“Tindlela Ta Yehovha I Tinene”

“Tindlela ta Yehovha i tinene, naswona lavo lulama hi vona lava va nga ta famba eka tona.”—HOSIYA 14:9.

 1, 2. Yehovha u nyike Vaisrayele masungulo ya njhani, kambe ku humelele yini hi vona?

YEHOVHA u nyike Vaisrayele masungulo lamanene emasikwini ya muprofeta Muxe. Hambiswiritano, eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., xiyimo xa vona a xi bihe swinene lerova Xikwembu xi va vone nandzu wa xidyoho lexikulu. Sweswo swi tikomba eka Hosiya tindzima 10 ku ya ka 14.

² Mbilu ya Vaisrayele a yi va kanganyisa. Vanhu va le mfun’weni wa tinyimba ta khume a va “rime vuhomboloki” naswona va tshovele leswi nga lulamangiki. (Hosiya 10:1, 13) Yehovha u te: “Loko Israyele a ha ri mufana, ndzi n’wi rhandzile, kutani ndzi vitane n’wana wa mina a huma aEgipta.” (Hosiya 11:1) Hambileswi Xikwembu xi kutsuleke Vaisrayele evuhlongeni bya le Egipta, va xi nkhense hi ku hemba ni hi vuxisi. (Hosiya 11:12) Hikwalaho Yehovha u va nyike ndzayo leyi: “U fanele u tlhelela eka Xikwembu xa wena, u hlayisa musa wa rirhandzu ni vululami.”—Hosiya 12:6.

 3. A ku ta humelela yini hi muti wa Samariya lowu xandzukeke, kambe Vaisrayele a va fanele va endla yini leswaku va kombiwa tintswalo?

³ Muti wa Samariya lowu xandzukeke swin’we ni hosi ya wona a va ta va ni makumu yo vava. (Hosiya 13:11, 16) Kambe ndzima yo hetelela ya vuprofeta bya Hosiya yi sungula hi xikombelo lexi: “Vuya, Wena Israyele, eka Yehovha Xikwembu xa wena.” Loko Vaisrayele a vo hundzuka hakunene kutani va lava ku rivaleriwa, Xikwembu a xi ta va komba tintswalo. Ina, a va fanele va pfumela leswaku “tindlela ta Yehovha i tinene” kutani va famba eka tona.—Hosiya 14:1-6, 9.

 4. I misinya yihi ya milawu leyi hi nga ta yi kambisisa eka vuprofeta bya Hosiya?

⁴ Xiyenge lexi xa vuprofeta bya Hosiya xi ni misinya ya milawu yo tala leyi nga hi pfunaka leswaku hi famba ni Xikwembu. Hi ta kambisisa leyi: (1) Yehovha a nga lavi ku gandzeriwa hi ndlela ya vukanganyisi, (2) Xikwembu xi kombisa vanhu va xona rirhandzu ra xiviri, (3) hi fanele hi tshemba Yehovha minkarhi hinkwayo, (4) tindlela ta Yehovha i tinene minkarhi hinkwayo, nileswaku (5) vadyohi va nga tlhelela eka Yehovha.

Yehovha A Nga Lavi Ku Gandzeriwa Hi Ndlela Ya Vukanganyisi

 5. Xikwembu xi langutele ntirho wa muxaka muni eka hina?

⁵ Yehovha u lava leswaku hi n’wi endlela ntirho wo kwetsima hi ndlela leyi baseke, leyi nga riki na vukanganyisi. Hambiswiritano, Vaisrayele a va hundzuke “murhi wa vhinya lowu kuleke” lowu nga tswaliki mihandzu. Vaaki va le Israyele a va “andzise tialitari” leswaku va ti tirhisela vugandzeri bya mavunwa. Vagwinehi lava a va yimise ni tiphuphu—kumbexana tiphuphu ta matlhelo ya mune leti endleriweke ku tirhisiwa evugandzerini lebyi thyakeke. Yehovha a a ta tshova tialtari leti kutani a herisa tiphuphu toleto.—Hosiya 10:1, 2.

 6. Leswaku hi famba ni Xikwembu, hi fanele hi tshika mukhuva wihi?

⁶ Malandza ya Yehovha a ma fanelanga ma va ni vukanganyisi. Kambe, a ku endleke yini eka Vaisrayele? ‘Mbilu ya vona yi ve ni vukanganyisi’! Hambileswi va tshameke va endla ntwanano na Yehovha tanihi vanhu lava tinyiketeleke eka yena, u va kume va ri ni nandzu wa ku kanganyisa. Hi nga dyondza yini eka leswi? Loko hi tinyiketele eka Xikwembu, a hi fanelanga hi va vakanganyisi. Swivuriso 3:32 ya tsundzuxa: “Munhu la kanganyisaka i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha, kambe Yena u rhandza lavo lulama.” Leswaku hi famba ni Xikwembu, hi fanele hi kombisa rirhandzu “leri humaka embilwini yo basa ni le ripfalweni lerinene ni le ripfumelweni leri nga riki na vukanganyisi.”—1 Timotiya 1:5.

Xikwembu Xi Kombisa Vanhu Va Xona Rirhandzu Ra Xiviri

 7, 8. (a) Hi le hansi ka swiyimo swihi laha Xikwembu xi nga hi kombisaka rirhandzu ra xiviri? (b) Hi fanele hi endla yini loko hi endle xidyoho lexikulu?

⁷ Loko hi gandzela Yehovha hi ndlela leyi nga riki na vukanganyisi ni leyinene, u ta hi kombisa musa wa rirhandzu, kumbe rirhandzu ra xiviri. Vaisrayele lava sihalalaka va byeriwe leswi: “Tibyaleleni mbewu hi ku lulama; tshovelani hi ku fambisana ni musa wa rirhandzu. Tirimeleni misava leyi rimekaka, loko ku ri ni nkarhi wo lavisisa Yehovha kukondza a fika, a mi letela hi ku lulama.”—Hosiya 10:12.

⁸ A swi ta va swi antswile loko Vaisrayele a va hundzukile kutani va lava Yehovha! Kutani hi ntsako a a ta va “letela hi ku lulama.” Loko hi endle xidyoho lexikulu, hi fanele hi lava Yehovha, hi khongela eka yena leswaku a hi rivalela kutani hi lava mpfuno wa moya eka vakulu lava nga Vakreste. (Yakobo 5:13-16) Hi fanele hi tlhela hi lava nkongomiso wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu, hikuva “loyi a byalelaka nyama ya yena u ta tshovela ku onhaka enyameni yakwe, kambe loyi a byalelaka moya u ta tshovela vutomi lebyi nga heriki emoyeni.” (Vagalatiya 6:8) Loko hi ‘byalela moya,’ Xikwembu xi ta hambeta xi hi kombisa rirhandzu ra xiviri.

 9, 10. Xana Hosiya 11:1-4 yi tirha njhani eka Vaisrayele?

⁹ Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha minkarhi hinkwayo u tirhisana ni vanhu va yena hi ndlela ya rirhandzu. Vumbhoni bya leswi byi kumeka eka Hosiya 11:1-4, laha hi hlayaka leswi: “Loko Israyele a ha ri mufana, ndzi n’wi rhandzile, kutani ndzi vitane n’wana wa mina a huma aEgipta. . . . Va endlele swifaniso swa Bali xitlhavelo, va mbulukisa xitlhavelo eswifanisweni leswi vatliweke. Loko ku ri mina, ndzi dyondzise Efrayimi [Vaisrayele] ku famba, ndzi va khoma hi mavoko; kambe a va swi lemukanga leswaku ndzi va horisile. Ndzi hambeta ndzi va koka hi mapindza ya munhu wa la misaveni, hi tintambhu ta rirhandzu, lerova eka vona a ndzi fana ni loyi a susaka joko etinhlayeni ta vona, naswona un’wana ni un’wana ndzi n’wi tisela swakudya khwatsi.”

¹⁰ Laha Vaisrayele va fanisiwa ni n’wana lontsongo. Yehovha hi rirhandzu u dyondzise Vaisrayele ku famba, a va khoma hi mavoko. U hambete a va koka hi “tintambhu ta rirhandzu.” Xifaniso lexi xi khumba mbilu hakunene! Tianakanye u ri mutswari u pfuna n’wana wa wena ku deya. U tshambuluta mavoko. Loko a wu hanye eIsrayele wa khale, kumbexana a wu ta va u endle leswi vatswari vo tala a va swi endla enkarhini wolowo: a wu ta va u tirhise tintambu leswaku n’wana wa wena a khomelela eka tona leswaku a nga wi. Hilaha ku fanaka, Yehovha u ku rhandza swinene. U tsakela ku ku kongomisa hi “tintambhu ta rirhandzu.”

11. Xikwembu xi tiendle ‘lexi susaka joko’ hi ndlela yihi?

¹¹ Loko a tirhisana ni Vaisrayele, Yehovha a a “fana ni loyi a susaka joko etinhlayeni ta vona, naswona un’wana ni un’wana [u] n’wi tisel[e] swakudya khwatsi.” Xikwembu xi tiendle lexi susaka joko kumbe lexi ri tlhentlhiselaka endzhaku swinene leswaku xiharhi xi kota ku dya xi ntshunxekile. Vaisrayele va nghene ehansi ka joko leri tshikilelaka ra valala va vona endzhaku ka loko va tshove joko ra vona ra ku titsongahata eka Yehovha. (Deteronoma 28:45, 48; Yeremiya 28:14) Hi nga tshuki hi wela eka vulawuri bya nala wa hina lonkulu, Sathana, kutani hi twisiwa ku vava hi joko ra yena leri tshikilelaka. Ku ri na sweswo, a hi hambeteni hi famba ni Xikwembu xa hina xa rirhandzu hi ku tshembeka.

Tshemba Yehovha Minkarhi Hinkwayo

12. Hi ku ya hi Hosiya 12:6, i yini lexi lavekaka leswaku hi hambeta hi famba ni Xikwembu?

¹² Leswaku hi hambeta hi famba ni Xikwembu, hi fanele hi xi tshemba minkarhi hinkwayo. Vaisrayele va byeriwe leswi: “Loko ku ri wena, u fanele u tlhelela eka Xikwembu xa wena, u hlayisa musa wa rirhandzu ni vululami; u tshemba Xikwembu xa wena nkarhi hinkwawo.” (Hosiya 12:6) Vaaki va le Israyele a va ta kombisa leswaku va hundzuka va tlhelela eka Yehovha hi ku kombisa musa wa rirhandzu, hi ku kombisa vululami na hi ku ‘tshemba Xikwembu minkarhi hinkwayo.’ Ku nga khathariseki leswaku se hi ni nkarhi wo tanihi kwihi hi famba ni Xikwembu, hi fanele hi tiyimisela ku kombisa musa wa rirhandzu, hi kombisa vululami hi tlhela hi tshemba Xikwembu minkarhi hinkwayo.—Pisalema 27:14.

13, 14. Xana Pawulo u yi tirhise njhani Hosiya 13:14, a hi nyika xivangelo xihi xo tshemba Yehovha?

¹³ Vuprofeta bya Hosiya lebyi katsaka Vaisrayele byi hi nyika xivangelo xo hlawuleka xo tshemba Xikwembu. Yehovha u te: “Ndzi ta va kutsula evokweni ra Sheol; ndzi ta va kutsula eku feni. Mindzhombo ya wena yi kwihi, Wena Rifu? Ku kwihi ku lovisa ka wena, Wena Sheol?” (Hosiya 13:14) Yehovha a a nga ta endla leswaku Vaisrayele va nga ha fi hi nkarhi wolowo, kambe eku heteleleni u ta ri mitela makumu rifu kutani a herisa ku hlula ka rona.

¹⁴ Loko a tsalela Vakreste-kulobye lava totiweke, Pawulo u tshahe vuprofeta bya Hosiya, kutani a tsala a ku: “Loko nchumu lowu wu onhakaka wu ambala ku ka wu nga onhaki, ni nchumu lowu wu faka wu ambala ku ka wu nga fi, kutani ku ta endleka rito leri tsariweke, leri nge: ‘Rifu ri miteriwa makumu.’ ‘Rifu, ku hlula ka wena ku kwihi ke? Rifu, ndzhombo wa wena wu kwihi ke?’ Ndzhombo lowu tswalaka rifu i xidyoho, kambe matimba ya xidyoho i Nawu. Kambe a ku nkhensiwe Xikwembu, hikuva xi hi nyika ku hlula hi Hosi ya hina Yesu Kreste!” (1 Vakorinto 15:54-57) Yehovha u pfuxe Yesu eku feni, a nyikela xitiyisekiso lexi chavelelaka xa leswaku vanhu lava nga le mianakanyweni ya Xikwembu va ta pfuxiwa eku feni. (Yohane 5:28, 29) Xexo i xivangelo lexi tsakisaka xa ku tshemba Yehovha! Kambe, nchumu wun’wana lowu tlhandlekelaka eka ntshembo wa ku pfuxiwa eku feni wu hi khutaza ku famba ni Xikwembu.

Tindlela Ta Yehovha I Tinene Minkarhi Hinkwayo

15, 16. I yini leswi vuriweke ka ha ri emahlweni malunghana na Samariya, naswona vuprofeta lebyi byi hetiseke njhani?

¹⁵ Ku khorwiseka ka hina hi leswaku “tindlela ta Yehovha i tinene” swi hi pfuna leswaku hi hambeta hi famba ni Xikwembu. Vaaki va le Samariya a va nga fambi etindleleni letinene ta Xikwembu. Hikwalaho, a va fanele va kuma vuyelo bya xidyoho xa vona ni ku pfumala ripfumelo ka vona eka Yehovha. Ku vuriwe ka ha ri emahlweni leswaku: “Samariya u ta voniwa nandzu, hikuva u xandzukela Xikwembu xa yena. Va ta wisiwa hi banga. Vana va vona va ta fayeteriwa, vavasati lava tikeke eka vona va ta handzuriwa makhwiri.” (Hosiya 13:16) Rhekhodo ya matimu yi kombisa leswaku Vaasiriya, lava hluleke muti wa Samariya, a va swi kota ku endla nsele wo tano wo chavisa.

¹⁶ Muti wa Samariya a wu ri ntsindza wa mfumo wa tinyimba ta khume ta Israyele. Kambe, laha vito Samariya ri nga ha vula ndhawu hinkwayo ya mfumo wolowo. (1 Tihosi 21:1) Hosi Xalmanezere wa Vuntlhanu wa le Asiriya u hlasele muti wa Samariya hi 742 B.C.E. Loko muti wa Samariya wu hetelele wu wile hi 740 B.C.E., vo tala va vaaki va kona va xiyimo xa le henhla va yisiwe evuhlongeni eMesopotamiya ni le Meda. A swi tiveki leswaku muti wa Samariya wu hluriwe hi Xalmanezere wa Vuntlhanu kumbe hi mutlhandlami wa yena Sargoni wa Vumbirhi. (2 Tihosi 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Nilokoswiritano, tirhekhodo ta Sargoni ti vulavula hi ku yisiwa ka Vaisrayele va 27 290 evuhlongeni etindhawini leti nga Ehenhla ka Yufrata ni le Meda.

17. Ematshan’weni yo yi tekela ehansi mimpimanyeto ya Xikwembu, hi fanele hi endla yini?

¹⁷ Vaaki va le Samariya va kume vuyelo byo biha swinene hikwalaho ka leswi va tsandzekeke ku landzela tindlela letinene ta Yehovha. Tanihi Vakreste lava tinyiketeleke, na hina hi nga kuma vuyelo byo biha swinene loko ho va vanhu lava phikelelaka ku endla xidyoho, hi yi tekela ehansi mimpimanyeto leyinene ya Xikwembu. Hi nga tshuki hi hanya hi ndlela yo tano yo biha! Ku ri na sweswo, un’wana ni un’wana wa hina a tirhise ndzayo ya muapostola Petro leyi nge: “A nga tshuki ni un’we wa n’wina a xanisiwa hi ku va mudlayi la dlayaka hi vomu kumbe khamba kumbe muendli wa leswo biha kumbe hi ku nghenelela timhaka ta vanhu van’wana. Kambe loko a xanisiwa hileswi a nga Mukreste, a nga titwi a ri ni tingana, kambe a a tame a dzunisa Xikwembu evitweni leri.”—1 Petro 4:15, 16.

18. Hi nga ‘tama hi dzunisa Xikwembu’ hi ndlela yihi?

¹⁸ Hi ‘tama hi dzunisa Xikwembu’ loko hi famba etindleleni ta xona letinene ematshan’weni yo endla swilo hi ndlela ya hina. Kayini u dlaye hi vomu hikuva u endle swilo hi ndlela ya yena naswona a nga xi yingisanga xitsundzuxo xa Yehovha xa leswaku xidyoho a xi ri kusuhi ni ku n’wi hlasela. (Genesa 4:1-8) Balama u amukele hakelo leyi humaka eka hosi ya le Mowabu ivi a ringeta ku rhukana Israyele kambe a tsandzeka. (Tinhlayo 24:10) Xikwembu xi dlaye Kora wa Mulevhi swin’we ni van’wana hikwalaho ko xandzukela vulawuri bya Muxe na Aroni. (Tinhlayo 16:1-3, 31-33) Entiyisweni, a hi lavi ku famba “endleleni ya Kayini” yo dlaya, hi tsutsumela eka “ndlela leyi hoxeke ya Balama,” kumbe hi lova eka “mavulavulelo yo xandzuka ya Kora.” (Yudha 11) Hambiswiritano, loko ho tshuka hi dyoha, vuprofeta bya Hosiya bya hi chavelela.

Vadyohi Va Nga Tlhelela Eka Yehovha

19, 20. Vaisrayele lava hundzukeke va kote ku nyikela switlhavelo swa njhani?

¹⁹ Ni vanhu lava weke hikwalaho ko endla xidyoho lexikulu va nga tlhelela eka Yehovha. Eka Hosiya 14:1, 2, hi kuma xikombelo lexi: “Vuya, Wena Israyele, eka Yehovha Xikwembu xa wena, hikuva u khunguvanyekile exihoxweni xa wena. Teka marito u vuya eka Yehovha. Hinkwenu vulani eka yena mi ku, ‘Onge u nga rivalela xihoxo; u amukela leswinene, kutani hina hi ta nyikela swinkunzana swa milomu ya hina.’”

²⁰ Vaisrayele lava hundzukeke va swi kotile ku nyikela eka Xikwembu ‘swinkunzana swa milomu ya vona.’ Swinkunzana leswi a ku ri switlhavelo swa ku dzunisa loku humaka embilwini. Pawulo u kombetele eka vuprofeta lebyi loko a khutaza Vakreste ku “nyikel[a] eka Xikwembu xitlhavelo xa ku dzunisa nkarhi hinkwawo, ku nga mbhandzu wa milomu leyi endlaka xitiviso xa le rivaleni eka vito ra xona.” (Vaheveru 13:15) I lunghelo hakunene ku famba ni Xikwembu ni ku nyikela switlhavelo swo tano namuntlha!

21, 22. Vaisrayele lava hundzukeke a va ta vuyeteriwa hi ndlela yihi?

²¹ Vaisrayele lava fularheleke ndlela ya vona yo biha kutani va tlhelela eka Xikwembu va nyikele hi ‘swinkunzana swa milomu ya vona’ eka xona. Xisweswo va vuyeteriwile hi tlhelo ra moya, hilaha Xikwembu a xi tshembise hakona. Hosiya 14:4-7 yi ri: “Ku pfumala vutshembeki ka vona ndzi ta ku herisa [mina Yehovha]. Ndzi ta va rhandza hi ku swi tsakela, hikuva ku hlundzuka ka mina ku sukile eka yena. Ndzi ta fana ni mberha eka Israyele. U ta rhumbuka kukota khon’wa, u ta dzima timitsu ta yena kukota Lebanoni. Swirhabyana swa yena swi ta huma, ni xindzhuti xa yena xi ta fana ni murhi wa mutlhwari, nun’hwelo wa yena wu ta fana ni wa Lebanoni. Va ta tlhela va tshama endzhutini wa yena. Va ta byala mavele, va ta hluka kukota murhi wa vhinya. Xitsundzuxo xa yena xi ta fana ni vhinyo ya le Lebanoni.”

²² Vaisrayele lava hundzukeke a va ta tshunguriwa hi tlhelo ra moya naswona a va ta tlhela va rhandziwa hi Xikwembu. Yehovha a a ta fana ni mberha leyi phyuphyisaka eka vona hileswi a a ta va katekisa swinene. Vanhu va yena lava vuyeteriweke a va ta va ni xindzhuti ku “fana ni murhi wa mutlhwari,” naswona a va ta famba etindleleni ta Xikwembu. Tanihi leswi hina hi hexe hi tiyimiseleke ku famba na Yehovha Xikwembu, i yini leswi languteriweke eka hina?

Hambeta U Famba eTindleleni Letinene Ta Yehovha

23, 24. Buku ya Hosiya yi gimeta hi marito wahi lama khutazaka, naswona ma hi khumba njhani?

²³ Loko hi ta hambeta hi famba ni Xikwembu, hi fanele hi kombisa “vutlhari lebyi humaka ehenhla” naswona minkarhi hinkwayo hi endla swilo hi ku pfumelelana ni tindlela ta xona letinene. (Yakobo 3:17, 18) Ndzimana yo hetelela ya vuprofeta bya Hosiya yi hlayeka hi ndlela leyi: “I mani la tlhariheke leswaku a twisisa swilo leswi? La nga ni ku twisisa, leswaku a swi tiva? Hikuva tindlela ta Yehovha i tinene, naswona lavo lulama hi vona lava va nga ta famba eka tona; kambe lava va tlulaka nawu va ta khunguvanyeka eka tona.”—Hosiya 14:9.

²⁴ Ematshan’weni yo kongomisiwa hi vutlhari ni mimpimanyeto ya misava leyi, a hi tiyimiseleni ku famba etindleleni letinene ta Xikwembu. (Deteronoma 32:4) Hosiya u fambe etindleleni ta xona ku ringana malembe ya 59 kumbe ku tlula. U vule marungula lama humaka eka Xikwembu hi ku tshembeka, a swi tiva leswaku lava tlhariheke a va ta ma twisisa marito wolawo. Ku vuriwa yini hi hina? Loko Yehovha a ha hi pfumelela ku nyikela vumbhoni, hi ta hambeta hi lava hi vutlhari lava va nga ta amukela musa lowu nga faneriwiki wa yena. Naswona ha swi tsakela ku endla ntirho lowu hi ri karhi hi tirhisana swinene ni “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.”—Matewu 24:45-47.

25. Leswi hi kambisiseke vuprofeta bya Hosiya byi fanele byi hi pfuna ku endla yini?

²⁵ Leswi hi kambisiseke vuprofeta bya Hosiya swi fanele swi hi pfuna leswaku hi hambeta hi famba ni Xikwembu hi ri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa leyi xi yi tshembiseke. (2 Petro 3:13; Yudha 20, 21) Mawaku ntshembo lowunene! Ntshembo wolowo hi ta wu kuma loko hi swi kombisa hi rito na hi xiendlo leswaku hi tiyisile loko hi ku: “Tindlela ta Yehovha i tinene.”

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Loko hi gandzela Xikwembu hi ndlela leyi tengeke, xi ta tirhisana njhani na hina?

• Ha yini hi fanele hi tshemba Yehovha minkarhi hinkwayo?

• Ha yini u khorwiseka leswaku tindlela ta Yehovha i tinene?

• Hi nga hambeta njhani hi famba etindleleni letinene ta Yehovha?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Amukela mpfuno wa moya lowu humaka eka vakulu lava nga Vakreste

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Vuprofeta bya Hosiya byi hi nyika xivangelo xo tshemba switshembiso swa Yehovha swo pfuxa vafi

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Hambeta u famba na Xikwembu u ri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki