Vutomi eMinkarhini Ya Bibele—Muphasi Wa Tinhlampfi
“Loko a famba etlhelo ka lwandle ra Galeliya, [Yesu] a vona vanhu vambirhi lava a va ri vamakwavo, Simoni loyi a vuriwaka Petro na Andriya makwavo, va peta rikoka ra tinhlampfi elwandle, hikuva a va ri vaphasi va tinhlampfi. Kutani a ku eka vona: ‘Ndzi landzeleni, ndzi ta mi endla vaphasi va vanhu.’”—MATEWU 4:18, 19.
TINHLAMPFI, ku phasa tinhlampfi ni vaphasi va tinhlampfi i swilo leswi hakanyingi ku vulavuriwaka ha swona eka marungula ya Tievhangeli. Entiyisweni, Yesu u tirhise swifaniso swo hlaya leswi vulavulaka hi ku phasa tinhlampfi. Nakambe a swi hlamarisi leswi a a heta nkarhi wakwe wo tala a ri karhi a dyondzisa ekusuhi ni le ribuweni ra Lwandle ra Galeliya. (Matewu 4:13; 13:1, 2; Marka 3:7, 8) Tiva leri ro xonga leri nga ni mati yo tenga ri lehe tikhilomitara ta 20 naswona ri aname tikhilomitara ta 11. Swi nga ha endleka leswaku vaapostola lava ringanaka nkombo va Yesu—Petro, Andriya, Yakobo, Yohane, Filipi, Tomasi na Nataniyele—a va ri vaphasi va tinhlampfi.—Yohane 21:2, 3.
Xana a swi ri njhani ku va muphasi wa tinhlampfi hi nkarhi wa Yesu? Ha yini u nga dyondzi swin’wana malunghana ni ntirho lowu? U ta kurisa ku tlangela ka wena vaapostola naswona u ta antswisa ndlela leyi u swi twisisaka ha yona swiendlo ni swifaniso swa Yesu. Xo sungula, languta ndlela leyi a swi ri ha yona ku tirhela eLwandle ra Galeliya.
“Lwandle Ri Sungula Ku Kariha Ngopfu”
Lwandle ra Galeliya ri le xikarhi ka nkova lowu enteke timitara ta kwalomu ka 210 ku suka ehansi ka vuandlalo bya lwandle. Ku ni maribye etlhelo ka ribuwa ra kona naswona en’walungwini, Ntshava ya Herimoni leyi xongeke yi lehe lerova yi vonaka onge yi fika emapapeni. Hi xixika, moya wo titimela wu pfa wu endla leswaku ku va ni magandlati. Hi ximumu, vuandlalo bya mati byi va ni moya wo hisa. Loko va nga swi xiyi, swidzedze leswi taka swi huma etintshaveni ta le kusuhi swi veka vatluti lava nga elwandle ekhombyeni. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe na vona va tshame va hlangana ni xidzedze lexi fanaka.—Matewu 8:23-27.
Vaphasi va tinhlampfi a va tluta hi swikepe leswi leheke kwalomu ka timitara ta nhungu swi tlhela swi va ni timhandzi to leha leti yaka ehenhla leti leheke kwalomu ka timitara timbirhi. Hakanyingi, swikepe swa vona a swi ri ni mhandzi yo leha leyi a yi boha maseyila ni xisirhelelo lexi fanaka ni tende encileni wa xona. (Marka 4:35-41) Swikepe leswi, leswi nga riki ni rivilo kambe swi tiyeke a swi kota ku tiyiselela moya lowu a wu susumeta maseyila ma ya eka tlhelo lerin’wana loko hi hala tlhelo ku tika ka tinkoka ku tikela eka tlhelo lerin’wana.
Vavanuna a va jikisa xikepe lexi hi ku tirhisa timhandzi leti tirhisiwaka ku fambisa xikepe leti a ti ri ematlhelo hamambirhi. Swi nga ha endleka eka xikepe ha xin’we a ku va ni vaphasi va tinhlampfi va kwalomu ka tsevu kumbe ku tlula. (Marka 1:20) Ku engetela kwalaho, swi nga ha endleka swikepe leswi a swi rhwala ni switirhisiwa swin’wana swo tanihi maseyila (1), ntambhu (2), timhandzi to tluta ha tona (3), xitiyisi xa nsimbi (4), swiambalo leswi kufumelaka leswi nga tsakamiki (5), swakudya (Marka 8:14) (6), swirhundzu (7), xikhigelo (Marka 4:38) (8), ni rikoka (9). Swi nga ha endleka a va rhwala ni swipapamarisi (10), swin’we ni swinjovo (11), swo lunghisa ha swona (12), ni mavoni (13).
“Va Phase Tinhlampfi To Tala Ngopfu”
Ku fana ni le ka lembe-xidzana ro sungula, namuntlha tindhawu leti nga ni tinhlampfi to tala eLwandle ra Galeliya ti le kusuhi ni mativa ni milambu leyi cheletaka elwandle. Etindhawini leti, masalela ya matsavu ma nghena elwandle kutani ma endla leswaku tinhlampfi ti ta endhawini yoleyo. Leswaku va kota ku phasa muxaka wa tinhlampfi, vaphasi va tinhlampfi va le nkarhini wa Yesu a va tirha nivusiku va ri karhi va tirhisa mavoni. Siku rin’wana, vadyondzisiwa va Yesu va phase vusiku hinkwabyo kambe va nga kumi nchumu. Kambe loko Yesu a va lerisa hi siku leri landzelaka leswaku va hoxa tinkoka ta vona nakambe, va phase tinhlampfi to tala lerova swikepe swa vona swi va ekusuhi ni ku mbombomela.—Luka 5:6, 7.
Minkarhi yin’wana vaphasi va tinhlampfi a va tlutela ematini lama enteke. Laha va phasaka kona tinhlampfi to tala, swikepe swimbirhi a swi tirhisana. Vavanuna a va vamba rikoka exikarhi ka swikepe; va tluta va ya ematlhelo lama hambaneke, va ri karhi va humesa rikoka loko rona ri ri karhi ri phasa tinhlampfi. Swikepe a swi fika emakumu kutani ntlhamu wu va wu rhiyekile. Kutani vaphasi va tinhlampfi a va koka rikoka hi tintambhu leti nga eka rona, va halata leswi va swi phaseke endzeni ka xikepe. Swi nga ha endleka rikoka leri a ri lehe timitara to tlula 30 naswona ri ente timitara ta kwalomu ka timbirhi, leswi a swi ta endla leswaku ri va ri kule ku ringana ku phasa ntlawa hinkwawo wa tinhlampfi. Hala henhla ka rona a ri bohiwe swipapamarisi kutani hala hansi ri bohiwa hi swilo swo tikanyana. Vaphasi va tinhlampfi a va hoxa tinkoka ta vona hi ku phindha-phindha awara yin’wana ni yin’wana.
Ntlawa wa vaphasi va tinhlampfi a wu tirhisa endlelo rin’wana loko va phasa endhawini leyi nga entangiki. Xikepe a xi ta teka tlhelo rin’we ra rikoka ku suka eribuweni xi nghena elwandle kutani xi tlhela xi vuya eribuweni, leswi a swi endla leswaku tinhlampfi ti sala exikarhi ka rikoka. Vavanuna lava nga eribuweni a va ta teka tinhlampfi leti nga eka rikoka kutani va ti veka eribuweni laha eku heteleleni a va ti hlawula kona. A va veka leti nga tinene eswibyeni. Tin’wana a ti xavisiwa endhawini yoleyo. To tala a ti omisiwa ni ku endliwa mintonga, ti vekiwa eswibyeni swa vumba kutani ti yisiwa eYerusalema kumbe ematikweni man’wana. Swivumbiwa leswi nga riki ni magegetsu kumbe swipapila, swo tanihi tihunga a swi cukumetiwa hileswi a swi tekiwa swi nga tenganga. (Levhitika 11:9-12) Yesu a a vulavula hi endlelo leri ra ku phasa tinhlampfi loko a fanisa “mfumo wa matilo” ni rikoka ni tinhlampfi to hambana-hambana tanihi vanhu lavanene ni lavo biha.—Matewu 13:47-50.
Muphasi wa tinhlampfi loyi a phasaka a ri yexe a ta tirhisa xinjovo. Kumbe a ta tirhisa rikoka leritsongo. Ku va a ri hoxa ematini, a ta korhamela ematini, a veka rikoka emakatleni yakwe kutani a ri hoxa ehenhla. Rikoka leri a ri ta andlaleka kutani ri wela ematini ivi ri nyupela. Loko muphasi loyi wa tinhlampfi a ri ni nkateko, rikoka a ri ta phasa tinhlampfi ti nga ri tingani loko a ri koka hi ntambhu leyi nga exikarhi ka rona.
Tinkoka a ti durha naswona a ku ri ntirho lowukulu ku va ti khathaleriwa kutani vavanuna a va ti tirhisa hi vukheta. Muphasi wa tinhlampfi a a heta nkarhi wakwe wo tala a ri karhi a rhunga, a hlantswa ni ku omisa tinkoka—ku nga ntirho lowu a wu endla minkarhi hinkwayo loko a heta ku phasa tinhlampfi. (Luka 5:2) Muapostola Yakobo na Yohane lava a va ri vamakwavo a va tshame exikepeni xa vona va ri karhi va rhunga tinkoka ta vona loko Yesu a va rhamba leswaku va n’wi landzela.—Marka 1:19.
Exikarhi ka mixaka ya tinhlampfi leyi vaphasi va tinhlampfi va lembe-xidzana ro sungula a va yi lava, a ku ri ni leyi vuriwaka tilapia leyi a yi lo vuya hi masaka. Mixaka leyi ya tinhlampfi a yi dyiwa siku ni siku hi vanhu vo tala va le Galeliya naswona swi nga ha endleka Yesu a dye nhlampfi leyi yo nandziha. Swi nga ha endleka a ku ri tinhlampfi timbirhi leti omisiweke ta tilapia leti Yesu a ti tirhiseke ku endla ha tona singita leri a phameleke vanhu va magidi. (Matewu 14:16, 17; Luka 24:41-43) Muxaka lowu wa tinhlampfi hakanyingi wu famba ni vana va wona wu va rhwale hi nomu. Hambiswiritano, loko ti nga ri na vana va tona, ti va ti tamele xiribyana enon’wini wa tona kumbe hambi ku ri ku rholela xingwece xo hatima lexi nga ehansi ka lwandle.—Matewu 17:27.
Eka lembe-xidzana ro sungula, vaphasi va tinhlampfi lava humelelaka a va lehisa mbilu, va tirha hi matimba naswona a va tiyimisele ku tiyisela swiphiqo loko va ri karhi va langutele vuyelo lebyi hetaka nkarhi wo leha. Lava amukeleke xirhambo xa Yesu xa leswaku va n’wi landzela entirhweni wa ku endla vadyondzisiwa na vona a va fanele va va ni timfanelo to tano loko va lava ku va “vaphasi va vanhu” lava humelelaka.—Matewu 28:19, 20.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]
(Hlaya nkandziyiso)