“Ku Hava Munhu Un’wana La Tshameke A Vulavula Hi Ndlela Leyi”

1, 2. (a) Ha yini tindhuna leti a ti rhumiwe ku ya khoma Yesu ti vuye ximandlamandla? (b) Ha yini Yesu a a ri mudyondzisi wo hlamarisa?

VAFARISI a va pfurha bya ndzilo hi ku hlundzuka. Yesu a a ri etempeleni a ri karhi a dyondzisa hi ta Tata wa yena. Lava nga rhiya ndleve a va nga yimi hi rito rin’we; vo tala a va ri ni ripfumelo eka Yesu, kasi van’wana a va lava ku n’wi vona a ri ekhotsweni. Leswi varhangeri va vukhongeri a va nga ha swi koti ni ku tikhoma va rhume tindhuna leswaku ti ya n’wi khoma. Kambe tindhuna ti vuye ximandlamandla. Vaprista lavakulu ni Vafarisi va lave ku tiva xivangelo xa kona, va te: “Ha yini mi nga n’wi tisanga?” Tindhuna ti hlamule ti ku: “Ku hava munhu un’wana la tshameke a vulavula hi ndlela leyi.” A swi kanakanisi leswaku leswi Yesu a a swi dyondzisa swi va tsakise ngopfu lerova a va ha n’wi khomanga.a—Yohane 7:45, 46.

² Tindhuna teto a hi tona ntsena leti tsakisiweke hi dyondzo ya Yesu. Mintshungu a yi hlengeletana leswaku yi rhiya ndleve loko a ri karhi a dyondzisa. (Marka 3:7, 9; 4:1; Luka 5:1-3) Ha yini Yesu a a ri mudyondzisi wo hlamarisa hi ndlela yoleyo? Hilaha hi swi voneke hakona eka Ndzima 8 ya buku leyi, a a rhandza ntiyiso lowu a a wu dyondzisa, naswona a a rhandza ni vanhu lava a a va dyondzisa. Nakambe a a ri ni vuswikoti byo tirhisa tindlela to dyondzisa. A hi kambisiseni tindlela tinharhu leti tirhaka, leti a ti tirhiseke ni ndlela leyi hi nga ti tekelelaka ha yona.

3, 4. (a) Ha yini Yesu a a tirhisa marito yo olova loko a dyondzisa? (b) Ha yini Dyondzo ya le Ntshaveni yi ri xikombiso lexinene xa madyondziselo ya Yesu yo olova?

³ Anakanya marito yo tika lawa Yesu a a ta va a ma tirhisile! Kambe loko a dyondzisa, a nga tirhisanga marito lama nga twisisekiki eka vayingiseri va yena, lava vo tala va vona a va ri vanhu lava nga “dyondzekangiki, lava tolovelekeke.” (Mintirho 4:13) A a anakanyela ku tsana ka vona, a nga va byelanga rungula ro tika. (Yohane 16:12) Marito ya yena a ma olova, kambe a ma hlamusela ntiyiso lowu fuweke.

⁴ Hi xikombiso, vona Dyondzo ya le Ntshaveni, leyi tsariweke eka Matewu 5:3–7:27. Yesu, eka dyondzo yoleyo u nyike ndzayo leyi fikelelaka mbilu, leyi kandziyisaka ntiyiso wa mhaka. A ku na dyondzo kumbe swiga leswi pfilunganyaka. Entiyisweni, a ri kona rito leri hambi ko va n’wana a nga taka a nga ri twisisi! Hi yona mhaka, loko Yesu a heta ku dyondzisa mintshungu—leyi swi nga endlekaka leswaku a yi katsa vunyingi bya varimi, varisi ni vaphasi va tinhlampfi—a yi “hlamarisiwa hi ndlela yakwe yo dyondzisa.”—Matewu 7:28.

 5. Nyika swikombiso swa rungula ra Yesu leri a ri olova kambe ri fuwile.

⁵ Minkarhi yo tala loko Yesu a dyondzisa a a tirhisa swiga swo koma swo olova ni ku vula rungula leri fuweke. Khale ka khaleni loko ku nga si kandziyisiwa tibuku, u endle leswaku rungula ra yena ri dzika emianakanyweni ni le timbilwini ta vayingiseri vakwe hi ku tirhisa ndlela yoleyo. Vona swikombiso swin’wana: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi.” “Vanhu lava hanyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava va vabyaka.” “Moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.” “Tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.” “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.”b (Matewu 7:1; 9:12; 26:41; Marka 12:17; Mintirho 20:35) Marito lawa ma vuriwe kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke kambe a ma rivaleki nisweswi.

6, 7. (a) Leswaku hi kota ku dyondzisa hi ndlela yo olova, ha yini swi ri swa nkoka ku tirhisa marito yo olova? (b) Xana hi nga swi papalata njhani ku hlohla xichudeni xa Bibele hi rungula ro tala?

⁶ Xana hi nga dyondzisa njhani hi ndlela yo olova? Nchumu wun’wana wa nkoka lowu lavekaka hileswaku hi tirhisa marito yo olova lama nga ta twisisiwa hi vanhu vo tala. Ntiyiso wa xisekelo wa Rito ra Xikwembu a wu rharhangananga. Yehovha u paluxe swikongomelo swa yena eka lava nga ni timbilu letinene ni lava titsongahateke. (1 Vakorinto 1:26-28) Marito yo olova lama hlawuriweke hi vukheta ma nga andlala mintiyiso ya Rito ra Xikwembu hi ndlela leyi twisisekaka.

⁷ Leswaku hi dyondzisa hi ndlela yo olova, hi fanele hi va ni vuxiyaxiya leswaku hi papalata ku hlohla xichudeni xa hina xa Bibele hi rungula ro tala. Xisweswo loko hi fambisa dyondzo ya Bibele, a hi fanelanga hi hlamusela vuxokoxoko byin’wana ni byin’wana; hi vula hambi ku ri ku hatlisela ku hlanganisa rungula ro tala onge hiloko ku hlaya matluka yo tala ku ri swona swa nkoka ngopfu. Ematshan’weni ya sweswo i vutlhari ku dyondza ni xichudeni hi ku ya hi swilaveko ni hi vuswikoti bya xona. Pakani ya hina i ku pfuna xichudeni leswaku xi va mulandzeri wa Kreste ni mugandzeri wa Yehovha. Hikwalaho, hi fanele hi heta nkarhi lowu ringaneke hi ri karhi hi dyondza ni xichudeni leswaku xi ta twisisa leswi xi swi dyondzaka. Hi kona ntiyiso wa Bibele wu nga ta fikelela mbilu ya xona wu tlhela wu xi susumetela ku tirhisa leswi xi swi dyondzaka.—Varhoma 12:2.

8, 9. (a) Ha yini Yesu a a vutisa swivutiso? (b) Xana Yesu u swi tirhise njhani swivutiso leswaku a pfuna Petro ku fikelela xiheri xa mhaka, emhakeni yo hakela xibalo xa tempele?

⁸ Yesu u tirhise swivutiso hi ndlela yo hlamarisa, hambiloko ku ri leswaku a swi nga lavi nhlamuselo yo leha leswaku vayingiseri vakwe va twisisa leswi a va byelaka swona. Ha yini a a vutisa swivutiso? Minkarhi yin’wana, a a vutisa swivutiso leswi fikelelaka mbilu ivi swi paluxa mianakanyo yo biha ya vakaneti va yena, xisweswo swi va pfala milomu. (Matewu 21:23-27; 22:41-46) Hambiswiritano, minkarhi yo tala a a tirhisa swivutiso leswaku vadyondzisiwa va yena va ta phofula mianakanyo ya vona, naswona a a endlela ku va tlhontlha mianakanyo ni ku va dyondzisa ku yi tirhisa. Hikwalaho, u vutise swivutiso swo kota lexi nge, “Mi swi vonisa ku yini?” ni lexi nge “Xana wa swi kholwa leswi ke?” (Matewu 18:12; Yohane 11:26) Yesu a a kota ku fikelela timbilu ta vadyondzisiwa va yena hi ku vutisa swivutiso. Hi lexi xikombiso.

⁹ Siku rin’wana valuvisi va vutise Petro loko Yesu a hakerile xibalo xa tempele.c Petro a nga ha dyanga nkarhi u va hlamule a ku, “Ina.” Endzhakunyana, Yesu u bule na yena a ku: “U swi vonisa ku yini, Simoni? Xana u ehleketa leswaku tihosi ta misava ti yi kuma eka vamani mindzuvo kumbe xibalo xa nhloko? Xana ti swi kuma eka vana va tona kumbe ti swi kuma eka vafambi?” Petro u hlamule a ku: “Eka vafambi.” Kutani Yesu a ku: “Kahle-kahle vana va tona a va hakeli xibalo.” (Matewu 17:24-27) A swi kanakanisi leswaku yinhla ya swivutiso sweswo a yi ri erivaleni eka Petro, hikuva swirho swa ndyangu wa tihosi a swi tiveka leswaku a swi languteriwanga ku hakela xibalo. Hikwalaho, Yesu tanihi N’wana la nga swakwe wa Hosi leyi nga etilweni leyi a ku gandzeriwa yona etempeleni, nawu a wu nga n’wi bohi leswaku a humesa xibalo. Xiya leswaku ematshan’weni yo nyika Petro nhlamulo hi ku kongoma, Yesu u tirhise swivutiso hi vutlhari ku pfuna Petro leswaku a fikelela xiheri xa mhaka nileswaku kumbexana a swi vona leswaku enkarhini lowu taka swi ta lava a rhanga a ehleketisisa a nga si hlamula.

10. Xana hi nga swi tirhisa njhani swivutiso hi ndlela leyinene loko hi ri eku chumayeleni hi yindlu ni yindlu?

¹⁰ Hi nga swi tirhisa njhani swivutiso hi ndlela leyinene loko hi ri ensin’wini? Loko hi ri karhi hi chumayela hi yindlu ni yindlu, hi nga vutisa vanhu swivutiso leswaku hi pfuxa ku tsakela kumbexana leswaku hi pfula ndlela yo kota ku va byela mahungu lamanene. Hi xikombiso, loko hi kuma munhu lonkulu emutini hi nga ha n’wi vutisa hi xichavo hi ku, “Xana misava yi cince njhani evuton’wini bya wena?” Loko a hlamurile, hi nga ha ku, “Xana u ehleketa leswaku ku laveka yini leswaku misava leyi yi va ndhawu leyinene yo hanya eka yona?” (Matewu 6:9, 10) Loko hi kuma manana la nga ni swihlangi, hi nga ha vutisa hi ku, “Xana u tshama u tivutisa leswaku misava leyi yi ta va yi ri njhani loko vana va wena va kurile?” (Pisalema 37:10, 11) Loko hi va ni vuxiyaxiya loko hi nghena emutini, hi nga ha kota ku hlawula xivutiso lexi nga ta pfuxa ku tsakela eka n’wini wa muti.

11. Xana hi nga swi tirhisa njhani swivutiso hi ndlela leyinene loko hi ri karhi hi fambisa dyondzo ya Bibele?

¹¹ Xana hi nga swi tirhisa njhani swivutiso hi ndlela leyinene loko hi ri karhi hi fambisa dyondzo ya Bibele? Swivutiso leswi ehleketiweke kahle swi ta pfuna xichudeni leswaku xi hi phofulela leswi nga embilwini ya xona. (Swivuriso 20:5) Hi xikombiso, a hi nge hi le ku dyondzeni ka ndzima leyi nge “Ku Hanya Hi Ndlela Leyi Tsakisaka Xikwembu” ebukwini leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene?d Ndzima leyi yi bula hi langutelo ra Xikwembu hi mikhuva yo tanihi ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu, vudakwa ni ku hemba. Tinhlamulo ta xichudeni ti nga ha komba leswaku xa swi twisisa leswi Bibele yi swi dyondzisaka, kambe xana leswi xi swi dyondzaka xa swi pfumela ke? Hi nga ha xi vutisa leswi, “Xana langutelo ra Xikwembu malunghana ni mikhuva yoleyo ra twala eka wena?” Hi nga ha xi vutisa ni leswi, “Xana u nga ri tirhisa njhani rungula leri evuton’wini bya wena?” Kambe u nga rivali leswaku u fanele u tirhisa vutlhari naswona u xixima xichudeni. A hi lavi ku vutisa swivutiso leswi nga ta xi khomisa tingana hi vomu.—Swivuriso 12:18.

12-14. (a) Xana Yesu u byi tirhise hi tindlela tihi vuswikoti bya yena byo hlamula hi ndlela leyi twisisekaka? (b) Hi wahi marito ya ntikelo lawa Yesu a ma tirhiseke loko Vafarisi va vula leswaku matimba ya yena ma huma eka Sathana?

¹² Yesu a a ri ni vutshila byo hlamusela hi ndlela leyi twalaka hikwalaho ka mianakanyo ya yena leyi hetisekeke. Minkarhi yin’wana u nyikele nhlamuselo leyi nga erivaleni loko a kaneta swihehlo swa vakaneti vakwe. Ko tala a a hlamusela hi ndlela leyi khorwisaka leswaku a dyondzisa valandzeri va yena tidyondzo ta nkoka. A hi xiyeni swikombiso swin’wana.

¹³ Endzhaku ka loko Yesu a hanyise wanuna wa bofu tlhelo mbheveve, loyi a a ri ni dimona, Vafarisi va n’wi hehlile va ku: “Munhu loyi u hlongola madimona hi Belzebule [Sathana], mufumi wa madimona.” Mavulavulelo ya vona a ma komba leswaku a va pfumela tlhelo va kanakana leswaku ku laveka matimba lama tlulaka ya munhu leswaku munhu a kota ku hlongola madimona. Hambiswiritano, va vule leswaku matimba ya Yesu ma huma eka Sathana. Xihehlo xa vona a xi ri mavunwa ya rihlaza naswona a xi nga ri na nhloko na ncila. Loko Yesu a paluxa mianakanyo ya vona leyo homboloka, u te: “Mfumo wun’wana ni wun’wana lowu avaneke hi vuwona wa wa, naswona muti kumbe yindlu yin’wana ni yin’wana leyi avaneke hi vuyona a yi nge yimi. Hi ndlela leyi fanaka, loko Sathana a hlongola Sathana, u avanile hi yexe; kutani ke, mfumo wa yena wu ta yimisa ku yini?” (Matewu 12:22-26) Kahle-kahle leswi Yesu a a swi vula hi leswi: “Loko a ndzi rhumiwe hi Sathana, a ndzi ta va ndzi ri karhi ndzi lwisana na Sathana, kutani Sathana a a ta va a ri karhi a tikaneta hi yexe naswona a a ta wa ku nga ri khale.” Ha yini a va ala mhaka leyi khorwisaka swonghasi?

¹⁴ Yesu a a nga si heta hi vona. Leswi a a swi tiva leswaku van’wana va valandzeri va Vafarisi a va hlongole madimona, u va vutise xivutiso xo olova kambe xi ri xa ntikelo a ku: “Loko ndzi hlongola madimona hi Belzebule, xana vana [kumbe vadyondzisiwa] va n’wina va ma hlongola hi mani?” (Matewu 12:27) Leswi Yesu a a swi vula hi leswi: “Loko ku ri leswaku ndzi hlongola madimona hi matimba ya Sathana, swi vula leswaku valandzeri va n’wina na vona va fanele va ma hlongola hi matimba ya yena.” Xana Vafarisi a va ha ta pfula nomu va ku yini? A va nga ta pfumela leswaku valandzeri va vona a va tirhisa matimba ya Sathana. Xisweswo, Yesu u va hlamule hi ku tirhisa leswi va nga swi vula kutani muhloti wa tinyarhi ti vuya hi yena. Hakunene swa tsakisa ku hlaya hi ta ndlela leyi Yesu a hlamulaneke na vona ha yona! A swi kanakanisi leswaku marito ya Yesu ma fikelele timbilu ta mintshungu leyi n’wi tweke hi tindleve ta yona ni ku va swin’we na yena.

15-17. Hlamusela xikombiso xa ndlela leyi Yesu a ma tirhiseke ha yona marito lama nge “hilaha ku tlurisaka” loko a ri karhi a dyondzisa tidyondzo leti khutazaka malunghana ni Tata wakwe.

¹⁵ Nakambe Yesu u hlamule hi ndlela leyi twisisekaka, leyi fikelelaka mbilu loko a ri karhi a dyondzisa tidyondzo leti khutazaka malunghana ni Tata wa yena. Hakanyingi a a endla tano hi ku tirhisa marito lama nge “hilaha ku tlurisaka”—ku pfuna vayingiseri va yena leswaku mhaka leyi va yi toloveleke yi va pfuna ku khorwiseka hi leswi a va dyondzisaka swona. Mahlamuselelo ya muxaka lowu lama sekeriweke eka ku fananisa timhaka ma nga khorwisa munhu swinene. A hi kambisiseni swikombiso swimbirhi ntsena.

¹⁶ Loko Yesu a angula xikombelo xa vadyondzisiwa va yena xa ku va a va dyondzisa ku khongela, u hlamusele ndlela leyi vatswari lava nga hetisekangiki va swi tsakelaka ha yona ku nyika vana va vona “tinyiko letinene.” Kutani a gimeta hileswaku: “Loko n’wina, hambiloko mi hombolokile mi tiva ndlela ya ku nyika vana va n’wina tinyiko letinene, Tatana la nge tilweni u ta nyika moya lowo kwetsima hilaha ku tlurisaka swinene eka lava n’wi kombelaka!” (Luka 11:1-13) Yinhla ya Yesu yi sekeriwe eka ku pimanisa swilo swimbirhi. Loko vatswari lava nga hetisekangiki va khathalela swilaveko swa vana va vona, Tata wa hina la nge matilweni la hetisekeke ni la lulameke hi tindlela hinkwato u va nyika moya lowo kwetsima vagandzeri va yena lava tshinelaka eka yena hi xikhongelo!

¹⁷ Yesu u tirhise mhaka yoleyo loko a nyika ndzayo ya vutlhari emhakeni ya ku langutana ni mivilelo. U te: “Xiyisisani mawukuwuku leswaku a ma byali mbewu kumbe ku tshovela, naswona a ma na dulu kumbe xitlati, kambe Xikwembu xa ma wundla. Xana n’wina a mi va risima ngopfu ku tlula tinyenyana? Xiyisisani ndlela leyi makhon’wa ma kulaka ha yona; a ma tirhi hi matimba kumbe ku swula . . . Kutani, loko Xikwembu xi ambexa ximila xa nhova lexi vaka kona namuntlha kutani mundzuku xi cukumetiwa exitikweni, kunene xi ta mi ambexa hilaha ku tlurisaka, n’wina lava nga ni ripfumelo leritsongo!” (Luka 12:24, 27, 28) Loko Yehovha a khathalela tinyenyana ni swiluva, vanhu lava n’wi rhandzaka ni ku n’wi gandzela na vona u ta va khathalela hilaha ku tlurisaka! A swi kanakanisi leswaku Yesu u khumbhe timbilu ta vayingiseri vakwe hi ku tirhisa ndlela yoleyo.

18, 19. Xana munhu loyi a vulaka leswaku a nga pfumeli eka Xikwembu lexi a nga xi voniki hi nga n’wi khorwisa njhani?

¹⁸ Loko hi ri ensin’wini hi fanele hi kaneta tidyondzo ta mavunwa kambe hi tirhisa tinhla leti twalaka. Nakambe loko hi ri karhi hi dyondzisa tidyondzo leti akaka malunghana na Yehovha, hi fanele hi hlamusela munhu hi tinhla leti khorwisaka. (Mintirho 19:8; 28:23, 24) Xana sweswo swi vula leswaku hi fanele hi dyondza ku hlamula hi ndlela leyi rharhanganeke leswaku hi ta khorwisa vanhu? Doo! Dyondzo leyi hi yi kumaka eka madyondziselo ya Yesu hileswaku tinhla leti twisisekaka leti andlariweke kahle hi ndlela yo olova hi tona ti pfunaka ngopfu.

¹⁹ Hi xikombiso, xana hi nga n’wi hlamula njhani munhu la vulaka leswaku a nga pfumeli eka Xikwembu lexi a nga xi voniki? Hi nga ha hlamusela ndlela leyi swilo swi endlekaka ha yona hi ntumbuluko. Loko ku endleka nchumu wo karhi, ha swi xiya leswaku ku na loyi a nga wu endla. Hi nga ha ku: “Loko a wo va wexe endhawini yo karhi kutani u vona yindlu leyi akiweke kahle, yi lo mphaa, hi swakudya, xana a wu nge swi voni xikan’we-kan’we leswaku ku ni un’wana loyi a nga yi aka a tlhela a yi tata hi swakudya? Kutani ke, na hina loko hi vona ntumbuluko ni swakudya swo tala leswi nga emisaveni, xana a swi vonaki swi twala ku pfumela leswaku ku ni Un’wana loyi a nga swi endla? Bibele hi yoxe yi yi hlamusela kahle mhaka leyi, yi ri: ‘Yindlu yin’wana ni yin’wana yi akiwa hi munhu, kambe loyi a akeke swilo hinkwaswo i Xikwembu.’” (Vaheveru 3:4) Hambiswiritano, ku nga khathariseki leswaku nhlamuselo ya hina yi twala ku fikela kwihi, a hi vanhu hinkwavo lava nga ta khorwiseka.—2 Vatesalonika 3:2.

20, 21. (a) Xana hi nga ma tirhisa njhani marito lama nge “hilaha ku tlurisaka” leswaku hi kandziyisa timfanelo ni tindlela ta Yehovha? (b) I yini leswi hi nga ta bula ha swona eka ndzima leyi landzelaka?

²⁰ Loko hi dyondzisa, hambi hi le nsin’wini kumbe evandlheni hi nga tirhisa marito lama nge “hilaha ku tlurisaka” leswaku hi kandziyisa timfanelo ni tindlela ta Yehovha. Hi xikombiso, loko hi lava ku kombisa leswaku dyondzo ya ndzilo wa tihele, kahle-kahle i ku delela Yehovha, hi nga ha ku: “Xana u kona tatana la nga ni rirhandzu loyi a nga xupulaka n’wana wa yena hi ku teka voko ra n’wana a ri veka endzilweni? Hikwalaho, dyondzo ya ndzilo wa tihele yi n’wi nyangatsa hilaha ku tlurisaka Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu!” (Yeremiya 7:31) Loko hi lava ku tiyisekisa mupfumeri-kulorhi la tshikilelekeke leswaku na yena Yehovha wa n’wi rhandza, hi nga ha ku: “Loko Yehovha a vona xindzingiri xi ri xa nkoka, swi le rivaleni leswaku u va rhandza hilaha ku tlurisaka vagandzeri va yena lava nga emisaveni, ku katsa na wena!” (Matewu 10:29-31) Nhlamuselo yo tano yi nga hi pfuna leswaku hi fikelela timbilu ta vanhu van’wana.

²¹ Endzhaku ko kambisisa tindlela tinharhu ntsena ta madyondziselo ya Yesu, hi swi twisisa kahle leswaku tindhuna letiya ti nga tsandzeka ku n’wi khoma a ti nga hundzeleti, loko ti ku: “Ku hava munhu un’wana la tshameke a vulavula hi ndlela leyi.” Eka ndzima leyi landzelaka, hi ta bula hi ndlela yin’wana ya Yesu yo dyondzisa leyi kumbexana a dumeke ha yona, ku nga ku tirhisa swifaniso.