“U Fanele U Va Byela Rito Leri”

 1. (a) Xana Yesu na Yeremiya a va fana hi yini? (b) Ha yini hi fanele hi tekelela Yeremiya loko hi ri evutirhelini bya hina?

YESU KRESTE i xikombiso lexikulu swinene lexi hi xi landzelaka loko hi chumayela mahungu lamanene. I swa nkoka ku xiya leswaku minkarhi yin’wana vanhu va lembe-xidzana ro sungula loko va vona Yesu a va ehleketa hi muprofeta Yeremiya. (Mat. 16:13, 14) Tanihi leswi Yesu a a lerisiwe hi Xikwembu leswaku a chumayela, na Yeremiya a a lerisiwe hi Xikwembu leswaku a chumayela. Hi xikombiso, siku rin’wana Xikwembu xi n’wi byele xi ku: “U fanele u va byela rito leri, ‘Yehovha . . . u te.’” (Yer. 13:12, 13; Yoh. 12:49) Nakambe evutirhelini byakwe, Yeremiya u kombise timfanelo leti fanaka ni leti Yesu a a ri na tona.

 2. Xana swilaveko swa vanhu namuntlha swi fana njhani ni swilaveko swa Vayuda va le nkarhini wa Yeremiya?

² Hambiswiritano, Timbhoni tin’wana ti nga ha ku: ‘Ntirho wa hina wo chumayela wu hambanile ni wa Yeremiya. A a ri muvulavuleri wa Xikwembu etikweni leri a ri tinyiketele eka xona, kasi hina hi chumayela vanhu vo tala lava nga n’wi tiviki Yehovha.’ Wolowo i ntiyiso. Kambe enkarhini wa Yeremiya, Vayuda vo tala a va nga ‘tlharihanga’ naswona a va siye Xikwembu xa ntiyiso. (Hlaya Yeremiya 5:20-22.) A va fanele va cinca ivi va gandzela Yehovha hi ndlela leyi amukelekaka. Hilaha ku fanaka, vanhu namuntlha—ku nga khathariseki leswaku i Vakreste kumbe a hi Vakreste—va fanele va dyondza ku chava Yehovha ni ku landzela vugandzeri bya ntiyiso. A hi kambisiseni ndlela leyi hi nga n’wi tirhelaka ha yona Yehovha swin’we ni ku pfuna vanhu hi ku tekelela Yeremiya.

 3. Xana Xikwembu xi endle yini eka Yeremiya loko a ta sungula ntirho wa yena naswona muprofeta yoloye u titwe njhani hi sweswo?

³ Tsundzuka leswaku eku sunguleni ka ntirho wa yena wa vuprofeta, Yeremiya u twe marito lawa: “U fanele u ya eka hinkwavo lava ndzi nga ta ku rhuma eka vona; u fanele u vulavula xin’wana ni xin’wana lexi ndzi nga ta ku lerisa xona. U nga chavisiwi hi swikandza swa vona, hikuva ‘ndzi na wena leswaku ndzi ku kutsula,’ ku vula Yehovha.” (Yer. 1:7, 8) Hiloko Xikwembu xi endla nchumu wun’wana lowu nga languteriwangiki eka Yeremiya. Yeremiya u ri: “Yehovha a tshambuluta voko a ndzi khumba nomu. Kutani Yehovha a ku eka mina: ‘Ndzi veke marito ya mina enon’wini wa wena. Waswivo, ndzi ku lerisile esikwini leri.’” (Yer. 1:9, 10) Ku sukela hi nkarhi wolowo,Yeremiya a a swi tiva leswaku a a vulavulela Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.a Hi ku seketeriwa hi Xikwembu, Yeremiya u hambete a wu hisekela ntirho wo kwetsima.—Esa. 6:5-8.

 4. Hi swihi swikombiso swa vamakwerhu lava hisekelaka ku chumayela leswi u nga swi vulaka?

⁴ Yehovha a nga ma khumbi hi ku kongoma malandza ya yena namuntlha. Kambe, hi ku tirhisa moya wa yena, u ma endla leswaku ma swi navela swinene ku chumayela mahungu lamanene. Yo tala ya wona ma hiseka swinene. Hi xikombiso, anakanyisisa hi mhaka ya Maruja wa le Spain. U ni malembe lama tlulaka 40 a lamale milenge ni mavoko. Ku chumayela hi yindlu ni yindlu swa n’wi tikela, kutani u kuma tindlela tin’wana to hiseka ensin’wini. Ndlela yin’wana leyi a swi endlaka ha yona sweswo i ku tsala mapapila. Maruja u byela n’wana wa yena wa nhwanyana leswi a fanelaka ku swi tsala. Hi nkarhi wa tsima ro hlawuleka leri tekeke n’hweti, Maruja ni n’wana wa yena va tsale va tlhela va rhumela mapapila ya 150 naswona eka rin’wana ni rin’wana a va hoxa ni xiphephana. Hikwalaho ka matshalatshala ya vona, mahungu lamanene ma fikelele makaya yo tala emugangeni lowu nga le kusuhi na vona. Maruja u byele n’wana wa yena wa nhwanyana a ku, “Loko rin’wana ra mapapila ya hina ro kumiwa hi munhu la nga ni mbilu leyinene, Yehovha u ta hi katekisa hi ku hi nyika munhu yoloye leswaku hi dyondza na yena Bibele.” Nkulu wa kwalaho u tsale a ku, “Ndza n’wi nkhensa Yehovha hikwalaho ka vamakwerhu va xisati lava fanaka na Maruja, loyi a dyondzisaka vanhu van’wana ku tlangela swilo leswi nga swa nkoka hakunene.”

 5. (a) Xana Yeremiya u swi kote njhani ku tshama a hiseka hambileswi vanhu a va nga ri tsakeli rungula ra yena? (b) Xana u nga endla yini leswaku u tshama u hiseka loko u ri karhi u chumayela mahungu lamanene?

⁵ Hi nkarhi wa Yeremiya, vaaki va le Yerusalema a va wu “tsakelanga” ntiyiso wa Xikwembu. Xana muprofeta loyi u tshike ku chumayela hileswi vanhu vo tala a va nga ri tsakeli rungula rero? Doo! Yeremiya u te: “Ndzi tele hi vukarhi bya Yehovha. Ndzi karhele ku tiyisela.” ( Yer. 6:10, 11) Xana u nga endla yini leswaku u tshama u ri karhi u hiseka hi ndlela leyi? Ndlela yin’wana i ku anakanyisisa hi lunghelo leri u nga na rona leri nga pimanisiwiki na nchumu ro yimela Xikwembu xa ntiyiso. Wa swi tiva leswaku vanhu va ndhuma va misava leyi va rhukane vito ra Xikwembu xa ntiyiso. Nakambe anakanya ndlela leyi varhangeri va vukhongeri va va hambukiseke ha yona vanhu ensin’wini ya n’wina, hilaha vaprista va endleke hakona hi nkarhi wa Yeremiya. (Hlaya Yeremiya 2:8, 26, 27.) Ku hambana ni sweswo, mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu lawa u ma twarisaka i ndlela yo komba leswaku hakunene Xikwembu xa khathala hi vanhu. (Swir. 3:31, 32) Ina, ku anakanyisisa hi ntiyiso wolowo swi ta ku pfuna leswaku u tshama u ri karhi u hisekela ku vula mahungu lamanene ni ku pfuna vanhu lava fanaka ni tinyimpfu.

 6. Hi swihi swihinga leswikulu leswi Yeremiya a langutaneke na swona?

⁶ U ta pfumela leswaku hakunene a hi minkarhi hinkwayo swi olovaka ku tshama u ri karhi u hiseka entirhweni wa Vukreste. Loko Yeremiya a ri karhi a tirhela Yehovha, u langutane ni swiphiqo leswikulu ku katsa ni vaprofeta va mavunwa. U nga ha hlaya hi xiendlakalo xin’wana ebukwini ya Yeremiya ndzima 28. Vanhu vo tala a va ri yingisanga rungula ra yena naswona minkarhi yin’wana a a titwa a ri yexe. (Yer. 6:16, 17; 15:17) Ku tlula kwalaho, eka swiendlakalo swin’wana a a fanele a langutana ni valala lava a va xungeta vutomi bya yena.—Yer. 26:11.

7, 8. Xana Xikwembu xi ‘yenge’ Yeremiya hi ndlela yihi leyi vuyerisaka?

⁷ Enkarhini wun’wana loko Yeremiya a tshamela ku hlekuriwa ni ku rhukaniwa siku ni siku, u byele Xikwembu ndlela leyi a a titwa ha yona. Xana u ehleketa leswaku u nga vula njhani leswaku Yehovha u ‘yenge’ muprofeta wa yena wo tshembeka, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Yeremiya 20:7, 8?—Hlaya.

⁸ A swi kanakanisi leswaku Yehovha a nga n’wi yenganga kumbe ku kanganyisa Yeremiya hi ku n’wi xisa. Ematshan’weni ya sweswo, Xikwembu xi ‘yenge’ muprofeta wa xona hi ndlela leyinene ni leyi vuyerisaka. Yeremiya u vone leswaku nkaneto lowu a a langutana na wona a wu ri wukulu swinene nileswaku a a nga ha ta swi kota ku hetisisa ntirho lowu a a wu nyikiwe hi Xikwembu. Kambe u swi kotile ku wu hetisisa hikuva a a seketeriwa ni ku pfuniwa hi Lowa Matimba Hinkwawo. Hikwalaho ka sweswo, u nga ha vula leswaku Yehovha u n’wi hlurile, a kombisa leswaku u ni matimba ku tlula Yeremiya swin’we ni mboyamelo wa yena. Loko Yeremiya, nandza wa Xikwembu a anakanya leswaku a nge he swi koti ku endla nchumu, Yehovha u tirhise matimba ya yena lama kucetelaka leswaku a n’wi yenga. Xikwembu xi swi kombisile leswaku xi ni matimba swinene ku tlula ku tsana ka muprofeta yoloye. Hambileswi Yeremiya a langutaneke ni vanhu lava nga tsakeriki, lava aleke ku yingisa ni lava nga ni madzolonga, u swi kotile ku hambeta a chumayela.

 9. Ha yini marito lama kumekaka eka Yeremiya 20:11 ma nga ku nyikaka xivindzi?

⁹ Yehovha u tikombe a ri “loyi a nga ni matimba lamakulu” eka Yeremiya hi ku n’wi seketela. (Yer. 20:11) Nakambe Xikwembu xi ta ku nyika matimba leswaku u hambeta u hisekela vugandzeri bya ntiyiso ni ku tiyisela hambiloko u ri ni swiphiqo leswikulu. U nga ha ehleketa hi mhaka yoleyo hilaha yi hlamuseriweke hakona eka vuhundzuluxeri byin’wana—Yehovha u ta va “nhenha ya matimba” etlhelweni ka wena.—Bibele Mahungu Lamanene.

10. Xana u tiyimisele ku endla yini loko u kanetiwa?

¹⁰ Muapostola Pawulo u kandziyise yinhla yoleyo loko a khutaza Vakreste lava a va kanetiwa. U te: “Tikhomeni hi mukhuva lowu fanelaka mahungu lamanene malunghana na Kreste, leswaku . . . ndzi twa . . . leswaku mi yima mi tiyile hi moya wun’we, mi pfunana hi moya-xiviri wun’we ku lwela ripfumelo eka mahungu lamanene, naswona hambi hi ndlela yihi mi nga tshukisiwi hi vakaneti va n’wina.” (Filp. 1:27, 28) Hilaha Yeremiya ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va endleke hakona, u nga swi kota naswona u fanele u titshega hi Lowa Matimba Hinkwawo loko u ri karhi u hetisisa vutirheli bya wena. Loko vanhu van’wana va ku hlekula kumbe va ku hlasela, tsundzuka leswaku Yehovha u le tlhelweni ka wena ni leswaku u ta ku nyika matimba. U endle tano eka Yeremiya ni le ka vamakwerhu vo tala; kutani, u ta endla tano ni le ka wena. N’wi kombele leswaku a ku pfuna naswona tshemba leswaku u ta xi hlamula xikhongelo xa wena. Na wena u nga ha ‘yengiwa’ loko Xikwembu xi ku nyika matimba yo langutana ni swihinga hi ndlela leyinene, u ri ni xivindzi ematshan’weni yo chava. Ina, u nga ha endla swilo swo tala ku tlula leswi a wu ehleketa leswaku u nga swi endla.—Hlaya Mintirho 4:29-31.

11, 12. (a) Xana u nga xi cinca njhani xiyimiso xa wena leswaku u ta kota ku chumayela vanhu vo tala ensin’wini ya ka n’wina? (b) Xana xifaniso lexi nga eka tluka 39 xi nga hi pfuna njhani loko hi chumayela ensin’wini ya hina?

¹¹ Leswi hi swi hlayaka hi ntirho wa Yeremiya swi nga hi pfuna hi tindlela to hambana-hambana leswaku hi va vachumayeri vo antswa va mahungu lamanene. Endzhaku ka loko Yeremiya a ve muprofeta wa Yehovha ku ringana malembe lama tlulaka 20, u swi kotile ku vula a ku: “Ndzi hambete ndzi mi byela, ndzi pfuka ka ha ri mpundzu swinene ndzi vulavula, kambe a mi yingisanga.” (Yer. 25:3) Ina, u sungule ntirho wa yena nimixo ematshan’weni yo wu sungula dyambu se ri tlhavile. Xana hi nga dyondza swo karhi eka xikombiso lexi, lexi tirhaka? Emavandlheni yo tala, ku ni vahuweleri lava pfukaka nimixo leswaku va vulavula ni vanhu van’wana eswitichini swa mabazi ni swa switimela. Ematiko-xikaya, Timbhoni to tala ti tirhisa tiawara ta nimixo leswaku ti endzela van’wamapurasi ni van’wana lava tirhaka hi nkarhi wolowo. Xana ti kona tindlela tin’wana leti u nga xi tekelelaka ha yona xikombiso xa ku tshembeka ka Yeremiya loko a ri karhi a endla ntirho wa yena? Xana swi nga va njhani leswaku u pfuka ka ha ri nimixo leswaku u ta va kona loko ku sungula nhlangano wa ntirho wa nsimu?

¹² Tlhandlakambirhi, minkarhi hinkwayo ku chumayela hi yindlu ni yindlu nindzhenga swin’we ni nimadyambu swi nga va ni vuyelo lebyinene emigangeni yo tala. Vahuweleri van’wana va chumayela nivusiku, va endzela vanhu lava tirhaka etigarajini ta petirolo, eswitolo leswi xavisaka swakudya ni mabindzu man’wana lama tirhaka tiawara ta 24. Xana u nga cinca xiyimiso xa wena leswaku u ta chumayela hi nkarhi lowu vanhu va kumekaka ha wona emakaya ya vona kumbe etindhawini tin’wana?

13, 14. (a) Xana xikombiso xa Yeremiya xi fambisana njhani ni ku endla maendzo yo vuyela? (b) I yini lexi kombisaka leswaku u fanele u tshembeka loko u endla maendzo yo vuyela?

¹³ Nkarhi wun’wana, Yehovha u lerise Yeremiya leswaku a twarisa rungula ra vuprofeta a ri karhi a yime enyangweni ya tempele kumbe ya Yerusalema. (Yer. 7:2; 17:19, 20) Hi ku twarisa rungula rero etinyangweni, Yeremiya u fikelele vanhu vo tala hi rito ra Yehovha. Nakambe tanihi leswi vanhu vo tala lava dumeke va muti wolowo swin’we ni vaxavisi ni van’wamabindzu a va tolovele ku tirhisa nyangwa wolowo, swi nga ha endleka leswaku Yeremiya u kote ku vulavula ni vanhu van’we ko hlayanyana leswaku a va pfuna va twisisa leswi a va byeleke swona eku sunguleni. Xana emhakeni leyi hi nga dyondza yini malunghana ni ku endla maendzo yo vuyela eka vanhu lava tsakeleke?

¹⁴ Yeremiya a a swi tiva leswaku ku ponisiwa ka vanhu swi titshege hi ntirho wa yena tanihi muprofeta wa Xikwembu. Eka xiendlakalo xin’wana, loko a nga swi kotanga ku byela vanhu rungula leri humaka eka Xikwembu, u rhumele munghana wa yena Baruku leswaku a ya n’wi vulavulela. (Hlaya Yeremiya 36:5-8.) Xana hi nga n’wi tekelela njhani Yeremiya emhakeni leyi? Loko hi byela n’wini wa muti leswaku hi ta tlhela hi vuya, xana ha tlhelela hakunene? Loko ku ri leswaku a hi nge swi koti ku ya endla maendzo yo vuyela kumbe ku ya fambisa dyondzo ya Bibele, xana ha hlela leswaku munhu un’wana a hi pfuna hi ku hi yela? Yesu u te: “Ina wa n’wina a a ve Ina.” (Mat. 5:37) Ku hetisisa switshembiso swa hina i swa nkoka hikuva hi yimela Xikwembu xa ntiyiso ni lexi hlelekeke.—1 Kor. 14:33, 40.

15, 16. (a) Xana vanhu vo tala va xi landzela njhani xikombiso xa Yeremiya hi ku ndlandlamuxa vutirheli bya vona? (b) Xana hi dyondza yini eka ntokoto wa le Chile, lowu kombisiweke eka tluka 40?

¹⁵ Yeremiya u khutaze Vayuda lava a va ri eBabilona hi ku va tsalela papila hi ‘rito lerinene’ ra ku tlherisela. (Yer. 29:1-4, 10) Namuntlha, ‘rito lerinene’ ra leswi Yehovha a nga ta swi endla ku nga ri khale ri nga twarisiwa hi ndlela leyinene hi mapapila ni hi tinqingho. Xana u nga ti tirhisa tindlela leti leswaku u pfuna maxaka ni van’wana lava nga etindhawini ta le kule swinene kumbe lava swi tikaka ku va kuma?

¹⁶ Hi ku landzela xikombiso xa Yeremiya xo hetisisa ntirho wa yena hilaha ku heleleke, vahuweleri va Mfumo namuntlha va kuma vuyelo lebyinene. Mbhoni yin’wana ya le Chile, yi ye eka wansati un’wana loyi a a huma exitichini xa xitimela lexi fambaka ehansi ka misava. Wansati yoloye u swi tsakerile ku twa rungula ra Bibele naswona u pfumerile leswaku va bula hi Bibele ekaya ra yena. Hambiswiritano, Mbhoni yoleyo, a yi yi tsalanga adirese ya wansati yoloye. Endzhaku ka loko makwerhu loyi wa xisati a xiye leswaku i swa nkoka ku ya pfuna wansati loyi a a tsakela ntiyiso, u khongele eka Yehovha leswaku a n’wi pfuna. Hi siku leri landzelaka, u tlhelele exitichini xexo hi nkarhi lowu fanaka. U hlangane ni wansati luya nakambe. Hi nkarhi wolowo, u tsale adirese ya wansati yoloye naswona hi ku famba ka nkarhi u n’wi endzerile ekaya ka yena leswaku a n’wi pfuna ku twisisa Matsalwa. Ku nga ri khale, vuavanyisi bya Xikwembu byi ta wela misava leyi ya Sathana. Kambe lava hundzukaka ivi va va ni ripfumelo eka mahungu lamanene va ha ri ni ntshembo. (Hlaya Swirilo 3:31-33.) Hikwalaho ka sweswo, a hi anakanyisiseni hi yinhla yoleyo hi ku tirha nsimu ya hina hi vukheta.

17. Ensin’wini ya n’wina, xana u nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yeremiya a a endla swilo ha yona?

¹⁷ Yehovha a a nga lavi leswaku vanhu va lova. Loko ka ha sale malembe ya kwalomu ka khume muti wa Yerusalema wu nga si lovisiwa, Yehovha u tirhise Yeremiya leswaku a hlamusela ntshembo eka lava a va ri evuhlongeni eBabilona. Bibele yi ri: “Ndzi ta veka tihlo ra mina ehenhla ka vona hi ndlela leyinene, kunene ndzi ta va tlherisela etikweni leri. Ndzi ta va aka, a ndzi nge hirimuxi; ndzi ta va byala, a ndzi nge simuli.” Yeremiya u byele vanhu volavo a ku: ‘Ntshembo wu kona wa vumundzuku bya n’wina.’ (Yer. 24:6; 26:3; 31:17) Yeremiya u tekelele ndlela leyi Xikwembu xi va langutaka ha yona vanhu. U hetisise ntirho wa yena swi huma embilwini, a ri karhi a twarisa swikhutazo swa Yehovha, a ku: “Ndzi kombela mi tlhela, un’wana ni un’wana endleleni yakwe yo biha, mi endla ku tirhisana ka n’wina ku va lokunene.” (Yer. 35:15) Xana u nga anakanya hi tindlela tin’wana leti u nga kombisaka ha tona leswaku wa va rhandza swinene vanhu lava tshamaka ensin’wini ya n’wina?

18, 19. (a) Hi rihi langutelo leri hi faneleke hi ri papalata loko hi chumayela mahungu lamanene? (b) Hi rihi langutelo ra Yeremiya leri hi faneleke hi ri tekelela?

¹⁸ Yeremiya a nga tshikanga ku rhandza vanhu hi mbilu hinkwayo. Loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa, u hambete a va twela vusiwana vanhu volavo. (Hlaya Swirilo 2:11.) Vayuda volavo a va lo tivangela mhangu yoleyo. Hambiswiritano, Yeremiya a nga vulanga a ku, ‘Ndzi mi byerile.’ Ematshan’weni ya sweswo, u twe ku vava hikwalaho ka leswi a swi endleka. Hilaha ku fanaka a hi fanelanga hi endla ntirho wa hina onge a hi wu tsakeli kumbe hi wu endlela ku hetisisa nawu. Matshalatshala ya hina yo chumayela ma fanele ma yi komba kahle ndlela leyi hi xi rhandzaka ha yona Xikwembu xa hina lexinene swin’we ni vanhu, lava endliweke hi xifaniso xa xona.

¹⁹ A ku na lunghelo kumbe xikhundlha emisaveni leyi, lexi nga tlulaka lunghelo ro chumayela hi Xikwembu xa ntiyiso. Yeremiya u titwe hi ndlela yoleyo, loko a ku: “Marito ya wena ma kumekile, hiloko ndzi ma dya; kutani eka mina, rito ra wena ri va ku khana ni ku tsaka ka mbilu ya mina; hikuva vito ra wena ri vitaniwe ehenhla ka mina, Oho Yehovha.” (Yer. 15:16) Loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene, vanhu vo tala va nga ha tiva ni ku rhandza Loyi va n’wi kolotaka vutomi bya vona. Loko hi tirha hi ku hiseka ni hi rirhandzu, hilaha Yeremiya a endleke hakona, hi ta endla leswaku sweswo swi va tano.