Ndzima Ya Vumbirhi
Marito Yo Chavelela Ya Vuprofeta Lama Ku Khumbaka
1. Ha yini hi fanele hi khumbeka hi vuprofeta bya Esaya?
ESAYA u tsale buku leyi nga ni vito rakwe kwalomu ka malembe ya 3 000 lama hundzeke, kambe ya tirha swinene eka hina namuntlha. Hi nga dyondza misinya ya milawu leyi pfunaka, eka swiendlakalo swa nkarhi lowu hundzeke leswi a swi tsaleke. Naswona hi nga aka ripfumelo ra hina hi ku dyondza vuprofeta lebyi a byi tsaleke hi ku huhuteriwa hi Yehovha. Ina, Esaya a a ri muprofeta wa Xikwembu lexi hanyaka. Yehovha u n’wi huhuterile leswaku a tsala matimu ka ha ri emahlweni—a hlamusela swiendlakalo swi nga si humelela. Kutani Yehovha u kombise leswaku u kota ku profeta ni ku lawula swa nkarhi lowu taka. Endzhaku ko dyondza buku ya Esaya, Vakreste va ntiyiso va kholwa leswaku Yehovha u ta hetisisa hinkwaswo leswi a swi tshembiseke.
2. Xiyimo a xi ri xihi eYerusalema loko Esaya a tsala buku yakwe ya vuprofeta, naswona i ku cinca kwihi loku a ku ta va kona?
2 Loko Esaya a heta ku tsala vuprofeta byakwe, muti wa Yerusalema a wu pone nhlaselo wa Asiriya. Tempele a ya ha ri kona, naswona vanhu a va tihanyela vutomi lebyi tolovelekeke, hilaha a va hanya hakona madzana ya malembe emahlweni ka kwalaho. Hambiswiritano, xiyimo xexo a xi ta cinca. A ku ta fika nkarhi lowu rifuwo ra tihosi ta Yuda a ri ta tekiwa ri yisiwa eBabilona, naswona Vayuda lava ha tsakamaka a va ta va vatirhi va le ndlwini ya hosi emutini wolowo.a (Esaya 39:6, 7) Leswi a swi ta humelela endzhaku ka malembe yo tlula 100.—2 Tihosi 24:12-17; Daniyele 1:19.
3. Hi rihi rungula leri kumekaka eka Esaya ndzima 41?
3 Hambiswiritano, rungula leri Xikwembu xi ri hundziseke hi nomu wa Esaya a ri nga ri rungula ra vuavanyisi ntsena. Ndzima 40 ya buku yakwe yi sungula hi rito leri nge “Chavelelani.”b Vayuda a va ta chaveleriwa hi xitiyisekiso xa leswaku vona kumbe vana va vona a va ta swi kota ku tlhelela eka rikwavo. Ndzima 41 yi ya emahlweni ni rungula rero leri chavelelaka, yi profeta leswaku Yehovha u ta veka hosi ya matimba leswaku yi hetisisa ku rhandza ka yena. Yi tamele marito lama tiyisaka ni xikhutazo xa ku tshemba Xikwembu. Nakambe yi komba leswaku swikwembu swa mavunwa leswi vanhu va matiko va tshembaka swona, a swo va nchumu. Leswi hinkwaswo swi tiyise ripfumelo swinene enkarhini wa Esaya, naswona swi tiyisa ripfumelo enkarhini wa hina.
Yehovha U Tlhontlha Matiko
4. Yehovha u tlhontlha matiko hi marito wahi?
4 Hi nomu wa muprofeta wakwe, Yehovha u ri: “Miyelani mi ndzi yingisa, n’wina swihlala; mintlawa ya matiko a yi tlhele yi kuma matimba. A va tshinele. A va vulavule enkarhini wolowo. A hi tshineleni leswaku hi avanyisiwa.” (Esaya 41:1) Hi marito lawa, Yehovha u dlokodla matiko lama lwisanaka ni vanhu vakwe. A ma yime emahlweni ka yena, ma tilulamisela ku vulavula! Hilaha hi nga ta swi vona hakona endzhaku, ku fana ni muavanyisi ehubyeni, Yehovha u lava leswaku matiko lawa ma humesa vumbhoni bya leswaku swifaniso swa wona i swikwembu hakunene. Xana swikwembu leswi swi nga swi kota ku profeta tindlela leti vagandzeri va swona va nga ta ponisiwa ha tona, ni ndlela leyi valala va vona va nga ta hluriwa ha yona? Loko swi ri tano, xana swi nga swi kota ku hetisisa vuprofeta byo tano? A swi tano nikatsongo. I Yehovha ntsena loyi a nga endlaka swilo swo tano.
5. Hlamusela ndlela leyi vuprofeta bya Esaya byi nga ta hetiseka ha yona hi tindlela leti tlulaka yin’we.
5 Loko hi ri karhi hi kambisisa vuprofeta bya Esaya, a hi tsundzukeni leswaku marito yakwe a ma hetisekanga kan’we, ku fana ni vuprofeta byin’wana byo tala bya Bibele. Hi 607 B.C.E., tiko ra Yuda a ri ta ya evuhlongeni eBabilona. Kambe vuprofeta bya Esaya byi kombisa leswaku Yehovha a a ta kutsula Vaisrayele lava a va ri evuhlongeni emutini wolowo. Sweswo swi endleke hi 537 B.C.E. Ku ntshunxiwa koloko ku fana ni loku veke kona eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vu-20. Hi nkarhi wa nyimpi yo sungula ya misava, malandza ya Yehovha lama totiweke emisaveni ma cinisiwe gija. Hi 1918, ntirho lowu hleriweke wa ku chumayela mahungu lamanene wu fike wu yimanyana—hikwalaho ka ntshikilelo lowu lumekiweke hi misava ya Sathana—kutani wu pfurheteriwa hi Vujagana, lebyi byi nga byona mathwarivona eka Babilona Lonkulu. (Nhlavutelo 11:5-10) Vatirheli lava nga ni vutihlamuleri lebyikulu va Sosayiti ya Watch Tower va pfaleriwe ekhotsweni hi swihehlo leswi lukiweke hi mano. Hi ku ya hi marhengu ni swikongomelo swa yona, misava yi vonake yi hlurile enyimpini ya yona yo khawurisa malandza ya Xikwembu. Kutani, hilaha swi endlekeke hakona hi 537 B.C.E., Yehovha u va ntshunxile swi nga languteriwanga hi munhu. Hi 1919, vatirheli lava a va pfaleriwe ekhotsweni va ntshunxiwile, kutani endzhaku, ku suriwe swihehlo hinkwaswo leswi a va mbyindliwe swona. Ntsombano wa le Cedar Point, Ohio, lowu khomiweke hi September 1919, wu tiyise malandza ya Yehovha leswaku ma ya emahlweni ni ntirho wa ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo. (Nhlavutelo 11:11, 12) Ku sukela enkarhini wolowo, ntirho wolowo wo chumayela wu khupuke milambu ni magova hi xibububu. Ku tlula kwalaho, marito yo tala ya Esaya ma ta hetiseka hi ndlela yo hlamarisa emisaveni ya Paradeyisi leyi taka. Hikwalaho, marito ya khale ya Esaya ma katsa matiko ni vanhu hinkwavo lava nga kona namuntlha.
Ku Vitaniwa Ka Mukutsuri
6. Muprofeta u n’wi hlamusela njhani muhluri loyi a taka?
6 Hi nomu wa Esaya, Yehovha u profeta hi ta muhluri loyi a nga ta kutsula vanhu va Xikwembu eBabilona a tlhela a avanyisa valala va vona. Yehovha wa vutisa: “I mani loyi a pfuxeke munhu wo karhi ku suka evuhuma-dyambu? I mani loyi hi ku lulama a n’wi vitaneke a ta emilengeni ya Yena, a n’wi nyika matiko emahlweni kakwe, ni ku n’wi endla a hlula tihosi? I mani loyi a hambeteke a ti nyikela ebangeni rakwe ku fana ni ntshuri, lerova ti hungiwa hi vurha byakwe ku fana ni mahlanga? I mani loyi a hambeteke a ti hlongorisa, a hambeta a hundza hi ku rhula hi milenge yakwe endleleni leyi a nga tangiki ha yona? I mani loyi a gingiritekeke a endla leswi, a vitana switukulwana ku sukela eku sunguleni? Mina, Yehovha, Lowo Sungula; ni le ka lavo hetelela ndza ha ri yena.”—Esaya 41:2-4.
7. I mani muhluri la taka, naswona u endla yini?
7 Xana i mani munhu loyi a a fanele a pfuxiwa evuhuma-dyambu, ematlhelweni ya le vuxeni? Matiko ya Meda-Peresiya na Elami ma le vuxeni bya Babilona. Korexe wa Muperesiya u gwirima a suka kona, a ri ni masocha yakwe ya matimba. (Esaya 41:25; 44:28; 45:1-4, 13; 46:11) Hambileswi Korexe a nga riki mugandzeri wa Yehovha, u endla swilo hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Yehovha, Xikwembu xa ku lulama. Korexe u hlula tihosi, leti tuvikaka bya ritshuri emahlweni ka yena. Etsimeni rakwe ra ku hlula, u hundza “hi ku rhula” kumbe handle ka xikarhato etindleleni leti nga vupfangiki, a hlula swihinga hinkwaswo. Hi lembe ra 539 B.C.E., Korexe u fike emutini wa matimba wa Babilona, a wu hlula. Hikwalaho, vanhu va Xikwembu va ntshunxiwile, leswaku va tlhelela eYerusalema va ya pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke.—Ezra 1:1-7.c
8. I yini leswi nga endliwaka hi Yehovha ntsena?
8 Hikwalaho, hi nomu wa Esaya, Yehovha u profete ta ku vekiwa ka Korexe emahlweni swinene ka ku velekiwa ka hosi yoleyo. I Xikwembu xa ntiyiso ntsena lexi nga profetaka nchumu wo tano ivi wu endleka. Yehovha a hi ntangha ya swikwembu swa mavunwa swa matiko. Hi xivangelo lexinene, Yehovha u ri: “Ku vangama ka mina a ndzi ku nyiki un’wana.” I Yehovha ntsena loyi a nga ni mfanelo yo vula a ku: “Hi mina wo sungula ni wo hetelela, a ku na Xikwembu xin’wana handle ka mina.”—Esaya 42:8; 44:6, 7.
Vanhu Lava Khomiweke Hi Rhumbu Va Tshemba Swikwembu Swa Hava
9-11. Xana matiko ma angurisa ku yini loko Korexe a ri karhi a tshinela?
9 Sweswi Esaya u hlamusela ndlela leyi matiko ma anguleke ha yona eka hosi leyi a yi ta hlula: “Swihlala swi vonile kutani swi sungula ku chava. Makumu ya misava ma sungula ku rhurhumela. Va tshinerile, va ya va ta. Un’wana ni un’wana a pfuna nakulobye, un’wana a byela makwavo a ku: ‘Tiya nhlana.’ Kutani la tivaka ntirho wa mavoko a tiyisa la tirhaka hi nsimbi; loyi a rhidelaka hi hamula ya ku fula a tiyisa loyi a belelaka xigalanyundzu, a vula leswi malunghana ni xo hlanganisa tinsimbi: ‘I xinene.’ Eku heteleleni a xi tiyisa hi swipikiri leswaku xi nga tsekatsekisiwi.”—Esaya 41:5-7.
10 Yehovha u kambisisa xiyimo xa misava hi ku languta eka malembe ya kwalomu ka 200 lawa a ma ha ta. Masocha ya matimba lama rhangeriweke hi Korexe ma ganyula kunene, ma hlula hinkwavo lava lwisanaka na wona. Vanhu—ku katsa ni vaaki va swihlala leswi nga ekule swinene—va gudlagudla matsolo loko va vona leswaku u ta a tile. Hi ku chava, va hlangana leswaku va hlengela loyi Yehovha a n’wi vitaneke a suka evuxeni leswaku a ta hetisisa vuavanyisi byakwe. Va ringeta ku tiyisana va ku: “Tiya nhlana.”
11 Lava tivaka ntirho wa mavoko va pfunana va endla swikwembu swa hava leswaku swi ponisa tiko. Muvatli u endla marimba, kutani a kombela mufuri wa nsuku leswaku a ma nameka nsimbi, kumbexana nsuku. Mukovotli u fula nsimbi yi sala yi rhetela kutani a yi tiyisa hi xihlanganisi. Kumbexana i ku hundzeleta leswi ku vuriwaka leswaku xi tiyisiwa hi swipikiri leswaku xi nga hlekahleki kumbe ku ntshunxeka, ku fana ni xifaniso xa Dagoni lexi weke emahlweni ka areka ya Yehovha.—1 Samuwele 5:4.
Mi Nga Chavi!
12. I xitiyisekiso xihi lexi Yehovha a xi nyikaka Israyele?
12 Sweswi Yehovha u yisa mianakanyo yakwe eka vanhu va yena. Ku hambana ni matiko lama tshembaka swifaniso leswi nga hanyiki, lava va tshembaka Xikwembu xa ntiyiso a va fanelanga va chava. Xitiyisekiso xa Yehovha xi sungula hi xitsundzuxo xa leswaku Vaisrayele va huma eka Abrahama, munghana wa yena. Esaya u vika marito ya Yehovha lama kumekaka eka ndzimana leyi kombisaka nsovo lowukulu: “Wena Israyele, u nandza wa mina, Wena Yakobe, loyi ndzi ku hlawuleke, mbewu ya Abrahama nakulorhi; wena, loyi ndzi ku khomeke ku suka emakun’wini ya misava, wena loyi ndzi ku vitaneke etindhawini ta le kule ta yona. Kutani ndzi ku byele ndzi ku, ‘U nandza wa mina; ndzi ku hlawurile, a ndzi ku bakanyanga. U nga chavi, hikuva ndzi na wena. U nga languti ematlhelweni, hikuva mina ndzi Xikwembu xa wena. Ndzi ta ku nyika matimba. Kunene ndzi ta ku pfuna. Kunene ndzi ta ku khoma swi tiya hi voko ra mina ra xinene ra ku lulama.’”—Esaya 41:8-10.
13. Ha yini marito ya Yehovha ma ta va lama chavelelaka eka Vayuda lava nga evuhlongeni?
13 Marito lawa a ma ta va chavelela swinene Vayuda lava tshembekaka lava a va ri evuhlongeni etikweni rimbe! A va ta tiya nhlana ngopfu loko va twa Yehovha a va vitana “nandza wa mina,” loko va ri evuhlongeni, va ri malandza ya hosi ya Babilona! (2 Tikronika 36:20) Hambileswi Yehovha a nga ta va khawurisa hikwalaho ka ku nga tshembeki ka vona, a nge va fularheli. Vaisrayele i vanhu va Yehovha, hayi va Babilona. Malandza ya Xikwembu a ma nge vi na xivangelo xa ku chava loko Korexe a tshinela. Yehovha u ta va ni vanhu vakwe leswaku a va pfuna.
14. Xana marito lawa Yehovha a ma byeleke Vaisrayele ma ma chavelela njhani malandza ya Xikwembu namuntlha?
14 Marito lawa ma tiyise malandza ya Xikwembu nhlana ni ku ma nyika matimba ku ta fika ni le sikwini ra hina. Hi 1918, a ma hisekela ku tiva ku rhandza ka Yehovha malunghana na wona. A ma navela ku kutsuriwa exiyin’weni xa vuhlonga bya moya. Namuntlha hi navela ku ntshunxiwa eku tshikileriweni hi Sathana, misava ni ku nga hetiseki ka hina. Kambe ha swi tiva leswaku Yehovha wa wu tiva nkarhi ni ndlela leyi a nga ta teka goza ha yona leswaku a lamulela vanhu vakwe. Ku fana ni vana lavatsongo, hi khomelela voko rakwe ra matimba, hi tiyiseka leswaku u ta hi pfuna ku hlangavetana ni xiyimo xa kona. (Pisalema 63:7, 8) Yehovha wa tinyungubyisa hi lava va n’wi tirhelaka. Wa hi seketela namuntlha hilaha a va seketeleke hakona vanhu vakwe loko va cinisiwa gija hi 1918-19, ni hilaha a va seketeleke hakona Vaisrayele va khale lava a va tshembekile.
15, 16. (a) Ku ta endleka yini hi valala va Israyele, naswona Vaisrayele va fana njhani ni xivungwana? (b) Hi wihi nhlaselo lowu tshineleke lowu endlaka leswaku marito ya Yehovha ma va lama khutazaka ngopfu namuntlha?
15 Xiya leswi Yehovha a yaka emahlweni a swi vula hi nomu wa Esaya: “‘Waswivo! Hinkwavo lava ku karihelaka va ta khomiwa hi tingana, va tsongahatiwa. Vanhu lava holovaka na wena a va nge pfuni nchumu, va ta lova. U ta va lavisisa, kambe a wu nge va kumi, vanhu lava lwaka na wena. Va ta fana ni nchumu lowu nga riki kona, va nga pfuni nchumu, vanhu lava va lwaka nyimpi na wena. Hikuva mina, Yehovha Xikwembu xa wena, ndzi khoma voko ra wena ra xinene, yena Loyi a ku byelaka a ku, “U nga chavi. Mina ndzi ta ku pfuna.” U nga chavi, wena Yakobe la nga xivungwana, n’wina vanhu va Israyele. Mina ndzi ta ku pfuna,’ ku vula Yehovha, Mukutsuri wa wena, Mukwetsimi wa Israyele.”—Esaya 41:11-14.
16 Valala va Israyele a va nge hluli. Lava va pfukelaka Israyele va ta wa mapa. Lava va lwaka na yena va ta mbumburheka. Hambileswi Vaisrayele lava nga evuhlongeni va vonakaka va tsanile naswona va nga sirhelelekanga ku fana ni xivungwana lexi tshombonyokaka entshurini, Yehovha u ta va pfuna. Sweswo swi ve xikhutazo lexikulu “emasikwini yo hetelela,” loko Vakreste va ntiyiso va kombiwe maxangu lamakulu hi vanhu vo tala ngopfu emisaveni! (2 Timotiya 3:1) Naswona xitshembiso xa Yehovha xa hi tiyisa swinene hikwalaho ka nhlaselo lowu tshinelaka wa Sathana, loyi vuprofeta byi n’wi vulaka “Gogo wa Magogo”! Loko Gogo a dumela vanhu va Yehovha hi tihanyi, va ta vonaka va nga sirhelelekanga ku fana ni xivungwana—va ri vanhu lava ‘nga riki na rirhangu,’ naswona “hambi ku ri swigogo ni tinyangwa” va ta vonaka va nga ri na swona. Kambe lava va tshembaka Yehovha a va nge faneli ku rhurhumela hi ku chava. Lowa Matimba Hinkwawo u ta va lwela, a va kutsula.—Ezekiyele 38:2, 11, 14-16, 21-23; 2 Vakorinto 1:3.
Nchavelelo Eka Israyele
17, 18. Xana Esaya u yi hlamusela njhani ndlela leyi Vaisrayele va nyikiweke matimba ha yona, naswona i yini lexi hi nga tiyisekaka ha xona leswaku xi ta hetisaka?
17 Yehovha u ya emahlweni a chavelela vanhu vakwe a ku: “Waswivo! Ndzi ku endle xileyi xo hula, xihulo lexintshwa lexi nga ni meno ematlhelweni hamambirhi. U ta kandziyela tintshava, u ti pfotlosa; switsunga u ta swi endla swi fana ni mungu. U ta swi peperha, kutani mheho yi ta swi teka, xidzedze xona xi ta swi yisa ematlhelweni yo hambana. Wena u ta tsaka eka Yehovha. U ta tibuma hi Mukwetsimi wa Israyele.”—Esaya 41:15, 16.
18 Vaisrayele va ta nyikiwa matimba ya ku lwa ni valala va vona lava fanaka ni ntshava, va va hlula hi tlhelo ra moya. Loko Vaisrayele va vuya hi le vuhlongeni, a va ta hlula valala va vona lava ringetaka ku va kavanyeta loko va pfuxa tempele ni marhangu ya Yerusalema. (Ezra 6:12; Nehemiya 6:16) Hambiswiritano, marito ya Yehovha a ma ta hetiseka hi mpimo lowu tlakukeke ehenhla ka “Israyele wa Xikwembu.” (Vagalatiya 6:16) Yesu u tshembise Vakreste lava totiweke a ku: “Loyi a hlulaka naswona a hlayisaka swiendlo swa mina ku fika emakumu ndzi ta n’wi nyika vulawuri ehenhla ka matiko, vulawuri byo fana ni lebyi ndzi byi amukeleke eka Tatana, u ta risa vanhu hi nhonga ya nsimbi lerova va ta fayeleriwa va va swipetlu ku fana ni xibya xa vumba.” (Nhlavutelo 2:26, 27) Kunene, wu ta fika nkarhi lowu vamakwavo va Kreste lava pfuxeriweke eku vangameni ka le tilweni va nga ta hlanganyela eku loviseni ka valala va Yehovha Xikwembu.—2 Vatesalonika 1:7, 8; Nhlavutelo 20:4, 6.
19, 20. Esaya u tsala yini malunghana ni ku pfuxiwa ka tiko ra Israyele ri va ro xonga, naswona sweswo swi hetiseka njhani?
19 Hi ririmi ro fanekisela, Yehovha u tiyisekisa xitshembiso xakwe xa ku ntshunxa vanhu vakwe. Esaya wa tsala: “Lava xanisekaka ni lava va nga swisiwana va lava mati, kambe a ma kona. Hikwalaho ka torha ririmi ra vona ri omile. Mina, Yehovha, ndzi ta va hlamula. Mina Xikwembu xa Israyele, a ndzi nge va tshiki. Ehenhla ka switsunga leswi nga riki na nchumu ndzi ta pfula milambu, ni swihlovo exikarhi ka timbala. Mananga ndzi ta ma hundzula ndhawu ya tinhlanga leyi nga ni mati, tiko leri pfumalaka mati ri ta hundzuka swihlovo swa mati. Emananga ndzi ta veka mukedari, munga ni mirta ni murhi wa mafurha. Etimbaleni ta le kwandzasini ndzi ta veka murhi wa yunipa, nyamarhi ni kipresi hi nkarhi lowu fanaka; leswaku vanhu va vona ni ku tiva ni ku yingisa, va va ni ku twisisa hi nkarhi lowu fanaka, leswaku leswi swi endliwe hi voko ra Yehovha, naswona Mukwetsimi wa Israyele u swi tumbuluxile.”—Esaya 41:17-20.
20 Hambileswi Vaisrayele lava va nga evuhlongeni va tshamaka entsindza wa mfumo wa misava lowu fuweke, eka vona wu fana ni mananga lama pfumalaka mati. Va titwa hilaha Davhida a titweke hakona loko a tumbela leswaku Hosi Sawulo a nga n’wi kumi. Hi 537 B.C.E., Yehovha u va pfulele ndlela leswaku va tlhelela eYuda va ya pfuxa tempele ya yena eYerusalema, xisweswo va pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke. Hiloko Yehovha a va katekisa. Eka vuprofeta byin’wana bya le ndzhaku, Esaya u profete a ku: “Yehovha u ta chavelela Siyoni hakunene. Kunene u ta chavelela tindhawu takwe hinkwato leti onhakeke, naswona u ta endla mananga yakwe ma fana na Edeni ni timbala takwe ta le kwandzasini ti fana ni ntanga wa Yehovha.” (Esaya 51:3) Leswi swi endlekile hakunene loko Vayuda va tlhelele eka rikwavo.
21. I ku pfuxetiwa kwihi loku veke kona eminkarhini ya namuntlha, naswona ku ta endleka yini enkarhini lowu taka?
21 Enkarhini wa hina ku humelele swin’wana swo fana ni sweswo loko Korexe Lonkulu, Kreste Yesu a ntshunxe valandzeri vakwe lava totiweke evuhlongeni bya moya, leswaku va pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke. Vanhu volavo vo tshembeka va katekisiwe hi paradeyisi ya moya leyi fuweke, ntanga wa Edeni wo fanekisela. (Esaya 11:6-9; 35:1-7) Ku nga ri khale, loko Xikwembu xi yayarhela valala va xona, misava hinkwayo yi ta hundzuriwa yi va paradeyisi ya xiviri, hilaha Yesu a n’wi tshembiseke hakona mudyohi loyi a a hayekiwe emhandzini.—Luka 23:43.
Ntlhontlho Eka Valala Va Israyele
22. Yehovha u tlhela a tlhontlha matiko hi marito wahi?
22 Yehovha u tlhela a pfuxa mphikamakaneta yakwe ni matiko kun’we ni swikwembu swa wona swa hava: “‘Tisani mhaka leyi mi phikizanaka ha yona,’ ku vula Yehovha. ‘Tanani ni marito ya n’wina,’ ku vula Hosi ya Yakobe. ‘Tanani mi hi byela swilo leswi nga ta endleka. Swilo swo sungula—leswi a swi ri swona—swi vuleni, leswaku hi ta pfula mbilu ya hina kutani hi tiva vumundzuku bya swona. Kumbe mi hi twisa ni swilo leswi taka. Vulani swilo leswi nga ta ta endzhaku ka sweswo, hi ta swi tiva leswaku mi swikwembu. Ina, mi fanele mi endla leswinene kumbe swo biha, leswaku hi ta rhalarhala kutani hi swi vona hi nkarhi lowu fanaka. Maswivo! Mi nchumu lowu nga riki kona, ni ntirho wa n’wina a hi nchumu. Mani na mani loyi a mi hlawulaka i nchumu lowu nyenyetsaka.’” (Esaya 41:21-24) Xana swikwembu swa matiko swa swi kota ku profeta hilaha ku pakanisaka, ku komba leswaku swi ni vutivi lebyi tlulaka bya ntumbuluko? Loko swi swi kota, ku fanele ku humelela swin’wana, leswinene kumbe swo biha, leswi hetisisaka marito ya swona. Kambe kahle-kahle, swifaniso swa swikwembu swa mavunwa a ku na lexi swi kotaka ku xi endla, naswona swi fana ni nchumu lowu nga riki kona.
23. Ha yini Yehovha a sole swikwembu swa hava hi ku phikelela, hi ku tirhisa vaprofeta vakwe?
23 Enkarhini wa hina, van’wana va nga ha tivutisa leswaku ha yini Yehovha a hete nkarhi wo leha swinene a sola vuhunguki bya ku gandzela swikwembu swa hava, hi ku tirhisa Esaya ni vaprofeta-kulobye. Vo tala namuntlha va nga va va swi lemuka hi ku olova leswaku swifaniso leswi endliweke hi munhu a swi pfuni nchumu. Hambiswiritano, loko tidyondzo ta mavunwa ti simekiwile ni ku amukeriwa hi vanhu vo tala, a swi olovi ku ti simula emianakanyweni ya lava va pfumelaka eka tona. Tidyondzo to tala ta manguva lawa ti phyama ku fana ni dyondzo ya leswaku swifaniso leswi nga hanyiki i swikwembu hakunene. Kambe vanhu va namarhela tidyondzo to tano hambileswi ku nga ni tidyondzo leti twalaka leti lwisanaka ni ta vona. Van’wana va lava ku byeriwa ntiyiso hi ku phindha-phindha, ku ri kona va vonaka vutlhari bya ku tshemba Yehovha.
24, 25. Yehovha u tlhela a vula yini malunghana na Korexe, naswona leswi swi hi tsundzuxa vuprofeta byihi byin’wana?
24 Yehovha u tlhela a vulavula hi Korexe a ku: “Ndzi pfuxe munhu wo karhi ku suka en’walungwini, u ta ta. Ku sukela eku humeni ka dyambu u ta vitana vito ra mina. Naswona u ta ta ehenhla ka vafumi lava khomeleke, onge hiloko va ri vumba ni ku fana ni muvumbi loyi a kandziyelaka leswo tsakama.” (Esaya 41:25)d Ku hambana ni swikwembu swa matiko, Yehovha wa swi kota ku hetisisa swilo. Loko xi tisa Korexe la humaka evuxeni, “eku humeni ka dyambu,” Xikwembu xi ta kombisa vuswikoti bya xona bya ku profeta xi tlhela xi lawula swa nkarhi lowu taka leswaku xi hetisisa vuprofeta bya xona.
25 Marito wolawo ma hi tsundzuxa nhlamuselo ya vuprofeta ya muapostola Yohane mayelana ni tihosi leti a ti ta lunghekela ku teka goza enkarhini wa hina. Eka Nhlavutelo 16:12, hi hlaya leswaku a ku ta khuleriwa ndlela “ya tihosi ta le vuhuma-dyambu.” Tihosi leti i Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste. Tanihi leswi Korexe a kutsuleke vanhu va Xikwembu khale, tihosi leti ta matimba lamakulu ti ta yayarhela valala va Yehovha, ti byisa vanhu va yena hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu va ya nghena emisaveni leyintshwa ya ku lulama.—Pisalema 2:8, 9; 2 Petro 3:13; Nhlavutelo 7:14-17.
Yehovha U Tlakukile!
26. Hi xihi xivutiso lexi Yehovha a xi vutisaka, kutani xana xa hlamuriwa?
26 Yehovha u tlhela a kandziyisa ntiyiso wa leswaku hi yena ntsena Xikwembu xa ntiyiso. Wa vutisa: “I mani loyi a vuleke xokarhi ku sukela eku sunguleni, leswaku hi xi tiva, kumbe ku sukela eminkarhini leyi hundzeke, leswaku hi ta ku, ‘U vurisile’? Kunene a nga kona loyi a vulaka. Kunene a nga kona loyi a endlaka leswaku munhu a swi twa. Kunene a nga kona loyi a twaka marito ya n’wina.” (Esaya 41:26) A xi kona xikwembu xa hava lexi twariseke ta ku ta ka muhluri a ta ntshunxa lava tshembaka xona. Swikwembu sweswo hinkwaswo a swi hanyi, swi tsandziwa ni hi ku vulavula. A hi swikwembu nikatsongo.
27, 28. Hi wihi ntiyiso lowu nga kanakanisiki lowu kandziyisiwaka hi tindzimana to hetelela ta Esaya ndzima 41, naswona i vamani ntsena lava wu twarisaka?
27 Endzhaku ka ku vika hi ta marito lawa ya vuprofeta bya Yehovha lama nyanyulaka, Esaya u kandziyisa ntiyiso lowu wa nkoka: “Ku ni wo sungula, la byelaka Siyoni a ku: ‘Waswivo! Hi lava,’ kutani Yerusalema ndzi ta n’wi nyika loyi a tisaka mahungu lamanene. Kutani ndzi hambeta ndzi languta, a ku nga ri na munhu; naswona eka lava a nga kona loyi a a nyika xitsundzuxo. Kutani ndzi hambeta ndzi va vutisa, leswaku va angula. Waswivo! Hinkwavo i nchumu lowu nga riki kona. Mintirho ya vona a hi nchumu. Swifaniso swa vona leswi endliweke hi ku n’okisiwa i mheho, a hi swa xiviri.”—Esaya 41:27-29.
28 Yehovha hi yena wo sungula. U tlakukile! I Xikwembu xa ntiyiso, lexi tivisaka ku kutsuriwa ka vanhu va xona, xi va vikela mahungu lamanene. Naswona i Timbhoni ta xona ntsena leti twarisaka vukulu bya xona ematikweni. Hi ku hlekula, Yehovha u sola lava va tshembaka vugandzeri bya swikwembu swa hava, a vula leswaku swikwembu swa vona swa hava i “mheho, a hi swa xiviri.” Mawaku xivangelo lexi tiyeke lexi hi nga na xona xo namarhela Xikwembu xa ntiyiso! Hi fanele hi tshemba Yehovha ntsena hi timbilu ta hina hinkwato.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Vona ndzima 29 ya buku leyi nge Vuprofeta Bya Esaya—I Rivoningo Eka Vanhu Hinkwavo I.
b Vona ndzima 30 ya buku leyi nge Vuprofeta Bya Esaya—I Rivoningo Eka Vanhu Hinkwavo I.
c Korexe Lonkulu, loyi hi 1919 a ntshunxeke “Israyele wa Xikwembu” evuhlongeni bya moya i Yesu Kreste, loyi a vekiweke exiluvelweni, a va Hosi eMfun’weni wa Xikwembu wa le tilweni hi 1914.—Vagalatiya 6:16.
d Hambileswi Korexe a a huma evuxeni bya Babilona, loko a ta hlasela muti ro hetelela a a suka en’walungwini, eAsiya Minor.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]
Korexe u hlawuriwe leswaku a endla ntirho wa Xikwembu, hambileswi a a ri muhedeni
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Matiko ma tshemba swikwembu swa hava leswi ni ku hanya swi nga hanyiki
[Swifaniso leswi nga eka tluka 27]
Israyele, u ta ‘hirimuxa tintshava,’ ku fana ni “xileyi xo hula”