NDZIMA 3
Yehovha A Paluxa Xikongomelo Xakwe
1, 2. Xana Yehovha u xi paluxe njhani xikongomelo xakwe hi vanhu?
VATSWARI lava khathalaka va katsa vana va vona loko va bula hi timhaka ta ndyangu. Hambiswiritano, va ni vuxiyaxiya malunghana nileswaku hi tihi timhaka leti va va byelaka tona. Va va byela ntsena leti va vonaka leswaku va kule ku ringana lerova va nga ti twisisa.
2 Hilaha ku fanaka, hakatsongo-tsongo Yehovha u paluxe xikongomelo xakwe hi vanhu. Kambe u endle tano ntsena loko a tiva leswaku se a ku ri nkarhi lowu faneleke wa leswaku a xi paluxa. Xiya nkatsakanyo wa ndlela leyi Yehovha a wu paluxeke ha yona ntiyiso malunghana ni Mfumo ematin’wini hinkwawo ya vanhu.
Ha Yini Ku Ri Ni Xilaveko Xa Leswaku Mfumo Wu Ta?
3, 4. Xana Yehovha u kunguhatele vanhu vutomi bya vona? Hlamusela.
3 Mfumo wa Mesiya a wu nga ri xiphemu xa xikongomelo xo sungula xa Yehovha. Ha yini? Hikuva Yehovha a nga kunguhatelangi vanhu vutomi bya vona; kambe u vumbe vanhu va ri ni ntshunxeko wa ku tihlawulela. Kutani u byele Adamu na Evha malunghana ni xikongomelo xakwe hi vanhu loko a ku: “Tswalanani mi andza, mi tata misava, mi yi fuma.” (Gen. 1:28) Nakambe Yehovha a lava leswaku va xixima milawu yakwe malunghana ni leswinene ni leswo biha. (Gen. 2:16, 17) Adamu na Evha a va fanele va hlawule ku tshama va tshembekile. Loko vona ni vatukulu va vona a va lo endla tano, a hi nga ta lava Mfumo lowu fumiwaka hi Kreste leswaku wu hetisisa xikongomelo xa Xikwembu. Sweswi misava hinkwayo a yi ta va yi tele hi vanhu lava hetisekeke, lava hinkwavo ka vona va gandzelaka Yehovha.
4 Ku xandzuka ka Sathana, Adamu na Evha, a ku endlanga leswaku Yehovha a tshika xikongomelo xakwe xo tata misava hi vanhu lava hetisekeke. Ematshan’weni ya sweswo, Yehovha u cince ndlela yakwe yo xi hetisisa. Xikongomelo xakwe a xi fani ni xitimela lexi faneleke xi famba endleleni yo karhi leswaku xi kota ku fika laha xi yaka kona naswona xi nga ha kavanyetiwaka hi swiendlo swa van’wana. Loko Yehovha a vula xikongomelo xakwe, ku hava xivumbiwa xa matimba evuakweni hinkwabyo lexi nga sivelaka leswaku xi hetiseka. (Hlaya Esaya 55:11.) Loko nchumu wo karhi wu ringeta ku sivela ndlela leyi Yehovha a yi tirhisaka leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe, u tirhisa ndlela yin’wana.a (Eks. 3:14, 15) Loko a vona swi fanerile, u tivisa malandza yakwe yo tshembeka malunghana ni ndlela yakwe leyintshwa leyi a nga ta yi tirhisa leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe.
5. Xana Yehovha u endle yini hi ku xandzuka loku veke kona aEdeni?
5 Hikwalaho ka ku xandzuka loku veke kona aEdeni, Yehovha u katse ni ku simekiwa ka Mfumo eka xikongomelo xakwe. (Mat. 25:34) Loko ku vonake ku nga ha ri na ntshembo eka vanhu, Yehovha u sungule ku paluxa ndlela yin’wana leyi a nga ta yi tirhisa leswaku a vuyetela vanhu ni ku herisa ku vaviseka loku vangiweke hi Sathana loko a lava leswaku ku fuma yena. (Gen. 3:14-19) Hambiswiritano, Yehovha a nga byi paluxanga hi nkarhi wun’we vuxokoxoko hinkwabyo malunghana ni Mfumo.
Yehovha A Sungula Ku Paluxa Ntiyiso Malunghana Ni Mfumo
6. Xana Yehovha u tshembise yini naswona i yini leswi a nga swi paluxangiki?
6 Eka vuprofeta byo sungula, Yehovha u tshembise leswaku “n’wana” wo karhi a ta pfotlosa nyoka. (Hlaya Genesa 3:15.) Hambiswiritano, n’wana yoloye ni nyoka a swi paluxiwanga hi nkarhi wolowo. Yehovha a nga paluxanga ntiyiso lowu engetelekeke eka rungula rolero ku ringana malembe ya kwalomu ka 2 000.b
7. Ha yini ku hlawuriwe Abrahama naswona hi yihi dyondzo ya nkoka leyi hi yi dyondzaka emhakeni leyi?
7 Eku heteleleni, Yehovha u hlawule Abrahama tanihi loyi n’wana loyi a tshembisiweke a a ta huma eka yena. Abrahama u hlawuriwe hikwalaho ka leswi a ‘yingiseke rito ra Yehovha.’ (Gen. 22:18) Hi dyondza dyondzo ya nkoka emhakeni leyi ya leswaku Yehovha u paluxa xikongomelo xakwe ntsena eka vanhu lava n’wi chavaka hi timbilu ta vona hinkwato.—Hlaya Pisalema 25:14.
8, 9. I ntiyiso wihi malunghana ni n’wana loyi a tshembisiweke lowu Yehovha a wu paluxeke eka Abrahama na Yakobe?
8 Loko a vulavula ni munghana wakwe Abrahama hi ku tirhisa ntsumi, Yehovha u wu paluxe ro sungula ntiyiso lowu wa nkoka malunghana ni n’wana loyi a tshembisiweke: A a ta va munhu wa nyama. (Gen. 22:15-17; Yak. 2:23) Kambe, xana munhu loyi a ta yi pfotlosa njhani nyoka? Xana nyoka leyi a ku ri mani? Ku hlavuteriwa loku veke kona endzhakunyana a ku ta hlamula swivutiso sweswo.
9 Yehovha u hlele leswaku n’wana loyi a tshembisiweke a a ta huma eka Yakobe ntukulu wa Abrahama loyi a kombiseke ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu. (Gen. 28:13-22) Hi ku tirhisa Yakobe, Yehovha u paluxe leswaku Loyi a Tshembisiweke a ta va ntukulu wa Yuda n’wana wa Yakobe. Yakobe u profete leswaku ntukulu yoloye wa Yuda a ta kuma “nhonga ya vuhosi” leyi fanekiselaka vulawuri bya le vuhosini ni leswaku ‘vanhu a va ta yingisa yena.’ (Gen. 49:1, 10) Hi marito wolawo, Yehovha u kombise leswaku Loyi a Tshembisiweke a ta va mufumi, ku nga hosi.
10, 11. Ha yini Yehovha a paluxe xikongomelo xakwe eka Davhida na Daniyele?
10 Eka malembe ya kwalomu ka 650 endzhaku ka loko Yuda a file, Yehovha u paluxe leswi engetelekeke malunghana ni xikongomelo xakwe eka Hosi Davhida, ku nga ntukulu wa Yuda. Yehovha u hlamusele Davhida tanihi ‘wanuna la amukelekaka embilwini yakwe.’ (1 Sam. 13:14; 17:12; Mint. 13:22) Hikwalaho ka leswi Davhida a chava Xikwembu swi huma embilwini, Yehovha u hlawule ku endla ntwanano na yena, a n’wi tshembisa leswaku un’wana wa vatukulu vakwe a ta fuma hilaha ku nga heriki.—2 Sam. 7:8, 12-16.
11 Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 500, Yehovha u tirhise muprofeta Daniyele leswaku a paluxa lembe leri kongomeke leri Loyi a Totiweke kumbe Mesiya a ta ta ha rona emisaveni. (Dan. 9:25) Yehovha a a teka Daniyele tanihi “munhu loyi a navelekaka swinene.” Ha yini? Hikuva Daniyele a n’wi xixima swinene Yehovha naswona u hambete a n’wi tirhela.—Dan. 6:16; 9:22, 23.
12. Xana Daniyele a byeriwe ku endla yini naswona ha yini?
12 Hambileswi Yehovha a tirhiseke malandza yo tano yo tshembeka yo tanihi Daniyele leswaku ma tsala vuxokoxoko byo tala malunghana ni n’wana loyi a tshembisiweke, ku nga Mesiya, a wu nga si fika nkarhi wa Yehovha wa leswaku malandza yakwe ma twisisa nkoka wa swilo hinkwaswo leswi a ma huhuteleke leswaku ma swi tsala. Hi xikombiso, endzhaku ko kombiwa xivono lexi katsaka ku simekiwa ka Mfumo wa Xikwembu, Daniyele u byeriwe ku lema vuprofeta kukondza ku fika nkarhi lowu vekiweke hi Yehovha. Loko nkarhi wolowo wu fika, vutivi bya ntiyiso a “byi ta andza.”—Dan. 12:4.
Yehovha u tirhise vavanuna vo tshembeka vo tanihi Daniyele leswaku va tsala vuxokoxoko malunghana ni Mfumo wa Mesiya
Yesu A Paluxa Xikongomelo Xa Xikwembu
13. (a) A ku ri mani n’wana loyi a tshembisiweke? (b) Xana Yesu u byi paluxe njhani vuprofeta lebyi nga eka Genesa 3:15?
13 Yehovha u swi veke erivaleni leswaku Yesu hi yena n’wana loyi a tshembisiweke, ntukulu wa Davhida loyi a ta fuma tanihi Hosi. (Luka 1:30-33; 3:21, 22) Loko Yesu a sungula vutirheli byakwe, vutivi lebyi vanhu a va ri na byona hi xikongomelo xa Xikwembu byi ye byi twisiseka. (Mat. 4:13-17) Hi xikombiso, Yesu u suse ku kanakana kun’wana ni kun’wana loku a ku ri kona malunghana ni “nyoka” leyi boxiweke eka Genesa 3:14, 15, hi ku vula leswaku Diyavulosi i “mudlayi” tlhelo “tata wa mavunwa.” (Yoh. 8:44) Eka nhlavutelo leyi a yi nyikeke Yohane, Yesu u paluxe “nyoka ya khale,” tanihi “leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana.”c (Hlaya Nhlavutelo 1:1; 12:9.) Eka nhlavutelo yoleyo, Yesu u kombise ndlela leyi ha yona yena tanihi n’wana loyi a tshembisiweke a nga ta hetelela a hetisise vuprofeta lebyi vuriweke aEdeni bya leswaku Sathana u ta pfotlosiwa a nga ha vi kona.—Nhlavutelo 20:7-10.
14-16. Xana minkarhi hinkwayo vadyondzisiwa va lembe-xidzana ro sungula a va wu twisisa hi ku helela ntiyiso lowu Yesu a wu paluxeke? Hlamusela.
14 Hilaha hi swi voneke hakona eka Ndzima 1 ya buku leyi, Yesu u vulavule ngopfu hi Mfumo. Hambiswiritano, a hi minkarhi hinkwayo a paluxela vadyondzisiwa vakwe vuxokoxoko hinkwabyo lebyi a va lava ku byi tiva. Hambileswi a nyikeleke vuxokoxoko byo karhi, lebyi a byi hetiseka endzhaku ka nkarhi—minkarhi yin’wana endzhaku ka malembe-xidzana yo tala—valandzeri volavo va Kreste va sungule ku wu twisisa hi ku helela ntiyiso lowu N’wini wa vona a wu paluxeke. Xiya swikombiso swin’wana.
15 Hi 33 C.E., Yesu u swi veke erivaleni leswaku lava a nga ta fuma na vona loko se a fuma tanihi Hosi eMfun’weni wa Xikwembu a va ta tekiwa emisaveni hi ku va va pfuxeriwa etilweni tanihi swivumbiwa swa moya. Hambiswiritano, vadyondzisiwa vakwe a va hatlanga va ku twisisa ku hlavuteriwa loku. (Dan. 7:18; Yoh. 14:2-5) Hi lembe rero, Yesu u swi kombise hi ku tirhisa swifaniso leswaku Mfumo a wu ta simekiwa endzhaku ka loko ku hundze nkarhi wo leha a tlhandlukele etilweni. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:11, 12) Leswi vadyondzisiwa a va nga yi twisisi hi ku helela yinhla yoleyo ya nkoka, endzhakunyana ka loko Yesu a pfuxiwile va n’wi vutise va ku: “Xana u vuyetela mfumo eIsrayele hi nkarhi lowu?” Hambiswiritano, Yesu u hlawule ku ka a nga paluxi vuxokoxoko byin’wana hi nkarhi wolowo. (Mint. 1:6, 7) Yesu u tlhele a dyondzisa leswaku a ku ta va ni “tinyimpfu tin’wana,” leti a ti nga ta va ta xiphemu xa “ntlhambinyana” wa lava va nga ta fuma na yena. (Yoh. 10:16; Luka 12:32) Valandzeri va Kreste a va nga swi twisisi hi ku helela leswaku a ku ta va vamani lava vumbaka mintlawa yoleyo yimbirhi kukondza Mfumo wu simekiwa hi 1914.
16 Yesu a ta va a byele vadyondzisiwa vakwe swilo swo tala loko a ha ri na vona laha misaveni, kambe a swi tiva leswaku a va nga ta swi kota ku swi byarha. (Yoh. 16:12) Handle ko kanakana, vutivi byo tala malunghana ni Mfumo byi paluxiwe hi lembe-xidzana ro sungula. Hambiswiritano, wolowo a ku nga si va wona nkarhi wa leswaku vutivi byo tano byi andza.
Vutivi Bya Ntiyiso Bya Andza “eNkarhini Wa Makumu”
17. Hi fanele hi endla yini leswaku hi twisisa ntiyiso malunghana ni Mfumo naswona i yini lexi lavekaka?
17 Yehovha u tshembise Daniyele leswaku “enkarhini wa makumu,” vo tala a va ta “famba-famba, kutani vutivi” bya Xikwembu malunghana ni xikongomelo xa xona a byi ta andza. (Dan. 12:4) Lava va lavaka vutivi byolebyo va fanele va tirha hi matimba leswaku va byi kuma. Buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele yi vula leswaku riendli ra Xiheveru leri nge “famba-famba” ri vula munhu loyi a kambisisaka buku hi vukheta. Ku nga khathariseki ndlela leyi hi kambisisaka Bibele ha yona hi ku helela, a hi nge swi koti ku twisisa ntiyiso malunghana ni Mfumo handle ka loko Yehovha a hi pfuna leswaku hi wu twisisa.—Hlaya Matewu 13:11.
18. Xana lava va chavaka Yehovha va ri kombise njhani ripfumelo ni ku titsongahata?
18 Tanihi leswi hakatsongo-tsongo Yehovha a paluxeke ntiyiso malunghana ni Mfumo hi nkarhi wa le mahlweni ka 1914, u hambeta a endla tano ni le nkarhini wa makumu. Hilaha Ndzima 4 na 5 ta buku leyi ti nga ta swi kombisa hakona, emalembeni ya kwalomu ka 100 lama hundzeke, vanhu va Xikwembu a va fanele va antswisa ndlela leyi a va ti twisisa ha yona timhaka to hlayanyana. Xana sweswo swi vula leswaku Yehovha a nga va seketeli? Doo! A a va seketela. Ha yini? Hikuva lava chavaka Yehovha va kombise timfanelo timbirhi leti a ti rhandzaka, ku nga ripfumelo ni ku titsongahata. (Hev. 11:6; Yak. 4:6) Malandza ya Yehovha ma ni ripfumelo ra leswaku switshembiso hinkwaswo leswi nga eRitweni ra Xikwembu swi ta hetiseka. Ma kombisa ku titsongahata loko ma pfumela leswaku a ma nga yi twisisanga kahle ndlela leyi switshembiso sweswo a swi ta hetiseka ha yona. Ku titsongahata koloko ku kombisiwe eka nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza xa March 1, 1925, lowu eka wona ma vuleke leswi: “Ha swi tiva leswaku Hosi yi ni muvulavuleri wa yona, leswi vulaka leswaku yi ta hundzisela Rito ra yona eka vanhu va yona hi ndlela ya yona leyinene ni hi nkarhi wa yona lowu faneleke.”
“Hosi . . . yi ta hundzisela Rito ra yona eka vanhu va yona hi ndlela ya yona leyinene ni hi nkarhi wa yona lowu faneleke”
19. Hi swihi swilo leswi sweswi Yehovha a hi pfumeleleke leswaku hi swi twisisa naswona ha yini?
19 Loko Mfumo wu simekiwa hi 1914, vanhu va Xikwembu a va nga tivi swo tala malunghana ni ndlela leyi vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mfumo a byi ta hetiseka ha yona. (1 Kor. 13:9, 10, 12) Leswi hi hisekelaka ku vona loko switshembiso swa Xikwembu swi hetiseka, minkarhi yin’wana hi teka swiboho leswi hoxeke. Emalembeni lama hundzeke, marito man’wana ya vutlhari lama boxiweke eka Xihondzo xo Rindza lexi tshahiweke eka ndzimana leyi nga laha henhla ma ve erivaleni. Xihloko xexo xi te: “Swa twala ku vula leswaku vuprofeta byebyo a hi nga byi twisisi ku fikela loko hi vona ku hetiseka ka byona.” Leswi sweswi hi hanyaka enkarhini wa makumu, vuprofeta byo tala lebyi vulavulaka hi Mfumo byi hetisekile naswona bya ha ta hetiseka. Hikwalaho ka leswi vanhu va Xikwembu va titsongahataka naswona va tiyimiseleke ku lulamisiwa, Yehovha u endle leswaku hi sungula ku xi twisisa hi ku helela xikongomelo xakwe. Hakunene vutivi bya ntiyiso bya andza!
Mindzulamiso Leyi Vaka Kona Yi Ringa Vanhu Va Xikwembu
20, 21. Xana mindzulamiso leyi veke kona eka ndlela leyi a va twisisa swilo ha yona yi va khumbe njhani Vakreste va lembe-xidzana ro sungula?
20 Loko Yehovha a lulamisa ndlela leyi hi wu twisisaka ha yona ntiyiso, ku va ndzingo eka hina. Xana ripfumelo ni ku titsongahata swi ta hi susumetela leswaku hi amukela mindzulamiso? Vakreste lava hanyeke exikarhi ka lembe-xidzana ro sungula va langutane ni ndzingo wo tano. Hi xikombiso, a hi nge a wu ri Mukreste wa Muyuda loyi a hanyeke hi nkarhi wolowo. U wu xixima swinene Nawu wa Muxe naswona wa tinyungubyisa hi ndhavuko wa wena. Kutani sweswi u kuma mapapila lama huhuteriweke yo huma eka muapostola Pawulo lama vulaka leswaku Nawu a wa ha bohi naswona Yehovha u fularhele Vaisrayele va nyama kutani a sungula ku hlengeleta Vaisrayele va moya lava vumbiwaka hi Vayuda ni Vamatiko. (Rhom. 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Kol. 2:13, 14) Xana a wu ta va u endle yini?
21 Vakreste lava titsongahataka va amukele nhlamuselo ya Pawulo leyi huhuteriweke naswona Yehovha u va katekisile. (Mint. 13:48) Van’wana a va yi amukelanga mindzulamiso yoleyo naswona va lave ku titshega hi ku twisisa ka vona vini. (Gal. 5:7-12) Loko a va nga ri cincanga langutelo ra vona, vanhu volavo a va ta va lahlekeriwe hi lunghelo ro fuma na Kreste.—2 Pet. 2:1.
22. Xana u titwa njhani hi mindzulamiso leyi endliwaka ya xikongomelo xa Xikwembu?
22 Emalembeni ya sweswinyana, Yehovha u lulamise ndlela leyi hi wu twisisaka ha yona Mfumo. Hi xikombiso, u hi pfune leswaku hi swi twisisa kahle leswaku lava nga ta fumiwa hi Mfumo va ta hambanisiwa rini ni vanhu lava nga yingisiki hilaha tinyimpfu ti hambanisiwaka hakona eka timbuti. U tlhele a hi byela nkarhi lowu nhlayo ya lava va 144 000 yi nga ta va yi helerile ha wona, leswi swifaniso leswi vulavulaka hi Mfumo leswi vuriweke hi Yesu swi vulaka swona ni nkarhi lowu ha wona mutotiwa wo hetelela a nga ta pfuxeriwa etilweni.d Xana u angula njhani eka mindzulamiso yoleyo? Xana yi ku tiyisa ripfumelo? Xana u yi teka tanihi vumbhoni bya leswaku Yehovha u ya emahlweni a dyondzisa vanhu vakwe lava titsongahataka? Rungula leri landzelaka leri nga ebukwini leyi ri ta ku pfuna u kholwa leswaku Yehovha u le ku paluxeni ka xikongomelo xakwe hakatsongo-tsongo eka lava va n’wi chavaka.
a Vito ra Xikwembu ri huma eka riendli ra Xiheveru leri vulaka leswaku “ndzi ta tikombisa.” Vito ra Yehovha ri vula leswaku i Muhetisisi wa switshembiso swakwe. Vona bokisi leri nge “Nhlamuselo Ya Vito Ra Xikwembu,” eka tluka 43.
b Hambileswi nkarhi lowu hi hanyaka eka wona namuntlha wu nga ha vonakaka wu lehile, hi fanele hi tsundzuka leswaku khale vanhu a va hanya nkarhi wo leha; ku ve ni switukulwana swa mune ntsena leswi hanyeke hi nkarhi wun’we ku sukela eka Adamu ku ya eka Abrahama. Adamu u hanye hi nkarhi wun’we na Lameke, tata wa Nowa. Lameke u hanye hi nkarhi wun’we na Xeme, n’wana wa Nowa. Xeme u hanye hi nkarhi wun’we na Abrahama.—Gen. 5:5, 31; 9:29; 11:10, 11; 25:7.
c Rito leri nge “Sathana,” loko ri kombetela eka munhu, ri humelela minkarhi ya kwalomu ka 18 eka Matsalwa ya Xiheveru. Hambiswiritano, rito leri nge “Sathana” ri humelela minkarhi yo tlula 30 eka Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki. Swi fanerile leswi Matsalwa ya Xiheveru ma nga dzikangiki eka Sathana kambe ma dzikeke eka Mesiya. Loko Mesiya a fika, u paluxe Sathana hilaha ku heleleke, ku nga ntiyiso lowu tsariweke eka Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki.
d Leswaku u kuma yin’wana ya mindzulamiso leyi endliweke vona minkandziyiso leyi landzelaka ya Xihondzo xo Rindza: October 15, 1995, matluka 23-284; January 15, 2008, matluka 20-244; July 15, 2008, matluka 17-214; July 15, 2013, matluka 9-14.