona. Xana vanhu vanene va nga sivela gandlati ra lwandle leri nga ni matimba? A swi nge endleki sweswo! Kambe, eka Yehovha, malwandle lama funengeteke misava ma fana ni thonsi ra mati exandleni xa yena.b Xana vanhu vanene va nga pima matilo lamakulu, lama teleke tinyeleti kumbe ku pima tintshava ni switsunga swa misava? Doo! Kambe, Yehovha u pima matilo hi ku olova ku fana niloko munhu a pima nchumu hi mpimo wa xandla—mpfhuka wo suka emakumu ka khudzu ra voko ni le makumu ka ritiho leritsongo loko voko ri pfulekile. Kahle-kahle, Xikwembu xi nga pima tintshava ni switsunga hi swikalo. Xana a nga va kona munhu wo tlhariha loyi a nga tsundzuxaka Xikwembu leswi xi faneleke xi swi endla eka swiyimo swa sweswi kumbe a xi byela leswi xi faneleke xi swi endla enkarhini lowu taka? A nga kona!

19, 20. Xana Esaya u tirhise marito wahi ku kandziyisa vukulukumba bya Yehovha?

¹⁹ Ku vuriwa yini hi matiko ya matimba ya misava—xana ma nga sivela Xikwembu loko xi ri karhi xi hetisisa rito ra xona ra xitshembiso? Esaya u angula hi ku hlamusela matiko hi ndlela leyi: “Waswivo! Matiko ma fana ni thonsi leri humaka ekhuwaneni; naswona ma tekiwa tanihi ntshurinyana exikalweni. Waswivo! U tlakusa swihlala ku fana ni ntshuri wunene. Hambi ku ri Lebanoni a yi enelanga ku endla ndzilo wu tshama wu pfurha, ni swiharhi swa yona a swi enelanga ku endla gandzelo ro hisiwa. Matiko hinkwawo ma fana ni nchumu lowu nga riki kona emahlweni ka yena; yena u ma teke ma nga ri nchumu, ma ri xilo lexi nga riki xa xiviri.”—Esaya 40:15-17.

²⁰ Eka Yehovha, matiko hinkwawo ma fana ni thonsi ra mati leri thonelaka ekhuwaneni. Ma tifanela ni ntshurinyana lowu hlengeletanaka exikalweni, kambe wu nga ri na ntikelo.c A hi nge munhu u aka alitari leyikulu kutani a tshivela ndzilo wa alitari hi mirhi hinkwayo leyi lemeke tintshava ta Lebanoni. Kutani, a hi nge u endla switlhavelo hi swiharhi hinkwaswo leswi a swi famba-famba etintshaveni leti. Gandzelo ro tano a ri nga ta n’wi lulamela Yehovha. Ku endla onge hiloko swikombiso leswi tirhisiweke swi nga ringananga, Esaya u engetela marito man’wana ya matimba—matiko hinkwawo ma fana ni “xilo lexi nga riki nchumu” ematihlweni ya Yehovha.—Esaya 40:17, New Revised Standard Version.

21, 22. (a) Esaya u swi kandziyise njhani leswaku Yehovha a nga pimanisiwi? (b) Nhlamuselo leyinene ya Esaya yi hi yisa eka xiboho xihi? (c) Hi wahi marito lama twisisekaka hi tlhelo ra sayense lama tsariweke hi Esaya? (Vona bokisi leri nga eka tluka 412.)

²¹ Nakambe ku kandziyisa leswaku Yehovha a nga pimanisiwi, Esaya u ye emahlweni a kombisa xihoxo xa lava va endlaka swifaniso hi nsuku, silivhere kumbe ntsandza. I vuphunta lebyikulu ku ehleketa leswaku xifaniso xo tano xi nga n’wi yimela khwatsi “Loyi a tshamaka ehenhla ka xirhendzevutana xa misava” ni loyi a lawulaka vaaki va yona!—Hlaya Esaya 40:18-24.

²² Tinhlamuselo leti hinkwato ti hi yisa eka xiboho xin’we—xiboho xa kona hileswaku a ku na munhu loyi a nga endlaka leswaku Yehovha lowa matimba lamakulu, wa vutlhari lebyikulu ni loyi a nga ringanisekiki, a tsandzeka ku hetisisa xitshembiso xakwe. Kunene marito ya Esaya ma fanele ma chavelerile ni ku tiyisa makhumbi lama nga Vayuda lawa a ma ri eBabilona, lawa a ma navela ku tlhelela eka rikwavo! Namuntlha, na hina hi nga va ni ntshembo wa leswaku switshembiso swa Yehovha swa vumundzuku bya hina swi ta hetiseka.

“I Mani Loyi A Tumbuluxeke Swilo Leswi?”

23. I xivangelo xihi lexi a xi ta endla leswaku makhumbi lama nga Vayuda ma tiya nhlana, naswona Yehovha u kandziyise yini malunghana na yena n’wini?

²³ Ku ni xivangelo xin’wana lexi a xi ta endla leswaku makhumbi lama nga Vayuda ma tiya nhlana. Loyi a tshembisaka ku va kutsula i Muvumbi wa swilo hinkwaswo ni Xihlovo xa matimba hinkwawo lamakulu. Leswaku a kandziyisa vukulukumba byakwe lebyi hlamarisaka, Yehovha u boxa vuswikoti byakwe lebyi kombisiwaka hi ntumbuluko: “‘Xana n’wina mi nga ndzi fanisa na mani loyi ndzi nga ringanaka na yena?’ ku vula Mukwetsimi. ‘Tlakuselani mahlo ehenhla mi vona. I mani loyi a tumbuluxeke swilo leswi? Hi Loyi a humesaka vuthu ra swona hi nhlayo ya swona, hinkwaswo u swi vitana hi vito. Hikwalaho ka ku tala ka matimba lamakulu, nileswi a nga ni ntamu lowukulu, ku hava ni xin’we xa swona lexi pfumalekaka.’”—Esaya 40:25, 26.

24. Loko a tivulavulela, xana Yehovha u kombisa njhani leswaku a nga ringani na munhu?

²⁴ Lowo Kwetsima wa Israyele wa tivulavulela. Ku kombisa leswaku a nga ringani na munhu, Yehovha u vulavula hi tinyeleti ta matilo. Ku fana ni ndhuna ya nyimpi leyi kotaka ku kongomisa mavuthu ya yona, Yehovha hi yena la kongomisaka tinyeleti. Loko o tihlengeleta, ‘ku hava ni yin’we ya tona leyi nga pfumalekaka.’ Hambileswi nhlayo ya tinyeleti yi nga yikulu, yin’wana ni yin’wana u yi vitana hi vito, ku nga ha va ku ri hi vito ro karhi kumbe xithopo lexi fanaka ni vito. Ku fana ni masocha lama yingisaka, ti tshama endhawini ya tona ni ku famba hi nhleleko, hikuva Murhangeri wa tona u ni “matimba lamakulu” naswona u ni “ntamu lowukulu.” Hikwalaho, makhumbi lama nga Vayuda a ma ri ni xivangelo xa ku va ni ntshembo. Muvumbi, loyi a lawulaka tinyeleti, u ni matimba ya ku seketela malandza ya yena.

25. Hi nga angurisa ku yini exitshembisweni xa Xikwembu lexi tsariweke eka Esaya 40:26, naswona vuyelo byi nga va byihi?

²⁵ Xana u kona exikarhi ka hina loyi a nga alaka xirhambo xa Xikwembu lexi tsariweke eka Esaya 40:26 lexi nge: “Tlakuselani mahlo ehenhla mi vona”? Leswi tshuburiweke hi vativi va tinyeleti va manguva lawa swi kombisa leswaku matilo lama teleke tinyeleti ma hlamarisa ngopfu ku tlula ndlela leyi a ma tikomba ma ri xiswona esikwini ra Esaya. Vativi va tinyeleti lava langutaka matilo hi titheleskopu ta vona ta matimba va ringanyeta leswaku vuako hinkwabyo lebyi voniwaka byi tamele swirimele swa tinyeleti leswi fikaka eka 125 wa magidi ya timiliyoni. Phela, xin’wana xa swona—ku nga xirimele xa Milky Way—hi ku landza swiringanyeto swin’wana, xi tamele tinyeleti leti tlulaka 100 wa magidi ya timiliyoni! Ku tiva sweswo swi fanele swi endla timbilu ta hina ti xixima Muvumbi wa hina ni ku tshemba rito rakwe ra xitshembiso hi ku helela.

26, 27. Ndlela leyi makhumbi lama nga eBabilona ma titwaka ha yona yi hlamuseriwa njhani, naswona hi swihi swilo leswi ma faneleke ma swi tiva?

²⁶ Hi ku tiva leswaku malembe ya le vukhumbini ma nga endla leswaku makhumbi lama nga Vayuda ma khomiwa hi gome, Yehovha u huhutele Esaya ku tsala ka ha ri emahlweni marito lawa ma tiyisaka nhlana: “Hikwalaho ka yini u vula, Wena Yakobe, naswona hikwalaho ka yini u vula, Wena Israyele, u ku, ‘Ndlela ya mina yi tumberile eka Yehovha ni vululami bya mina a byi lemukiwi hi Xikwembu xanga’? Xana a wu si swi tiva kumbe ku swi twa? Yehovha, Mutumbuluxi wa vugima-musi bya misava, i Xikwembu hilaha ku nga riki na makumu. A nga karhali kumbe ku hela matimba. Ku twisisa ka yena a ku lavisiseki.”—Esaya 40:27, 28.d

²⁷ Esaya u tsale marito ya Yehovha lama hlamuselaka ndlela leyi makhumbi lawa a ma ri eBabilona a ma titwa ha yona, loko ma ri ekule ni tiko ra rikwavo hi madzana ya tikhilomitara. Man’wana ma ehleketa leswaku “ndlela” ya wona—ndlela yo nonon’hwa leyi ma hanyaka ha yona—a yi vonaki kumbe a yi tiviwi hi Xikwembu. Ma tibyela leswaku Yehovha u honisa vuhomboloki lebyi ma langutanaka na byona. Ma tsundzuxiwa swilo leswi ma faneleke ma swi tiva, leswi ma tshameke ma langutana na swona, kumbe hi rungula leri ma nyikiweke rona. Yehovha wa swi kota ku kutsula vanhu va yena naswona wa swi lava ku va kutsula. I Xikwembu lexi nga riki na makumu ni Muvumbi wa misava hinkwayo. Hikwalaho, wa ha ri na wona matimba lawa a ma kombiseke loko a tumbuluxa, naswona hambi ku ri Babilona wa matimba, a hi nchumu eka yena. Xikwembu xexo xi nga ka xi nga karhali kumbe xi khomisa vanhu va xona tingana. A va fanelanga va langutela leswaku va ta swi kota ku swi twisisa hi ku helela leswi endliwaka hi Yehovha, hikuva ku twisisa ka yena—kumbe vutlhari ni mianakanyo ya yena yo loteka—a va nge pfuki va swi twisisile.

28, 29. (a) Yehovha u va tsundzuxa njhani vanhu vakwe, leswaku u ta pfuna lava karhaleke? (b) Hi xihi xikombiso lexi tirhiseriwaka ku kombisa ndlela leyi Yehovha a ma nyikaka matimba ha yona malandza yakwe?

²⁸ Hi ku tirhisa Esaya, Yehovha u ya emahlweni ni ku khutaza makhumbi lama heleke mongo: “Loyi a karhaleke u n’wi nyika matimba; kasi loyi a nga riki na wona matimba lamakulu u n’wi engetelela matimba. Vafana va ta karhala, va hela matimba, ni majaha ma ta khunguvanyeka hakunene, kambe lava tshembaka Yehovha va ta tlhela va kuma matimba. Va ta tlakuka hi timpapa ku fana ni magama. Va ta tsutsuma va nga heli matimba; va ta famba va nga karhali.”—Esaya 40:29-31.

²⁹ Loko a vulavula hi xilaveko xa ku nyika matimba eka loyi a karhaleke, swi nga ha endleka leswaku Yehovha u anakanya hi riendzo ro tika leri makhumbi a ma fanele ma ri teka loko ma tlhelela eka rikwavo. Yehovha u tsundzuxa vanhu va yena leswaku i mukhuva wa yena ku pfuna lava karhaleke lava tshembaka yena leswaku a va seketela. Hambi ku ri vanhu lava nga ni matimba swinene—“vafana” ni “majaha”—va nga ha hlakatiwa hi ku hela matimba kumbe va khunguvanyeka hikwalaho ka matshimbi. Kambe, Yehovha u tshembisa leswaku u ta va nyika matimba—matimba lamantshwa ya ku tsutsuma ni ku famba—lava va n’wi tshembaka. Ku haha ka gama, ku nga nyenyana ya matimba leyi kotaka ku hahela ehenhla tiawara to hlaya yi nga si phatsama, loku langutekaka ku olova, ku tirhiseriwa ku kombisa ndlela leyi Yehovha a ma nyikaka matimba ha yona malandza yakwe.e Leswi ma languteleke ku seketeriwa koloko hi Xikwembu, makhumbi lama nga Vayuda a ma na xona xivangelo xo hela matimba.

30. Vakreste va ntiyiso namuntlha va nga wu kuma njhani nchavelelo eka tindzimana to gimeta ta Esaya ndzima 40?

³⁰ Tindzimana leti to gimeta ta Esaya ndzima 40 ti tamele marito yo chavelela eka Vakreste va ntiyiso lava hanyaka emasikwini ya makumu ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Tanihi leswi ku teleke mintshikilelo ni swiphiqo leswi hetaka mongo, swi tiyisa nhlana ku tiva leswaku Xikwembu xa ma vona maxangu lawa hi langutanaka na wona ni vuhomboloki lebyi tshamaka byi ri kona. Hi nga tiyiseka leswaku Muvumbi wa swilo hinkwaswo, Loyi ‘ku twisisa ka yena ku nga rungulekiki,’ u ta susa vuhomboloki hinkwabyo hi nkarhi wa yena ni hi ndlela ya yena. (Pisalema 147:5, 6) Hi nkarhi lowu fanaka, a hi boheki ku tiyisela hi matimba ya hina ntsena. Yehovha, loyi ntamu wakwe wu nga heriki, u kota ku nyika matimba—ina “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke”—eka malandza ya yena enkarhini wa miringo.—2 Vakorinto 4:7.

31. Hi xihi xitshembiso xa ku vonakala lexi a xi tameriwe hi vuprofeta bya Esaya eka makhumbi lama nga Vayuda eBabilona, naswona hi nga va ni ntshembo lowu heleleke eka yini?

³¹ Anakanya hi makhumbi lama nga Vayuda eBabilona eka lembe-xidzana ra vutsevu B.C.E. Eka mpfhuka wa madzana ya tikhilomitara, muti wa vona lowu rhandzekaka wa Yerusalema a wu sele wu ri hava vaaki, tempele ya wona a yi ri rhumbi. Eka wona, vuprofeta bya Esaya a byi tamele xitshembiso lexi chavelelaka xa ku vonakala ni ntshembo—Yehovha a a ta ma tlherisela etikweni ra rikwavo! Hi 537 B.C.E., Yehovha u mukise vanhu vakwe, a kombisa leswaku i Muhetisisi wa switshembiso. Na hina hi nga tshembela eka Yehovha hi ku helela. Switshembiso swa yena swa Mfumo, leswi hlamuseriwaka khwatsi evuprofeteni bya Esaya, swi ta hetiseka. Kunene lawa i mahungu lamanene—i rungula ra ku vonakala eka vanhu hinkwavo!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 404, 405]

Yehovha, I Murisi Wa Rirhandzu

Esaya u fanisa Yehovha ni murisi wa rirhandzu loyi a rhwalaka swinyimpfana swakwe exifuveni. (Esaya 40:10, 11) Swi le rivaleni leswaku Esaya u endle xifaniso lexi xo saseka hi ku landza swiendlo swa xiviri swa varisi. Muhlaleri un’wana wa manguva lawa loyi a a langute varisi eNtshaveni ya Hermoni eVuxa Xikarhi u ri: “Murisi un’wana ni un’wana a a veka tihlo entlhambini wakwe ku vona leswaku wu hlayisekile. Loko a kuma xinyimpfana lexi xa ha ku tswariwaka a a xi phutsela hi . . . nguvu leyikulu leyi a yi ambaleke, hikuva a xi nga ri na wona matimba yo landzela mana wa xona. Loko ku nga ha ri na ndhawu yo swi rhwala exifuveni, a a tlhandleka swinyimpfana emakatleni, a swi khoma hi milenge, kumbe hi nkwama kumbe hi ngula, a swi gadisa mbhongolo, kukondza swi kota ku landzela vamana wa swona.” Xana a swi chaveleli ku tiva leswaku hi tirhela Xikwembu lexi khathalelaka vanhu va xona hi rirhandzu ro tano?

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 412]

Xivumbeko Xa Misava Hi Xihi?

Eminkarhini ya khale, vanhu vo tala a va ehleketa leswaku misava a yi andlalekile. Hambiswiritano, le ndzhaku eka lembe-xidzana ra vutsevu B.C.E., mutivi wa filosofi wa Mugriki ku nga Pythagoras a a ri ni mianakanyo ya leswaku misava yi fanele yi ri xirhendzevutana. Hambiswiritano, malembe-xidzana mambirhi emahlweni ka loko Pythagoras a te ni mianakanyo leyi, muprofeta Esaya u swi vule kahle ni hi ku tiyiseka a ku: “Ku ni Loyi a tshamaka ehenhla ka xirhendzevutana xa misava.” (Esaya 40:22) Rito ra Xiheveru leri nge chugh leri laha ri hundzuluxeriweke va ku “xirhendzevutana” ri nga ha vula “xivumbeko xa bolo.” Mhaka ya nkoka hi leyi, nchumu lowu nga ni xivumbeko xa bolo hi wona lowu langutekaka wu ri xirhendzevutana loko wu langutiwa hi tlhelo rihi ni rihi.f Kutani, ka ha ri emahlweni swinene enkarhini wakwe, muprofeta Esaya u tsale marito lawa ma twisisekaka hi tlhelo ra sayense ni lama nga fambisaniki ni mintsheketo ya khale.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 403]

Yohane Lowo Khuvula a a ri rito leri ‘huwelelaka emananga’